| |
|
- A r c h i t r e n i u s
L i b e r
T e r t i u s
- _____________________________________
- Capitulum 1
De miseria scolarium
Capitulum 2
Quod egestas a corpore
cultum amoveat petulantem
Capitulum 3
De tenuitate vestitus
Capitulum 4
De indigencia rerum
familiarium et cibi maxime
Capitulum 5
De vilitate serviencium
Capitulum 6
De cubilibus
Capitulum 7
De nocturno studio
Capitulum 8
De singularium arcium
liberalium capitulis paucis
Capitulum 9
De sopore scolaris studio fatigati
Capitulum 10
De vexacione eiusdem
in dormicione per sompnia
Capitulum 11
De excitacione eiusdem a sompno
Capitulum 12
De preparacione
eiusdem ad studium profecturi
Capitulum 13
De amatore qui amice
pactus est accessum de nocte
Capitulum 14
De transitu scolaris ad scolam
Capitulum 15
De statu eiusdem in magistri presencia
Capitulum 16
De compassione rerum
sevissimarum erga scolares
Capitulum 17
Quod sciencia favorem potentum diminuat
Capitulum 18
Quod artes a divitibus
approbantur saltem in consciencia
Capitulum 19
Quare qui artes noverint sint divitibus odiosi
Capitulum 20
De remocione elacionis a philosophis
Capitulum 21
Contra superficiales philosophos
Capitulum 22
De venia divitum ab auctore postulata
Capitulum 23
Que sint cause dandorum redituum
- _____________________________________
- Capitulum 1
De miseria scolarium
At diis paulo minor plebes Phebea secundos
Vix metit eventus, quicquid serat, undique tortis
Vapulat adversis. gemit Architrenius agmen
Palladis a miseris vix respirare, beatos
- 5
- Pectore philosophos, Fato pulsante, flagello
Asperiore premi, nulla virtute favori
Divitis annecti, studio sudante malorum
Continuare dies, senium prohibentibus annis
Precipitare malis, pubisque urgere senecte
- 10
- Dampna rudimentis, dum vite abrumpit egestas
Gaudia, dum tenuem victum Fortuna ministrat
Ad modicum torpente manu. ruit omnis in illos
Omnibus adversis: vacui furit aspera ventris
Incola longa fames, forme populatur honorem
- 15
- Exhauritque genas; macies pallore remittit,
Quam dederat Natura, nivem, ferrugine texit
Liventes oculos, facula splendoris adustam
Extinguit faciem; marcent excussa genarum
Lilia labrorumque rose, collique pruina
- 20
- Deicitur livore luti; mestissima vultu
[Mortis imago sedet; neglecto pectinis usu]
Cesaries surgit, confusio crinis in altum
Devia turbat iter, digito non tersa colenti
Pulverulenta riget, secum luctamine crinis
- 25
- Dimicat alterno; non hec discordia paci
Redditur, intortum digito solvente capillum.
Capitulum 2
Quod egestas a corpore
cultum amoveat petulantem
Non coluisse comam studio delectat arantis
Pectinis, errantique viam monstrasse capillo.
Languenti stomacho nitidi non sentit egestas
- 30
- Cultus delicias, dissuada libidinis odit
Pectinis arte coli, forme contenta venusto,
Quod Natura dedit. maior depellere pugnat
Sollicitudo famem, graviorem gentis Erinim,
Que, Thetin ore bibens, animo bibit ebria Phebum.
Capitulum 3
De tenuitate vestitus
- 35
- Quem scopulum mentis - scopulo quid durius? - illa
Horrida non flectat logicorum turba? rigorem
Quis non excuciat et toto pectore dulces
Derivet lacrimas, quociens occurrit honesta
Philosophi fortuna minor? defringitur evo,
- 40
- Qua latitat, vestis; etatis fimbria longe
Est, non artificis; ipsa est, que abrumpit amictum
Portandique labor, quodque omnibus unus adesse
[Cogitur obsequiis, varios dampnatus ad usus.]
Respirasse dies nullo sudore meretur,
- 45
- Quem dederint noctes, venti suspirat ad ictus:
Litigat ad Boree flatus, assibilat Euris
Mollibus et Zephiri clementes ridet ad auras
Lecior, et madidis eadem lacrimatur ab Austris
Penula, tot lassata malis, propiusque senecte
- 50
- Forcipe tonsa pilos; aut si qua est gloria cultus,
Exit ad aspectum, veris pretexitur umbra
Intima vestis hyemps, ledit minus abdita claustro
Divite paupertas, oculos deludit amictus,
Dum tenui Cresum prescribit imagine Codrus.
Capitulum 4
De indigencia rerum
familiarium et cibi maxime
- 55
- Parva domus, res ipsa minor! contraxit utrumque
Immensus tractusque diu sub Pallade fervor
Et logices iocundus amor, tenuisque laboris
Emeriti merces et quod de more sophistas
- Miror qua invidia Fati - comitatur Egestas.
- 60
- Pauperies est tota domus. desuevit ad illos
Ubertas venisse lares, nec visitat egrum
Copia Parnasum, sublimior advolat aulas,
Hiis ignota casis, ubi pauca annosa supellex,
Languida sordet anus, admoto murmurat igni
- 65
- [Urceolus, quo pisa natat, quo cepe vagatur,]
Quo faba, quo porrus capiti tormenta minantur,
Quo rigidum pallescit olus, quo fercula festo
Atriplices libanda die, quo vilior orti
Ieiunam expectat quevis farrago Minervam.
- 70
- Hic unde assiduo conflictu litigat unda,
Hic coxisse dapes est condivisse. libido
Mense nulla venit, nisi quod sale sparsa rigorem
Esca parum flectit. solo fit amicior usu
Cenula, luctanti minus obluctata palato.
- 75
- Maior in angustis si accedat copia, mense
Gloria solempnis, aries truncatur et olle
Maiorique minor unde mandatur, ut uncte
Asperitas mansuescat aque, mox carnibus esis
Suppleat hausta cibum, panemque absorbeat atrum,
- 80
- Ardua dum pleno superet structura catino.
Capitulum 5
De vilitate serviencium
Nudus in annoso tunice squalore ministrat
Geta dapes, dum vile meri libamen in urbe
Birria venatur, precio vestitus eodem,
Muricis eiusdem, luteus, macer, horridus, ore
- 85
- Languidus exangui, plumarum squameus hirtam
Agmine cesariem, festuce extantis in altum
Cuspide cristatus. crinis silva intima denso
[Pulvere pressa iacet, sed et hiis peiora latere]
Suspicor, attritum digito scrutante capillum,
- 90
- Nescioquid facilem dum sepe adducit ad unguem.
Capitulum 6
De cubilibus
Sobria post mense tenuis convivia - frenum
Suscipiente gula, saciem quod prevenit ante
Dimidiasse famem - scabra farragine strati
Contrahitur macies, quo vix depressior infra
- 95
- Area descendit, ut ferrea pene iacentem
Proxima frangat humus. illic pugil improbus heres
Sudat Aristotilis, oculum mordente lucerna;
Dum pallens studio et marcens oleo ardet, utroque
Languidus, insompnis et ocello et pectore, noctes
- 100
- Extrahit alterutro vigiles, oculusque lucerne
Pervigil et lippit et lippum torquet ocellum.
Capitulum 7
De nocturno studio
Imprimit ergo libris oculi mentisque lucernam,
Et libro et cubito dextreque innixus et auri,
Quid nova, quid veterum peperit cautela, revolvit.
- 105
- Omnia, Castaliis pede que sudaverat antris
Pegasus, exhaurit oculis et mente fluenta:
Nunc oculo, nunc mente bibens, nunc haurit utroque,
Illo plus illaque minus; nunc lecta camino
Decoquit ingenii, memorique in pectore nodo
- 110
- [Pressius astringit; nunc delibata reducto]
Preterit affectu non invitancia pectus,
Deliciosa minus alteque in scrinia mentis
Digna venire parum; nunc, que minus ardua parcunt
Reptanti ingenio, facilis transcurrit aperta
- 115
- Planicie clivi; nunc, quod nodosius obstat
Ingeniumque tenet, ne tollat in altius alas,
Instanti rodit studio, conamine toto
Pectoris exertus, pronisque ignescit ocellis
Immergitque caput gremio, longumque volutat
- 120
- Precipites reserasse vias, cursumque negantes
Oppositas fregisse fores, oculumque reducit
Sepius ad librum digitique et mentis acumen,
Inque diem limat tenebras. decrescit ocelli
Angulus in rugam, reliquam ferit obvia silvam
- 125
- Silva supercilii, vario frons ignea sulco
Monticulosa cohit, studio crispatus in altum
Contrahitur nasus, anime luctamen hanelum
Pressa labella iuvant. sese procedere toto
Dimicat, obicibus ruptis suspiria tractim
- 130
- Proicit et gemitus efflat, vultumque cruentat
Ignibus, ambustis oculis, totusque furore
Effluit, ingenii tandem studiique ruenti
Fulmine cogit iter et liber in ardua figit
[Intuitum, totumque iubet sibi cedere celum,]
- 135
- Immensumque probat, quo mundus clauditur, orbem,
Si, quod nulla ligat mete orbita, dicitur orbis.
Capitulum 8
De singularium arcium
liberalium capitulis paucis
Ethera directe cernit, contraque reniti
Quamlibet oblique stellam, solisque rotari
Orbe paralello, que sidera fixa vocavit
- 140
- Segnior occursus. aperit, que forma, quis ordo,
Que natura latens, que vis distorqueat axes
Sideris errantis; fixis que musica cursus
Vincla paralellent, eadem que perficit etas
Annosusque dies et in ordine firmat eodem,
- 145
- Qui situs est idem; nunc mente et pulvere circos
Lineat et speras et, quod quadrangulus orbem
Quadruplet, evolvit, laterum qui ductibus exit
Et quibus hoc cingit mediumque hoc dividit orbem,
Quodque orbem spere maiorem quadruplet eius
- 150
- Curva superficies, stupide sollercia menti
Nobilior monstrat; nunc elimasse laborat
Pressius Euclidis numeros cogitque, quod esse
Linea non possit numeri divisa secundum
Extrema et medium, quodque est asimetra coste
- 155
- In duo quadratum partita diametrus aut est
[Par impar numerus; nunc ad miracula limam]
Rethorice flectit reserans, qua molliit Orpheus
Rethore dura cheli, quanto facundia lingue
Robore Treicii defregit roboris agmen,
- 160
- Qui fit, ut hanc vite populus fastidiat auram
Seque sibi mortis pugilem spontaneus armet
Et rupto gladium fatalem sorbeat alvo,
Dum nocuas in luce moras mundique retractat
Begesias luctus, contempnendumque perorat
- 165
- Hoc Lachesis munus et apertum pestibus orbem,
Penarum pelagus, scelerum mare, cladis abyssum,
Fetoris puteum, viciorum sorde palustrem;
Nunc, quo vera latent scrutatus scrinia, cecis
A latebris vellit, quid verum semper idemque
- 170
- Semper erit falsum, nec corpus corpore plures
Tenditur in partes, nec harena maius harenam
partibus excedit; nunc pessum figit acumen
Grammatice cunis et vocum circuit apta
Federa, mensus ubi geminum constructio rectum
- 175
- Transicione ligat, sicut contraria recto
Obliquum racio sine transicione maritat.
At si quid studium celat caligo, retusam
Elidens aciem, clivoque relangueat ardens
Cursus in ascenso, desperantemque relabi
- 180
- [Arduitas cogat, id sola mente - vel illa]
Et calamo currente - notat clausumque reservat,
Crastina quod maior possit reserasse Minerva.
Et menti et calamo rerum velamina mandat,
Que develanti possint venisse magistro
- 185
- Mentis in aspectum, cum Phebi auriga fugabit
Lutea purpureo stellas Aurora flagello.
Capitulum 9
De sopore scolaris studio fatigati
Talibus insudans olei librique lucerna
Tabidus illanguet, toti nupsisse Minerve
Sedulus ardet amor, dum strato Phebus ab axe
- 190
- Antipodum surgat et paucis distet ab ortu
Iam gradibus; tenui tum primum spargit ocellos
Nube quies sompni, calamumque et cetera laxis
Instrumenta rapit digitis - declive libello
Suscipiente capud; sed in illa pace soporis
- 195
- Pacis eget studii labor insopitus et ipso
Cura vigil sompno: libros operamque ministrat
Excite sompnus anime, nec prima sopori
Anxietas cedit, sed, que vigilaverat ante,
Sollicitudo redit et maior summa laboris
- 200
- Curarum studiis insompnibus obicit ydram.
Capitulum 10
De vexacione eiusdem
in dormicione per sompnia
[Nulla quies sompnus! nec enim cessura quieti]
Cura soporatur, nec nulla potencia sompni,
Cum, quod in astrictis rerum perplexio nodis
Torserat, evolvit; quod non speraverat ante
- 205
- Segnior intuitus vigilantis, multa magistro
Nox aperit sompno: cum strati corporis extra
Sarcina dormitet, vigilant in pectore sensus.
Disputat oppresso strepitu, clausoque tumultu
Argumenta iacit, tacitoque instancius ore
- 210
- Et digito levam ferienti clamat, utroque
Garrulus immoto; nec numquam lingua loquenti
Temptatam seriem titubanti murmure turbat,
Nec nexu explicito sompno ligat ebria voces
Et sompni meminit cunas infancia lingue.
- 215
- Nec minus et digiti suspecta audacia leve
Surgere conatur, sed deside pressa soporis
Mole retardatur et solum palpitat icto
Aere vel libro, nam libro inversus inheret,
Exanimisque iacet sub mortis imagine, sompno.
- 220
- Sic varia pectus ambage insompnia vexant,
Sollicitumque trahit curarum turba, soporis
Indepasta fame; iamiamque Aurora diei
Nunciat adventum, cum Phebo previus ortum
Lucifer explorat, primumque excerpere rorem
- 225
- [Mane novo sudante parat, ne semita Phebi]
Polluat uda togam clamidisque elidat honorem.
Capitulum 11
De excitacione eiusdem a sompno
Ecce sopor, Phebo vigili cessurus, ocellis
Philosophi cedit, sompno nutantibus astris
Iam vigilante die, stellis citus insilit hospes
- 230
- Hospite mutato; miser ecce excitur ocellus,
Luciferi clamante tuba, dampnoque lucerna
Ardet adhuc, extincta die celique sepulta
Lumine, non oleo summam aspergente papirum
Obsequiove manus vasi revocantis olivum,
- 235
- Post alios pastus se depascente papiro.
Capitulum 12
De preparacione
eiusdem ad studium profecturi
Excutit ergo capud vultuque assurgit, et ora
Turbidus et crines, digitorum verrit apertam
Pectine cesariem, sompnoque madencia siccat
Summa labella sinu, noctisque laboribus ore
- 240
- Respirante gemit, oculosque in fece natantes
Expedit a nodis cilii texentibus umbram
Extricatque manu, partesque effusus in omnes
Undique discurrit oculus, dum tempore digna
Nomina deprendat. et, ubi dinovit ad ortum
- 245
- Surgere Solis equos, queritur dispendia sompni
[Plus iusto traxisse moras, nimiumque citato]
Axe diem raptam, precessurusque magistrum
Precessisse timet et iam pro parte diurna
Intonuisse tuba fontisque secunda propinet
- 250
- Pocula Cirrei, domitos torporibus artus
Increpat et mestos ire indignacio risus
Excutit et tumidos flammato pectore questus
Evomit, in lacrimas tandem vergente querela.
Capitulum 13
De amatore qui amice
pactus est accessum de nocte
Sic Veneris miles furtivum pactus amate
- 255
- Postibus accessum, cum Luna retorserit ignes
Fratris ad occasum, Veneris minus apta rapinis
Lascivisque dolis, dum nocti infuderit umbram,
Anxius expectat, tandem titubancia sompnus
Lumina furatur dubiisque inserpit ocellis.
- 260
- Quos ubi torporem Venus indignata vigilque
Sompno extorsit Amor, et iam tenet ultima celi
Coniuga Luna solo, sternitque cubilia fessam
Susceptura Thetis, umbramque extendit in ortus
Pressa soror Phebi, rabie crudescit amator,
- 265
- Deside deludi sompno ratus; irrita languet,
Quam facit hora ratam, modicis spes saucia causis.
Increpat excubiis oculi se credere, iurat
Dampno preterite quod vota fefellerit hore,
[Quodque semel lusa numquam pociatur amata]
- 270
- Seque suique pudet, Veneris se intrudere castris
Degenerem dampnat; stimulos tamen invenit et spem
Consolatur Amor, et amans ad limen amate
Ocius igne volat rapiturque Cupidinis alis,
Suspiciensque simul terras metitur et astra,
- 275
- Has pedis, hec oculi cursu. quod sole prematur
Signum, quod medium teneat sublimius orbem,
Mens oculusque vident; quantum est de nocte relictum,
Ethere scrutatur et cuncta loquentibus astris.
Capitulum 14
De transitu scolaris ad scolam
Non secus et miles Phebi ad loca pacta Minerve
- 280
- Discendique lares properat luctamine toto
Et pedis et mentis, Aurore ad limen eundo
Sepius aspectans, oculisque amplectitur ortus
Et pedibus terras; quantumque Aurora superni
Etheris ignito clamidis succenderit ostro
- 285
- Et quantum a Phebo declinet linea Libre,
Hoc oculis, hoc mente legit, devellit ab illis
Que mora, dum Thetios medius superenatet arcum
Sol, ubi philosophis est ianua prima diei.
Capitulum 15
De statu eiusdem in magistri presencia
Ut ventum est, Pallas ubi micior agmina Cirre
- 290
- Armat et est studii mens sudatura palestram,
[Suscitat ingenii flammas, conamina mentis]
Contrahit, exacuit animam, totusque coacti
Pectoris incumbit oculis, riguaque magistrum
Aure et mente bibit, et verba cadencia prono
- 295
- promptus utroque levat, oculique et mentis in illo
Fixa vigilque manet acies, aurisque maritat
Pronuba dilectam cupida cum mente Minervam.
Hanc sitit, hanc ardet studii Venus altera, maior
Alter hanelat Amor; totumque impendit acumen
- 300
- Expenditque diem, dum Phebi roscidus orbis
Crescit in occasu, sublataque redditur astris
Flamma suusque dies, cum limina sole fugato
Et noctis reserat et lucis vespera claudit.
Capitulum 16
De compassione rerum
sevissimarum erga scolares
Hoc studii pondus, hec est congesta malorum
- 305
- Philosophis moles, cui compassura quiescat
Monstrorum rabies: scopulus Scironis amico
Degeneret fletu, veniat clemencia preceps
In Diomedis equos, Busiridis ara cruorem
Compluat humanum lacrimis, curvata recursum
- 310
- Haut Scenis arbor agat, dirumpat vincula carcer
Ferrea Sillanus, vinctis minus uda Neronis
Parceret ebrietas, Phalaris pietate iuvencus
[Mugiat, et pacis sit Cinna et Spartacus hospes.]
Auderent Stygii canis obmutescere fauces,
- 315
- Mutaret Cochitus aquas aliisque maderet
Fletibus et Flegeton clementi aresceret igne.
Que feritas illis non esset inaspera? talem
Redderet absenti Laberintus Thesea filo,
Sterneret intortos orbes mansueta Caribdis
- 320
- Nec lesura rates, placidum cessante latratu
Scilla susurraret, et libertate profundi
Micior innocuis premeret vada Sirtis harenis.
Capitulum 17
Quod sciencia favorem potentum diminuat
Cedere duriciem scopulis et in obvia flecti
Naturam hiis spero, quibus est immota potentum
- 325
- Pectoris asperior rupes. non subsidet illis,
Quod veri extergunt tenebras rerumque retrusas
Altius effodiunt causas, nec preterit illos
Uncia totius orbis vel, si quid ab orbe
Cedit in immensos tractus, nec sufficit arto
- 330
- Pectore diffusi clausisse volumina mundi,
Quin procul a superis acies admissa nec ullo
Limite fracta volet, surgatque relinquere mundi
Ausa supercilium: nulla hec suffragia Musis
Subsidiique ferunt fomenta, sciencia nullo
- 335
- Robore flectit opes; sed et hec novisse favorem
[Divitis elidit et risu morsa sciendi]
Gloria lesa iacet, laudisque sciencia dampnum
Ludibriosa dolet, et in aula maius habetur
Ignorasse magis; risu ledente notatur
- 340
- Grandiloquis fame titulis incognita virtus.
Premia, que Davus recipit, meruisset Homerus!
Ipsa sibi virtus odium parit. aulica rodit
Serra virum mores et laudis eclipticat astrum
Livor et in tenebris ingloria pallet honestas
- 345
- Et virtus titulos, sua mater pignora, perdit.
Capitulum 18
Quod artes a divitibus
approbantur saltem in consciencia
Forsitan ad laudes lingue contraria sentit
Pectus et occulto rerum sub iudice Cirres
Exaltatur honos: foris os condempnat et intus
Divitis absolvit melior mens testis, et ore
- 350
- Proditor accusat, animo commendat honestum.
Non adeo tenebras serit ignorancia, mitre
Et solii morbus, ut tante transeat illos
Prosperitatis odor, lateatque incognitus aule
Sol melior mundi, fallatque altissima tantos
- 355
- Lux oculos, - maiorque dies sidusque lucernam
Preradiat, vincuntque faces fulgore favillas.
Absit ut hec lateat sceptratos gloria: fusum
[Non cohibet lux tanta iubar, quin splendeat aule]
Limine; sed que sunt studiis aliena potentum,
- 360
- Sunt et eis famosa parum. diversa professos
Rarus amor nectit, contempnitur obvia cure
Cura, favorque minor studiis discordibus exit.
Capitulum 19
Quare qui artes noverint sint divitibus odiosi
Forsan inaccessis lux hec splendoribus aule
Mollibus occurrit oculis, et lumina lumen
- 365
- Elidunt maiora minus, visusque reflectit
Impetus excursum, tantumque ingloria solem
Aulica celatur acies, carumque putatur
Vile, sed ignotum; laudis iactura beatis
Imminet occultis, bona commendantur operta
- 370
- Parcius, et meritam premit ignorancia famam.
Forsan et ex illis aliquis laudare veretur,
Quod nescire pudet, vel quo reptasse facultas
Libera nulla datur, dum torpidus illigat artus
Desidie Languor, et segnis in ocia vires
- 375
- Pectoris egrescunt, studiique in mollibus ardor
Stinguitur, et plenis inserpit Inhercia rebus.
Desidiam cornu mutato Copia fundit,
Ingenii tensum laxat Opulencia nervum.
Forsan et est mentis tumide suspectus in aula
- 380
- Palladis hic miles, ne sit felicibus equo
[Altius elatus, faciatque incauta bonorum]
Moribus offensam deiuncta superbia Musis.
Capitulum 20
De remocione elacionis a philosophis
Forsan id innocuam Cirren accusat. at illam
Insita philosophis absolvit et excipit omnem
- 385
- Mansuetudo notam: pax est cognata Minerve
Et iocunda quies et frenum passa voluntas
Et lacrimis rorans pietas et prona fideles
Amplecti sincera fides et conscia recti
Dulcedo, facilisque bonis clemencia flecti.
- 390
- Non datur exactum fame decus, omne venustum
Creditur elatum, sine limo gloria nulli
Affluit, immeritis aliena superbia culpe est,
Summaque Luciferi Boreis afflata putatur
Nobilitas, virtusque venit suspecta tumoris.
- 395
- Hac macula tanti non delibatur honoris
Integritas, ubi verus honos, ubi cognita Phebo
Maiestas et fervor inest, ubi pocula Musis
Consecrata bibit verus conviva Minerve,
Veraque Cirreum perhibent insignia numen,
- 400
- Commendatque datam mens Phebi conscia laurum.
Capitulum 21
Contra superficiales philosophos
At sunt philosophi, qui nudum nomen et umbram
Numinis arripiunt, qui vix libasse Minervam
[Exhausisse putant; tenuisque sciencia pectus]
Erigit, et properata pudent insignia Musas,
- 405
- Raptaque temporibus nubit - sed adultera - laurus.
Hii sunt, qui statue veniunt statueque recedunt,
Et Bachi sapiunt non Phebi pocula, Nise
Agmina non Cirre, Bacho Pheboque ministrant:
Hoc pleni, hoc vacui; puer intrat Delia miles
- 410
- Castra, recessurus dicta sumptaque salute
Et dicto sumptoque "vale", temereque magistri
Precipitatur honos, rudibus presumptio Musis
Insilit, et primos audacia decipit annos;
Iamque in bella venit imbellis, inhermis in arma.
- 415
- Haut ea sunt fame Zephiris mandanda, nec aule
Hunc ego commendo, nam se maioribus equat
Contempnitque pares indignaturque minores,
Nulli iocundus, gravis omnibus, omnia preceps
Imperiosus agit, et pacis nulla tumoris
- 420
- Fulmen habena premit. modico, quod novit, in astra
Conscendisse ratus, alienum scire labello
Progrediente notat et coniventis ocelli
Invidia mordet et, quod tetigisse veretur,
Laudibus attenuat pressis oculoque susurrat
- 425
- Subridente notam, livoris cuncta veneno
Conspuit, ipse suis avidus laudator in actis,
[Et librata diu, sed turgida, verba loquendi]
Maiestate trahit et gutture tracta tonanti
Excutit, et linguam digito gestuque loquaci
- 430
- Adiuvat, et vultus animo maiora fatetur.
Capitulum 22
De venia divitum ab auctore postulata
At super hiis aule veniam peto, supprimat ire
Impetus excursum, frenoque modestia pacem
Imperet adducto. Cirreas scimus ad aulam
Divertisse deas, totumque infundere Phebum
- 435
- Pluribus, et geminum contingit regia solem.
Criminis unius hos colligit, excipit illos
Linea, paucorumque nota non tangimus omnes:
Hos cum declinet vicium, declinat ad illos.
Hos vel eos tetigisse licet, veniamque peroret
- 440
- Excepisse bonos, redimatque exceptio culpam.
Capitulum 23
Que sint cause dandorum redituum
Et tamen admiror, quam dandi ceca potentum
Sit reditus sparsura manus; nam prodiga fundit
Immeritis et avara tenet. cui larga tenetur?
Ad data prona datis, pollutaque munere munus
- 445
- Restituit munusque putat, quod munere vendit.
Expectata bonis rapiunt bona prona cupido
In precium precio, nullique incognitus aule
Ambitus et laterum falerato multus in ore
[Tullius et celso cumulus speratus honori]
- 450
- Et furtim mitrata Venus, scelerisque minister
Conscius, imperiique metus viteque nocenti
Histrio suspectus et adulte gloria laudis,
Dando non meritis, nimiumque alterna potentum
Gracia, cognatusque movens precordia sanguis
- 455
- Consimilesque ligans animorum fibula mores,
Impliciteque dolis venundata copia lingue.
Nec noto, quod sanctum Nature lege propinquis
Astringatur amor, truncique a robore ramus
Robora derivet, surgatque in sanguine sanguis
- 460
- Idem in eodem; ortusque sui Natura memento.
In genus est proclivis amor, maiorque minores
Tollat honos, generisque genus sub sole diescat.
At - quantum liceat - libeat, tollantque propinqui
Dona propinqua modo, reditusque in parte relinquant
- 465
- Philosophis: unum capiant, qui cuncta merentur!
Detur; et hoc aule fateatur Pallada munus,
Significentque data solium novisse Minervam,
Et studii quedam consorcia dona loquantur.
Impigra sit dandi meritis manus. infima laus est
- 470
- Cuncta dari, cum nulla bonis; quas sorbet in hora
Histrio dantis opes, logicus delibet in anno.
|
|