BIBLIOTHECA AUGUSTANA

 

C. Valerius Catullus

ca. 87 - 54 a. Chr. n.

 

Carmina

 

Carmen LXVIIIb

[ad Allium.]

 

_________________________________________________________

 

 

 

metrum: distichon dactylicum

 

 

Elegia

 

Non possum reticere, deae, qua me Allius in re

iuverit aut quantis iuverit officiis,

ne fugiens saeclis obliviscentibus aetas

illius hoc caeca nocte tegat studium:

45

sed dicam vobis, vos porro dicite multis

milibus et facite haec carta loquatur anus

. . . . . . . .

notescatque magis mortuus atque magis,

nec tenuem texens sublimis aranea telam

in deserto Alli nomine opus faciat.

50

nam, mihi quam dederit duplex Amathusia curam,

scitis, et in quo me torruerit genere,

cum tantum arderem quantum Trinacria rupes

lymphaque in Oetaeis Malia Thermopylis,

55

maesta neque assiduo tabescere lumina fletu

cessarent. tristique imbre madere genae.

 

qualis in aërii perlucens vertice montis

rivus muscoso prosilit e lapide,

qui, cum de prona praeceps est valle volutus,

60

per medium densi transit iter populi,

dulce viatori lasso in sudore levamen,

cum gravis exustos aestus hiulcat agros,

ac velut in nigro iactatis turbine nautis

lenius aspirans aura secunda venit

65

iam prece Pollucis, iam Castoris implorata:

tale fuit nobis Allius auxilium.

is clausum lato patefecit limite campum,

isque domum nobis isque dedit dominae,

ad quam communes exerceremus amores.

70

quo mea se molli candida diva pede

intulit et trito fulgentem in limine plantam

innixa arguta constituit solea,

 

coniugis ut quondam flagrans advenit amore

Protesilaeam Laudamia domum

75

inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro

hostia caelestis pacificasset eros.

nil mihi tam valde placeat, Rhamnusia virgo,

quod temere invitis suscipiatur eris.

quam ieiuna pium desideret ara cruorem,

80

doctast amisso Laudamia viro,

coniugis ante coacta novi dimittere collum,

quam veniens una atque altera rursus hiemps

noctibus in longis avidum saturasset amorem,

posset ut abrupto vivere coniugio:

85

quod scibant Parcae non longo tempore abisse,

si miles muros isset ad Iliacos>

nam tum Helenae raptu primores Argivorum

coeperat ad sese Troia ciere viros,

Troia (nefas) commune sepulcrum Asiae Europaeque,

90

Troia virum et virtutum omnium acerba cinis:

quaene etiam nostro letum miserabile fratri

attulit. ei misero frater adempte mihi,

ei misero fratri iocundum lumen ademptum!

tecum una totast nostra sepulta domus,

95

omnia tecum una perierunt gaudia nostra,

quae tuus in vita dulcis alebat amor.

quem nunc tam longe non inter nota sepulcra

nec prope cognatos compositum cineris,

sed Troia obscena, Troia infelice sepultum

100

detinet extremo terra aliena solo.

ad quam tum properans fertur simul undique pubes

Graeca penetralis deseruisse focos,

ne Paris abducta gavisus libera moecha

otia pacato degeret in thalamo.

105

quo tibi tum casu, pulcerrima Laudamia,

ereptumst vita dulcius atque anima

coniugium: tanto te absorbens vertice amoris

aestus in abruptum detulerat barathrum,

quale ferunt Grai Pheneum prope Cylleneum

110

siccare emulsa pingue palude solum,

quod quondam caesis montis fodisse medullis

audit falsiparens Amphitryoniades,

tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta

perculit imperio deterioris eri,

115

pluribus ut caeli tereretur ianua divis,

Hebe nec longa virginitate foret.

sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,

qui tunc indomitam ferre iugum docuit.

nam nec tam carum confecto aetate parenti

120

una caput seri nata nepotis alit,

qui cum divitiis vix tandem inventus avitis

nomen testatas intulit in tabulas,

impia derisi gentilis gaudia tollens

suscitat a cano volturium capiti:

125

nec tantum niveo gavisast ulla columbo

compar, quae multo dicitur improbius

oscula mordenti semper decerpere rostro

quam quae praecipue multivolast mulier:

sed tu horum magnos vicisti sola furores,

130

ut semel es flavo conciliata viro.

aut nihil aut paulo cui tum concedere digna

lux mea se nostrum contulit in gremium,

quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido

fulgebat crocina candidus in tunica.

135

quae tamenetsi uno non est contenta Catullo,

rara verecunde furta feremus erae,

ne nimium simus stultorum more molesti:

saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,

coniugis in culpa flagrantem concoquit iram

140

noscens omnivoli plurima furta Iovis.

atqui nec divis homines componier aequumst:

ingratum tremuli tolle parentis onus.

nec tamen illa mihi dextra deducta paterna

fragrantem Assyrio venit odore domum,

145

sed furtiva dedit mira munuscula nocte

ipsius ex ipso dempta viri gremio.

quare illud satis est, si nobis is datur unis

quem lapide illa dies candidiore notat.