Institutionis oratoriae

libri duodecim

Textus:

M. Fabi Quintiliani Institutionis oratoriae libri duodecim

Vols. 1 et 2, recogn. brevique adnot. critica instruxit

Michael Winterbottom, Oxonii: Clarendon 1970

Conspectus librorum:

M. Fabi Quintiliani Institutionis oratoriae libri XII

ed. L. Rademacher, Leipzig: Teubner 1907

___________________________________________________________

Totius operis conspectus

Quintiliano non contigit, ut, quae diversis temporibus scholisque tradita erant, plane inter se concinnaret.

Ad Tryphonem

Liber I:  De pueris erudiendis.

Prohoemium de opere dedicando, de eiusdem consilio et auctoribus.

Capitulum I.

De nutricum, parentium, puerorum sodalium officio, de loquendi, legendi, scribendi primordiis.

Capitulum II.

Utiliusne domi an in scholis pueri erudiantur.

Capitulum III.

Qua ratione in parvis ingenia dinoscantur et quomodo tractanda sint.

Capitulum IV.

De grammatices elementis.

Capitulum V.

De virtutibus ac vitiis sermonis.

Capitulum VI.

De linguae ratione, analogia, etymologia, de verborum vetustate et auctoritate, de consuetudine.

Capitulum VII.

Orthographica.

Capitulum VIII.

Quid pueris legendum sit.

Capitulum IX.

Dicendi apud grammaticum exercitia.

Capitulum X.

An oratori futuro necessaria sit ἐγκύκλιος παιδεία. De musica. De geometria.

Capitulum XI.

De prima pronuntiationis et gestus emendatione.

Capitulum XII.

An plura eodem tempore doceri puerilis aetas possit.

Liber II:  De primis rhetoris officiis. De arte.

Capitulum I.

Quando rhetori sit tradendus puer.

Capitulum II.

De moribus et officiis praeceptoris.

Capitulum III.

An eminentissimo quoque praeceptore sit utendum.

Capitulum IV.

De progymnasmatum schola.

Capitulum V.

De lectione oratorum et historicorum. Qui primi legendi.

Capitulum VI.

Quae sit materiam hanc tractandi ars.

Capitulum VII.

De ediscendo.

Capitulum VIII.

Secundum sui quemque ingenii naturam esse docendum.

Capitulum IX.

De officio discipulorum.

Capitulum X.

De utilitate et ratione declamandi.

Capitulum XI.

An oratori necessaria sit artis cognitio.

Capitulum XII.

Quare ineruditi vulgo ingeniosiores putentur.

Capitulum XIII.

Quis in arte sit modus.

Capitulum XIV.

Materia dividitur in artem, artificem, opus.

Capitulum XV.

Tractatus de arte. Quid sit rhetorice et quis eius finis.

Capitulum XVI.

An utilis sit.

Capitulum XVII.

An ars.

Capitulum XVIII.

Quibus ex artibus.

Capitulum XIX.

Natura an doctrina magis adiuvetur.

Capitulum XX.

An virtus rhetorice.

Capitulum XXI.

Quam habeat materiam.

Liber III:  Quid de artis proposito auctores docuerint.

Capitulum I.

De scriptoribus artis rhetoricae et de auctoris ipsius ratione scribendi.

Capitulum II.

Quae rhetorices origo sit.

Capitulum III.

De quinque eius partibus, inventione, dispositione etc.

Capitulum IV.

De tribus orationis generibus.

Capitulum V.

De orandi instrumento. Quibus consummetur facultas orandi, quid praestare debeat orator,

de quaestione rationali et legali, finita aut infinita, de causa et negotio.

Capitulum VI.

Quid sit status. Unde ducatur. Quot et qui status.

Capitulum VII.

De oratione laudativa eiusque materiis.

Capitulum VIII.

De genere deliberativo, suadendo ac dissuadendo.

Capitulum IX.

De oratione iudiciali eiusque partibus.

Capitulum X.

De diversa natura ac condicione causarum.

Capitulum XI.

Quid sit quaestio, ratio, iudicatio, continens. De capite rei.

Liber IV:  De orationis partibus. (De inventione.)

Prohoemium de Domitiano Augusto.

Capitulum I.

De exordio.

Capitulum II.

De narratione.

Capitulum III.

De egressione.

Capitulum IV.

De propositione.

Capitulum V.

De partitione.

Liber V:  

Prooemium.

Capitulum I.

De probatione inartificiali.

Capitulum II.

De praeiudiciis.

Capitulum III.

De fama atque rumore.

Capitulum IV.

De tormentis.

Capitulum V.

De tabulis.

Capitulum VI.

De iure iurando.

Capitulum VII.

De testibus.

Capitulum VIII.

De probatione artificiali

Capitulum IX.

De signis.

Capitulum X.

De argumentis et locis, ex quibus ducuntur.

Capitulum XI.

De exemplo, similitudine, analogia, auctoritate.

Capitulum XII.

Quem ad modum argumentis utendum sit.

Capitulum XIII.

De refutatione.

Capitulum XIV.

Epilogus de enthymemate et epichiremate. De sermone argumentorum.

Liber VI:  De peroratione et adfectibus. (De inventione.)

Prohoemium de morte filii.

Capitulum I.

De peroratione vel conclusione. De miseratione.

Capitulum II.

De adfectu ethico et pathetico. Quo modo fiat, ut adficiamur.

Capitulum III.

De risu, unde concilietur, ubi habeat locum.

Capitulum IV.

De altercatione.

Capitulum V.

De oratoris in arte adhibenda iudicio et consilio.

Liber VII:  De dispositione. De statibus.

Prohoemium de dispositionis utilitate.

Capitulum I.

Quomodo materia dicendi reperiatur et disponatur.

Capitulum II.

Quae in quemque statum incidant: De statu coniecturali.

Capitulum III.

De statu finitionis.

Capitulum IV.

De qualitate et quantitate.

Capitulum V.

Si quis in suo iure consistat.

Capitulum VI.

De scripto et voluntate.

Capitulum VII.

De legibus contrariis.

Capitulum VIII.

De syllogismo.

Capitulum IX.

De ambiguitate.

Capitulum X.

Quae sit inter hos status cognatio.

Liber VIII:  De elocutione I.

Prohoemium: Operis adhuc perfecti brevis conspectus. De virtute elocutionis.

Capitulum I.

Enumerantur quae elocutionis propria sunt.

Capitulum II.

De perspicuitate et obscuritate.

Capitulum III.

De ornatu in singulis verbis (antiquis, fictis etc.) atque coniunctis.

De vitiis et virtutibus huius ornatus.

Capitulum IV.

De ratione amplificandi vel minuendi.

Capitulum V.

De sententiis communiter et de generibus sententiarum.

Capitulum VI.

De tropis.

Liber IX:  De elocutione II.

Capitulum I.

Quo differant figurae a tropis. Quid auctores de figuris docuerint.

Esse figuras mentis et dictionis. Cicero de figuris.

Capitulum II.

De figuris sententiarum singillatim. De schemate occultandi id, quod intellegi volumus.

Supplementa doctrinae.

Capitulum III.

De figuris verborum singillatim. Additamentum de antiquiorum doctrina.

Capitulum IV.

De compositione verborum, de ordine, iunctura, numero, pedibus, de commate, colo,

perihodo, de varietate compositionis.

Liber X:  De eloquentiae copia comparanda.

Capitulum I.

De paranda ad omnes casus copia verborum. De arte legendi. De lectione oratorum,

poetarum, historicorum, philosophorum. Qui auctores legendi sint poetae, historici,

oratores, philosophi Graeci, deinde Latini.

Capitulum II.

Praecepta imitationis.

Capitulum III.

De stilo exercitationibus conformando.

Capitulum IV.

De emendando ea, quae scripsimus.

Capitulum V.

Quae praecipue scribenda sint, ut copia et facilitas paretur.

Capitulum VI.

De cogitatione.

Capitulum VII.

De paranda ex tempore dicendi facultate.

Liber XI:  De decenti oratione, de memoria, de actione.

Capitulum I.

Tractatus περὶ τοῦ πρέποντος. Quae observanda sint, ut in omni persona et occasione

apte dicatur.

Capitulum II.

De memoriae usu, arte, adiumentis. Sitne ad verbum ediscendum.

Capitulum III.

De pronuntiandi vel agendi arte. De voce et de gestu praecepta singula. Vitia actorum.

De vestitu oratoris. Quid praestare debeat actio et qualis conveniat loco cuique

et personae et singulis orationis partibus.

Liber XII:  De artifice. De opere.

Prohoemium de operis difficultate.

Capitulum I.

Non posse oratorem esse nisi virum bonum.

Capitulum II.

Omnem honesti iustique disciplinam oratori esse pertractandam.

Capitulum III.

Iuris civilis necessariam esse scientiam.

Capitulum IV.

Historiae studium.

Capitulum V.

De indole, quae oratorem iuvat aut minuit.

Capitulum VI.

Quod sit incipiendi causas agere tempus.

Capitulum VII.

Quae in suscipiendis causis observanda sint.

Capitulum VIII.

Quae in docendis.

Capitulum IX.

Quae in agendis.

Capitulum X.

De oratoris opere. Comparatur picturae et statuariae artis origo atque progressus.

De variis orationis generibus. De Asianis et Atticis. De sono duriore sermonis latini.

De eloquentia naturali. De diversa ratione dicendi et scribendi.

De genere subtili, grandi, medio, corrupto.

Capitulum XI.

Non esse desperandum in opere tam arduo.