Ἰλιάδος Λ

Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.

___________________________________________________________________________________

Ἠὼς δ᾽ ἐκ λεχέων παρ᾽ ἀγαυοῦ Τιθωνοῖο

ὄρνυθ᾽, ἵν᾽ ἀθανάτοισι φόως φέροι ἠδὲ βροτοῖσι·

Ζεὺς δ᾽ Ἔριδα προΐαλλε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν

ἀργαλέην, πολέμοιο τέρας μετὰ χερσὶν ἔχουσαν.

5

στῆ δ᾽ ἐπ᾽ Ὀδυσσῆος μεγακήτεϊ νηῒ μελαίνηι,

ἥ ῥ᾽ ἐν μεσσάτωι ἔσκε γεγωνέμεν ἀμφοτέρωσε,

ἠμὲν ἐπ᾽ Αἴαντος κλισίας Τελαμωνιάδαο

ἠδ᾽ ἐπ᾽ Ἀχιλλῆος, τοί ῥ᾽ ἔσχατα νῆας ἐΐσας

εἴρυσαν ἠνορέηι πίσυνοι καὶ κάρτεϊ χειρῶν

10

ἔνθα στᾶσ᾽ ἤϋσε θεὰ μέγα τε δεινόν τε

ὄρθι᾽, Ἀχαιοῖσιν δὲ μέγα σθένος ἔμβαλ᾽ ἑκάστωι

καρδίηι ἄληκτον πολεμίζειν ἠδὲ μάχεσθαι.

τοῖσι δ᾽ ἄφαρ πόλεμος γλυκίων γένετ᾽ ἠὲ νέεσθαι

ἐν νηυσὶ γλαφυρῆισι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν.

15

Ἀτρεΐδης δ᾽ ἐβόησεν ἰδὲ ζώννυσθαι ἄνωγεν

Ἀργείους· ἐν δ᾽ αὐτὸς ἐδύσετο νώροπα χαλκόν.

κνημῖδας μὲν πρῶτα περὶ κνήμηισιν ἔθηκε

καλὰς ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας·

δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνε,

20

τόν ποτέ οἱ Κινύρης δῶκε ξεινήϊον εἶναι.

πεύθετο γὰρ Κύπρον δὲ μέγα κλέος οὕνεκ᾽ Ἀχαιοὶ

ἐς Τροίην νήεσσιν ἀναπλεύσεσθαι ἔμελλον·

τοὔνεκά οἱ τὸν δῶκε χαριζόμενος βασιλῆϊ.

τοῦ δ᾽ ἤτοι δέκα οἶμοι ἔσαν μέλανος κυάνοιο,

25

δώδεκα δὲ χρυσοῖο καὶ εἴκοσι κασσιτέροιο·

κυάνεοι δὲ δράκοντες ὀρωρέχατο προτὶ δειρὴν

τρεῖς ἑκάτερθ᾽ ἴρισσιν ἐοικότες, ἅς τε Κρονίων

ἐν νέφεϊ στήριξε, τέρας μερόπων ἀνθρώπων.

ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὤμοισιν βάλετο ξίφος· ἐν δέ οἱ ἧλοι

30

χρύσειοι πάμφαινον, ἀτὰρ περὶ κουλεὸν ἦεν

ἀργύρεον χρυσέοισιν ἀορτήρεσσιν ἀρηρός.

ἂν δ᾽ ἕλετ᾽ ἀμφιβρότην πολυδαίδαλον ἀσπίδα θοῦριν

καλήν, ἣν πέρι μὲν κύκλοι δέκα χάλκεοι ἦσαν,

ἐν δέ οἱ ὀμφαλοὶ ἦσαν ἐείκοσι κασσιτέροιο

35

λευκοί, ἐν δὲ μέσοισιν ἔην μέλανος κυάνοιο.

τῆι δ᾽ ἐπὶ μὲν Γοργὼ βλοσυρῶπις ἐστεφάνωτο

δεινὸν δερκομένη, περὶ δὲ Δεῖμός τε Φόβος τε.

τῆς δ᾽ ἐξ ἀργύρεος τελαμὼν ἦν· αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτοῦ

κυάνεος ἐλέλικτο δράκων, κεφαλαὶ δέ οἱ ἦσαν

40

τρεῖς ἀμφιστρεφέες ἑνὸς αὐχένος ἐκπεφυυῖαι.

κρατὶ δ᾽ ἐπ᾽ ἀμφίφαλον κυνέην θέτο τετραφάληρον

ἵππουριν· δεινὸν δὲ λόφος καθύπερθεν ἔνευεν.

εἵλετο δ᾽ ἄλκιμα δοῦρε δύω κεκορυθμένα χαλκῶι

ὀξέα· τῆλε δὲ χαλκὸς ἀπ᾽ αὐτόφιν οὐρανὸν εἴσω

45

λάμπ᾽· ἐπὶ δ᾽ ἐγδούπησαν Ἀθηναίη τε καὶ Ἥρη

τιμῶσαι βασιλῆα πολυχρύσοιο Μυκήνης.

ἡνιόχωι μὲν ἔπειτα ἑῶι ἐπέτελλεν ἕκαστος

ἵππους εὖ κατὰ κόσμον ἐρυκέμεν αὖθ᾽ ἐπὶ τάφρωι,

αὐτοὶ δὲ πρυλέες σὺν τεύχεσι θωρηχθέντες

50

ῥώοντ᾽· ἄσβεστος δὲ βοὴ γένετ᾽ ἠῶθι πρό.

φθὰν δὲ μέγ᾽ ἱππήων ἐπὶ τάφρωι κοσμηθέντες,

ἱππῆες δ᾽ ὀλίγον μετεκίαθον· ἐν δὲ κυδοιμὸν

ὦρσε κακὸν Κρονίδης, κατὰ δ᾽ ὑψόθεν ἧκεν ἐέρσας

αἵματι μυδαλέας ἐξ αἰθέρος, οὕνεκ᾽ ἔμελλε

55

πολλὰς ἰφθίμους κεφαλὰς Ἄϊδι προϊάψειν.

Τρῶες δ᾽ αὖθ᾽ ἑτέρωθεν ἐπὶ θρωσμῶι πεδίοιο

Ἕκτορά τ᾽ ἀμφὶ μέγαν καὶ ἀμύμονα Πουλυδάμαντα

Αἰνείαν θ᾽, ὃς Τρωσὶ θεὸς ὣς τίετο δήμωι,

τρεῖς τ᾽ Ἀντηνορίδας Πόλυβον καὶ Ἀγήνορα δῖον

60

ἠΐθεόν τ᾽ Ἀκάμαντ᾽ ἐπιείκελον ἀθανάτοισιν.

Ἕκτωρ δ᾽ ἐν πρώτοισι φέρ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην,

οἷος δ᾽ ἐκ νεφέων ἀναφαίνεται οὔλιος ἀστὴρ

παμφαίνων, τοτὲ δ᾽ αὖτις ἔδυ νέφεα σκιόεντα,

ὣς Ἕκτωρ ὁτὲ μέν τε μετὰ πρώτοισι φάνεσκεν,

65

ἄλλοτε δ᾽ ἐν πυμάτοισι κελεύων· πᾶς δ᾽ ἄρα χαλκῶι

λάμφ᾽ ὥς τε στεροπὴ πατρὸς Διὸς αἰγιόχοιο.

οἳ δ᾽, ὥς τ᾽ ἀμητῆρες ἐναντίοι ἀλλήλοισιν

ὄγμον ἐλαύνωσιν ἀνδρὸς μάκαρος κατ᾽ ἄρουραν

πυρῶν ἢ κριθῶν· τὰ δὲ δράγματα ταρφέα πίπτει·

70

ὣς Τρῶες καὶ Ἀχαιοὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοισι θορόντες

δήιουν, οὐδ᾽ ἕτεροι μνώοντ᾽ ὀλοοῖο φόβοιο.

ἴσας δ᾽ ὑσμίνη κεφαλὰς ἔχεν, οἳ δὲ λύκοι ὣς

θῦνον· Ἔρις δ᾽ ἄρ᾽ ἔχαιρε πολύστονος εἰσορόωσα·

οἴη γάρ ῥα θεῶν παρετύγχανε μαρναμένοισιν,

75

οἳ δ᾽ ἄλλοι οὔ σφιν πάρεσαν θεοί, ἀλλὰ ἕκηλοι

σφοῖσιν ἐνὶ μεγάροισι καθήατο, ἧχι ἑκάστωι

δώματα καλὰ τέτυκτο κατὰ πτύχας Οὐλύμποιο.

πάντες δ᾽ ἠιτιόωντο κελαινεφέα Κρονίωνα

οὕνεκ᾽ ἄρα Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι.

80

τῶν μὲν ἄρ᾽ οὐκ ἀλέγιζε πατήρ· ὁ δὲ νόσφι λιασθεὶς

τῶν ἄλλων ἀπάνευθε καθέζετο κύδεϊ γαίων

εἰσορόων Τρώων τε πόλιν καὶ νῆας Ἀχαιῶν

χαλκοῦ τε στεροπήν, ὀλλύντάς τ᾽ ὀλλυμένους τε.

ὄφρα μὲν ἠὼς ἦν καὶ ἀέξετο ἱερὸν ἦμαρ,

85

τόφρα μάλ᾽ ἀμφοτέρων βέλε᾽ ἥπτετο, πῖπτε δὲ λαός·

ἦμος δὲ δρυτόμος περ ἀνὴρ ὁπλίσσατο δεῖπνον

οὔρεος ἐν βήσσηισιν, ἐπεί τ᾽ ἐκορέσσατο χεῖρας

τάμνων δένδρεα μακρά, ἅδος τέ μιν ἵκετο θυμόν,

σίτου τε γλυκεροῖο περὶ φρένας ἵμερος αἱρεῖ,

90

τῆμος σφῆι ἀρετῆι Δαναοὶ ῥήξαντο φάλαγγας

κεκλόμενοι ἑτάροισι κατὰ στίχας· ἐν δ᾽ Ἀγαμέμνων

πρῶτος ὄρουσ᾽, ἕλε δ᾽ ἄνδρα Βιάνορα ποιμένα λαῶν

αὐτόν, ἔπειτα δ᾽ ἑταῖρον Ὀϊλῆα πλήξιππον.

ἤτοι ὅ γ᾽ ἐξ ἵππων κατεπάλμενος ἀντίος ἔστη·

95

τὸν δ᾽ ἰθὺς μεμαῶτα μετώπιον ὀξέϊ δουρὶ

νύξ᾽, οὐδὲ στεφάνη δόρυ οἱ σχέθε χαλκοβάρεια,

ἀλλὰ δι᾽ αὐτῆς ἦλθε καὶ ὀστέου, ἐγκέφαλος δὲ

ἔνδον ἅπας πεπάλακτο· δάμασσε δέ μιν μεμαῶτα.

καὶ τοὺς μὲν λίπεν αὖθι ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων

100

στήθεσι παμφαίνοντας, ἐπεὶ περίδυσε χιτῶνας·

αὐτὰρ ὁ βῆ Ἶσόν τε καὶ Ἄντιφον ἐξεναρίξων

υἷε δύω Πριάμοιο νόθον καὶ γνήσιον ἄμφω

εἰν ἑνὶ δίφρωι ἐόντας· ὁ μὲν νόθος ἡνιόχευεν,

Ἄντιφος αὖ παρέβασκε περικλυτός· ὥ ποτ᾽ Ἀχιλλεὺς

105

Ἴδης ἐν κνημοῖσι δίδη μόσχοισι λύγοισι,

ποιμαίνοντ᾽ ἐπ᾽ ὄεσσι λαβών, καὶ ἔλυσεν ἀποίνων.

δὴ τότε γ᾽ Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων

τὸν μὲν ὑπὲρ μαζοῖο κατὰ στῆθος βάλε δουρί,

Ἄντιφον αὖ παρὰ οὖς ἔλασε ξίφει, ἐκ δ᾽ ἔβαλ᾽ ἵππων.

110

σπερχόμενος δ᾽ ἀπὸ τοῖιν ἐσύλα τεύχεα καλὰ

γιγνώσκων· καὶ γάρ σφε πάρος παρὰ νηυσὶ θοῆισιν

εἶδεν, ὅτ᾽ ἐξ Ἴδης ἄγαγεν πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς.

ὡς δὲ λέων ἐλάφοιο ταχείης νήπια τέκνα

ῥηϊδίως συνέαξε λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσιν

115

ἐλθὼν εἰς εὐνήν, ἁπαλόν τέ σφ᾽ ἦτορ ἀπηύρα·

ἣ δ᾽ εἴ πέρ τε τύχηισι μάλα σχεδόν, οὐ δύναταί σφι

χραισμεῖν· αὐτὴν γάρ μιν ὑπὸ τρόμος αἰνὸς ἱκάνει·

καρπαλίμως δ᾽ ἤϊξε διὰ δρυμὰ πυκνὰ καὶ ὕλην

σπεύδουσ᾽ ἱδρώουσα κραταιοῦ θηρὸς ὑφ᾽ ὁρμῆς·

120

ὣς ἄρα τοῖς οὔ τις δύνατο χραισμῆσαι ὄλεθρον

Τρώων, ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ ὑπ᾽ Ἀργείοισι φέβοντο.

αὐτὰρ ὁ Πείσανδρόν τε καὶ Ἱππόλοχον μενεχάρμην

υἱέας Ἀντιμάχοιο δαΐφρονος, ὅς ῥα μάλιστα

χρυσὸν Ἀλεξάνδροιο δεδεγμένος ἀγλαὰ δῶρα

125

οὐκ εἴασχ᾽ Ἑλένην δόμεναι ξανθῶι Μενελάωι,

τοῦ περ δὴ δύο παῖδε λάβε κρείων Ἀγαμέμνων

εἰν ἑνὶ δίφρωι ἐόντας, ὁμοῦ δ᾽ ἔχον ὠκέας ἵππους·

ἐκ γάρ σφεας χειρῶν φύγον ἡνία σιγαλόεντα,

τὼ δὲ κυκηθήτην· ὁ δ᾽ ἐναντίον ὦρτο λέων ὣς

130

Ἀτρεΐδης· τὼ δ᾽ αὖτ᾽ ἐκ δίφρου γουναζέσθην·

ζώγρει Ἀτρέος υἱέ, σὺ δ᾽ ἄξια δέξαι ἄποινα·

πολλὰ δ᾽ ἐν Ἀντιμάχοιο δόμοις κειμήλια κεῖται

χαλκός τε χρυσός τε πολύκμητός τε σίδηρος,

τῶν κέν τοι χαρίσαιτο πατὴρ ἀπερείσι᾽ ἄποινα,

135

εἰ νῶϊ ζωοὺς πεπύθοιτ᾽ ἐπὶ νηυσὶν Ἀχαιῶν.

ὣς τώ γε κλαίοντε προσαυδήτην βασιλῆα

μειλιχίοις ἐπέεσσιν· ἀμείλικτον δ᾽ ὄπ᾽ ἄκουσαν·

εἰ μὲν δὴ Ἀντιμάχοιο δαΐφρονος υἱέες ἐστόν,

ὅς ποτ᾽ ἐνὶ Τρώων ἀγορῆι Μενέλαον ἄνωγεν

140

ἀγγελίην ἐλθόντα σὺν ἀντιθέωι Ὀδυσῆϊ

αὖθι κατακτεῖναι μηδ᾽ ἐξέμεν ἂψ ἐς Ἀχαιούς,

νῦν μὲν δὴ τοῦ πατρὸς ἀεικέα τίσετε λώβην.

ἦ, καὶ Πείσανδρον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε

δουρὶ βαλὼν πρὸς στῆθος· ὁ δ᾽ ὕπτιος οὔδει ἐρείσθη.

145

Ἱππόλοχος δ᾽ ἀπόρουσε, τὸν αὖ χαμαὶ ἐξενάριξε

χεῖρας ἀπὸ ξίφεϊ τμήξας ἀπό τ᾽ αὐχένα κόψας,

ὅλμον δ᾽ ὣς ἔσσευε κυλίνδεσθαι δι᾽ ὁμίλου.

τοὺς μὲν ἔασ᾽· ὁ δ᾽ ὅθι πλεῖσται κλονέοντο φάλαγγες,

τῆι ῥ᾽ ἐνόρουσ᾽, ἅμα δ᾽ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί.

150

πεζοὶ μὲν πεζοὺς ὄλεκον φεύγοντας ἀνάγκηι,

ἱππεῖς δ᾽ ἱππῆας· ὑπὸ δέ σφισιν ὦρτο κονίη

ἐκ πεδίου, τὴν ὦρσαν ἐρίγδουποι πόδες ἵππων

χαλκῶι δηϊόωντες· ἀτὰρ κρείων Ἀγαμέμνων

αἰὲν ἀποκτείνων ἕπετ᾽ Ἀργείοισι κελεύων.

155

ὡς δ᾽ ὅτε πῦρ ἀΐδηλον ἐν ἀξύλωι ἐμπέσηι ὕληι,

πάντηι τ᾽ εἰλυφόων ἄνεμος φέρει, οἳ δέ τε θάμνοι

πρόρριζοι πίπτουσιν ἐπειγόμενοι πυρὸς ὁρμῆι·

ὣς ἄρ᾽ ὑπ᾽ Ἀτρεΐδηι Ἀγαμέμνονι πῖπτε κάρηνα

Τρώων φευγόντων, πολλοὶ δ᾽ ἐριαύχενες ἵπποι

160

κείν᾽ ὄχεα κροτάλιζον ἀνὰ πτολέμοιο γεφύρας

ἡνιόχους ποθέοντες ἀμύμονας· οἳ δ᾽ ἐπὶ γαίηι

κείατο, γύπεσσιν πολὺ φίλτεροι ἢ ἀλόχοισιν.

Ἕκτορα δ᾽ ἐκ βελέων ὕπαγε Ζεὺς ἔκ τε κονίης

ἔκ τ᾽ ἀνδροκτασίης ἔκ θ᾽ αἵματος ἔκ τε κυδοιμοῦ·

165

Ἀτρεΐδης δ᾽ ἕπετο σφεδανὸν Δαναοῖσι κελεύων.

οἳ δὲ παρ᾽ Ἴλου σῆμα παλαιοῦ Δαρδανίδαο

μέσσον κὰπ πεδίον παρ᾽ ἐρινεὸν ἐσσεύοντο

ἱέμενοι πόλιος· ὁ δὲ κεκλήγων ἕπετ᾽ αἰεὶ

Ἀτρεΐδης, λύθρωι δὲ παλάσσετο χεῖρας ἀάπτους.

170

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Σκαιάς τε πύλας καὶ φηγὸν ἵκοντο,

ἔνθ᾽ ἄρα δὴ ἵσταντο καὶ ἀλλήλους ἀνέμιμνον.

οἳ δ᾽ ἔτι κὰμ μέσσον πεδίον φοβέοντο βόες ὥς,

ἅς τε λέων ἐφόβησε μολὼν ἐν νυκτὸς ἀμολγῶι

πάσας· τῆι δέ τ᾽ ἰῆι ἀναφαίνεται αἰπὺς ὄλεθρος·

175

τῆς δ᾽ ἐξ αὐχέν᾽ ἔαξε λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσι

πρῶτον, ἔπειτα δέ θ᾽ αἷμα καὶ ἔγκατα πάντα λαφύσσει·

ὣς τοὺς Ἀτρεΐδης ἔφεπε κρείων Ἀγαμέμνων

αἰὲν ἀποκτείνων τὸν ὀπίστατον· οἳ δ᾽ ἐφέβοντο.

πολλοὶ δὲ πρηνεῖς τε καὶ ὕπτιοι ἔκπεσον ἵππων

180

Ἀτρεΐδεω ὑπὸ χερσί· περὶ πρὸ γὰρ ἔγχεϊ θῦεν.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλεν ὑπὸ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος

ἵξεσθαι, τότε δή ῥα πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε

Ἴδης ἐν κορυφῆισι καθέζετο πιδηέσσης

οὐρανόθεν καταβάς· ἔχε δ᾽ ἀστεροπὴν μετὰ χερσίν.

185

Ἶριν δ᾽ ὄτρυνε χρυσόπτερον ἀγγελέουσαν·

βάσκ᾽ ἴθι Ἶρι ταχεῖα, τὸν Ἕκτορι μῦθον ἐνίσπες·

ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾶι Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν

θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,

τόφρ᾽ ἀναχωρείτω, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἀνώχθω

190

μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.

αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῶι

εἰς ἵππους ἅλεται, τότε οἱ κράτος ἐγγυαλίξω

κτείνειν εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηται

δύηι τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθηι.

195

ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις,

βῆ δὲ κατ᾽ Ἰδαίων ὀρέων εἰς Ἴλιον ἱρήν.

εὗρ᾽ υἱὸν Πριάμοιο δαΐφρονος Ἕκτορα δῖον

ἑσταότ᾽ ἔν θ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν·

ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·

200

Ἕκτορ υἱὲ Πριάμοιο Διὶ μῆτιν ἀτάλαντε

Ζεύς με πατὴρ προέηκε τεῒν τάδε μυθήσασθαι.

ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾶις Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν

θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν, ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,

τόφρ᾽ ὑπόεικε μάχης, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἄνωχθι

205

μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.

αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῶι

εἰς ἵππους ἅλεται, τότε τοι κράτος ἐγγυαλίξει

κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηαι

δύηι τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθηι.

210

ἣ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη πόδας ὠκέα Ἶρις,

Ἕκτωρ δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε,

πάλλων δ᾽ ὀξέα δοῦρα κατὰ στρατὸν ὤιχετο πάντηι

ὀτρύνων μαχέσασθαι, ἔγειρε δὲ φύλοπιν αἰνήν.

οἳ δ᾽ ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν,

215

Ἀργεῖοι δ᾽ ἑτέρωθεν ἐκαρτύναντο φάλαγγας.

ἀρτύνθη δὲ μάχη, στὰν δ᾽ ἀντίοι· ἐν δ᾽ Ἀγαμέμνων

πρῶτος ὄρουσ᾽, ἔθελεν δὲ πολὺ προμάχεσθαι ἁπάντων.

ἔσπετε νῦν μοι Μοῦσαι Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι

ὅς τις δὴ πρῶτος Ἀγαμέμνονος ἀντίον ἦλθεν

220

ἢ αὐτῶν Τρώων ἠὲ κλειτῶν ἐπικούρων.

Ἰφιδάμας Ἀντηνορίδης ἠΰς τε μέγας τε

ὃς τράφη ἐν Θρήικηι ἐριβώλακι μητέρι μήλων·

Κισσῆς τόν γ᾽ ἔθρεψε δόμοις ἔνι τυτθὸν ἐόντα

μητροπάτωρ, ὃς τίκτε Θεανὼ καλλιπάρηιον·

225

αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ἥβης ἐρικυδέος ἵκετο μέτρον,

αὐτοῦ μιν κατέρυκε, δίδου δ᾽ ὅ γε θυγατέρα ἥν·

γήμας δ᾽ ἐκ θαλάμοιο μετὰ κλέος ἵκετ᾽ Ἀχαιῶν

σὺν δυοκαίδεκα νηυσὶ κορωνίσιν, αἵ οἱ ἕποντο.

τὰς μὲν ἔπειτ᾽ ἐν Περκώτηι λίπε νῆας ἐΐσας,

230

αὐτὰρ ὁ πεζὸς ἐὼν ἐς Ἴλιον εἰληλούθει·

ὅς ῥα τότ᾽ Ἀτρεΐδεω Ἀγαμέμνονος ἀντίον ἦλθεν.

οἳ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,

Ἀτρεΐδης μὲν ἅμαρτε, παραὶ δέ οἱ ἐτράπετ᾽ ἔγχος,

Ἰφιδάμας δὲ κατὰ ζώνην θώρηκος ἔνερθε

235

νύξ᾽, ἐπὶ δ᾽ αὐτὸς ἔρεισε βαρείηι χειρὶ πιθήσας·

οὐδ᾽ ἔτορε ζωστῆρα παναίολον, ἀλλὰ πολὺ πρὶν

ἀργύρωι ἀντομένη μόλιβος ὣς ἐτράπετ᾽ αἰχμή.

καὶ τό γε χειρὶ λαβὼν εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων

ἕλκ᾽ ἐπὶ οἷ μεμαὼς ὥς τε λίς, ἐκ δ᾽ ἄρα χειρὸς

240

σπάσσατο· τὸν δ᾽ ἄορι πλῆξ᾽ αὐχένα, λῦσε δὲ γυῖα.

ὣς ὁ μὲν αὖθι πεσὼν κοιμήσατο χάλκεον ὕπνον

οἰκτρὸς ἀπὸ μνηστῆς ἀλόχου, ἀστοῖσιν ἀρήγων,

κουριδίης, ἧς οὔ τι χάριν ἴδε, πολλὰ δ᾽ ἔδωκε·

πρῶθ᾽ ἑκατὸν βοῦς δῶκεν, ἔπειτα δὲ χίλι᾽ ὑπέστη

245

αἶγας ὁμοῦ καὶ ὄϊς, τά οἱ ἄσπετα ποιμαίνοντο.

δὴ τότε γ᾽ Ἀτρεΐδης Ἀγαμέμνων ἐξενάριξε,

βῆ δὲ φέρων ἀν᾽ ὅμιλον Ἀχαιῶν τεύχεα καλά.

τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησε Κόων ἀριδείκετος ἀνδρῶν

πρεσβυγενὴς Ἀντηνορίδης, κρατερόν ῥά ἑ πένθος

250

ὀφθαλμοὺς ἐκάλυψε κασιγνήτοιο πεσόντος.

στῆ δ᾽ εὐρὰξ σὺν δουρὶ λαθὼν Ἀγαμέμνονα δῖον,

νύξε δέ μιν κατὰ χεῖρα μέσην ἀγκῶνος ἔνερθε,

ἀντικρὺ δὲ διέσχε φαεινοῦ δουρὸς ἀκωκή.

ῥίγησέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαμέμνων·

255

ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὧς ἀπέληγε μάχης ἠδὲ πτολέμοιο,

ἀλλ᾽ ἐπόρουσε Κόωνι ἔχων ἀνεμοτρεφὲς ἔγχος.

ἤτοι ὁ Ἰφιδάμαντα κασίγνητον καὶ ὄπατρον

ἕλκε ποδὸς μεμαώς, καὶ ἀΰτει πάντας ἀρίστους·

τὸν δ᾽ ἕλκοντ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ὑπ᾽ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης

260

οὔτησε ξυστῶι χαλκήρεϊ, λῦσε δὲ γυῖα·

τοῖο δ᾽ ἐπ᾽ Ἰφιδάμαντι κάρη ἀπέκοψε παραστάς.

ἔνθ᾽ Ἀντήνορος υἷες ὑπ᾽ Ἀτρεΐδηι βασιλῆϊ

πότμον ἀναπλήσαντες ἔδυν δόμον Ἄϊδος εἴσω.

αὐτὰρ ὁ τῶν ἄλλων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν

265

ἔγχεΐ τ᾽ ἄορί τε μεγάλοισί τε χερμαδίοισιν,

ὄφρά οἱ αἷμ᾽ ἔτι θερμὸν ἀνήνοθεν ἐξ ὠτειλῆς.

αὐτὰρ ἐπεὶ τὸ μὲν ἕλκος ἐτέρσετο, παύσατο δ᾽ αἷμα,

ὀξεῖαι δ᾽ ὀδύναι δῦνον μένος Ἀτρεΐδαο.

ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἂν ὠδίνουσαν ἔχηι βέλος ὀξὺ γυναῖκα

270

δριμύ, τό τε προϊεῖσι μογοστόκοι Εἰλείθυιαι

Ἥρης θυγατέρες πικρὰς ὠδῖνας ἔχουσαι,

ὣς ὀξεῖ᾽ ὀδύναι δῦνον μένος Ἀτρεΐδαο.

ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε, καὶ ἡνιόχωι ἐπέτελλε

νηυσὶν ἔπι γλαφυρῆισιν ἐλαυνέμεν· ἤχθετο γὰρ κῆρ.

275

ἤϋσεν δὲ διαπρύσιον Δαναοῖσι γεγωνώς·

ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες

ὑμεῖς μὲν νῦν νηυσὶν ἀμύνετε ποντοπόροισι

φύλοπιν ἀργαλέην, ἐπεὶ οὐκ ἐμὲ μητίετα Ζεὺς

εἴασε Τρώεσσι πανημέριον πολεμίζειν.

280

ὣς ἔφαθ᾽, ἡνίοχος δ᾽ ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους

νῆας ἔπι γλαφυράς· τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην·

ἄφρεον δὲ στήθεα, ῥαίνοντο δὲ νέρθε κονίηι

τειρόμενον βασιλῆα μάχης ἀπάνευθε φέροντες.

Ἕκτωρ δ᾽ ὡς ἐνόησ᾽ Ἀγαμέμνονα νόσφι κιόντα

285

Τρωσί τε καὶ Λυκίοισιν ἐκέκλετο μακρὸν ἀΰσας·

Τρῶες καὶ Λύκιοι καὶ Δάρδανοι ἀγχιμαχηταὶ

ἀνέρες ἔστε φίλοι, μνήσασθε δὲ θούριδος ἀλκῆς.

οἴχετ᾽ ἀνὴρ ὤριστος, ἐμοὶ δὲ μέγ᾽ εὖχος ἔδωκε

Ζεὺς Κρονίδης· ἀλλ᾽ ἰθὺς ἐλαύνετε μώνυχας ἵππους

290

ἰφθίμων Δαναῶν, ἵν᾽ ὑπέρτερον εὖχος ἄρησθε.

ὣς εἰπὼν ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸν ἑκάστου.

ὡς δ᾽ ὅτε πού τις θηρητὴρ κύνας ἀργιόδοντας

σεύηι ἐπ᾽ ἀγροτέρωι συῒ καπρίωι ἠὲ λέοντι,

ὣς ἐπ᾽ Ἀχαιοῖσιν σεῦε Τρῶας μεγαθύμους

295

Ἕκτωρ Πριαμίδης βροτολοιγῶι ἶσος Ἄρηϊ.

αὐτὸς δ᾽ ἐν πρώτοισι μέγα φρονέων ἐβεβήκει,

ἐν δ᾽ ἔπεσ᾽ ὑσμίνηι ὑπεραέϊ ἶσος ἀέλληι,

ἥ τε καθαλλομένη ἰοειδέα πόντον ὀρίνει.

ἔνθα τίνα πρῶτον, τίνα δ᾽ ὕστατον ἐξενάριξεν

300

Ἕκτωρ Πριαμίδης, ὅτε οἱ Ζεὺς κῦδος ἔδωκεν;

Ἀσαῖον μὲν πρῶτα καὶ Αὐτόνοον καὶ Ὀπίτην

καὶ Δόλοπα Κλυτίδην καὶ Ὀφέλτιον ἠδ᾽ Ἀγέλαον

Αἴσυμνόν τ᾽ Ὦρόν τε καὶ Ἱππόνοον μενεχάρμην.

τοὺς ἄρ᾽ ὅ γ᾽ ἡγεμόνας Δαναῶν ἕλεν, αὐτὰρ ἔπειτα

305

πληθύν, ὡς ὁπότε νέφεα Ζέφυρος στυφελίξηι

ἀργεστᾶο Νότοιο βαθείηι λαίλαπι τύπτων·

πολλὸν δὲ τρόφι κῦμα κυλίνδεται, ὑψόσε δ᾽ ἄχνη

σκίδναται ἐξ ἀνέμοιο πολυπλάγκτοιο ἰωῆς·

ὣς ἄρα πυκνὰ καρήαθ᾽ ὑφ᾽ Ἕκτορι δάμνατο λαῶν.

310

ἔνθά κε λοιγὸς ἔην καὶ ἀμήχανα ἔργα γένοντο,

καί νύ κεν ἐν νήεσσι πέσον φεύγοντες Ἀχαιοί,

εἰ μὴ Τυδεΐδηι Διομήδεϊ κέκλετ᾽ Ὀδυσσεύς·

Τυδεΐδη τί παθόντε λελάσμεθα θούριδος ἀλκῆς;

ἀλλ᾽ ἄγε δεῦρο πέπον, παρ᾽ ἔμ᾽ ἵσταο· δὴ γὰρ ἔλεγχος

315

ἔσσεται εἴ κεν νῆας ἕληι κορυθαίολος Ἕκτωρ.

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρατερὸς Διομήδης·

ἤτοι ἐγὼ μενέω καὶ τλήσομαι· ἀλλὰ μίνυνθα

ἡμέων ἔσσεται ἦδος, ἐπεὶ νεφεληγερέτα Ζεὺς

Τρωσὶν δὴ βόλεται δοῦναι κράτος ἠέ περ ἡμῖν.

320

ἦ καὶ Θυμβραῖον μὲν ἀφ᾽ ἵππων ὦσε χαμᾶζε

δουρὶ βαλὼν κατὰ μαζὸν ἀριστερόν· αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς

ἀντίθεον θεράποντα Μολίονα τοῖο ἄνακτος.

τοὺς μὲν ἔπειτ᾽ εἴασαν, ἐπεὶ πολέμου ἀπέπαυσαν·

τὼ δ᾽ ἀν᾽ ὅμιλον ἰόντε κυδοίμεον, ὡς ὅτε κάπρω

325

ἐν κυσὶ θηρευτῆισι μέγα φρονέοντε πέσητον·

ὣς ὄλεκον Τρῶας πάλιν ὀρμένω· αὐτὰρ Ἀχαιοὶ

ἀσπασίως φεύγοντες ἀνέπνεον Ἕκτορα δῖον.

ἔνθ᾽ ἑλέτην δίφρόν τε καὶ ἀνέρε δήμου ἀρίστω

υἷε δύω Μέροπος Περκωσίου, ὃς περὶ πάντων

330

ἤιδεε μαντοσύνας, οὐδὲ οὓς παῖδας ἔασκε

στείχειν ἐς πόλεμον φθισήνορα· τὼ δέ οἱ οὔ τι

πειθέσθην· κῆρες γὰρ ἄγον μέλανος θανάτοιο.

τοὺς μὲν Τυδεΐδης δουρικλειτὸς Διομήδης

θυμοῦ καὶ ψυχῆς κεκαδὼν κλυτὰ τεύχε᾽ ἀπηύρα·

335

Ἱππόδαμον δ᾽ Ὀδυσεὺς καὶ Ὑπείροχον ἐξενάριξεν.

ἔνθά σφιν κατὰ ἶσα μάχην ἐτάνυσσε Κρονίων

ἐξ Ἴδης καθορῶν· τοὶ δ᾽ ἀλλήλους ἐνάριζον.

ἤτοι Τυδέος υἱὸς Ἀγάστροφον οὔτασε δουρὶ

Παιονίδην ἥρωα κατ᾽ ἰσχίον· οὐ δέ οἱ ἵπποι

340

ἐγγὺς ἔσαν προφυγεῖν, ἀάσατο δὲ μέγα θυμῶι.

τοὺς μὲν γὰρ θεράπων ἀπάνευθ᾽ ἔχεν, αὐτὰρ ὁ πεζὸς

θῦνε διὰ προμάχων, εἷος φίλον ὤλεσε θυμόν.

Ἕκτωρ δ᾽ ὀξὺ νόησε κατὰ στίχας, ὦρτο δ᾽ ἐπ᾽ αὐτοὺς

κεκλήγων· ἅμα δὲ Τρώων εἵποντο φάλαγγες.

345

τὸν δὲ ἰδὼν ῥίγησε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης,

αἶψα δ᾽ Ὀδυσσῆα προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·

νῶϊν δὴ τόδε πῆμα κυλίνδεται ὄβριμος Ἕκτωρ·

ἀλλ᾽ ἄγε δὴ στέωμεν καὶ ἀλεξώμεσθα μένοντες.

ἦ ῥα, καὶ ἀμπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος

350

καὶ βάλεν, οὐδ᾽ ἀφάμαρτε τιτυσκόμενος κεφαλῆφιν,

ἄκρην κὰκ κόρυθα· πλάγχθη δ᾽ ἀπὸ χαλκόφι χαλκός,

οὐδ᾽ ἵκετο χρόα καλόν· ἐρύκακε γὰρ τρυφάλεια

τρίπτυχος αὐλῶπις, τήν οἱ πόρε Φοῖβος Ἀπόλλων.

Ἕκτωρ δ᾽ ὦκ᾽ ἀπέλεθρον ἀνέδραμε, μίκτο δ᾽ ὁμίλωι,

355

στῆ δὲ γνὺξ ἐριπὼν καὶ ἐρείσατο χειρὶ παχείηι

γαίης· ἀμφὶ δὲ ὄσσε κελαινὴ νὺξ ἐκάλυψεν.

ὄφρα δὲ Τυδεΐδης μετὰ δούρατος ὤιχετ᾽ ἐρωὴν

τῆλε διὰ προμάχων, ὅθι οἱ καταείσατο γαίης

τόφρ᾽ Ἕκτωρ ἔμπνυτο, καὶ ἂψ ἐς δίφρον ὀρούσας

360

ἐξέλασ᾽ ἐς πληθύν, καὶ ἀλεύατο κῆρα μέλαιναν.

δουρὶ δ᾽ ἐπαΐσσων προσέφη κρατερὸς Διομήδης·

ἐξ αὖ νῦν ἔφυγες θάνατον κύον· ἦ τέ τοι ἄγχι

ἦλθε κακόν· νῦν αὖτέ σ᾽ ἐρύσατο Φοῖβος Ἀπόλλων

ὧι μέλλεις εὔχεσθαι ἰὼν ἐς δοῦπον ἀκόντων.

365

ἦ θήν σ᾽ ἐξανύω γε καὶ ὕστερον ἀντιβολήσας,

εἴ πού τις καὶ ἔμοιγε θεῶν ἐπιτάρροθός ἐστι.

νῦν αὖ τοὺς ἄλλους ἐπιείσομαι, ὅν κε κιχείω.

ἦ, καὶ Παιονίδην δουρὶ κλυτὸν ἐξενάριζεν.

αὐτὰρ Ἀλέξανδρος Ἑλένης πόσις ἠϋκόμοιο

370

Τυδεΐδηι ἔπι τόξα τιταίνετο ποιμένι λαῶν,

στήληι κεκλιμένος ἀνδροκμήτωι ἐπὶ τύμβωι

Ἴλου Δαρδανίδαο, παλαιοῦ δημογέροντος.

ἤτοι ὁ μὲν θώρηκα Ἀγαστρόφου ἰφθίμοιο

αἴνυτ᾽ ἀπὸ στήθεσφι παναίολον ἀσπίδα τ᾽ ὤμων

375

καὶ κόρυθα βριαρήν· ὁ δὲ τόξου πῆχυν ἄνελκε

καὶ βάλεν, οὐδ᾽ ἄρα μιν ἅλιον βέλος ἔκφυγε χειρός,

ταρσὸν δεξιτεροῖο ποδός· διὰ δ᾽ ἀμπερὲς ἰὸς

ἐν γαίηι κατέπηκτο· ὁ δὲ μάλα ἡδὺ γελάσσας

ἐκ λόχου ἀμπήδησε καὶ εὐχόμενος ἔπος ηὔδα·

380

βέβληαι οὐδ᾽ ἅλιον βέλος ἔκφυγεν· ὡς ὄφελόν τοι

νείατον ἐς κενεῶνα βαλὼν ἐκ θυμὸν ἑλέσθαι.

οὕτω κεν καὶ Τρῶες ἀνέπνευσαν κακότητος,

οἵ τέ σε πεφρίκασι λέονθ᾽ ὡς μηκάδες αἶγες.

τὸν δ᾽ οὐ ταρβήσας προσέφη κρατερὸς Διομήδης·

385

τοξότα λωβητὴρ κέραι ἀγλαὲ παρθενοπῖπα

εἰ μὲν δὴ ἀντίβιον σὺν τεύχεσι πειρηθείης,

οὐκ ἄν τοι χραίσμηισι βιὸς καὶ ταρφέες ἰοί·

νῦν δέ μ᾽ ἐπιγράψας ταρσὸν ποδὸς εὔχεαι αὔτως.

οὐκ ἀλέγω, ὡς εἴ με γυνὴ βάλοι ἢ πάϊς ἄφρων·

390

κωφὸν γὰρ βέλος ἀνδρὸς ἀνάλκιδος οὐτιδανοῖο.

ἦ τ᾽ ἄλλως ὑπ᾽ ἐμεῖο, καὶ εἴ κ᾽ ὀλίγον περ ἐπαύρηι,

ὀξὺ βέλος πέλεται, καὶ ἀκήριον αἶψα τίθησι.

τοῦ δὲ γυναικὸς μέν τ᾽ ἀμφίδρυφοί εἰσι παρειαί,

παῖδες δ᾽ ὀρφανικοί· ὁ δέ θ᾽ αἵματι γαῖαν ἐρεύθων

395

πύθεται, οἰωνοὶ δὲ περὶ πλέες ἠὲ γυναῖκες.

ὣς φάτο, τοῦ δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρικλυτὸς ἐγγύθεν ἐλθὼν

ἔστη πρόσθ᾽· ὁ δ᾽ ὄπισθε καθεζόμενος βέλος ὠκὺ

ἐκ ποδὸς ἕλκ᾽, ὀδύνη δὲ διὰ χροὸς ἦλθ᾽ ἀλεγεινή.

ἐς δίφρον δ᾽ ἀνόρουσε, καὶ ἡνιόχωι ἐπέτελλε

400

νηυσὶν ἔπι γλαφυρῆισιν ἐλαυνέμεν· ἤχθετο γὰρ κῆρ.

οἰώθη δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρὶ κλυτός, οὐδέ τις αὐτῶι

Ἀργείων παρέμεινεν, ἐπεὶ φόβος ἔλλαβε πάντας·

ὀχθήσας δ᾽ ἄρα εἶπε πρὸς ὃν μεγαλήτορα θυμόν·

ὤ μοι ἐγὼ τί πάθω; μέγα μὲν κακὸν αἴ κε φέβωμαι

405

πληθὺν ταρβήσας· τὸ δὲ ῥίγιον αἴ κεν ἁλώω

μοῦνος· τοὺς δ᾽ ἄλλους Δαναοὺς ἐφόβησε Κρονίων.

ἀλλὰ τί ἤ μοι ταῦτα φίλος διελέξατο θυμός;

οἶδα γὰρ ὅττι κακοὶ μὲν ἀποίχονται πολέμοιο,

ὃς δέ κ᾽ ἀριστεύηισι μάχηι ἔνι τὸν δὲ μάλα χρεὼ

410

ἑστάμεναι κρατερῶς, ἤ τ᾽ ἔβλητ᾽ ἤ τ᾽ ἔβαλ᾽ ἄλλον.

εἷος ὁ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα καὶ κατὰ θυμόν,

τόφρα δ᾽ ἐπὶ Τρώων στίχες ἤλυθον ἀσπιστάων,

ἔλσαν δ᾽ ἐν μέσσοισι, μετὰ σφίσι πῆμα τιθέντες.

ὡς δ᾽ ὅτε κάπριον ἀμφὶ κύνες θαλεροί τ᾽ αἰζηοὶ

415

σεύωνται, ὁ δέ τ᾽ εἶσι βαθείης ἐκ ξυλόχοιο

θήγων λευκὸν ὀδόντα μετὰ γναμπτῆισι γένυσσιν,

ἀμφὶ δέ τ᾽ ἀΐσσονται, ὑπαὶ δέ τε κόμπος ὀδόντων

γίγνεται, οἳ δὲ μένουσιν ἄφαρ δεινόν περ ἐόντα,

ὥς ῥα τότ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα Διῒ φίλον ἐσσεύοντο

420

Τρῶες· ὁ δὲ πρῶτον μὲν ἀμύμονα Δηϊοπίτην

οὔτασεν ὦμον ὕπερθεν ἐπάλμενος ὀξέϊ δουρί,

αὐτὰρ ἔπειτα Θόωνα καὶ Ἔννομον ἐξενάριξε.

Χερσιδάμαντα δ᾽ ἔπειτα καθ᾽ ἵππων ἀΐξαντα

δουρὶ κατὰ πρότμησιν ὑπ᾽ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης

425

νύξεν· ὁ δ᾽ ἐν κονίηισι πεσὼν ἕλε γαῖαν ἀγοστῶι.

τοὺς μὲν ἔασ᾽, ὁ δ᾽ ἄρ᾽ Ἱππασίδην Χάροπ᾽ οὔτασε δουρὶ

αὐτοκασίγνητον εὐηφενέος Σώκοιο.

τῶι δ᾽ ἐπαλεξήσων Σῶκος κίεν ἰσόθεος φώς,

στῆ δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ἰὼν καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν

430

ὦ Ὀδυσεῦ πολύαινε δόλων ἆτ᾽ ἠδὲ πόνοιο

σήμερον ἢ δοιοῖσιν ἐπεύξεαι Ἱππασίδηισι

τοιώδ᾽ ἄνδρε κατακτείνας καὶ τεύχε᾽ ἀπούρας,

ἤ κεν ἐμῶι ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσηις.

ὣς εἰπὼν οὔτησε κατ᾽ ἀσπίδα πάντοσ᾽ ἐΐσην.

435

διὰ μὲν ἀσπίδος ἦλθε φαεινῆς ὄβριμον ἔγχος,

καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο,

πάντα δ᾽ ἀπὸ πλευρῶν χρόα ἔργαθεν, οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἔασε

Παλλὰς Ἀθηναίη μιχθήμεναι ἔγκασι φωτός.

γνῶ δ᾽ Ὀδυσεὺς ὅ οἱ οὔ τι τέλος κατακαίριον ἦλθεν,

440

ἂψ δ᾽ ἀναχωρήσας Σῶκον πρὸς μῦθον ἔειπεν·

ἆ δείλ᾽ ἦ μάλα δή σε κιχάνεται αἰπὺς ὄλεθρος.

ἤτοι μέν ῥ᾽ ἔμ᾽ ἔπαυσας ἐπὶ Τρώεσσι μάχεσθαι·

σοὶ δ᾽ ἐγὼ ἐνθάδε φημὶ φόνον καὶ κῆρα μέλαιναν

ἤματι τῶιδ᾽ ἔσσεσθαι, ἐμῶι δ᾽ ὑπὸ δουρὶ δαμέντα

445

εὖχος ἐμοὶ δώσειν, ψυχὴν δ᾽ Ἄϊδι κλυτοπώλωι.

ἦ, καὶ ὁ μὲν φύγαδ᾽ αὖτις ὑποστρέψας ἐβεβήκει,

τῶι δὲ μεταστρεφθέντι μεταφρένωι ἐν δόρυ πῆξεν

ὤμων μεσσηγύς, διὰ δὲ στήθεσφιν ἔλασσε,

δούπησεν δὲ πεσών· ὁ δ᾽ ἐπεύξατο δῖος Ὀδυσσεύς·

450

ὦ Σῶχ᾽ Ἱππάσου υἱὲ δαΐφρονος ἱπποδάμοιο

φθῆ σε τέλος θανάτοιο κιχήμενον, οὐδ᾽ ὑπάλυξας.

ἆ δείλ᾽ οὐ μὲν σοί γε πατὴρ καὶ πότνια μήτηρ

ὄσσε καθαιρήσουσι θανόντι περ, ἀλλ᾽ οἰωνοὶ

ὠμησταὶ ἐρύουσι, περὶ πτερὰ πυκνὰ βαλόντες.

455

αὐτὰρ ἔμ᾽, εἴ κε θάνω, κτεριοῦσί γε δῖοι Ἀχαιοί.

ὣς εἰπὼν Σώκοιο δαΐφρονος ὄβριμον ἔγχος

ἔξω τε χροὸς ἕλκε καὶ ἀσπίδος ὀμφαλοέσσης·

αἷμα δέ οἱ σπασθέντος ἀνέσσυτο, κῆδε δὲ θυμόν.

Τρῶες δὲ μεγάθυμοι ὅπως ἴδον αἷμ᾽ Ὀδυσῆος

460

κεκλόμενοι καθ᾽ ὅμιλον ἐπ᾽ αὐτῶι πάντες ἔβησαν.

αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἐξοπίσω ἀνεχάζετο, αὖε δ᾽ ἑταίρους.

τρὶς μὲν ἔπειτ᾽ ἤϋσεν ὅσον κεφαλὴ χάδε φωτός,

τρὶς δ᾽ ἄϊεν ἰάχοντος ἄρηι φίλος Μενέλαος.

αἶψα δ᾽ ἄρ᾽ Αἴαντα προσεφώνεεν ἐγγὺς ἐόντα·

465

Αἶαν διογενὲς Τελαμώνιε κοίρανε λαῶν

ἀμφί μ᾽ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἵκετ᾽ ἀϋτὴ

τῶι ἰκέλη ὡς εἴ ἑ βιώιατο μοῦνον ἐόντα

Τρῶες ἀποτμήξαντες ἐνὶ κρατερῆι ὑσμίνηι.

ἀλλ᾽ ἴομεν καθ᾽ ὅμιλον· ἀλεξέμεναι γὰρ ἄμεινον.

470

δείδω μή τι πάθηισιν ἐνὶ Τρώεσσι μονωθεὶς

ἐσθλὸς ἐών, μεγάλη δὲ ποθὴ Δαναοῖσι γένηται.

ὣς εἰπὼν ὁ μὲν ἦρχ᾽, ὁ δ᾽ ἅμ᾽ ἕσπετο ἰσόθεος φώς.

εὗρον ἔπειτ᾽ Ὀδυσῆα Διῒ φίλον· ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ αὐτὸν

Τρῶες ἕπονθ᾽ ὡς εἴ τε δαφοινοὶ θῶες ὄρεσφιν

475

ἀμφ᾽ ἔλαφον κεραὸν βεβλημένον, ὅν τ᾽ ἔβαλ᾽ ἀνὴρ

ἰῶι ἀπὸ νευρῆς· τὸν μέν τ᾽ ἤλυξε πόδεσσι

φεύγων, ὄφρ᾽ αἷμα λιαρὸν καὶ γούνατ᾽ ὀρώρηι·

αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ τόν γε δαμάσσεται ὠκὺς ὀϊστός,

ὠμοφάγοι μιν θῶες ἐν οὔρεσι δαρδάπτουσιν

480

ἐν νέμεϊ σκιερῶι· ἐπί τε λῖν ἤγαγε δαίμων

σίντην· θῶες μέν τε διέτρεσαν, αὐτὰρ ὁ δάπτει·

ὥς ῥα τότ᾽ ἀμφ᾽ Ὀδυσῆα δαΐφρονα ποικιλομήτην

Τρῶες ἕπον πολλοί τε καὶ ἄλκιμοι, αὐτὰρ ὅ γ᾽ ἥρως

ἀΐσσων ὧι ἔγχει ἀμύνετο νηλεὲς ἦμαρ.

485

Αἴας δ᾽ ἐγγύθεν ἦλθε φέρων σάκος ἠΰτε πύργον,

στῆ δὲ παρέξ· Τρῶες δὲ διέτρεσαν ἄλλυδις ἄλλος.

ἤτοι τὸν Μενέλαος ἀρήϊος ἔξαγ᾽ ὁμίλου

χειρὸς ἔχων, εἷος θεράπων σχεδὸν ἤλασεν ἵππους.

Αἴας δὲ Τρώεσσιν ἐπάλμενος εἷλε Δόρυκλον

490

Πριαμίδην νόθον υἱόν, ἔπειτα δὲ Πάνδοκον οὖτα,

οὖτα δὲ Λύσανδρον καὶ Πύρασον ἠδὲ Πυλάρτην.

ὡς δ᾽ ὁπότε πλήθων ποταμὸς πεδίον δὲ κάτεισι

χειμάρρους κατ᾽ ὄρεσφιν ὀπαζόμενος Διὸς ὄμβρωι,

πολλὰς δὲ δρῦς ἀζαλέας, πολλὰς δέ τε πεύκας

495

ἐσφέρεται, πολλὸν δέ τ᾽ ἀφυσγετὸν εἰς ἅλα βάλλει,

ὣς ἔφεπε κλονέων πεδίον τότε φαίδιμος Αἴας,

δαΐζων ἵππους τε καὶ ἀνέρας· οὐδέ πω Ἕκτωρ

πεύθετ᾽, ἐπεί ῥα μάχης ἐπ᾽ ἀριστερὰ μάρνατο πάσης

ὄχθας πὰρ ποταμοῖο Σκαμάνδρου, τῆι ῥα μάλιστα

500

ἀνδρῶν πῖπτε κάρηνα, βοὴ δ᾽ ἄσβεστος ὀρώρει

Νέστορά τ᾽ ἀμφὶ μέγαν καὶ ἀρήϊον Ἰδομενῆα.

Ἕκτωρ μὲν μετὰ τοῖσιν ὁμίλει μέρμερα ῥέζων

ἔγχεΐ θ᾽ ἱπποσύνηι τε, νέων δ᾽ ἀλάπαζε φάλαγγας·

οὐδ᾽ ἄν πω χάζοντο κελεύθου δῖοι Ἀχαιοὶ

505

εἰ μὴ Ἀλέξανδρος Ἑλένης πόσις ἠϋκόμοιο

παῦσεν ἀριστεύοντα Μαχάονα ποιμένα λαῶν,

ἰῶι τριγλώχινι βαλὼν κατὰ δεξιὸν ὦμον.

τῶι ῥα περίδεισαν μένεα πνείοντες Ἀχαιοὶ

μή πώς μιν πολέμοιο μετακλινθέντος ἕλοιεν.

510

αὐτίκα δ᾽ Ἰδομενεὺς προσεφώνεε Νέστορα δῖον·

ὦ Νέστορ Νηληϊάδη μέγα κῦδος Ἀχαιῶν

ἄγρει σῶν ὀχέων ἐπιβήσεο, πὰρ δὲ Μαχάων

βαινέτω, ἐς νῆας δὲ τάχιστ᾽ ἔχε μώνυχας ἵππους·

ἰητρὸς γὰρ ἀνὴρ πολλῶν ἀντάξιος ἄλλων

515

ἰούς τ᾽ ἐκτάμνειν ἐπί τ᾽ ἤπια φάρμακα πάσσειν.

ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ.

αὐτίκα δ᾽ ὧν ὀχέων ἐπεβήσετο, πὰρ δὲ Μαχάων

βαῖν᾽ Ἀσκληπιοῦ υἱὸς ἀμύμονος ἰητῆρος·

μάστιξεν δ᾽ ἵππους, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην

520

νῆας ἔπι γλαφυράς· τῆι γὰρ φίλον ἔπλετο θυμῶι.

Κεβριόνης δὲ Τρῶας ὀρινομένους ἐνόησεν

Ἕκτορι παρβεβαώς, καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπεν·

Ἕκτορ νῶϊ μὲν ἐνθάδ᾽ ὁμιλέομεν Δαναοῖσιν

ἐσχατιῆι πολέμοιο δυσηχέος· οἳ δὲ δὴ ἄλλοι

525

Τρῶες ὀρίνονται ἐπιμὶξ ἵπποι τε καὶ αὐτοί.

Αἴας δὲ κλονέει Τελαμώνιος· εὖ δέ μιν ἔγνων·

εὐρὺ γὰρ ἀμφ᾽ ὤμοισιν ἔχει σάκος· ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς

κεῖσ᾽ ἵππους τε καὶ ἅρμ᾽ ἰθύνομεν, ἔνθα μάλιστα

ἱππῆες πεζοί τε κακὴν ἔριδα προβαλόντες

530

ἀλλήλους ὀλέκουσι, βοὴ δ᾽ ἄσβεστος ὄρωρεν.

ὣς ἄρα φωνήσας ἵμασεν καλλίτριχας ἵππους

μάστιγι λιγυρῆι· τοὶ δὲ πληγῆς ἀΐοντες

ῥίμφ᾽ ἔφερον θοὸν ἅρμα μετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιοὺς

στείβοντες νέκυάς τε καὶ ἀσπίδας· αἵματι δ᾽ ἄξων

535

νέρθεν ἅπας πεπάλακτο καὶ ἄντυγες αἳ περὶ δίφρον,

ἃς ἄρ᾽ ἀφ᾽ ἱππείων ὁπλέων ῥαθάμιγγες ἔβαλλον

αἵ τ᾽ ἀπ᾽ ἐπισσώτρων. ὁ δὲ ἵετο δῦναι ὅμιλον

ἀνδρόμεον ῥῆξαί τε μετάλμενος· ἐν δὲ κυδοιμὸν

ἧκε κακὸν Δαναοῖσι, μίνυνθα δὲ χάζετο δουρός.

540

αὐτὰρ ὁ τῶν ἄλλων ἐπεπωλεῖτο στίχας ἀνδρῶν

ἔγχεΐ τ᾽ ἄορί τε μεγάλοισί τε χερμαδίοισιν,

Αἴαντος δ᾽ ἀλέεινε μάχην Τελαμωνιάδαο.

Ζεὺς δὲ πατὴρ Αἴανθ᾽ ὑψίζυγος ἐν φόβον ὦρσε·

545

στῆ δὲ ταφών, ὄπιθεν δὲ σάκος βάλεν ἑπταβόειον,

τρέσσε δὲ παπτήνας ἐφ᾽ ὁμίλου θηρὶ ἐοικὼς

ἐντροπαλιζόμενος ὀλίγον γόνυ γουνὸς ἀμείβων.

ὡς δ᾽ αἴθωνα λέοντα βοῶν ἀπὸ μεσσαύλοιο

ἐσσεύαντο κύνες τε καὶ ἀνέρες ἀγροιῶται,

550

οἵ τέ μιν οὐκ εἰῶσι βοῶν ἐκ πῖαρ ἑλέσθαι

πάννυχοι ἐγρήσσοντες· ὁ δὲ κρειῶν ἐρατίζων

ἰθύει, ἀλλ᾽ οὔ τι πρήσσει· θαμέες γὰρ ἄκοντες

ἀντίον ἀΐσσουσι θρασειάων ἀπὸ χειρῶν

καιόμεναί τε δεταί, τάς τε τρεῖ ἐσσύμενός περ·

555

ἠῶθεν δ᾽ ἀπὸ νόσφιν ἔβη τετιηότι θυμῶι·

ὣς Αἴας τότ᾽ ἀπὸ Τρώων τετιημένος ἦτορ

ἤϊε πόλλ᾽ ἀέκων· περὶ γὰρ δίε νηυσὶν Ἀχαιῶν.

ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ὄνος παρ᾽ ἄρουραν ἰὼν ἐβιήσατο παῖδας

νωθής, ὧι δὴ πολλὰ περὶ ῥόπαλ᾽ ἀμφὶς ἐάγηι,

560

κείρει τ᾽ εἰσελθὼν βαθὺ λήϊον· οἳ δέ τε παῖδες

τύπτουσιν ῥοπάλοισι· βίη δέ τε νηπίη αὐτῶν·

σπουδῆι τ᾽ ἐξήλασσαν, ἐπεί τ᾽ ἐκορέσσατο φορβῆς·

ὣς τότ᾽ ἔπειτ᾽ Αἴαντα μέγαν Τελαμώνιον υἱὸν

Τρῶες ὑπέρθυμοι πολυηγερέες τ᾽ ἐπίκουροι

565

νύσσοντες ξυστοῖσι μέσον σάκος αἰὲν ἕποντο.

Αἴας δ᾽ ἄλλοτε μὲν μνησάσκετο θούριδος ἀλκῆς

αὖτις ὑποστρεφθείς, καὶ ἐρητύσασκε φάλαγγας

Τρώων ἱπποδάμων· ὁτὲ δὲ τρωπάσκετο φεύγειν.

πάντας δὲ προέεργε θοὰς ἐπὶ νῆας ὁδεύειν,

570

αὐτὸς δὲ Τρώων καὶ Ἀχαιῶν θῦνε μεσηγὺ

ἱστάμενος· τὰ δὲ δοῦρα θρασειάων ἀπὸ χειρῶν

ἄλλα μὲν ἐν σάκεϊ μεγάλωι πάγεν ὄρμενα πρόσσω,

πολλὰ δὲ καὶ μεσσηγύ, πάρος χρόα λευκὸν ἐπαυρεῖν,

ἐν γαίηι ἵσταντο λιλαιόμενα χροὸς ἆσαι.

575

τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησ᾽ Εὐαίμονος ἀγλαὸς υἱὸς

Εὐρύπυλος πυκινοῖσι βιαζόμενον βελέεσσι,

στῆ ῥα παρ᾽ αὐτὸν ἰών, καὶ ἀκόντισε δουρὶ φαεινῶι,

καὶ βάλε Φαυσιάδην Ἀπισάονα ποιμένα λαῶν

ἧπαρ ὑπὸ πραπίδων, εἶθαρ δ᾽ ὑπὸ γούνατ᾽ ἔλυσεν·

580

Εὐρύπυλος δ᾽ ἐπόρουσε καὶ αἴνυτο τεύχε᾽ ἀπ᾽ ὤμων.

τὸν δ᾽ ὡς οὖν ἐνόησεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς

τεύχε᾽ ἀπαινύμενον Ἀπισάονος, αὐτίκα τόξον

ἕλκετ᾽ ἐπ᾽ Εὐρυπύλωι, καί μιν βάλε μηρὸν ὀϊστῶι

δεξιόν· ἐκλάσθη δὲ δόναξ, ἐβάρυνε δὲ μηρόν.

585

ἂψ δ᾽ ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ᾽ ἀλεείνων,

ἤϋσεν δὲ διαπρύσιον Δαναοῖσι γεγωνώς·

ὦ φίλοι Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες

στῆτ᾽ ἐλελιχθέντες καὶ ἀμύνετε νηλεὲς ἦμαρ

Αἴανθ᾽, ὃς βελέεσσι βιάζεται, οὐδέ ἕ φημι

590

φεύξεσθ᾽ ἐκ πολέμοιο δυσηχέος· ἀλλὰ μάλ᾽ ἄντην

ἵστασθ᾽ ἀμφ᾽ Αἴαντα μέγαν Τελαμώνιον υἱόν.

ὣς ἔφατ᾽ Εὐρύπυλος βεβλημένος· οἳ δὲ παρ᾽ αὐτὸν

πλησίοι ἔστησαν σάκε᾽ ὤμοισι κλίναντες

δούρατ᾽ ἀνασχόμενοι· τῶν δ᾽ ἀντίος ἤλυθεν Αἴας.

595

στῆ δὲ μεταστρεφθείς, ἐπεὶ ἵκετο ἔθνος ἑταίρων.

ὣς οἳ μὲν μάρναντο δέμας πυρὸς αἰθομένοιο·

Νέστορα δ᾽ ἐκ πολέμοιο φέρον Νηλήϊαι ἵπποι

ἱδρῶσαι, ἦγον δὲ Μαχάονα ποιμένα λαῶν.

τὸν δὲ ἰδὼν ἐνόησε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·

600

ἑστήκει γὰρ ἐπὶ πρυμνῆι μεγακήτεϊ νηῒ

εἰσορόων πόνον αἰπὺν ἰῶκά τε δακρυόεσσαν.

αἶψα δ᾽ ἑταῖρον ἑὸν Πατροκλῆα προσέειπε

φθεγξάμενος παρὰ νηός· ὁ δὲ κλισίηθεν ἀκούσας

ἔκμολεν ἶσος Ἄρηϊ, κακοῦ δ᾽ ἄρα οἱ πέλεν ἀρχή.

605

τὸν πρότερος προσέειπε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός·

τίπτέ με κικλήσκεις Ἀχιλεῦ; τί δέ σε χρεὼ ἐμεῖο;

τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·

δῖε Μενοιτιάδη τῶι ἐμῶι κεχαρισμένε θυμῶι

νῦν ὀΐω περὶ γούνατ᾽ ἐμὰ στήσεσθαι Ἀχαιοὺς

610

λισσομένους· χρειὼ γὰρ ἱκάνεται οὐκέτ᾽ ἀνεκτός.

ἀλλ᾽ ἴθι νῦν Πάτροκλε Διῒ φίλε Νέστορ᾽ ἔρειο

ὅν τινα τοῦτον ἄγει βεβλημένον ἐκ πολέμοιο·

ἤτοι μὲν τά γ᾽ ὄπισθε Μαχάονι πάντα ἔοικε

τῶι Ἀσκληπιάδηι, ἀτὰρ οὐκ ἴδον ὄμματα φωτός·

615

ἵπποι γάρ με παρήϊξαν πρόσσω μεμαυῖαι.

ὣς φάτο, Πάτροκλος δὲ φίλωι ἐπεπείθεθ᾽ ἑταίρωι,

βῆ δὲ θέειν παρά τε κλισίας καὶ νῆας Ἀχαιῶν.

οἳ δ᾽ ὅτε δὴ κλισίην Νηληϊάδεω ἀφίκοντο,

αὐτοὶ μέν ῥ᾽ ἀπέβησαν ἐπὶ χθόνα πουλυβότειραν,

620

ἵππους δ᾽ Εὐρυμέδων θεράπων λύε τοῖο γέροντος

ἐξ ὀχέων· τοὶ δ᾽ ἱδρῶ ἀπεψύχοντο χιτώνων

στάντε ποτὶ πνοιὴν παρὰ θῖν᾽ ἁλός· αὐτὰρ ἔπειτα

ἐς κλισίην ἐλθόντες ἐπὶ κλισμοῖσι κάθιζον.

τοῖσι δὲ τεῦχε κυκειῶ ἐϋπλόκαμος Ἑκαμήδη,

625

τὴν ἄρετ᾽ ἐκ Τενέδοιο γέρων, ὅτε πέρσεν Ἀχιλλεύς,

θυγατέρ᾽ Ἀρσινόου μεγαλήτορος, ἥν οἱ Ἀχαιοὶ

ἔξελον οὕνεκα βουλῆι ἀριστεύεσκεν ἁπάντων.

ἥ σφωϊν πρῶτον μὲν ἐπιπροΐηλε τράπεζαν

καλὴν κυανόπεζαν ἐΰξοον, αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτῆς

630

χάλκειον κάνεον, ἐπὶ δὲ κρόμυον ποτῶι ὄψον,

ἠδὲ μέλι χλωρόν, παρὰ δ᾽ ἀλφίτου ἱεροῦ ἀκτήν,

πὰρ δὲ δέπας περικαλλές, ὁ οἴκοθεν ἦγ᾽ ὁ γεραιός,

χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον· οὔατα δ᾽ αὐτοῦ

τέσσαρ᾽ ἔσαν, δοιαὶ δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον

635

χρύσειαι νεμέθοντο, δύω δ᾽ ὑπὸ πυθμένες ἦσαν.

ἄλλος μὲν μογέων ἀποκινήσασκε τραπέζης

πλεῖον ἐόν, Νέστωρ δ᾽ ὁ γέρων ἀμογητὶ ἄειρεν.

ἐν τῶι ῥά σφι κύκησε γυνὴ ἐϊκυῖα θεῆισιν

οἴνωι Πραμνείωι, ἐπὶ δ᾽ αἴγειον κνῆ τυρὸν

640

κνήστι χαλκείηι, ἐπὶ δ᾽ ἄλφιτα λευκὰ πάλυνε,

πινέμεναι δ᾽ ἐκέλευσεν, ἐπεί ῥ᾽ ὥπλισσε κυκειῶ.

τὼ δ᾽ ἐπεὶ οὖν πίνοντ᾽ ἀφέτην πολυκαγκέα δίψαν

μύθοισιν τέρποντο πρὸς ἀλλήλους ἐνέποντες,

Πάτροκλος δὲ θύρηισιν ἐφίστατο ἰσόθεος φώς.

645

τὸν δὲ ἰδὼν ὁ γεραιὸς ἀπὸ θρόνου ὦρτο φαεινοῦ,

ἐς δ᾽ ἄγε χειρὸς ἑλών, κατὰ δ᾽ ἑδριάασθαι ἄνωγε.

Πάτροκλος δ᾽ ἑτέρωθεν ἀναίνετο εἶπέ τε μῦθον·

οὐχ ἕδος ἐστὶ γεραιὲ διοτρεφές, οὐδέ με πείσεις.

αἰδοῖος νεμεσητὸς ὅ με προέηκε πυθέσθαι

650

ὅν τινα τοῦτον ἄγεις βεβλημένον· ἀλλὰ καὶ αὐτὸς

γιγνώσκω, ὁρόω δὲ Μαχάονα ποιμένα λαῶν.

νῦν δὲ ἔπος ἐρέων πάλιν ἄγγελος εἶμ᾽ Ἀχιλῆϊ.

εὖ δὲ σὺ οἶσθα γεραιὲ διοτρεφές, οἷος ἐκεῖνος

δεινὸς ἀνήρ· τάχα κεν καὶ ἀναίτιον αἰτιόωιτο.

655

τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·

τίπτε τὰρ ὧδ᾽ Ἀχιλεὺς ὀλοφύρεται υἷας Ἀχαιῶν,

ὅσσοι δὴ βέλεσιν βεβλήαται; οὐδέ τι οἶδε

πένθεος, ὅσσον ὄρωρε κατὰ στρατόν· οἳ γὰρ ἄριστοι

ἐν νηυσὶν κέαται βεβλημένοι οὐτάμενοί τε.

660

βέβληται μὲν ὁ Τυδεΐδης κρατερὸς Διομήδης,

οὔτασται δ᾽ Ὀδυσεὺς δουρὶ κλυτὸς ἠδ᾽ Ἀγαμέμνων·

βέβληται δὲ καὶ Εὐρύπυλος κατὰ μηρὸν ὀϊστῶι·

τοῦτον δ᾽ ἄλλον ἐγὼ νέον ἤγαγον ἐκ πολέμοιο

ἰῶι ἀπὸ νευρῆς βεβλημένον. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς

665

ἐσθλὸς ἐὼν Δαναῶν οὐ κήδεται οὐδ᾽ ἐλεαίρει.

ἦ μένει εἰς ὅ κε δὴ νῆες θοαὶ ἄγχι θαλάσσης

Ἀργείων ἀέκητι πυρὸς δηΐοιο θέρωνται,

αὐτοί τε κτεινώμεθ᾽ ἐπισχερώ; οὐ γὰρ ἐμὴ ἲς

ἔσθ᾽ οἵη πάρος ἔσκεν ἐνὶ γναμπτοῖσι μέλεσσιν.

670

εἴθ᾽ ὣς ἡβώοιμι βίη δέ μοι ἔμπεδος εἴη

ὡς ὁπότ᾽ Ἠλείοισι καὶ ἡμῖν νεῖκος ἐτύχθη

ἀμφὶ βοηλασίηι, ὅτ᾽ ἐγὼ κτάνον Ἰτυμονῆα

ἐσθλὸν Ὑπειροχίδην, ὃς ἐν Ἤλιδι ναιετάασκε,

ῥύσι᾽ ἐλαυνόμενος· ὁ δ᾽ ἀμύνων ἧισι βόεσσιν

675

ἔβλητ᾽ ἐν πρώτοισιν ἐμῆς ἀπὸ χειρὸς ἄκοντι,

κὰδ δ᾽ ἔπεσεν, λαοὶ δὲ περίτρεσαν ἀγροιῶται.

ληΐδα δ᾽ ἐκ πεδίου συνελάσσαμεν ἤλιθα πολλὴν

πεντήκοντα βοῶν ἀγέλας, τόσα πώεα οἰῶν,

τόσσα συῶν συβόσια, τόσ᾽ αἰπόλια πλατέ᾽ αἰγῶν,

680

ἵππους δὲ ξανθὰς ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα

πάσας θηλείας, πολλῆισι δὲ πῶλοι ὑπῆσαν.

καὶ τὰ μὲν ἠλασάμεσθα Πύλον Νηλήϊον εἴσω

ἐννύχιοι προτὶ ἄστυ· γεγήθει δὲ φρένα Νηλεύς,

οὕνεκά μοι τύχε πολλὰ νέωι πόλεμον δὲ κιόντι.

685

κήρυκες δ᾽ ἐλίγαινον ἅμ᾽ ἠοῖ φαινομένηφι

τοὺς ἴμεν οἷσι χρεῖος ὀφείλετ᾽ ἐν Ἤλιδι δίηι·

οἳ δὲ συναγρόμενοι Πυλίων ἡγήτορες ἄνδρες

δαίτρευον· πολέσιν γὰρ Ἐπειοὶ χρεῖος ὄφειλον,

ὡς ἡμεῖς παῦροι κεκακωμένοι ἐν Πύλωι ἦμεν·

690

ἐλθὼν γάρ ῥ᾽ ἐκάκωσε βίη Ἡρακληείη

τῶν προτέρων ἐτέων, κατὰ δ᾽ ἔκταθεν ὅσσοι ἄριστοι·

δώδεκα γὰρ Νηλῆος ἀμύμονος υἱέες ἦμεν·

τῶν οἶος λιπόμην, οἳ δ᾽ ἄλλοι πάντες ὄλοντο.

ταῦθ᾽ ὑπερηφανέοντες Ἐπειοὶ χαλκοχίτωνες

695

ἡμέας ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωντο.

ἐκ δ᾽ ὁ γέρων ἀγέλην τε βοῶν καὶ πῶϋ μέγ᾽ οἰῶν

εἵλετο κρινάμενος τριηκόσι᾽ ἠδὲ νομῆας.

καὶ γὰρ τῶι χρεῖος μέγ᾽ ὀφείλετ᾽ ἐν Ἤλιδι δίηι

τέσσαρες ἀθλοφόροι ἵπποι αὐτοῖσιν ὄχεσφιν

700

ἐλθόντες μετ᾽ ἄεθλα· περὶ τρίποδος γὰρ ἔμελλον

θεύσεσθαι· τοὺς δ᾽ αὖθι ἄναξ ἀνδρῶν Αὐγείας

κάσχεθε, τὸν δ᾽ ἐλατῆρ᾽ ἀφίει ἀκαχήμενον ἵππων.

τῶν ὁ γέρων ἐπέων κεχολωμένος ἠδὲ καὶ ἔργων

ἐξέλετ᾽ ἄσπετα πολλά· τὰ δ᾽ ἄλλ᾽ ἐς δῆμον ἔδωκε

705

δαιτρεύειν, μή τίς οἱ ἀτεμβόμενος κίοι ἴσης.

ἡμεῖς μὲν τὰ ἕκαστα διείπομεν, ἀμφί τε ἄστυ

ἕρδομεν ἱρὰ θεοῖς· οἳ δὲ τρίτωι ἤματι πάντες

ἦλθον ὁμῶς αὐτοί τε πολεῖς καὶ μώνυχες ἵπποι

πανσυδίηι· μετὰ δέ σφι Μολίονε θωρήσσοντο

710

παῖδ᾽ ἔτ᾽ ἐόντ᾽, οὔ πω μάλα εἰδότε θούριδος ἀλκῆς.

ἔστι δέ τις Θρυόεσσα πόλις αἰπεῖα κολώνη

τηλοῦ ἐπ᾽ Ἀλφειῶι, νεάτη Πύλου ἠμαθόεντος·

τὴν ἀμφεστρατόωντο διαρραῖσαι μεμαῶτες.

ἀλλ᾽ ὅτε πᾶν πεδίον μετεκίαθον, ἄμμι δ᾽ Ἀθήνη

715

ἄγγελος ἦλθε θέουσ᾽ ἀπ᾽ Ὀλύμπου θωρήσσεσθαι

ἔννυχος, οὐδ᾽ ἀέκοντα Πύλον κάτα λαὸν ἄγειρεν

ἀλλὰ μάλ᾽ ἐσσυμένους πολεμίζειν. οὐδέ με Νηλεὺς

εἴα θωρήσσεσθαι, ἀπέκρυψεν δέ μοι ἵππους·

οὐ γάρ πώ τί μ᾽ ἔφη ἴδμεν πολεμήϊα ἔργα.

720

ἀλλὰ καὶ ὧς ἱππεῦσι μετέπρεπον ἡμετέροισι

καὶ πεζός περ ἐών, ἐπεὶ ὧς ἄγε νεῖκος Ἀθήνη.

ἔστι δέ τις ποταμὸς Μινυήϊος εἰς ἅλα βάλλων

ἐγγύθεν Ἀρήνης, ὅθι μείναμεν Ἠῶ δῖαν

ἱππῆες Πυλίων, τὰ δ᾽ ἐπέρρεον ἔθνεα πεζῶν.

725

ἔνθεν πανσυδίηι σὺν τεύχεσι θωρηχθέντες

ἔνδιοι ἱκόμεσθ᾽ ἱερὸν ῥόον Ἀλφειοῖο.

ἔνθα Διὶ ῥέξαντες ὑπερμενεῖ ἱερὰ καλά,

ταῦρον δ᾽ Ἀλφειῶι, ταῦρον δὲ Ποσειδάωνι,

αὐτὰρ Ἀθηναίη γλαυκώπιδι βοῦν ἀγελαίην,

730

δόρπον ἔπειθ᾽ ἑλόμεσθα κατὰ στρατὸν ἐν τελέεσσι,

καὶ κατεκοιμήθημεν ἐν ἔντεσιν οἷσιν ἕκαστος

ἀμφὶ ῥοὰς ποταμοῖο. ἀτὰρ μεγάθυμοι Ἐπειοὶ

ἀμφέσταν δὴ ἄστυ διαρραῖσαι μεμαῶτες·

ἀλλά σφι προπάροιθε φάνη μέγα ἔργον Ἄρηος·

735

εὖτε γὰρ ἠέλιος φαέθων ὑπερέσχεθε γαίης,

συμφερόμεσθα μάχηι Διί τ᾽ εὐχόμενοι καὶ Ἀθήνηι.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Πυλίων καὶ Ἐπειῶν ἔπλετο νεῖκος,

πρῶτος ἐγὼν ἕλον ἄνδρα, κόμισσα δὲ μώνυχας ἵππους,

Μούλιον αἰχμητήν· γαμβρὸς δ᾽ ἦν Αὐγείαο,

740

πρεσβυτάτην δὲ θύγατρ᾽ εἶχε ξανθὴν Ἀγαμήδην,

ἣ τόσα φάρμακα ἤιδη ὅσα τρέφει εὐρεῖα χθών.

τὸν μὲν ἐγὼ προσιόντα βάλον χαλκήρεϊ δουρί,

ἤριπε δ᾽ ἐν κονίηισιν· ἐγὼ δ᾽ ἐς δίφρον ὀρούσας

στῆν ῥα μετὰ προμάχοισιν· ἀτὰρ μεγάθυμοι Ἐπειοὶ

745

ἔτρεσαν ἄλλυδις ἄλλος, ἐπεὶ ἴδον ἄνδρα πεσόντα

ἡγεμόν᾽ ἱππήων, ὃς ἀριστεύεσκε μάχεσθαι.

αὐτὰρ ἐγὼν ἐπόρουσα κελαινῆι λαίλαπι ἶσος,

πεντήκοντα δ᾽ ἕλον δίφρους, δύο δ᾽ ἀμφὶς ἕκαστον

φῶτες ὀδὰξ ἕλον οὖδας ἐμῶι ὑπὸ δουρὶ δαμέντες.

750

καί νύ κεν Ἀκτορίωνε Μολίονε παῖδ᾽ ἀλάπαξα,

εἰ μή σφωε πατὴρ εὐρὺ κρείων ἐνοσίχθων

ἐκ πολέμου ἐσάωσε καλύψας ἠέρι πολλῆι.

ἔνθα Ζεὺς Πυλίοισι μέγα κράτος ἐγγυάλιξε·

τόφρα γὰρ οὖν ἑπόμεσθα διὰ σπιδέος πεδίοιο

755

κτείνοντές τ᾽ αὐτοὺς ἀνά τ᾽ ἔντεα καλὰ λέγοντες,

ὄφρ᾽ ἐπὶ Βουπρασίου πολυπύρου βήσαμεν ἵππους

πέτρης τ᾽ Ὠλενίης, καὶ Ἀλησίου ἔνθα κολώνη

κέκληται· ὅθεν αὖτις ἀπέτραπε λαὸν Ἀθήνη.

ἔνθ᾽ ἄνδρα κτείνας πύματον λίπον· αὐτὰρ Ἀχαιοὶ

760

ἂψ ἀπὸ Βουπρασίοιο Πύλονδ᾽ ἔχον ὠκέας ἵππους,

πάντες δ᾽ εὐχετόωντο θεῶν Διὶ Νέστορί τ᾽ ἀνδρῶν.

ὣς ἔον, εἴ ποτ᾽ ἔον γε, μετ᾽ ἀνδράσιν. αὐτὰρ Ἀχιλλεὺς

οἶος τῆς ἀρετῆς ἀπονήσεται· ἦ τέ μιν οἴω

πολλὰ μετακλαύσεσθαι ἐπεί κ᾽ ἀπὸ λαὸς ὄληται.

765

ὦ πέπον ἦ μὲν σοί γε Μενοίτιος ὧδ᾽ ἐπέτελλεν

ἤματι τῶι ὅτε σ᾽ ἐκ Φθίης Ἀγαμέμνονι πέμπε,

νῶϊ δέ τ᾽ ἔνδον ἐόντες ἐγὼ καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς

πάντα μάλ᾽ ἐν μεγάροις ἠκούομεν ὡς ἐπέτελλε.

Πηλῆος δ᾽ ἱκόμεσθα δόμους εὖ ναιετάοντας

770

λαὸν ἀγείροντες κατ᾽ Ἀχαιΐδα πουλυβότειραν.

ἔνθα δ᾽ ἔπειθ᾽ ἥρωα Μενοίτιον εὕρομεν ἔνδον

ἠδὲ σέ, πὰρ δ᾽ Ἀχιλῆα· γέρων δ᾽ ἱππηλάτα Πηλεὺς

πίονα μηρία καῖε βοὸς Διὶ τερπικεραύνωι

αὐλῆς ἐν χόρτωι· ἔχε δὲ χρύσειον ἄλεισον

775

σπένδων αἴθοπα οἶνον ἐπ᾽ αἰθομένοις ἱεροῖσι.

σφῶϊ μὲν ἀμφὶ βοὸς ἕπετον κρέα, νῶϊ δ᾽ ἔπειτα

στῆμεν ἐνὶ προθύροισι· ταφὼν δ᾽ ἀνόρουσεν Ἀχιλλεύς,

ἐς δ᾽ ἄγε χειρὸς ἑλών, κατὰ δ᾽ ἑδριάασθαι ἄνωγε,

ξείνιά τ᾽ εὖ παρέθηκεν, ἅ τε ξείνοις θέμις ἐστίν.

780

αὐτὰρ ἐπεὶ τάρπημεν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος,

ἦρχον ἐγὼ μύθοιο κελεύων ὔμμ᾽ ἅμ᾽ ἕπεσθαι·

σφὼ δὲ μάλ᾽ ἠθέλετον, τὼ δ᾽ ἄμφω πόλλ᾽ ἐπέτελλον.

Πηλεὺς μὲν ὧι παιδὶ γέρων ἐπέτελλ᾽ Ἀχιλῆϊ

αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων·

785

σοὶ δ᾽ αὖθ᾽ ὧδ᾽ ἐπέτελλε Μενοίτιος Ἄκτορος υἱός·

τέκνον ἐμὸν γενεῆι μὲν ὑπέρτερός ἐστιν Ἀχιλλεύς,

πρεσβύτερος δὲ σύ ἐσσι· βίηι δ᾽ ὅ γε πολλὸν ἀμείνων.

ἀλλ᾽ εὖ οἱ φάσθαι πυκινὸν ἔπος ἠδ᾽ ὑποθέσθαι

καί οἱ σημαίνειν· ὁ δὲ πείσεται εἰς ἀγαθόν περ.

790

ὣς ἐπέτελλ᾽ ὁ γέρων, σὺ δὲ λήθεαι· ἀλλ᾽ ἔτι καὶ νῦν

ταῦτ᾽ εἴποις Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι αἴ κε πίθηται.

τίς δ᾽ οἶδ᾽ εἴ κέν οἱ σὺν δαίμονι θυμὸν ὀρίναις

παρειπών; ἀγαθὴ δὲ παραίφασίς ἐστιν ἑταίρου.

εἰ δέ τινα φρεσὶν ἧισι θεοπροπίην ἀλεείνει

795

καί τινά οἱ πὰρ Ζηνὸς ἐπέφραδε πότνια μήτηρ,

ἀλλὰ σέ περ προέτω, ἅμα δ᾽ ἄλλος λαὸς ἑπέσθω

Μυρμιδόνων, αἴ κέν τι φόως Δαναοῖσι γένηαι·

καί τοι τεύχεα καλὰ δότω πόλεμον δὲ φέρεσθαι,

αἴ κέ σε τῶι εἴσκοντες ἀπόσχωνται πολέμοιο

800

Τρῶες, ἀναπνεύσωσι δ᾽ ἀρήϊοι υἷες Ἀχαιῶν

τειρόμενοι· ὀλίγη δέ τ᾽ ἀνάπνευσις πολέμοιο.

ῥεῖα δέ κ᾽ ἀκμῆτες κεκμηότας ἄνδρας ἀϋτῆι

ὤσαισθε προτὶ ἄστυ νεῶν ἄπο καὶ κλισιάων.

ὣς φάτο, τῶι δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε,

805

βῆ δὲ θέειν παρὰ νῆας ἐπ᾽ Αἰακίδην Ἀχιλῆα.

ἀλλ᾽ ὅτε δὴ κατὰ νῆας Ὀδυσσῆος θείοιο

ἷξε θέων Πάτροκλος, ἵνά σφ᾽ ἀγορή τε θέμις τε

ἤην, τῆι δὴ καί σφι θεῶν ἐτετεύχατο βωμοί,

ἔνθά οἱ Εὐρύπυλος βεβλημένος ἀντεβόλησε

810

διογενὴς Εὐαιμονίδης κατὰ μηρὸν ὀϊστῶι

σκάζων ἐκ πολέμου· κατὰ δὲ νότιος ῥέεν ἱδρὼς

ὤμων καὶ κεφαλῆς, ἀπὸ δ᾽ ἕλκεος ἀργαλέοιο

αἷμα μέλαν κελάρυζε· νόος γε μὲν ἔμπεδος ἦεν.

τὸν δὲ ἰδὼν ὤικτειρε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός,

815

καί ῥ᾽ ὀλοφυρόμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

ἆ δειλοὶ Δαναῶν ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες

ὣς ἄρ᾽ ἐμέλλετε τῆλε φίλων καὶ πατρίδος αἴης

ἄσειν ἐν Τροίηι ταχέας κύνας ἀργέτι δημῶι.

ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπὲ διοτρεφὲς Εὐρύπυλ᾽ ἥρως,

820

ἤ ῥ᾽ ἔτι που σχήσουσι πελώριον Ἕκτορ᾽ Ἀχαιοί,

ἦ ἤδη φθίσονται ὑπ᾽ αὐτοῦ δουρὶ δαμέντες;

τὸν δ᾽ αὖτ᾽ Εὐρύπυλος βεβλημένος ἀντίον ηὔδα·

οὐκέτι διογενὲς Πατρόκλεες ἄλκαρ Ἀχαιῶν

ἔσσεται, ἀλλ᾽ ἐν νηυσὶ μελαίνηισιν πεσέονται.

825

οἳ μὲν γὰρ δὴ πάντες, ὅσοι πάρος ἦσαν ἄριστοι,

ἐν νηυσὶν κέαται βεβλημένοι οὐτάμενοί τε

χερσὶν ὕπο Τρώων· τῶν δὲ σθένος ὄρνυται αἰέν.

ἀλλ᾽ ἐμὲ μὲν σὺ σάωσον ἄγων ἐπὶ νῆα μέλαιναν,

μηροῦ δ᾽ ἔκταμ᾽ ὀϊστόν, ἀπ᾽ αὐτοῦ δ᾽ αἷμα κελαινὸν

830

νίζ᾽ ὕδατι λιαρῶι, ἐπὶ δ᾽ ἤπια φάρμακα πάσσε

ἐσθλά, τά σε προτί φασιν Ἀχιλλῆος δεδιδάχθαι,

ὃν Χείρων ἐδίδαξε δικαιότατος Κενταύρων.

ἰητροὶ μὲν γὰρ Ποδαλείριος ἠδὲ Μαχάων

τὸν μὲν ἐνὶ κλισίηισιν ὀΐομαι ἕλκος ἔχοντα

835

χρηΐζοντα καὶ αὐτὸν ἀμύμονος ἰητῆρος

κεῖσθαι· ὁ δ᾽ ἐν πεδίωι Τρώων μένει ὀξὺν Ἄρηα.

τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε Μενοιτίου ἄλκιμος υἱός·

πῶς τὰρ ἔοι τάδε ἔργα; τί ῥέξομεν Εὐρύπυλ᾽ ἥρως;

ἔρχομαι ὄφρ᾽ Ἀχιλῆϊ δαΐφρονι μῦθον ἐνίσπω

840

ὃν Νέστωρ ἐπέτελλε Γερήνιος οὖρος Ἀχαιῶν·

ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὧς περ σεῖο μεθήσω τειρομένοιο.

ἦ, καὶ ὑπὸ στέρνοιο λαβὼν ἄγε ποιμένα λαῶν

ἐς κλισίην· θεράπων δὲ ἰδὼν ὑπέχευε βοείας.

ἔνθά μιν ἐκτανύσας ἐκ μηροῦ τάμνε μαχαίρηι

845

ὀξὺ βέλος περιπευκές, ἀπ᾽ αὐτοῦ δ᾽ αἷμα κελαινὸν

νίζ᾽ ὕδατι λιαρῶι, ἐπὶ δὲ ῥίζαν βάλε πικρὴν

χερσὶ διατρίψας ὀδυνήφατον, ἥ οἱ ἁπάσας

ἔσχ᾽ ὀδύνας· τὸ μὲν ἕλκος ἐτέρσετο, παύσατο δ᾽ αἷμα.