Μήδεια

1002-1250

____________________________________________________________________

Ἐπεισόδιον εʹ

Πα. δέσποιν᾽, ἀφεῖνται παῖδες οἵδε σοι φυγῆς,

καὶ δῶρα νύμφη βασιλὶς ἀσμένη χεροῖν

ἐδέξατ᾽· εἰρήνη δὲ τἀκεῖθεν τέκνοις.

ἔα·

1005

τί συγχυθεῖσ᾽ ἕστηκας ἡνίκ᾽ εὐτυχεῖς;

τί σὴν ἔτρεψας ἔμπαλιν παρηίδα

κοὐκ ἀσμένη τόνδ᾽ ἐξ ἐμοῦ δέχηι λόγον;

Μη. αἰαῖ.

Πα. τάδ᾽ οὐ ξυνωιδὰ τοῖσιν ἐξηγγελμένοις.

Μη. αἰαῖ μάλ᾽ αὖθις. Πα. μῶν τιν᾽ ἀγγέλλων τύχην

1010

οὐκ οἶδα, δόξης δ᾽ ἐσφάλην εὐαγγέλου;

Μη. ἤγγειλας οἷ᾽ ἤγγειλας· οὐ σὲ μέμφομαι.

Πα. τί δαὶ κατηφεῖς ὄμμα καὶ δακρυρροεῖς;

Μη. πολλή μ᾽ ἀνάγκη, πρέσβυ· ταῦτα γὰρ θεοὶ

κἀγὼ κακῶς φρονοῦσ᾽ ἐμηχανησάμην.

1015

Πα. θάρσει· κάτει τοι καὶ σὺ πρὸς τέκνων ἔτι.

Μη. ἄλλους κατάξω πρόσθεν ἡ τάλαιν᾽ ἐγώ.

Πα. οὔτοι μόνη σὺ σῶν ἀπεζύγης τέκνων·

κούφως φέρειν χρὴ θνητὸν ὄντα συμφοράς.

Μη. δράσω τάδ᾽. ἀλλὰ βαῖνε δωμάτων ἔσω

1020

καὶ παισὶ πόρσυν᾽ οἶα χρὴ καθ᾽ ἡμέραν.

ὦ τέκνα τέκνα, σφῶιν μὲν ἔστι δὴ πόλις

καὶ δῶμ᾽, ἐν ὧι λιπόντες ἀθλίαν ἐμέ,

οἰκήσετ᾽ αἰεὶ μητρὸς ἐστερημένοι·

ἐγὼ δ᾽ ἐς ἄλλην γαῖαν εἶμι δὴ φυγάς,

1025

πρὶν σφῶιν ὀνάσθαι κἀπιδεῖν εὐδαίμονας,

πρὶν λέκτρα καὶ γυναῖκα καὶ γαμηλίους

εὐνὰς ἀγῆλαι λαμπάδας τ᾽ ἀνασχεθεῖν.

ὦ δυστάλαινα τῆς ἐμῆς αὐθαδίας.

ἄλλως ἄρ᾽ ὑμᾶς, ὦ τέκν᾽, ἐξεθρεψάμην,

1030

ἄλλως δ᾽ ἐμόχθουν καὶ κατεξάνθην πόνοις,

στερρὰς ἐνεγκοῦσ᾽ ἐν τόκοις ἀλγηδόνας.

ἦ μήν ποθ᾽ ἡ δύστηνος εἶχον ἐλπίδας

πολλὰς ἐν ὑμῖν, γηροβοσκήσειν τ᾽ ἐμὲ

καὶ κατθανοῦσαν χερσὶν εὖ περιστελεῖν,

1035

ζηλωτὸν ἀνθρώποισι· νῦν δ᾽ ὄλωλε δὴ

γλυκεῖα φροντίς. σφῶιν γὰρ ἐστερημένη

λυπρὸν διάξω βίοτον ἀλγεινόν τ᾽ ἐμοί.

ὑμεῖς δὲ μητέρ᾽ οὐκέτ᾽ ὄμμασιν φίλοις

ὄψεσθ᾽, ἐς ἄλλο σχῆμ᾽ ἀποστάντες βίου.

1040

φεῦ φεῦ· τί προσδέρκεσθέ μ᾽ ὄμμασιν, τέκνα;

τί προσγελᾶτε τὸν πανύστατον γέλων;

αἰαῖ· τί δράσω; καρδία γὰρ οἴχεται,

γυναῖκες, ὄμμα φαιδρὸν ὡς εἶδον τέκνων.

οὐκ ἂν δυναίμην· χαιρέτω βουλεύματα

1045

τὰ πρόσθεν· ἄξω παῖδας ἐκ γαίας ἐμούς.

τί δεῖ με πατέρα τῶνδε τοῖς τούτων κακοῖς

λυποῦσαν αὐτὴν δὶς τόσα κτᾶσθαι κακά;

οὐ δῆτ᾽ ἔγωγε· χαιρέτω βουλεύματα.

καίτοι τί πάσχω; βούλομαι γέλωτ᾽ ὀφλεῖν

1050

ἐχθροὺς μεθεῖσα τοὺς ἐμοὺς ἀζημίους;

τολμητέον τάδ᾽. ἀλλὰ τῆς ἐμῆς κάκης,

τὸ καὶ προσέσθαι μαλθακοὺς λόγους φρενί.

χωρεῖτε, παῖδες, ἐς δόμους. ὅτωι δὲ μὴ

θέμις παρεῖναι τοῖς ἐμοῖσι θύμασιν,

1055

αὐτῶι μελήσει· χεῖρα δ᾽ οὐ διαφθερῶ.

ἆ ἆ.

μὴ δῆτα, θυμέ, μὴ σύ γ᾽ ἐργάσηι τάδε·

ἔασον αὐτούς, ὦ τάλαν, φεῖσαι τέκνων·

ἐκεῖ μεθ᾽ ἡμῶν ζῶντες εὐφρανοῦσί σε.

μὰ τοὺς παρ᾽ Ἅιδηι νερτέρους ἀλάστορας,

1060

οὔτοι ποτ᾽ ἔσται τοῦθ᾽ ὅπως ἐχθροῖς ἐγὼ

παῖδας παρήσω τοὺς ἐμοὺς καθυβρίσαι.

πάντως σφ᾽ ἀνάγκη κατθανεῖν· ἐπεὶ δὲ χρή,

ἡμεῖς κτενοῦμεν οἵπερ ἐξεφύσαμεν.

πάντως πέπρακται ταῦτα κοὐκ ἐκφεύξεται.

1065

καὶ δὴ ᾽πὶ κρατὶ στέφανος, ἐν πέπλοισι δὲ

νύμφη τύραννος ὄλλυται, σάφ᾽ οἶδ᾽ ἐγώ.

ἀλλ᾽, εἶμι γὰρ δὴ τλημονεστάτην ὁδόν,

καὶ τούσδε πέμψω τλημονεστέραν ἔτι,

παῖδας προσειπεῖν βούλομαι. – δότ᾽, ὦ τέκνα,

1070

δότ᾽ ἀσπάσασθαι μητρὶ δεξιὰν χέρα.

ὦ φιλτάτη χείρ, φίλτατον δέ μοι στόμα

καὶ σχῆμα καὶ πρόσωπον εὐγενὲς τέκνων,

εὐδαιμονοῖτον, ἀλλ᾽ ἐκεῖ· τὰ δ᾽ ἐνθάδε

πατὴρ ἀφείλετ᾽. ὦ γλυκεῖα προσβολή,

1075

ὦ μαλθακὸς χρὼς πνεῦμά θ᾽ ἥδιστον τέκνων.

χωρεῖτε χωρεῖτ᾽· οὐκέτ᾽ εἰμὶ προσβλέπειν

οἵα τε †πρὸς ὑμᾶς†, ἀλλὰ νικῶμαι κακοῖς.

καὶ μανθάνω μὲν οἷα δρᾶν μέλλω κακά,

θυμὸς δὲ κρείσσων τῶν ἐμῶν βουλευμάτων,

1080

ὅσπερ μεγίστων αἴτιος κακῶν βροτοῖς.

Χο. πολλάκις ἤδη

διὰ λεπτοτέρων μύθων ἔμολον

καὶ πρὸς ἁμίλλας ἦλθον μείζους

ἢ χρὴ γενεὰν θῆλυν ἐρευνᾶν·

1085

ἀλλὰ γὰρ ἔστιν μοῦσα καὶ ἡμῖν,

ἣ προσομιλεῖ σοφίας ἕνεκεν,

πάσαισι μὲν οὔ· παῦρον †δὲ δὴ

γένος ἐν πολλαῖς εὕροις ἂν ἴσως†

κοὐκ ἀπόμουσον τὸ γυναικῶν.

1090

καί φημι βροτῶν οἵτινές εἰσιν

πάμπαν ἄπειροι μηδ᾽ ἐφύτευσαν

παῖδας, προφέρειν εἰς εὐτυχίαν

τῶν γειναμένων.

οἱ μὲν ἄτεκνοι δι᾽ ἀπειροσύνην

1095

εἴθ᾽ ἡδὺ βροτοῖς εἴτ᾽ ἀνιαρὸν

παῖδες τελέθουσ᾽ οὐχὶ τυχόντες

πολλῶν μόχθων ἀπέχονται·

οἷσι δὲ τέκνων ἔστιν ἐν οἴκοις

γλυκερὸν βλάστημ᾽, ἐσορῶ μελέτηι

1100

κατατρυχομένους τὸν ἅπαντα χρόνον,

πρῶτον μὲν ὅπως θρέψουσι καλῶς

βίοτόν θ᾽ ὁπόθεν λείψουσι τέκνοις·

ἔτι δ᾽ ἐκ τούτων εἴτ᾽ ἐπὶ φλαύροις

εἴτ᾽ ἐπὶ χρηστοῖς

μοχθοῦσι, τόδ᾽ ἐστὶν ἄδηλον.

1105

ἓν δὲ τὸ πάντων λοίσθιον ἤδη

πᾶσιν κατερῶ θνητοῖσι κακόν·

καὶ δὴ γὰρ ἅλις βίοτόν θ᾽ ηὗρον

σῶμά τ᾽ ἐς ἥβην ἤλυθε τέκνων

χρηστοί τ᾽ ἐγένοντ᾽· εἰ δὲ κυρήσαι

1110

δαίμων οὕτω, φροῦδος ἐς Ἅιδην

θάνατος προφέρων σώματα τέκνων.

πῶς οὖν λύει πρὸς τοῖς ἄλλοις

τήνδ᾽ ἔτι λύπην ἀνιαροτάτην

παίδων ἕνεκεν

1115

θνητοῖσι θεοὺς ἐπιβάλλειν;

Μη. φίλαι, πάλαι τοι προσμένουσα τὴν τύχην

καραδοκῶ τἀκεῖθεν οἷ προβήσεται.

καὶ δὴ δέδορκα τόνδε τῶν Ἰάσονος

στείχοντ᾽ ὀπαδῶν· πνεῦμα δ᾽ ἠρεθισμένον

1120

δείκνυσιν ὥς τι καινὸν ἀγγελεῖ κακόν.

ΑΓΓΕΛΟΣ ·

ὦ δεινὸν ἔργον παρανόμως εἰργασμένη,

Μήδεια, φεῦγε φεῦγε, μήτε ναΐαν

λιποῦσ᾽ ἀπήνην μήτ᾽ ὄχον πεδοστιβῆ.

Μη. τί δ᾽ ἄξιόν μοι τῆσδε τυγχάνει φυγῆς;

1125

Αγ. ὄλωλεν ἡ τύραννος ἀρτίως κόρη

Κρέων θ᾽ ὁ φύσας φαρμάκων τῶν σῶν ὕπο.

Μη. κάλλιστον εἶπας μῦθον, ἐν δ᾽ εὐεργέταις

τὸ λοιπὸν ἤδη καὶ φίλοις ἐμοῖς ἔσηι.

Αγ. τί φήις; φρονεῖς μὲν ὀρθὰ κοὐ μαίνηι, γύναι,

1130

ἥτις, τυράννων ἑστίαν ἠικισμένη,

χαίρεις κλύουσα κοὐ φοβῆι τὰ τοιάδε;

Μη. ἔχω τι κἀγὼ τοῖσι σοῖς ἐναντίον

λόγοισιν εἰπεῖν. ἀλλὰ μὴ σπέρχου, φίλος,

λέξον δέ· πῶς ὤλοντο; δὶς τόσον γὰρ ἂν

1135

τέρψειας ἡμᾶς, εἰ τεθνᾶσι παγκάκως.

Αγ. ἐπεὶ τέκνων σῶν ἦλθε δίπτυχος γονὴ

σὺν πατρὶ καὶ παρῆλθε νυμφικοὺς δόμους,

ἥσθημεν οἵπερ σοῖς ἐκάμνομεν κακοῖς

δμῶες· δι᾽ ὤτων δ᾽ εὐθὺς ἦν πολὺς λόγος

1140

σὲ καὶ πόσιν σὸν νεῖκος ἐσπεῖσθαι τὸ πρίν.

κυνεῖ δ᾽ ὁ μέν τις χεῖρ᾽, ὁ δὲ ξανθὸν κάρα

παίδων· ἐγὼ δὲ καὐτὸς ἡδονῆς ὕπο

στέγας γυναικῶν σὺν τέκνοις ἅμ᾽ ἑσπόμην.

δέσποινα δ᾽ ἣν νῦν ἀντὶ σοῦ θαυμάζομεν,

1145

πρὶν μὲν τέκνων σῶν εἰσιδεῖν ξυνωρίδα,

πρόθυμον εἶχ᾽ ὀφθαλμὸν εἰς Ἰάσονα·

ἔπειτα μέντοι προυκαλύψατ᾽ ὄμματα

λευκήν τ᾽ ἀπέστρεψ᾽ ἔμπαλιν παρηίδα,

παίδων μυσαχθεῖσ᾽ εἰσόδους· πόσις δὲ σὸς

1150

ὀργάς τ᾽ ἀφήιρει καὶ χόλον νεάνιδος,

λέγων τάδ᾽· Οὐ μὴ δυσμενὴς ἔσηι φίλοις,

παύσηι δὲ θυμοῦ καὶ πάλιν στρέψεις κάρα,

φίλους νομίζουσ᾽ οὕσπερ ἂν πόσις σέθεν,

δέξηι δὲ δῶρα καὶ παραιτήσηι πατρὸς

1155

φυγὰς ἀφεῖναι παισὶ τοῖσδ᾽ ἐμὴν χάριν;

ἡ δ᾽, ὡς ἐσεῖδε κόσμον, οὐκ ἠνέσχετο,

ἀλλ᾽ ἤινεσ᾽ ἀνδρὶ πάντα, καὶ πρὶν ἐκ δόμων

μακρὰν ἀπεῖναι πατέρα καὶ παῖδας σέθεν

λαβοῦσα πέπλους ποικίλους ἠμπέσχετο,

1160

χρυσοῦν τε θεῖσα στέφανον ἀμφὶ βοστρύχοις

λαμπρῶι κατόπτρωι σχηματίζεται κόμην,

ἄψυχον εἰκὼ προσγελῶσα σώματος.

κἄπειτ᾽ ἀναστᾶσ᾽ ἐκ θρόνων διέρχεται

στέγας, ἁβρὸν βαίνουσα παλλεύκωι ποδί,

1165

δώροις ὑπερχαίρουσα, πολλὰ πολλάκις

τένοντ᾽ ἐς ὀρθὸν ὄμμασι σκοπουμένη.

τοὐνθένδε μέντοι δεινὸν ἦν θέαμ᾽ ἰδεῖν·

χροιὰν γὰρ ἀλλάξασα λεχρία πάλιν

χωρεῖ τρέμουσα κῶλα καὶ μόλις φθάνει

1170

θρόνοισιν ἐμπεσοῦσα μὴ χαμαὶ πεσεῖν.

καί τις γεραιὰ προσπόλων, δόξασά που

ἢ Πανὸς ὀργὰς ἤ τινος θεῶν μολεῖν,

ἀνωλόλυξε, πρίν γ᾽ ὁρᾶι διὰ στόμα

χωροῦντα λευκὸν ἀφρόν, ὀμμάτων τ᾽ ἄπο

1175

κόρας στρέφουσαν, αἷμά τ᾽ οὐκ ἐνὸν χροΐ·

εἶτ᾽ ἀντίμολπον ἧκεν ὀλολυγῆς μέγαν

κωκυτόν. εὐθὺς δ᾽ ἡ μὲν ἐς πατρὸς δόμους

ὥρμησεν, ἡ δὲ πρὸς τὸν ἀρτίως πόσιν,

φράσουσα νύμφης συμφοράν· ἅπασα δὲ

1180

στέγη πυκνοῖσιν ἐκτύπει δραμήμασιν.

ἤδη δ᾽ ἀνέλκων κῶλον ἕκπλεθρον δρόμου

ταχὺς βαδιστὴς τερμόνων ἂν ἥπτετο·

ἡ δ᾽ ἐξ ἀναύδου καὶ μύσαντος ὄμματος

δεινὸν στενάξασ᾽ ἡ τάλαιν᾽ ἠγείρετο.

1185

διπλοῦν γὰρ αὐτῆι πῆμ᾽ ἐπεστρατεύετο·

χρυσοῦς μὲν ἀμφὶ κρατὶ κείμενος πλόκος

θαυμαστὸν ἵει νᾶμα παμφάγου πυρός,

πέπλοι δὲ λεπτοί, σῶν τέκνων δωρήματα,

λευκὴν ἔδαπτον σάρκα τῆς δυσδαίμονος.

1190

φεύγει δ᾽ ἀναστᾶσ᾽ ἐκ θρόνων πυρουμένη,

σείουσα χαίτην κρᾶτά τ᾽ ἄλλοτ᾽ ἄλλοσε,

ῥῖψαι θέλουσα στέφανον· ἀλλ᾽ ἀραρότως

σύνδεσμα χρυσὸς εἶχε, πῦρ δ᾽, ἐπεὶ κόμην

ἔσεισε μᾶλλον, δὶς τόσως ἐλάμπετο.

1195

πίτνει δ᾽ ἐς οὖδας συμφορᾶι νικωμένη,

πλὴν τῶι τεκόντι κᾶρτα δυσμαθὴς ἰδεῖν·

οὔτ᾽ ὀμμάτων γὰρ δῆλος ἦν κατάστασις

οὔτ᾽ εὐφυὲς πρόσωπον, αἷμα δ᾽ ἐξ ἄκρου

ἔσταζε κρατὸς συμπεφυρμένον πυρί,

1200

σάρκες δ᾽ ἀπ᾽ ὀστέων ὥστε πεύκινον δάκρυ

γνάθοις ἀδήλοις φαρμάκων ἀπέρρεον,

δεινὸν θέαμα· πᾶσι δ᾽ ἦν φόβος θιγεῖν

νεκροῦ· τύχην γὰρ εἴχομεν διδάσκαλον.

πατὴρ δ᾽ ὁ τλήμων συμφορᾶς ἀγνωσίαι

1205

ἄφνω παρελθὼν δῶμα προσπίτνει νεκρῶι·

ὤιμωξε δ᾽ εὐθὺς καὶ περιπτύξας χέρας

κυνεῖ προσαυδῶν τοιάδ᾽. Ὦ δύστηνε παῖ,

τίς σ᾽ ὧδ᾽ ἀτίμως δαιμόνων ἀπώλεσε;

τίς τὸν γέροντα τύμβον ὀρφανὸν σέθεν

1210

τίθησιν; οἴμοι, συνθάνοιμί σοι, τέκνον.

ἐπεὶ δὲ θρήνων καὶ γόων ἐπαύσατο,

χρήιζων γεραιὸν ἐξαναστῆσαι δέμας

προσείχεθ᾽ ὥστε κισσὸς ἔρνεσιν δάφνης

λεπτοῖσι πέπλοις, δεινὰ δ᾽ ἦν παλαίσματα·

1215

ὃ μὲν γὰρ ἤθελ᾽ ἐξαναστῆσαι γόνυ,

ἣ δ᾽ ἀντελάζυτ᾽. εἰ δὲ πρὸς βίαν ἄγοι,

σάρκας γεραιὰς ἐσπάρασσ᾽ ἀπ᾽ ὀστέων.

χρόνωι δ᾽ ἀπέστη καὶ μεθῆχ᾽ ὁ δύσμορος

ψυχήν· κακοῦ γὰρ οὐκέτ᾽ ἦν ὑπέρτερος.

1220

κεῖνται δὲ νεκροὶ παῖς τε καὶ γέρων πατὴρ

πέλας, ποθεινὴ δακρύοισι συμφορά.

καί μοι τὸ μὲν σὸν ἐκποδὼν ἔστω λόγου·

γνώσηι γὰρ αὐτὴ ζημίας ἀποστροφήν.

τὰ θνητὰ δ᾽ οὐ νῦν πρῶτον ἡγοῦμαι σκιάν,

1225

οὐδ᾽ ἂν τρέσας εἴποιμι τοὺς σοφοὺς βροτῶν

δοκοῦντας εἶναι καὶ μεριμνητὰς λόγων

τούτους μεγίστην ζημίαν ὀφλισκάνειν.

θνητῶν γὰρ οὐδείς ἐστιν εὐδαίμων ἀνήρ·

ὄλβου δ᾽ ἐπιρρυέντος εὐτυχέστερος

1230

ἄλλου γένοιτ᾽ ἂν ἄλλος, εὐδαίμων δ᾽ ἂν οὔ.

Χο. ἔοιχ᾽ ὁ δαίμων πολλὰ τῆιδ᾽ ἐν ἡμέραι

κακὰ ξυνάπτειν ἐνδίκως Ἰάσονι.

ὦ τλῆμον, ὥς σου συμφορὰς οἰκτίρομεν,

κόρη Κρέοντος, ἥτις εἰς Ἅιδου δόμους

1235

οἴχηι γάμων ἕκατι τῶν Ἰάσονος.

Μη. φίλαι, δέδοκται τοὔργον ὡς τάχιστά μοι

παῖδας κτανούσηι τῆσδ᾽ ἀφορμᾶσθαι χθονός,

καὶ μὴ σχολὴν ἄγουσαν ἐκδοῦναι τέκνα

ἄλληι φονεῦσαι δυσμενεστέραι χερί.

1240

πάντως σφ᾽ ἀνάγκη κατθανεῖν· ἐπεὶ δὲ χρή,

ἡμεῖς κτενοῦμεν οἵπερ ἐξεφύσαμεν.

ἀλλ᾽ εἶ᾽ ὁπλίζου, καρδία. τί μέλλομεν

τὰ δεινὰ κἀναγκαῖα μὴ πράσσειν κακά;

ἄγ᾽, ὦ τάλαινα χεὶρ ἐμή, λαβὲ ξίφος,

1245

λάβ᾽, ἕρπε πρὸς βαλβῖδα λυπηρὰν βίου,

καὶ μὴ κακισθῆις μηδ᾽ ἀναμνησθῆις τέκνων,

ὡς φίλταθ᾽, ὡς ἔτικτες, ἀλλὰ τήνδε γε

λαθοῦ βραχεῖαν ἡμέραν παίδων σέθεν,

κἄπειτα θρήνει· καὶ γὰρ εἰ κτενεῖς σφ᾽, ὅμως

1250

φίλοι γ᾽ ἔφυσαν – δυστυχὴς δ᾽ ἐγὼ γυνή.