Ἰλιάδος Τ

Μήνιδος ἀπόρρησις.

___________________________________________________________________________________

Ἠὼς μὲν κροκόπεπλος ἀπ᾽ Ὠκεανοῖο ῥοάων

ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσιν·

ἣ δ᾽ ἐς νῆας ἵκανε θεοῦ πάρα δῶρα φέρουσα.

εὗρε δὲ Πατρόκλωι περικείμενον ὃν φίλον υἱὸν

5

κλαίοντα λιγέως· πολέες δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἑταῖροι

μύρονθ᾽· ἣ δ᾽ ἐν τοῖσι παρίστατο δῖα θεάων,

ἔν τ᾽ ἄρα οἱ φῦ χειρὶ ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·

τέκνον ἐμὸν τοῦτον μὲν ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ

κεῖσθαι, ἐπεὶ δὴ πρῶτα θεῶν ἰότητι δαμάσθη·

10

τύνη δ᾽ Ἡφαίστοιο πάρα κλυτὰ τεύχεα δέξο

καλὰ μάλ᾽, οἷ᾽ οὔ πώ τις ἀνὴρ ὤμοισι φόρησεν.

ὡς ἄρα φωνήσασα θεὰ κατὰ τεύχε᾽ ἔθηκε

πρόσθεν Ἀχιλλῆος· τὰ δ᾽ ἀνέβραχε δαίδαλα πάντα.

Μυρμιδόνας δ᾽ ἄρα πάντας ἕλε τρόμος, οὐδέ τις ἔτλη

15

ἄντην εἰσιδέειν, ἀλλ᾽ ἔτρεσαν. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς

ὡς εἶδ᾽, ὥς μιν μᾶλλον ἔδυ χόλος, ἐν δέ οἱ ὄσσε

δεινὸν ὑπὸ βλεφάρων ὡς εἰ σέλας ἐξεφάανθεν·

τέρπετο δ᾽ ἐν χείρεσσιν ἔχων θεοῦ ἀγλαὰ δῶρα.

αὐτὰρ ἐπεὶ φρεσὶν ἧισι τετάρπετο δαίδαλα λεύσσων

20

αὐτίκα μητέρα ἣν ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

μῆτερ ἐμὴ τὰ μὲν ὅπλα θεὸς πόρεν οἷ᾽ ἐπιεικὲς

ἔργ᾽ ἔμεν ἀθανάτων, μὴ δὲ βροτὸν ἄνδρα τελέσσαι.

νῦν δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ θωρήξομαι· ἀλλὰ μάλ᾽ αἰνῶς

δείδω μή μοι τόφρα Μενοιτίου ἄλκιμον υἱὸν

25

μυῖαι καδδῦσαι κατὰ χαλκοτύπους ὠτειλὰς

εὐλὰς ἐγγείνωνται, ἀεικίσσωσι δὲ νεκρόν,

ἐκ δ᾽ αἰὼν πέφαται, κατὰ δὲ χρόα πάντα σαπήηι.

τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα θεὰ Θέτις ἀργυρόπεζα·

τέκνον μή τοι ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῆισι μελόντων.

30

τῶι μὲν ἐγὼ πειρήσω ἀλαλκεῖν ἄγρια φῦλα

μυίας, αἵ ῥά τε φῶτας ἀρηϊφάτους κατέδουσιν·

ἤν περ γὰρ κεῖταί γε τελεσφόρον εἰς ἐνιαυτόν,

αἰεὶ τῶι γ᾽ ἔσται χρὼς ἔμπεδος, ἢ καὶ ἀρείων.

ἀλλὰ σύ γ᾽ εἰς ἀγορὴν καλέσας ἥρωας Ἀχαιοὺς

35

μῆνιν ἀποειπὼν Ἀγαμέμνονι ποιμένι λαῶν

αἶψα μάλ᾽ ἐς πόλεμον θωρήσσεο, δύσεο δ᾽ ἀλκήν.

ὣς ἄρα φωνήσασα μένος πολυθαρσὲς ἐνῆκε,

Πατρόκλωι δ᾽ αὖτ᾽ ἀμβροσίην καὶ νέκταρ ἐρυθρὸν

στάξε κατὰ ῥινῶν, ἵνα οἱ χρὼς ἔμπεδος εἴη.

40

αὐτὰρ ὁ βῆ παρὰ θῖνα θαλάσσης δῖος Ἀχιλλεὺς

σμερδαλέα ἰάχων, ὦρσεν δ᾽ ἥρωας Ἀχαιούς.

καί ῥ᾽ οἵ περ τὸ πάρος γε νεῶν ἐν ἀγῶνι μένεσκον

οἵ τε κυβερνῆται καὶ ἔχον οἰήϊα νηῶν

καὶ ταμίαι παρὰ νηυσὶν ἔσαν σίτοιο δοτῆρες,

45

καὶ μὴν οἳ τότε γ᾽ εἰς ἀγορὴν ἴσαν, οὕνεκ᾽ Ἀχιλλεὺς

ἐξεφάνη, δηρὸν δὲ μάχης ἐπέπαυτ᾽ ἀλεγεινῆς.

τὼ δὲ δύω σκάζοντε βάτην Ἄρεος θεράποντε

Τυδεΐδης τε μενεπτόλεμος καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς

ἔγχει ἐρειδομένω· ἔτι γὰρ ἔχον ἕλκεα λυγρά·

50

κὰδ δὲ μετὰ πρώτηι ἀγορῆι ἵζοντο κιόντες.

αὐτὰρ ὁ δεύτατος ἦλθεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων

ἕλκος ἔχων· καὶ γὰρ τὸν ἐνὶ κρατερῆι ὑσμίνηι

οὖτα Κόων Ἀντηνορίδης χαλκήρεϊ δουρί.

αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντες ἀολλίσθησαν Ἀχαιοί,

55

τοῖσι δ᾽ ἀνιστάμενος μετέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·

Ἀτρεΐδη ἦ ἄρ τι τόδ᾽ ἀμφοτέροισιν ἄρειον

ἔπλετο σοὶ καὶ ἐμοί, ὅ τε νῶΐ περ ἀχνυμένω κῆρ

θυμοβόρωι ἔριδι μενεήναμεν εἵνεκα κούρης;

τὴν ὄφελ᾽ ἐν νήεσσι κατακτάμεν Ἄρτεμις ἰῶι

60

ἤματι τῶι ὅτ᾽ ἐγὼν ἑλόμην Λυρνησσὸν ὀλέσσας·

τώ κ᾽ οὐ τόσσοι Ἀχαιοὶ ὀδὰξ ἕλον ἄσπετον οὖδας

δυσμενέων ὑπὸ χερσὶν ἐμεῦ ἀπομηνίσαντος.

Ἕκτορι μὲν καὶ Τρωσὶ τὸ κέρδιον· αὐτὰρ Ἀχαιοὺς

δηρὸν ἐμῆς καὶ σῆς ἔριδος μνήσεσθαι ὀΐω.

65

ἀλλὰ τὰ μὲν προτετύχθαι ἐάσομεν ἀχνύμενοί περ

θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι φίλον δαμάσαντες ἀνάγκηι·

νῦν δ᾽ ἤτοι μὲν ἐγὼ παύω χόλον, οὐδέ τί με χρὴ

ἀσκελέως αἰεὶ μενεαινέμεν· ἀλλ᾽ ἄγε θᾶσσον

ὄτρυνον πόλεμον δὲ κάρη κομόωντας Ἀχαιούς,

70

ὄφρ᾽ ἔτι καὶ Τρώων πειρήσομαι ἀντίον ἐλθὼν

αἴ κ᾽ ἐθέλωσ᾽ ἐπὶ νηυσὶν ἰαύειν· ἀλλά τιν᾽ οἴω

ἀσπασίως αὐτῶν γόνυ κάμψειν, ὅς κε φύγηισι

δηΐου ἐκ πολέμοιο ὑπ᾽ ἔγχεος ἡμετέροιο.

ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἐχάρησαν ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοὶ

75

μῆνιν ἀπειπόντος μεγαθύμου Πηλεΐωνος.

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων

αὐτόθεν ἐξ ἕδρης, οὐδ᾽ ἐν μέσσοισιν ἀναστάς·

ὦ φίλοι ἥρωες Δαναοὶ θεράποντες Ἄρηος

ἑσταότος μὲν καλὸν ἀκούειν, οὐδὲ ἔοικεν

80

ὑββάλλειν· χαλεπὸν γὰρ ἐπισταμένωι περ ἐόντι.

ἀνδρῶν δ᾽ ἐν πολλῶι ὁμάδωι πῶς κέν τις ἀκούσαι

ἢ εἴποι; βλάβεται δὲ λιγύς περ ἐὼν ἀγορητής.

Πηλεΐδηι μὲν ἐγὼν ἐνδείξομαι· αὐτὰρ οἱ ἄλλοι

σύνθεσθ᾽ Ἀργεῖοι, μῦθόν τ᾽ εὖ γνῶτε ἕκαστος.

85

πολλάκι δή μοι τοῦτον Ἀχαιοὶ μῦθον ἔειπον

καί τέ με νεικείεσκον· ἐγὼ δ᾽ οὐκ αἴτιός εἰμι,

ἀλλὰ Ζεὺς καὶ Μοῖρα καὶ ἠεροφοῖτις Ἐρινύς,

οἵ τέ μοι εἰν ἀγορῆι φρεσὶν ἔμβαλον ἄγριον ἄτην,

ἤματι τῶι ὅτ᾽ Ἀχιλλῆος γέρας αὐτὸς ἀπηύρων.

90

ἀλλὰ τί κεν ῥέξαιμι; θεὸς διὰ πάντα τελευτᾶι.

πρέσβα Διὸς θυγάτηρ Ἄτη, ἣ πάντας ἀᾶται,

οὐλομένη· τῆι μέν θ᾽ ἁπαλοὶ πόδες· οὐ γὰρ ἐπ᾽ οὔδει

πίλναται, ἀλλ᾽ ἄρα ἥ γε κατ᾽ ἀνδρῶν κράατα βαίνει

βλάπτουσ᾽ ἀνθρώπους· κατὰ δ᾽ οὖν ἕτερόν γε πέδησε.

95

καὶ γὰρ δή νύ ποτε Ζεὺς ἄσατο, τόν περ ἄριστον

ἀνδρῶν ἠδὲ θεῶν φασ᾽ ἔμμεναι· ἀλλ᾽ ἄρα καὶ τὸν

Ἥρη θῆλυς ἐοῦσα δολοφροσύνηις ἀπάτησεν,

ἤματι τῶι ὅτ᾽ ἔμελλε βίην Ἡρακληείην

Ἀλκμήνη τέξεσθαι ἐϋστεφάνωι ἐνὶ Θήβηι.

100

ἤτοι ὅ γ᾽ εὐχόμενος μετέφη πάντεσσι θεοῖσι·

κέκλυτέ μευ πάντές τε θεοὶ πᾶσαί τε θέαιναι,

ὄφρ᾽ εἴπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἀνώγει.

σήμερον ἄνδρα φόως δὲ μογοστόκος Εἰλείθυια

ἐκφανεῖ, ὃς πάντεσσι περικτιόνεσσιν ἀνάξει,

105

τῶν ἀνδρῶν γενεῆς οἵ θ᾽ αἵματος ἐξ ἐμεῦ εἰσί.

τὸν δὲ δολοφρονέουσα προσηύδα πότνια Ἥρη·

ψευστήσεις, οὐδ᾽ αὖτε τέλος μύθωι ἐπιθήσεις.

εἰ δ᾽ ἄγε νῦν μοι ὄμοσσον Ὀλύμπιε καρτερὸν ὅρκον,

ἦ μὲν τὸν πάντεσσι περικτιόνεσσιν ἀνάξειν

110

ὅς κεν ἐπ᾽ ἤματι τῶιδε πέσηι μετὰ ποσσὶ γυναικὸς

τῶν ἀνδρῶν οἳ σῆς ἐξ αἵματός εἰσι γενέθλης.

ὣς ἔφατο· Ζεὺς δ᾽ οὔ τι δολοφροσύνην ἐνόησεν,

ἀλλ᾽ ὄμοσεν μέγαν ὅρκον, ἔπειτα δὲ πολλὸν ἀάσθη.

Ἥρη δ᾽ ἀΐξασα λίπεν ῥίον Οὐλύμποιο,

115

καρπαλίμως δ᾽ ἵκετ᾽ Ἄργος Ἀχαιικόν, ἔνθ᾽ ἄρα ἤιδη

ἰφθίμην ἄλοχον Σθενέλου Περσηϊάδαο.

ἣ δ᾽ ἐκύει φίλον υἱόν, ὁ δ᾽ ἕβδομος ἑστήκει μείς·

ἐκ δ᾽ ἄγαγε πρὸ φόως δὲ καὶ ἠλιτόμηνον ἐόντα,

Ἀλκμήνης δ᾽ ἀπέπαυσε τόκον, σχέθε δ᾽ Εἰλειθυίας.

120

αὐτὴ δ᾽ ἀγγελέουσα Δία Κρονίωνα προσηύδα·

Ζεῦ πάτερ ἀργικέραυνε ἔπος τί τοι ἐν φρεσὶ θήσω·

ἤδη ἀνὴρ γέγον᾽ ἐσθλὸς ὃς Ἀργείοισιν ἀνάξει

Εὐρυσθεὺς Σθενέλοιο πάϊς Περσηϊάδαο

σὸν γένος· οὔ οἱ ἀεικὲς ἀνασσέμεν Ἀργείοισιν.

125

ὣς φάτο, τὸν δ᾽ ἄχος ὀξὺ κατὰ φρένα τύψε βαθεῖαν·

αὐτίκα δ᾽ εἷλ᾽ Ἄτην κεφαλῆς λιπαροπλοκάμοιο

χωόμενος φρεσὶν ἧισι, καὶ ὤμοσε καρτερὸν ὅρκον

μή ποτ᾽ ἐς Οὔλυμπόν τε καὶ οὐρανὸν ἀστερόεντα

αὖτις ἐλεύσεσθαι Ἄτην, ἣ πάντας ἀᾶται.

130

ὣς εἰπὼν ἔρριψεν ἀπ᾽ οὐρανοῦ ἀστερόεντος

χειρὶ περιστρέψας· τάχα δ᾽ ἵκετο ἔργ᾽ ἀνθρώπων.

τὴν αἰεὶ στενάχεσχ᾽ ὅθ᾽ ἑὸν φίλον υἱὸν ὁρῶιτο

ἔργον ἀεικὲς ἔχοντα ὑπ᾽ Εὐρυσθῆος ἀέθλων.

ὣς καὶ ἐγών, ὅτε δ᾽ αὖτε μέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ

135

Ἀργείους ὀλέκεσκεν ἐπὶ πρυμνῆισι νέεσσιν,

οὐ δυνάμην λελαθέσθ᾽ Ἄτης ἧι πρῶτον ἀάσθην.

ἀλλ᾽ ἐπεὶ ἀασάμην καί μευ φρένας ἐξέλετο Ζεύς,

ἂψ ἐθέλω ἀρέσαι, δόμεναί τ᾽ ἀπερείσι᾽ ἄποινα·

ἀλλ᾽ ὄρσευ πόλεμον δὲ καὶ ἄλλους ὄρνυθι λαούς.

140

δῶρα δ᾽ ἐγὼν ὅδε πάντα παρασχέμεν ὅσσά τοι ἐλθὼν

χθιζὸς ἐνὶ κλισίηισιν ὑπέσχετο δῖος Ὀδυσσεύς.

εἰ δ᾽ ἐθέλεις, ἐπίμεινον ἐπειγόμενός περ Ἄρηος,

δῶρα δέ τοι θεράποντες ἐμῆς παρὰ νηὸς ἑλόντες

οἴσουσ᾽, ὄφρα ἴδηαι ὅ τοι μενοεικέα δώσω.

145

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·

Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον

δῶρα μὲν αἴ κ᾽ ἐθέληισθα παρασχέμεν, ὡς ἐπιεικές,

ἤ τ᾽ ἐχέμεν παρὰ σοί· νῦν δὲ μνησώμεθα χάρμης

αἶψα μάλ᾽· οὐ γὰρ χρὴ κλοτοπεύειν ἐνθάδ᾽ ἐόντας

150

οὐδὲ διατρίβειν· ἔτι γὰρ μέγα ἔργον ἄρεκτον·

ὥς κέ τις αὖτ᾽ Ἀχιλῆα μετὰ πρώτοισιν ἴδηται

ἔγχεϊ χαλκείωι Τρώων ὀλέκοντα φάλαγγας.

ὧδέ τις ὑμείων μεμνημένος ἀνδρὶ μαχέσθω.

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

155

μὴ δ᾽ οὕτως, ἀγαθός περ ἐών, θεοείκελ᾽ Ἀχιλλεῦ

νήστιας ὄτρυνε προτὶ Ἴλιον υἷας Ἀχαιῶν

Τρωσὶ μαχησομένους, ἐπεὶ οὐκ ὀλίγον χρόνον ἔσται

φύλοπις, εὖτ᾽ ἂν πρῶτον ὁμιλήσωσι φάλαγγες

ἀνδρῶν, ἐν δὲ θεὸς πνεύσηι μένος ἀμφοτέροισιν.

160

ἀλλὰ πάσασθαι ἄνωχθι θοῆις ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιοὺς

σίτου καὶ οἴνοιο· τὸ γὰρ μένος ἐστὶ καὶ ἀλκή.

οὐ γὰρ ἀνὴρ πρόπαν ἦμαρ ἐς ἠέλιον καταδύντα

ἄκμηνος σίτοιο δυνήσεται ἄντα μάχεσθαι·

εἴ περ γὰρ θυμῶι γε μενοινάαι πολεμίζειν,

165

ἀλλά τε λάθρηι γυῖα βαρύνεται, ἠδὲ κιχάνει

δίψά τε καὶ λιμός, βλάβεται δέ τε γούνατ᾽ ἰόντι.

ὃς δέ κ᾽ ἀνὴρ οἴνοιο κορεσσάμενος καὶ ἐδωδῆς

ἀνδράσι δυσμενέεσσι πανημέριος πολεμίζηι,

θαρσαλέον νύ οἱ ἦτορ ἐνὶ φρεσίν, οὐδέ τι γυῖα

170

πρὶν κάμνει πρὶν πάντας ἐρωῆσαι πολέμοιο.

ἀλλ᾽ ἄγε λαὸν μὲν σκέδασον καὶ δεῖπνον ἄνωχθι

ὅπλεσθαι· τὰ δὲ δῶρα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων

οἰσέτω ἐς μέσσην ἀγορήν, ἵνα πάντες Ἀχαιοὶ

ὀφθαλμοῖσιν ἴδωσι, σὺ δὲ φρεσὶ σῆισιν ἰανθῆις.

175

ὀμνυέτω δέ τοι ὅρκον ἐν Ἀργείοισιν ἀναστὰς

μή ποτε τῆς εὐνῆς ἐπιβήμεναι ἠδὲ μιγῆναι·

ἣ θέμις ἐστὶν ἄναξ ἤ τ᾽ ἀνδρῶν ἤ τε γυναικῶν·

καὶ δὲ σοὶ αὐτῶι θυμὸς ἐνὶ φρεσὶν ἵλαος ἔστω.

αὐτὰρ ἔπειτά σε δαιτὶ ἐνὶ κλισίηις ἀρεσάσθω

180

πιείρηι, ἵνα μή τι δίκης ἐπιδευὲς ἔχηισθα.

Ἀτρεΐδη σὺ δ᾽ ἔπειτα δικαιότερος καὶ ἐπ᾽ ἄλλωι

ἔσσεαι. οὐ μὲν γάρ τι νεμεσσητὸν βασιλῆα

ἄνδρ᾽ ἀπαρέσσασθαι ὅτε τις πρότερος χαλεπήνηι.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·

185

χαίρω σεῦ Λαερτιάδη τὸν μῦθον ἀκούσας·

ἐν μοίρηι γὰρ πάντα διίκεο καὶ κατέλεξας.

ταῦτα δ᾽ ἐγὼν ἐθέλω ὀμόσαι, κέλεται δέ με θυμός,

οὐδ᾽ ἐπιορκήσω πρὸς δαίμονος. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς

μιμνέτω αὐτόθι τεῖος ἐπειγόμενός περ Ἄρηος·

190

μίμνετε δ᾽ ἄλλοι πάντες ἀολλέες, ὄφρά κε δῶρα

ἐκ κλισίης ἔλθηισι καὶ ὅρκια πιστὰ τάμωμεν.

σοὶ δ᾽ αὐτῶι τόδ᾽ ἐγὼν ἐπιτέλλομαι ἠδὲ κελεύω·

κρινάμενος κούρητας ἀριστῆας Παναχαιῶν

δῶρα ἐμῆς παρὰ νηὸς ἐνεικέμεν, ὅσσ᾽ Ἀχιλῆϊ

195

χθιζὸν ὑπέστημεν δώσειν, ἀγέμεν τε γυναῖκας.

Ταλθύβιος δέ μοι ὦκα κατὰ στρατὸν εὐρὺν Ἀχαιῶν

κάπρον ἑτοιμασάτω ταμέειν Διί τ᾽ Ἠελίωι τε.

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·

Ἀτρεΐδη κύδιστε ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγάμεμνον

200

ἄλλοτέ περ καὶ μᾶλλον ὀφέλλετε ταῦτα πένεσθαι,

ὁππότε τις μεταπαυσωλὴ πολέμοιο γένηται

καὶ μένος οὐ τόσον ἦισιν ἐνὶ στήθεσσιν ἐμοῖσι.

νῦν δ᾽ οἳ μὲν κέαται δεδαϊγμένοι, οὓς ἐδάμασσεν

Ἕκτωρ Πριαμίδης, ὅτε οἱ Ζεὺς κῦδος ἔδωκεν,

205

ὑμεῖς δ᾽ ἐς βρωτὺν ὀτρύνετον· ἦ τ᾽ ἂν ἔγωγε

νῦν μὲν ἀνώγοιμι πτολεμίζειν υἷας Ἀχαιῶν

νήστιας ἀκμήνους, ἅμα δ᾽ ἠελίωι καταδύντι

τεύξεσθαι μέγα δόρπον, ἐπὴν τεισαίμεθα λώβην.

πρὶν δ᾽ οὔ πως ἂν ἔμοιγε φίλον κατὰ λαιμὸν ἰείη

210

οὐ πόσις οὐδὲ βρῶσις ἑταίρου τεθνηῶτος

ὅς μοι ἐνὶ κλισίηι δεδαϊγμένος ὀξέϊ χαλκῶι

κεῖται ἀνὰ πρόθυρον τετραμμένος, ἀμφὶ δ᾽ ἑταῖροι

μύρονται· τό μοι οὔ τι μετὰ φρεσὶ ταῦτα μέμηλεν,

ἀλλὰ φόνος τε καὶ αἷμα καὶ ἀργαλέος στόνος ἀνδρῶν.

215

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

ὦ Ἀχιλεῦ Πηλῆος υἱὲ μέγα φέρτατ᾽ Ἀχαιῶν,

κρείσσων εἰς ἐμέθεν καὶ φέρτερος οὐκ ὀλίγον περ

ἔγχει, ἐγὼ δέ κε σεῖο νοήματί γε προβαλοίμην

πολλόν, ἐπεὶ πρότερος γενόμην καὶ πλείονα οἶδα.

220

τώ τοι ἐπιτλήτω κραδίη μύθοισιν ἐμοῖσιν.

αἶψά τε φυλόπιδος πέλεται κόρος ἀνθρώποισιν,

ἧς τε πλείστην μὲν καλάμην χθονὶ χαλκὸς ἔχευεν,

ἄμητος δ᾽ ὀλίγιστος, ἐπὴν κλίνηισι τάλαντα

Ζεύς, ὅς τ᾽ ἀνθρώπων ταμίης πολέμοιο τέτυκται.

225

γαστέρι δ᾽ οὔ πως ἔστι νέκυν πενθῆσαι Ἀχαιούς·

λίην γὰρ πολλοὶ καὶ ἐπήτριμοι ἤματα πάντα

πίπτουσιν· πότε κέν τις ἀναπνεύσειε πόνοιο;

ἀλλὰ χρὴ τὸν μὲν καταθάπτειν ὅς κε θάνηισι

νηλέα θυμὸν ἔχοντας ἐπ᾽ ἤματι δακρύσαντας·

230

ὅσσοι δ᾽ ἂν πολέμοιο περὶ στυγεροῖο λίπωνται

μεμνῆσθαι πόσιος καὶ ἐδητύος, ὄφρ᾽ ἔτι μᾶλλον

ἀνδράσι δυσμενέεσσι μαχώμεθα νωλεμὲς αἰεὶ

ἑσσάμενοι χροῒ χαλκὸν ἀτειρέα. μηδέ τις ἄλλην

λαῶν ὀτρυντὺν ποτιδέγμενος ἰσχαναάσθω·

235

ἥδε γὰρ ὀτρυντὺς κακὸν ἔσσεται ὅς κε λίπηται

νηυσὶν ἐπ᾽ Ἀργείων· ἀλλ᾽ ἀθρόοι ὁρμηθέντες

Τρωσὶν ἐφ᾽ ἱπποδάμοισιν ἐγείρομεν ὀξὺν Ἄρηα.

ἦ, καὶ Νέστορος υἷας ὀπάσσατο κυδαλίμοιο

Φυλεΐδην τε Μέγητα Θόαντά τε Μηριόνην τε

240

καὶ Κρειοντιάδην Λυκομήδεα καὶ Μελάνιππον·

βὰν δ᾽ ἴμεν ἐς κλισίην Ἀγαμέμνονος Ἀτρεΐδαο.

αὐτίκ᾽ ἔπειθ᾽ ἅμα μῦθος ἔην, τετέλεστο δὲ ἔργον·

ἑπτὰ μὲν ἐκ κλισίης τρίποδας φέρον, οὕς οἱ ὑπέστη,

αἴθωνας δὲ λέβητας ἐείκοσι, δώδεκα δ᾽ ἵππους·

245

ἐκ δ᾽ ἄγον αἶψα γυναῖκας ἀμύμονα ἔργα ἰδυίας

ἕπτ᾽, ἀτὰρ ὀγδοάτην Βρισηΐδα καλλιπάρηιον.

χρυσοῦ δὲ στήσας Ὀδυσεὺς δέκα πάντα τάλαντα

ἦρχ᾽, ἅμα δ᾽ ἄλλοι δῶρα φέρον κούρητες Ἀχαιῶν.

καὶ τὰ μὲν ἐν μέσσηι ἀγορῆι θέσαν, ἂν δ᾽ Ἀγαμέμνων

250

ἵστατο· Ταλθύβιος δὲ θεῶι ἐναλίγκιος αὐδὴν

κάπρον ἔχων ἐν χερσὶ παρίστατο ποιμένι λαῶν.

Ἀτρεΐδης δὲ ἐρυσσάμενος χείρεσσι μάχαιραν,

ἥ οἱ πὰρ ξίφεος μέγα κουλεὸν αἰὲν ἄωρτο,

κάπρου ἀπὸ τρίχας ἀρξάμενος Διὶ χεῖρας ἀνασχὼν

255

εὔχετο· τοὶ δ᾽ ἄρα πάντες ἐπ᾽ αὐτόφιν εἵατο σιγῆι

Ἀργεῖοι κατὰ μοῖραν ἀκούοντες βασιλῆος.

εὐξάμενος δ᾽ ἄρα εἶπεν ἰδὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν·

ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα θεῶν ὕπατος καὶ ἄριστος

Γῆ τε καὶ Ἠέλιος καὶ Ἐρινύες, αἵ θ᾽ ὑπὸ γαῖαν

260

ἀνθρώπους τίνυνται, ὅτις κ᾽ ἐπίορκον ὀμόσσηι,

μὴ μὲν ἐγὼ κούρηι Βρισηΐδι χεῖρ᾽ ἐπένεικα,

οὔτ᾽ εὐνῆς πρόφασιν κεχρημένος οὔτέ τευ ἄλλου.

ἀλλ᾽ ἔμεν᾽ ἀπροτίμαστος ἐνὶ κλισίηισιν ἐμῆισιν.

εἰ δέ τι τῶνδ᾽ ἐπίορκον ἐμοὶ θεοὶ ἄλγεα δοῖεν

265

πολλὰ μάλ᾽, ὅσσα διδοῦσιν ὅτίς σφ᾽ ἀλίτηται ὀμόσσας.

ἦ, καὶ ἀπὸ στόμαχον κάπρου τάμε νηλέϊ χαλκῶι.

τὸν μὲν Ταλθύβιος πολιῆς ἁλὸς ἐς μέγα λαῖτμα

ῥῖψ᾽ ἐπιδινήσας βόσιν ἰχθύσιν· αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς

ἀνστὰς Ἀργείοισι φιλοπτολέμοισι μετηύδα·

270

Ζεῦ πάτερ ἦ μεγάλας ἄτας ἄνδρεσσι διδοῖσθα·

οὐκ ἂν δή ποτε θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ἐμοῖσιν

Ἀτρεΐδης ὤρινε διαμπερές, οὐδέ κε κούρην

ἦγεν ἐμεῦ ἀέκοντος ἀμήχανος· ἀλλά ποθι Ζεὺς

ἤθελ᾽ Ἀχαιοῖσιν θάνατον πολέεσσι γενέσθαι.

275

νῦν δ᾽ ἔρχεσθ᾽ ἐπὶ δεῖπνον, ἵνα ξυνάγωμεν Ἄρηα.

ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν, λῦσεν δ᾽ ἀγορὴν αἰψηρήν.

οἳ μὲν ἄρ᾽ ἐσκίδναντο ἑὴν ἐπὶ νῆα ἕκαστος,

δῶρα δὲ Μυρμιδόνες μεγαλήτορες ἀμφεπένοντο,

βὰν δ᾽ ἐπὶ νῆα φέροντες Ἀχιλλῆος θείοιο.

280

καὶ τὰ μὲν ἐν κλισίηισι θέσαν, κάθισαν δὲ γυναῖκας,

ἵππους δ᾽ εἰς ἀγέλην ἔλασαν θεράποντες ἀγαυοί.

Βρισηῒς δ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτ᾽ ἰκέλη χρυσέηι Ἀφροδίτηι

ὡς ἴδε Πάτροκλον δεδαϊγμένον ὀξέϊ χαλκῶι,

ἀμφ᾽ αὐτῶι χυμένη λίγ᾽ ἐκώκυε, χερσὶ δ᾽ ἄμυσσε

285

στήθεά τ᾽ ἠδ᾽ ἁπαλὴν δειρὴν ἰδὲ καλὰ πρόσωπα.

εἶπε δ᾽ ἄρα κλαίουσα γυνὴ ἐϊκυῖα θεῆισι·

Πάτροκλέ μοι δειλῆι πλεῖστον κεχαρισμένε θυμῶι

ζωὸν μέν σε ἔλειπον ἐγὼ κλισίηθεν ἰοῦσα,

νῦν δέ σε τεθνηῶτα κιχάνομαι ὄρχαμε λαῶν

290

ἂψ ἀνιοῦσ᾽· ὥς μοι δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ αἰεί.

ἄνδρα μὲν ὧι ἔδοσάν με πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ

εἶδον πρὸ πτόλιος δεδαϊγμένον ὀξέϊ χαλκῶι,

τρεῖς τε κασιγνήτους, τούς μοι μία γείνατο μήτηρ,

κηδείους, οἳ πάντες ὀλέθριον ἦμαρ ἐπέσπον.

295

οὐδὲ μὲν οὐδέ μ᾽ ἔασκες, ὅτ᾽ ἄνδρ᾽ ἐμὸν ὠκὺς Ἀχιλλεὺς

ἔκτεινεν, πέρσεν δὲ πόλιν θείοιο Μύνητος,

κλαίειν, ἀλλά μ᾽ ἔφασκες Ἀχιλλῆος θείοιο

κουριδίην ἄλοχον θήσειν, ἄξειν τ᾽ ἐνὶ νηυσὶν

ἐς Φθίην, δαίσειν δὲ γάμον μετὰ Μυρμιδόνεσσι.

300

τώ σ᾽ ἄμοτον κλαίω τεθνηότα μείλιχον αἰεί.

ὣς ἔφατο κλαίουσ᾽, ἐπὶ δὲ στενάχοντο γυναῖκες

Πάτροκλον πρόφασιν, σφῶν δ᾽ αὐτῶν κήδε᾽ ἑκάστη.

αὐτὸν δ᾽ ἀμφὶ γέροντες Ἀχαιῶν ἠγερέθοντο

λισσόμενοι δειπνῆσαι· ὁ δ᾽ ἠρνεῖτο στεναχίζων·

305

λίσσομαι, εἴ τις ἔμοιγε φίλων ἐπιπείθεθ᾽ ἑταίρων,

μή με πρὶν σίτοιο κελεύετε μηδὲ ποτῆτος

ἄσασθαι φίλον ἦτορ, ἐπεί μ᾽ ἄχος αἰνὸν ἱκάνει·

δύντα δ᾽ ἐς ἠέλιον μενέω καὶ τλήσομαι ἔμπης.

ὣς εἰπὼν ἄλλους μὲν ἀπεσκέδασεν βασιλῆας,

310

δοιὼ δ᾽ Ἀτρεΐδα μενέτην καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς

Νέστωρ Ἰδομενεύς τε γέρων θ᾽ ἱππηλάτα Φοῖνιξ

τέρποντες πυκινῶς ἀκαχήμενον· οὐδέ τι θυμῶι

τέρπετο, πρὶν πολέμου στόμα δύμεναι αἱματόεντος.

μνησάμενος δ᾽ ἁδινῶς ἀνενείκατο φώνησέν τε·

315

ἦ ῥά νύ μοί ποτε καὶ σὺ δυσάμμορε φίλταθ᾽ ἑταίρων

αὐτὸς ἐνὶ κλισίηι λαρὸν παρὰ δεῖπνον ἔθηκας

αἶψα καὶ ὀτραλέως, ὁπότε σπερχοίατ᾽ Ἀχαιοὶ

Τρωσὶν ἐφ᾽ ἱπποδάμοισι φέρειν πολύδακρυν Ἄρηα.

νῦν δὲ σὺ μὲν κεῖσαι δεδαϊγμένος, αὐτὰρ ἐμὸν κῆρ

320

ἄκμηνον πόσιος καὶ ἐδητύος ἔνδον ἐόντων

σῆι ποθῆι· οὐ μὲν γάρ τι κακώτερον ἄλλο πάθοιμι,

οὐδ᾽ εἴ κεν τοῦ πατρὸς ἀποφθιμένοιο πυθοίμην,

ὅς που νῦν Φθίηφι τέρεν κατὰ δάκρυον εἴβει

χήτεϊ τοιοῦδ᾽ υἷος· ὁ δ᾽ ἀλλοδαπῶι ἐνὶ δήμωι

325

εἵνεκα ῥιγεδανῆς Ἑλένης Τρωσὶν πολεμίζω·

ἠὲ τὸν ὃς Σκύρωι μοι ἔνι τρέφεται φίλος υἱός,

εἴ που ἔτι ζώει γε Νεοπτόλεμος θεοειδής.

πρὶν μὲν γάρ μοι θυμὸς ἐνὶ στήθεσσιν ἐώλπει

οἶον ἐμὲ φθίσεσθαι ἀπ᾽ Ἄργεος ἱπποβότοιο

330

αὐτοῦ ἐνὶ Τροίηι, σὲ δέ τε Φθίην δὲ νέεσθαι,

ὡς ἄν μοι τὸν παῖδα θοῆι ἐνὶ νηῒ μελαίνηι

Σκυρόθεν ἐξαγάγοις καί οἱ δείξειας ἕκαστα

κτῆσιν ἐμὴν δμῶάς τε καὶ ὑψερεφὲς μέγα δῶμα.

ἤδη γὰρ Πηλῆά γ᾽ ὀΐομαι ἢ κατὰ πάμπαν

335

τεθνάμεν, ἤ που τυτθὸν ἔτι ζώοντ᾽ ἀκάχησθαι

γήραΐ τε στυγερῶι καὶ ἐμὴν ποτιδέγμενον αἰεὶ

λυγρὴν ἀγγελίην, ὅτ᾽ ἀποφθιμένοιο πύθηται.

ὣς ἔφατο κλαίων, ἐπὶ δὲ στενάχοντο γέροντες,

μνησάμενοι τὰ ἕκαστος ἐνὶ μεγάροισιν ἔλειπον·

340

μυρομένους δ᾽ ἄρα τούς γε ἰδὼν ἐλέησε Κρονίων,

αἶψα δ᾽ Ἀθηναίην ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

τέκνον ἐμόν, δὴ πάμπαν ἀποίχεαι ἀνδρὸς ἑῆος.

ἦ νύ τοι οὐκέτι πάγχυ μετὰ φρεσὶ μέμβλετ᾽ Ἀχιλλεύς;

κεῖνος ὅ γε προπάροιθε νεῶν ὀρθοκραιράων

345

ἧσται ὀδυρόμενος ἕταρον φίλον· οἳ δὲ δὴ ἄλλοι

οἴχονται μετὰ δεῖπνον, ὁ δ᾽ ἄκμηνος καὶ ἄπαστος.

ἀλλ᾽ ἴθι οἱ νέκτάρ τε καὶ ἀμβροσίην ἐρατεινὴν

στάξον ἐνὶ στήθεσσ᾽, ἵνα μή μιν λιμὸς ἵκηται.

ὣς εἰπὼν ὄτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην·

350

ἣ δ᾽ ἅρπηι ἐϊκυῖα τανυπτέρυγι λιγυφώνωι

οὐρανοῦ ἐκκατεπᾶλτο δι᾽ αἰθέρος. αὐτὰρ Ἀχαιοὶ

αὐτίκα θωρήσσοντο κατὰ στρατόν· ἣ δ᾽ Ἀχιλῆϊ

νέκταρ ἐνὶ στήθεσσι καὶ ἀμβροσίην ἐρατεινὴν

στάξ᾽, ἵνα μή μιν λιμὸς ἀτερπὴς γούναθ᾽ ἵκοιτο·

355

αὐτὴ δὲ πρὸς πατρὸς ἐρισθενέος πυκινὸν δῶ

ὤιχετο, τοὶ δ᾽ ἀπάνευθε νεῶν ἐχέοντο θοάων.

ὡς δ᾽ ὅτε ταρφειαὶ νιφάδες Διὸς ἐκποτέονται

ψυχραὶ ὑπὸ ῥιπῆς αἰθρηγενέος Βορέαο,

ὣς τότε ταρφειαὶ κόρυθες λαμπρὸν γανόωσαι

360

νηῶν ἐκφορέοντο καὶ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι

θώρηκές τε κραταιγύαλοι καὶ μείλινα δοῦρα.

αἴγλη δ᾽ οὐρανὸν ἷκε, γέλασσε δὲ πᾶσα περὶ χθὼν

χαλκοῦ ὑπὸ στεροπῆς· ὑπὸ δὲ κτύπος ὄρνυτο ποσσὶν

ἀνδρῶν· ἐν δὲ μέσοισι κορύσσετο δῖος Ἀχιλλεύς.

365

τοῦ καὶ ὀδόντων μὲν καναχὴ πέλε, τὼ δέ οἱ ὄσσε

λαμπέσθην ὡς εἴ τε πυρὸς σέλας, ἐν δέ οἱ ἦτορ

δῦν᾽ ἄχος ἄτλητον· ὁ δ᾽ ἄρα Τρωσὶν μενεαίνων

δύσετο δῶρα θεοῦ, τά οἱ Ἥφαιστος κάμε τεύχων.

κνημῖδας μὲν πρῶτα περὶ κνήμηισιν ἔθηκε

370

καλὰς ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας·

δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνεν.

ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετο ξίφος ἀργυρόηλον

χάλκεον· αὐτὰρ ἔπειτα σάκος μέγα τε στιβαρόν τε

εἵλετο, τοῦ δ᾽ ἀπάνευθε σέλας γένετ᾽ ἠΰτε μήνης.

375

ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ἐκ πόντοιο σέλας ναύτηισι φανήηι

καιομένοιο πυρός, τό τε καίεται ὑψόθ᾽ ὄρεσφι

σταθμῶι ἐν οἰοπόλωι· τοὺς δ᾽ οὐκ ἐθέλοντας ἄελλαι

πόντον ἐπ᾽ ἰχθυόεντα φίλων ἀπάνευθε φέρουσιν·

ὣς ἀπ᾽ Ἀχιλλῆος σάκεος σέλας αἰθέρ᾽ ἵκανε

380

καλοῦ δαιδαλέου· περὶ δὲ τρυφάλειαν ἀείρας

κρατὶ θέτο βριαρήν· ἣ δ᾽ ἀστὴρ ὣς ἀπέλαμπεν

ἵππουρις τρυφάλεια, περισσείοντο δ᾽ ἔθειραι

χρύσεαι, ἃς Ἥφαιστος ἵει λόφον ἀμφὶ θαμειάς.

πειρήθη δ᾽ ἕο αὐτοῦ ἐν ἔντεσι δῖος Ἀχιλλεύς,

385

εἰ οἷ ἐφαρμόσσειε καὶ ἐντρέχοι ἀγλαὰ γυῖα·

τῶι δ᾽ εὖτε πτερὰ γίγνετ᾽, ἄειρε δὲ ποιμένα λαῶν.

ἐκ δ᾽ ἄρα σύριγγος πατρώϊον ἐσπάσατ᾽ ἔγχος

βριθὺ μέγα στιβαρόν· τὸ μὲν οὐ δύνατ᾽ ἄλλος Ἀχαιῶν

πάλλειν, ἀλλά μιν οἶος ἐπίστατο πῆλαι Ἀχιλλεύς·

390

Πηλιάδα μελίην, τὴν πατρὶ φίλωι πόρε Χείρων

Πηλίου ἐκ κορυφῆς φόνον ἔμμεναι ἡρώεσσιν·

ἵππους δ᾽ Αὐτομέδων τε καὶ Ἄλκιμος ἀμφιέποντες

ζεύγνυον· ἀμφὶ δὲ καλὰ λέπαδν᾽ ἕσαν, ἐν δὲ χαλινοὺς

γαμφηλῆις ἔβαλον, κατὰ δ᾽ ἡνία τεῖναν ὀπίσσω

395

κολλητὸν ποτὶ δίφρον. ὁ δὲ μάστιγα φαεινὴν

χειρὶ λαβὼν ἀραρυῖαν ἐφ᾽ ἵπποιιν ἀνόρουσεν

Αὐτομέδων· ὄπιθεν δὲ κορυσσάμενος βῆ Ἀχιλλεὺς

τεύχεσι παμφαίνων ὥς τ᾽ ἠλέκτωρ Ὑπερίων,

σμερδαλέον δ᾽ ἵπποισιν ἐκέκλετο πατρὸς ἑοῖο·

400

Ξάνθέ τε καὶ Βαλίε τηλεκλυτὰ τέκνα Ποδάργης

ἄλλως δὴ φράζεσθε σαωσέμεν ἡνιοχῆα

ἂψ Δαναῶν ἐς ὅμιλον ἐπεί χ᾽ ἕωμεν πολέμοιο,

μηδ᾽ ὡς Πάτροκλον λίπετ᾽ αὐτόθι τεθνηῶτα.

τὸν δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὸ ζυγόφι προσέφη πόδας αἰόλος ἵππος

405

Ξάνθος, ἄφαρ δ᾽ ἤμυσε καρήατι· πᾶσα δὲ χαίτη

ζεύγλης ἐξεριποῦσα παρὰ ζυγὸν οὖδας ἵκανεν·

αὐδήεντα δ᾽ ἔθηκε θεὰ λευκώλενος Ἥρη·

καὶ λίην σ᾽ ἔτι νῦν γε σαώσομεν ὄβριμ᾽ Ἀχιλλεῦ·

ἀλλά τοι ἐγγύθεν ἦμαρ ὀλέθριον· οὐδέ τοι ἡμεῖς

410

αἴτιοι, ἀλλὰ θεός τε μέγας καὶ Μοῖρα κραταιή.

οὐδὲ γὰρ ἡμετέρηι βραδυτῆτί τε νωχελίηι τε

Τρῶες ἀπ᾽ ὤμοιιν Πατρόκλου τεύχε᾽ ἕλοντο·

ἀλλὰ θεῶν ὤριστος, ὃν ἠΰκομος τέκε Λητώ,

ἔκταν᾽ ἐνὶ προμάχοισι καὶ Ἕκτορι κῦδος ἔδωκε.

415

νῶϊ δὲ καί κεν ἅμα πνοιῆι Ζεφύροιο θέοιμεν,

ἥν περ ἐλαφροτάτην φάσ᾽ ἔμμεναι· ἀλλὰ σοὶ αὐτῶι

μόρσιμόν ἐστι θεῶι τε καὶ ἀνέρι ἶφι δαμῆναι.

ὣς ἄρα φωνήσαντος Ἐρινύες ἔσχεθον αὐδήν.

τὸν δὲ μέγ᾽ ὀχθήσας προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·

420

Ξάνθε τί μοι θάνατον μαντεύεαι; οὐδέ τί σε χρή.

εὖ νυ τὸ οἶδα καὶ αὐτὸς ὅ μοι μόρος ἐνθάδ᾽ ὀλέσθαι

νόσφι φίλου πατρὸς καὶ μητέρος· ἀλλὰ καὶ ἔμπης

οὐ λήξω πρὶν Τρῶας ἅδην ἐλάσαι πολέμοιο.

ἦ ῥα, καὶ ἐν πρώτοις ἰάχων ἔχε μώνυχας ἵππους.