| |
|
- A r c h i t r e n i u s
L i b e r
Q u a r t u s
- _____________________________________
- Capitulum 1
Compassio Architrenii super scolarium egestate
Capitulum 2
De monte Ambicionis
Capitulum 3
De quibusdam montis
illius arboribus et floribus
Capitulum 4
De rivulo in eius apice demananti
Capitulum 5
De incolis eiusdem montis
Capitulum 6
Quod ex Ambicione bella ortum habuerint
Capitulum 7
In quo genere hominum Ambicio conversetur
Capitulum 8
De aula in montis eius vertice constituta
Capitulum 9
Exclamacio Architrenii in eos
qui opes edificando consumunt
Capitulum 10
De pictura auleorum
Capitulum 11
De luxu vestium
Capitulum 12
De pictura vasorum
Capitulum 13
De accidentibus aule et eius incolis
Capitulum 14
De adulatoribus aule
Capitulum 15
De potentum impotencia et cecitate
Capitulum 16
Quod opibus
non hominibus deservitur
Capitulum 17
Quod adversitas
adulatorum detegit falsitatem
- _____________________________________
- Capitulum 1
Compassio Architrenii super scolarium egestate
Lilia Castalii veris marcencia Fati
Sub Borea brumante gemit Nisamque negantem
[Subsidium Cirre. verum presencia ledunt]
Fortius adversa, contra distancia sensum
- 5
- Diminuunt pene, nec compassiva dolendi
Tot stimulos lamenta ferunt et segnius urit
Fax admota minus; igitur meroris in unda
Naufragus inde meat alibi siccandus ocellus.
Capitulum 2
De monte Ambicionis
Mons surgente iugo Pelleam despicit urbem,
- 10
- Astra supercilio libans, lunaque minorem
Miratur longe positam decrescere terram.
Sideribus vicinus apex, ut sepe meantem
Ocius offendat, cum cursu est infima, lunam
Augis in opposito, cum visu maxima pessum
- 15
- Vergit in orbe brevi, mediumque aspectibus offert
Quadratura iubar; partem directior omnem
Vix aliqua vergit, facilemque admittere nescit
Arduus ascensum. sola hic latus omne pererrans
Ambicio reptat predilexitque colendum
- 20
- Pro laribus montem, Zephiris ubi succuba Tellus
Veris alumpnat opes passimque intexit amara
Dulcibus: et fruticum nodis armantur olive
Et laurus cristata rubis suspectaque dumis
Quercus et horrenti crudescit coniuga rusco
- 25
- Esculus et rigidis spine vallatur aristis
Astra comls abies superum concivis inumbrans.
Hic, quecumque virum fit gloria crinibus arbor,
Gracia montis habet et, si qua audacius alto
[Vertice diis certat; ibi nulla licencia presse]
- 30
- Arboris, ut surgat, montique assurgere nano
Crine mirica timet, steriles ibi verberat auras
Infecunda salix, riguisque libencior alnus
Ascendisse vadis, eternaque testis amorum
Populus Oenones, platanusque et, si qua neganti
- 35
- Natura haut recipit partus ingloria fructum.
Capitulum 3
De quibusdam montis
illius arboribus et floribus
Hic pinus graciles succingitur alta capillos,
Palmaque centennis tardante puerpera fructu,
Et preciosa rogos fumo condire cupressus,
Et meliore libro cinomolgi cinnamus hospes,
- 40
- Et lacrima felix nostre sacra balsamus are,
Et ficus geminis depingens floribus annum,
Et bina nucleum que claudit amygdalus archa,
Et siciens Bachi primevum pessicus imbrem,
Et tunicata croco germanaque coctanus auri,
- 45
- Et rugosa genam producto dactilus evo,
Et pirus, huicque sacrum tituli dat Regulus omen,
Et pirus, hancque vole plenus denominat orbis,
Et pirus, huicque dedit matrina angustia nomen,
Et pirus, Augusto que patrinante vocatur,
- 50
- Et pirus, hec nota est et filiolata Roberto,
[Et pirus, est huius alius baptista Iohannes,]
Et pirus a quovis precio signata, vel oris
Cena vel aspectus; coit uno quelibet arbor
Ambiciosa sinu, quo picte prodiga forme
- 55
- Rumpitur in vernos montis lascivia risus.
Gratus ibi livor viole, dulcique rosarum
Flamma cruore natans, terre devinctior auras
Mulcet odore crocus, et notus amantibus hospes
Exequasse nivi presumit lilia Pallor.
- 60
- Floribus egregiis solum pubescit, ut absit
Gloria pauperibus ortis, vilesque ligustra
Ornatura rubos et, que certasse ligustris,
Nigra licet, cogit Zephyrus vaccinia pingens.
Capitulum 4
De rivulo in eius apice demananti
In planum descendit apex, variusque superne
- 65
- Rivulus exultat, conflictantisque susurrat
Ludus aque, ripasque ioco pulsante lacessit.
Solis unda vacat preciis, haut ulla profundo
Vilis harena sedet lapidumque ignobile vulgus.
Dicia luxuriant ridentibus ima metallis,
- 70
- Exundatque iubar lapidum generosa propago,
Ut gelidus mixtis delectet in ignibus humor.
Illic illimes bysso candencius undas
Liliat argentum, partimque argenteus auro
[Amnis inauratur, gemmarum turba nitore]
- 75
- Auget aque radios, hic iaspidis, hic ametisti
Gloria lascivit, iacincti cerula plaudunt,
Et precium prebet nutricibus unio conchis,
Et fruitur viridis eterno vere smaragdus.
Capitulum 5
De incolis eiusdem montis
Hic vaga discurrit, animi gravis incola, numquam
- 80
- Cura soporis amans, Cureque annexa parenti
Anxietas, tacitique Metus et vota Voluntas
Dissimulans et Spes dubio vicina Timori,
Donaque nobilior populis sparsura Cupido
Et sceptri secretus Amor, nimioque vacillans
- 85
- Credulitas voto, soliique occulta casarum
Laudativa Sitis, et honorum sedula plausus
Muneribus pavisse Fames, audaxque favores
Alternos emisse Favor, fameque sititor
Impetus expense, donataque Gracia gratis,
- 90
- Sed reditura datis, vultusque Modestia raro
Gracior arrisu, Gravitasque affabilis oris
Non animi plausura ioco, mansuetaque lingue
Canicies, verbique virum testata Venustas
.
Hic Promissa volant, discursant Dona, Fidesque
- 95
- Pollicitis proclivis adest, dandique Facultas
Libera spargit opes, plenoque Pecunia cornu
[Fundit amicicias, emiturque in mutua Nexus]
Federa, venalique datis succumbitur aule.
Hic fictus virtutis Odor, fabricataque vultus
- 100
- Religio, clausoque tumens Elacio vento
Et recti mendax Species et simia morum
Ypocrisis neglecta genas, aucepsque favoris
Eloquium, vernusque rudis Facundia cause
Flosculus et turpem redimens Sollercia vitam.
- 105
- Hic in amicicias hostem complectitur hostis,
Blanditur Feritas, Odium favet, Ira salutat,
Sevicies palpat, Libertas servit, obedit
Imperium, premitur Maiestas, Gloria languet,
Cedit apex, omnique via reptatur ad aulam,
- 110
- Omnique Ambicio saltu venatur honores.
Hic puer imperii cupidus ludebat, alumpnus
Martis, Alexander, sceptrique infudit amorem
Ambicio nutrix, totumque armavit in orbem
Precipites animos, tenerisque induruit annis
- 115
- Bella pati, votumque duos extendit in ortus.
Capitulum 6
Quod ex Ambicione bella ortum habuerint
Primos Ambicio remos et prima furori
Vela dedit ventosque rudes, Martique volanti
Cum sole et luna primas innexuit alas.
In Magni iugulos animavit Cesaris enses
- 120
- [Corrupitque fidem soceri, pavitque Philippos]
Sanguine civili, pugnavitque hostibus hostis,
Et Romana leves iuverunt prelia Parthos,
Instantesque fuga supplerunt pila sarissas.
Hac duce sunt Lacii totum diffusa per orbem
- 125
- Vulnera: Penorum subsedit gloria Rome
Fulminea pulsante manu bibuloque cruoris
Hannibal ense furor, mundumque doloribus emit
Cesareumque iugum Rome defessa iuventus
Ambicionis acu, gaudensque laboribus omnes
- 130
- Indolis extorsit titulos, fuditque furore
Martis et Herculeo nitentem sanguine Pirrum.
Capitulum 7
In quo genere hominum Ambicio conversetur
Hinc hominum tortrix, Allecto maior, Erinis
Summa, potestates urget violencius, ardor
Arduus, Ambicio, soliteque accendere corda
- 135
- Nobiliora faces, indignatusque caminus
Degeneres animos timidosque invadere votis,
Integrum imperium summamque capessere mundi
Et diis esse pares superumque instare favori,
Fortuneque sequi tollentis in ethera dextram.
- 140
- Contentos habitis submissaque pectora spernit
Et votum, quod serpit humi; nam prodiga voti
Sperat in immensum nullique indulget habene
Ambicio, secura modi. spes ardua sola est,
Que timuisse facit et hanelans summa voluntas
- 145
- [Et desiderii sicientis sceptra libido.]
Capitulum 8
De aula in montis eius vertice constituta
Huc nova visurus fastigia surgere fessis
Luctatur pedibus et iam superatur Olimpus
Tertius, alter Athlas, et adest que sidera dorso
Culminis aula quatit. contendit in ardua celo
- 150
- Invidiam factura domus, sublimis in altum
Ad modicum statura volat, transcendit et auras
Et pacem, quam summa tenent, seque inserit astris
Sollicitatque deos, iteretne prelia Flegre.
Haut aliter celestis homo suspecta minanti
- 155
- Arduitate Iovem repetita in fulmina cogit,
Armatusque manus hominum securus et arces
Despicit et terre digna scelus expiat ira.
Tollitur alta solo regum domus aula deumque
Sedibus audaci se vertice mandat; at umbras
- 160
- Fundamenta Premunt, regnisque silentibus instat
Ultima Tartareos equans structura recessus.
Radices operis, ne verticis ardua preceps
Sarcina subsidat, Stygias demittit ad undas.
Tartareus iam civis homo, Stygis incola, mortis
- 165
- Non expectato laqueo venit, illa supremo
Vis rapitur fato: mavult precedere liber
Fatorum quam iussa sequi, iam tramite ceco
[Ad Styga rumpit iter, vivus venisse laborat,]
Quo defunctus eat. descendit ad infima mundi
- 170
- Centro fixa domus medioque innititur axi.
Explicat aula sinus montemque amplectitur alis
Multiplici latebra scelerum tersura ruborem,
Ipsa loco factura nefas, erroribus umbram
Ceca parat noctisque vices, oculique verendas
- 175
- Decipit excubias, pereuntis sepe pudoris
Celatura notas Venerisque accommoda furtis;
Nam tenebras, qui peccat, amat, latebrisque Pudorem
Excusat, noctemque facit velamina culpe.
Marmor et, attriti quicquid splendore politus
- 180
- Aspectum pavisse potest aut nobile reddit
Et fame commendat opus, preciosa domorum
Materies laudisque venit. fecunda bonorum
Luxuriem largitur humus mundique nefandis
Obsequitur votis, rerum tellure ministra
- 185
- Edificat securus homo; nam terra paratum
Iurat in auxilium, quidvis Natura potentis
Expedit ad nutum: lapides et ligna ligandis
Edibus et, quicquid preciosior exigit usus.
Exibet et gemmas, quarum fulgore diescit
- 190
- Sole suo contenta domus, sed gloria Paucas
Hec visura moras, cursum felicibus aufert
[Temporis occursus, letis venit obvia fati]
Ianua, summa dies, metuenda potentibus hora.
Capitulum 9
Exclamacio Architrenii in eos
qui opes edificando consumunt
Hoc fatui celum mundi videt inque dolentes
- 195
- Excutitur risus: "Heu que demencia tantis
Erexisse domos studiis, tantosque labores
Perdere, tot census! quod crastina diruat etas,
Instruit instanter labor irritus. ocius ista
Ocia tollantur, ad inania mundus hanelat.
- 200
- Deflectatur iter totusque in seria sudet!
Nam risu aut digito quid dignius? ardua tollit
Cras ruiturus homo. furor est sublimibus uti
Sedibus ad lapsum properanti, improvida montes
Accumulat casura manus, nam sufficit unam
- 205
- Contraxisse casam morituro, cum irrita surgant,
Que Fati pulsante manu fastigia nutant.
Hec tamen et, quicquid auget ludibria vite,
Sunt desperantis anime solacia; fati
Postera deterrent dubie presagia mentis.
- 210
- Crastina celamur, hodiernis utimur, iram
Iudicis expectat incauti audacia mundi,
Conscia delicti; suadet presencia clausos
Expositura metus series occulta futuri."
Capitulum 10
De pictura auleorum
Hic auro Parias honerant aulea columpnas:
- 215
- Nobile surgit opus, levius quod torsit Aragnes
Pollice Lida manus et vestibus impluit aurum,
Pectinis ingenio nulli cessura, licebit
Pallas anum simulet. Hermi saciatur harena
Gloria picture, florum lascivia ductu
- 220
- Pectinis accedit et veris gracia maior
Vestibus arridet, series depingitur anni
Temporis excursu vario distincta, sed illic
Aurea vernat hiemps et item Saturnius annus
Ver habet eternum, Picture clausula quevis
- 225
- Secula clausa tenet, annosaque tempora vestis
Colligit una dies, cuius brevis explicat ordo
Omnia: nascentis ibi mundi vagit origo
Et iam cana redit teneris infancia rebus,
Preteritumque Chaos iterum puer induit orbis.
- 230
- Nec minus horrescit mundum clausura suasque
Asperat hora minas et adusto murice candens
Purpura iudicii supremum ventilat ignem.
Temporis expressus medii pretermeat ordo,
Ut vero videas succedere secula tractu
- 235
- Nec spacio confusa brevi. pictura labores
Antiquos meminit: Danaos ibi Pergama fleres
[Diruta flere dolos, lacrimis dum purpura sudat,]
Dum latus Hectoreum maior fodit Hector Achilles
Succumbitque Paris Greca Venerisque sagitta
- 240
- Et Venus Atride gladios iramque ministrat.
Hic fletus teneros Priami vomit uda senecte
Ariditas, redditque dolor, quod perdidit etas,
Hectoreos casus morte ausa; hic sensus Ulixis,
Hic Pirri gladius Pugnat, conatibus ille
- 245
- Pectoris, ille manus; hic flet Ledea nec oris
Gloria diluitur lacrimis, sed fletibus ipsis
Vultus ridet honor; hic Greca, hic Dardana pubes,
Illa stat, illa cadit, tractantur bella, sed inde
Ensibus, inde fuga; et dum respirantibus armis
- 250
- Consulit in dubios Atrides Nestora casus,
Ille vir, ille senex Frigio iuvenescit in auro.
Dulce virum luctus lugere, dolere dolores
Et lacrimis lacrimas, planctu rescribere planctum.
Dulcius est oculo dulci decurrere casus
- 255
- Fortuneque vices, Veneris quas alea versat,
Et pasci lacrimis, quibus invitantur amantum
Gaudia, dum tenero dulcescunt oscula fletu
Et lacrimis inserpit amor miserisque fovetur
Maior in adversis. intextos pecten amorum
- 260
- Exprimit eventus: ibi serum Piramus ense
[Vindicat egressum, Tisbe lugubria fati]
Pondera morte levat, tua non formidat ad umbras,
Pirame, fata sequi, sequiturque dolore dolorem
Et gemitu gemitum, producit funere funus.
- 265
- Hic patris amplexus usurpat Mirra, noverca
Gracior ipsa sibi; Biblisque sororia fratri
Gaudia mentitur; Iolen ibi mollis amictu
Induit Alcides rigidoque et pensa stupenti
Pollice turbat opus, ausus latus ardua doctum
- 270
- Edocuisse colos, fuso meminisse cadenti
Cogitur Alciden positamque resumere clavam.
Hec et, si qua iuvant oculos, pictura iubenti
Pectine producit, homines et bruta creanti
Pollice tela parit, operis laudisque magister
- 275
- Omnia doctus arat, Nature cuncta potentis
Induit ille manus: vigilant ibi sidera celo,
Equora piscis arat, vario discurritur aer
Alite, terra feris, nostrique superbior oris
Maiestate parit homini quod serviat, omni
- 280
- Obsequiosa bono quovisque iuvantibus usu
Sedula deliciis; ibi leta et tristia spargit
Ambigua Fortuna manu, fati exitus omnis
Texitur et tenui dependent omina filo.
Capitulum 11
De luxu vestium
[Luxuriem cultus nullo modus ordine, nullo]
- 285
- Limite metitur. luxus non claudit honestas
Pretereuntis iter. precium quesisse laborant
Vestibus uda Thetis et fecundissima Tellus,
Mater opum: calido tenuis mandatur ab axe
Carbasus, et Pharii linum de litore Nili
- 290
- Tollitur, ut nudam gemat Isida nudus Osiris.
Vellera dant Seres, studiique Britannia maior
Ingeniique potens, quocunque vocaverit usus,
Ausa dedisse manus, raptique paracior ala
Fulminis, ut Precio queat exequasse laboris
- 295
- Altera Naturam Natura, Minerva Minervam.
Fervescit Tirius sudor fudisse cruorem
Muricis, equoream penitus scrutatus abyssum,
Ut falli facilis roseo flammata veneno
Vellera miretur oculus mundumque beari
- 300
- Sic putet, interius animam torquente reatu.
Capitulum 12
De pictura vasorum
Divitis ingenio picture gaudet et auri
Gloria vasorum rutilo pallore choruscat,
Nec precii nec laudis egens. miratur in illis
Artificis Natura manum seseque minorem
- 305
- Agnovisse pudet; nam gracia surgit in auro
Plenior et quevis facies ornacior exit.
[Blandius invitat ad pocula vasis in imo]
Stans hominis signum, Bacho superante futurum
Naufragio felix, nisi quod gula sepe paratis
- 310
- Subvenit auxiliis hominemque urgentibus undis
Humanum servasse putat, volat ebrius ales
Inferius tardante mero, serpente bibenti
Innocuus conviva bibit, bibit angelus uda
Sanctificans dextra, blandum fremit ira leonis
- 315
- Poture tranquilla gule, mansuescit in unguis
Pace minax ursus, Nerei mutasse profundum
Piscis amat, Bachique lacus et litora servat.
Gracia picture picturaque gracior, aurum
Gemmarumque dies, Bachum latura favoris
- 320
- Nectare vasa replent. vasis pictura decorem
Exibet ornatus, decus aurum, gemma nitorem.
Capitulum 13
De accidentibus aule et eius incolis
Illic ingluvies, illic Venus effluit, illic
Texitur occulto studio dolus, emula veri
Fabula prevelat fidei periuria peplo.
- 325
- Pacis habent vultus odii secreta, venenum
Fraudis amiciciam tenui mentitur amictu.
Occulit immanes animos clemencia vultus.
Pectoris asperitas, risu pretexta sereno,
Interius fervens laqueos innodat et hamos
- 330
- [Curvat in insidias, rabiemque in pectore fixam]
Armat in omne nefas. non est, quod abhorreat aule
Incola, delictum: facie describit amicum,
Hostem mente Premit; linguam dulcedine lactat,
Mentis amara tegens; animo blanditur operto,
- 335
- Ledit in occulto; presenti Parcit amico,
Vulnerat absentem; quicquid presencia pacis
Spondeat, a gladio non est absencia tuta.
Nulla fides aule, nulla est reverencia, nullus
Committendo modus. viciis indulget, honestum
- 340
- Ambicione premit, equum declinat in omni
Materia lucri, studio quocunque laborat,
Ut loculus crescat, lingue suffragia vendit
Ad precii libram, rapiunt maiora Patronum
Munera nec numquam partitur Puncta favoris
- 345
- Partibus adversis, unum promittit utrimque
Obsequium, neutrumque iuvat, qui utrique tenetur,
Proditor amborum; nam vel bellator utrimque
Arma negat, vel utrique favens utrique minatur.
Prodigus eloquii, vultu non mente serenat
- 350
- Aulicus affatum. Zephiro vernancior oris
Lilia verborum cuivis largitur et omnes
Nectar amicicie redolenti pace salutat.
Quid doleas, quid non, quid dulce, quid utile, quid non,
[Sollicitus querit et tantum verba daturus]
- 355
- Singula promittit, crescentibus omnia spargit
Pollicitis, sed nulla manu. spem mandat inanem
Pectoribus dextreque nichil, spes credula fallit
Pectora, verba manum. sese ligat aulicus omni
Omnia facturum largoque enititur ore,
- 360
- Quilibet ut speret. sic imminet ardua multis
Sarcina, dum verbis temere fiducia surgit,
Dum spes ceca iacet, subiti secura flagelli.
Heu facinus! multos in summa pericula misit
Naufragioque fuit lingue tranquillior aura.
- 365
- Mobilis et nullos solide complexus amicos,
Mente vagus dubia, nullis nisi fedius uti
Federibus novit, odiis alternat amores,
Mutat amicicias, has exuit, induit illas,
Quosque minus constanter amat, constancius odit.
- 370
- Vagit amicicie teneris infancia cunis,
Gracior ad veteres numquam perducitur annos
Nec senii matura sapit; fastidia ferret,
Si senio marceret anus. dum spirat odorum
Primicias, expirat amor. sic aula diurnos
- 375
- Eligit et tractos ultra fastidit amicos.
Capitulum 14
De adulatoribus aule
Principis ad nutum servi inconstancia nutat.
[Quodlibet ad votum didicit versare favorem]
Clausus adulator: ad quodvis 'nolo' paratum
"Nolo" relaturus et, si 'volo' dixerit ille,
- 380
- Reddet et ille 'volo'; semel hinc 'non' dicitur, inde
Ingeminatur 'non'; semel hinc 'ita' dicitur, inde
Ingeminatur 'ita'; quicquid laudaverit, illo
Nil melius, quicquid animo non sederit, illo
Nil visum est peius; si quid iubet acrius, ipsum
- 385
- Iuratur licuisse nefas, si micius, ipso
Tollitur ad superos melior Iove; quicquid agatur,
Id bene, dii melius! hic est, qui pulvere nullo
Excuciat nullum cauteque absolvere querat
Crimen, ubi non est, suspectam sordis amictus
- 390
- Mundiciam reddens, ut quo placet, inde mereri
Debeat offensam. servi manus illa ministrat,
Non reprimit culpam, domino male sedula servit
Obsequio ledens. hic est, qui adversa volenti
Prospera diffinit, dominoque in fata ruenti
- 395
- Iurat in eventus dextros, laudatque sinistri
Augurium fati; quicquid Fortuna minetur,
Mentis pace ferens, placeat modo. Pauca dolorem
Altius infigunt. hic est, qui gaudia mente
Supprimit, ore gemit; et rursum gaudia vultus,
- 400
- Pectus habet gemitus. vultus accomodat omni
[Fortune domini, nusquam vestigia mutans]
Solvitur in risus, in quos se solverit idem,
Ore pluit lacrimas, animo quas pluverit idem.
Cum dominus tali facinus committit amico,
- 405
- Ille doli vulpes domuique domesticus hostis
Omne domus vicium mordenti ridet ocello
Et Pede vel cubito socios et crimina tangens,
Quod lingua reticet, loquitur pede; cuncta loquentis
Garrulitate pedis domini commissa revelat
- 410
- Et fidei fracto reserat secreta sigillo.
Capitulum 15
De potentum impotencia et cecitate
Has aliasque notas notat Architrenius, ergo:
"Heu! quem divicie, quem mundi vana loquuntur
Gaudia felicem, viciique ancilla beatum
Gloria mentitur! gladiis linguisque suorum
- 415
- Ceditur ipse, manus non evasisse ministras
Forcior ipse potest, non extorsisse latentem
Perfidiam novit, animo non prendit apertum
Crimen adulantis, oculo quod prestat et auri,
Non oculo non aure videt, popularibus auris
- 420
- Auribus assurgit, leta preconia vulgi
Dulcia mente bibit, circumfusisque favorem
Plausibus indulget nec laudibus artat habenam,
Sed sibi iam melior et maior laude videtur.
[Ipse nefas totusque nichil, se credit ad omnes]
- 425
- Esse satis laudes, Preciumque in laudibus esse
Concipit, at nescit: precium non laude meremur,
Sed precio laudem; nescit quod turpibus ipsa
Laus dampnosa venit, cum sit derisio pravis
Laus, pictura bonis, ipsa est que exultat honestis,
- 430
- Insultat viciis,illis arridet et illa
Caucius irridet; nescit, dum lingua redundat
Laudibus, omne malum mentis secreta loquuntur.
Non aperit clausura dolos facundia servi,
Quo prosit domino, sed quo delectet. ad aures
- 435
- Verborum cum melle venit nec pectore librat
Utile suspenso, domini securior usum
Preterit. eloquii vallo, ne capta recedat,
Gracia munitur; verbo vallante favorem
Claudere fervescit et, dum sua tuta ferantur
- 440
- Linthea, precipiti domini non subvenit alno.
Vulgus ad obsequium numquam dominantis honestas
Invitat, sed dantis opes; servire minores
Maiori non suadet amor, sed cogit egestas
Imperiique timor et in aspera prona cupido.
Capitulum 16
Quod opibus
non hominibus deservitur
- 445
- Non hominum votis, sed opum servitur; ab illis
[Imperium mendicat homo, famulantis ad illas]
Servus hanelat amor et, cui devinctior heret,
Vellet, ut exiguo dominum mutaverit ere;
Iuranti licet ore neget, testatus et ipsam
- 450
- Horrendam superum fidei Stiga, quelibet ausus
Testanti factura fidem, - periuria venti
Non reditura ferunt, aura rapiente recursu
Non lesura volant. non est, cui lingua minorem
Postponat dominum, quicquid mens obvia lingue
- 455
- Liberior dictet, quicquid suppressa susurret
Libertas animi, nullius passa tyranni
Imperiosa iugum nulloque absterrita monstro.
Capitulum 17
Quod adversitas
adulatorum detegit falsitatem
Si lingue ad faleras, si detur ad omnia verbi
Condimenta fides, domino nil maius in ipsis
- 460
- Excellit superis, nec habet preciosius illo
Area Fortune; malletque et luce carere
Et se quam domino - Fortune ad vota fruenti
Uberiore bono. sed si modo dando solutam
Contrahat illa manum raptamque in tristia verso
- 465
- Urgeat orbe rotam, dominum quem multa ministri
Turba loquebatur, servus modo pocula fati
Solus amara bibit; sibi soli applaudit amico,
[Qui premitur fato sepelit, quos leta creavit,]
Mesta dies fati, servi celaverat ante,
- 470
- Nunc aperit fraudes. domus extunc cogitur omnem
Exeruisse dolum, dominum non decipit ultra.
Mundi nulla fides! et que latuere secundis,
Cernit in adversis. hominem quid prospera celet,
Asperior Fortuna docet, felicia fati
- 475
- Excecant animos: distinguere nescit amicos,
Qui fruitur letis; Fortune quicquid ab alto
Sidere despectet, unum celatur amari."
Ut satis est visum, viso indolet, intimus exit
Exclamatque foris gemitus, solitumque recurrit
- 480
- Meror ad impluvium, positumque resuscitat imbrem
Vivus item luctus et pectore rivus aquoso
Enatat et notis oculorum spargitur undis
Alveus et gemina lacrimarum rumpitur urna.
|
|