BIBLIOTHECA AUGUSTANA

 

Pax Westphalica

1648

 

Instrumentum Pacis Osnabrugensis

(Instrumentum Caesareum-Suecicum)

 

Dispositio

 

______________________________________________________________________________

 

 

 

IPO   Articulus XIII

 

 

 

 

1   Cum Domus Ducalis Brunovicensis et Lüneburgensis ob pacem publicam melius faciliusque stabiliendam cesserit Coadiutoriis in Archi-Episcopatus Magdeburgensem et Bremensem, itemque Episcopatus Halberstadiensem et Ratzenburgensem obtentis, ea conditione, ut inter alia etiam alternativa iisdem cum Catholicis in Episcopatum Osnabrugensem addiceretur successio, Caesarea Maiestas praesenti Sacri Romani Imperii statui minime expedire iudicans pacem publicam propterea impediri diutius, consentit ac permittit, ut eiusmodi alternativa successio in dicto Episcopatu Osnabrugensi deinceps inter Catholicos et Augustanae Confessionis Episcopos, ex familia tamen Ducum Brunovicensium et Lüneburgensium, quamdiu eadem duraverit, postulandos, locum habere debeat, modis et conditionibus sequentibus:

 

IPM

 

Hunc textum non habet IPO.

2   Primo quoniam Dominus Gustavus Gustavi Comes in Wasenburg, Regni Sueciae Senator, omni suo iuri in Episcopatum Osnabrugensem, occasione praesentis belli obtento renunciat, iuramentumque a statibus et subditis eiusdem sibi praestitum remittit, ideo Dominus Episcopus Franciscus Wilhelmus, eiusque successores, sicut et Capitulum, Status et subditi dicti Episcopatus, virtute praesentium obligati sunto ad solvendum dicto Domino Comiti, eiusve mandatario, Hamburgi spacio quatuor annorum a die publicatae Pacis numerandorum, octuaginta millia thalerorum Imperialium, ita ut singulis annis vicena millia Hamburgi ad manus dicti Comitis eiusve mandatarii exsolvere et numerare teneantur, executione in non parentes ex lege communi huius Pacificationis suas vires obtinente.

3   Secundo: Restituatur dictus Episcopatus Osnabrugensis totus et integer, cum omnibus suis appertinentiis secularibus et ecclesiasticis, moderno Domino Episcopo Francisco Wilhelmo pleno iure possidendus, prout uniformis perpetuaeque Capitulationis leges communi Principis Francisci Wilhelmi Domusque Brunsvigo-Lüneburgicae et Capitularium Episcopatus Osnabrugensis consensu iam ineundae sancierint.

4   Tertio: Status Religionis ac coetus ecclesiastici totiusque Cleri utriusque Religionis tam in ipsa Urbe Osnabrugensi, quam in reliquis ad hunc Episcopatum pertinentibus ditionibus, oppidis, villis, pagis omnibusque aliis locis maneat et reducatur in eum, qui fuit die prima Ianuarii anno millesimo sexcentesimo vicesimo quarto, statum, ita tamen, ut prius fiat singularis quaedam determinatio et dispositio de iis, quae post annum millesimum sexcentesimum vicesimum quartum, quoad verbi Ministros et divinum cultum mutata deprehenduntur, etiam supradictae capitulationi inserenda, caveatque Dominus Episcopus per literas reversales Statibus et subditis suis homagio (quatenus observantia ab antiquo obtinuit) ab ipsis recepto, iura ac privilegia salva fore, et quae praeterea futurae Episcopatus administrationi statuumque et subditorum securitati utrinque necessaria videbuntur.

5   Quarto: Defuncto eodem Domino Episcopo succedat in Episcopatu Osnabrugensi Dominus Ernestus Augustus Dux Brunsvicensis et Lüneburgensis, atque adeo vi huius Pacis publicae sit designatus eiusdem successor, teneaturque Capitulum Cathedrale Osnabrugense, ut et reliqui Status et subditi statim post decessum aut resignationem moderni Episcopi, eundem Dominum Ernestum Augustum in Episcopum recipere, ac dicti status et subditi isti fini intra trimestre a conclusa hac pace computandum, ipsi solitum ut supra praestare homagium, iuxta conditiones in capitulatione perpetua cum Capitulo ineunda positas.

6   Quod si vero Dux Ernestus Augustus post obitum moderni Episcopi non fuerit superstes, teneatur Capitulum alium ex Domini Georgii Ducis Brunsvicensis et Lüneburgensis posteris in Episcopum suum postulare, conditionibus tamen in recepta Capitulatione uniformi initis perpetuo observandis. Eo autem demortuo aut ultro resignante, teneatur dictum Capitulum vel electione vel postulatione Praesulem Catholicum sibi praeficere; sin vero hac in parte vel Canonicorum negligentia vel discordia intercesserit, locus sit ordinationi iuris Canonici et consuetudini Germaniae, salva tamen capitulatione perpetua, ut et hac transactione, et sic perpetuo admittatur alternativa successio inter Catholicos Episcopos ex gremio Capituli electos, vel aliunde postulatos, atque Augustanae Confessioni addictos, sed non alios, quam ex familia modo nominati Ducis Georgii descendentes, et quidem si plures sint Principes, e natu minoribus eligatur vel postuletur Episcopus; nullis vero existentibus natu minoribus, sufficiatur unus ex Principibus regentibus. Illis autem deficientibus, succedat tandem Ducis Augusti posteritas, alternatione, uti dictum, inter ipsam et Catholicos perpetua.

7   Quinto: Teneatur non solum memoratus Dux Ernestus Augustus, sed etiam omnes et singuli ex familia Ducum Brunsvicensium et Luneburgensium Augustanae Confessioni addictorum in hoc Episcopatu alternatim succedentium, statum religionis, coetus Ecclesiastici, totiusque Cleri, tam in ipsa urbe Osnabrugensi, quam in reliquis ad hunc Episcopatum pertinentibus ditionibus, oppidis, villis, pagis, omnibusque aliis locis conservare ac tueri, prout superius articulo 3tio et perpetua Capitulatione dispositum est.

8   Sexto: Ne etiam durante administratione et regimine Episcopi Augustanae Confessioni addicti circa censuram Ecclesiasticorum Catholicorum, itemque usum et administrationem Sacramentorum ritu Romanae Ecclesiae, ut et caetera, quae sunt Ordinis, ulla difficultas aut confusio suboriatur, horum omnium dispositio, quoties alternativa successio in talem Augustanae Confessioni addictum devenerit, Domino Archi-Episcopo Coloniensi, velut Metropolitano reservata, adversus Augustanae Confessioni vero addictos plane sublata esto. Caetera superioritatis et regiminis iura in Civilibus et Criminalibus Augustanae Confessionis Episcopo iuxta Capitulationis leges illibata permaneant. Quoties vero Catholicus Episcopus in Episcopatu Osnabrugensi rerum potitur, nihil omnino in Augustanae Confessionis sacra arroget sibi iuris, aut obtineat.

9   Septimo: Monasterium seu Praelatura Walckenried, cuius hoc tempore Administrator est Christianus Ludovicus Dux Brunsvicensis et Lüneburgensis, una cum praedio Schawen, perpetuo feudi iure Ducibus Brunsvicensibus et Lüneburgensibus itidem a Caesarea Maiestate et Imperio cum omnibus pertinentiis iuribusque conferatur, eodem prorsus, quo supra inter Ducum Brunsvicensium et Lüneburgensium familias succedendi ordine, annullato iure advocatiae, aliisque Episcopatus Halberstadiensis et Comitatus Hohensteinensis praetensionibus omnino sublatis.

10   Octavo: Ducibus quoque Brunovicensibus et Lüneburgensibus restituatur Monasterium Groningense, quod antehac acquisitum Episcopatui Halberstadiensi cesserat; reservatis etiam iuribus, quae dictis Ducibus in castrum Westerburg competunt, nec minus infeudatio Comiti a Tattenbach a Ducibus facta, eoque nomine initae leges, perinde ut iura crediti et pignoris Ducis Christiani Ludovici Vicario Friderico Schenkio a Winterstädt in Westerburg competentia, sarta tecta maneant.

11   Nono: Debitum a Friderico Ulrico Duce Brunsvicensi et Lüneburgensi cum Rege Daniae contractum, et per hunc in pacificatione Lubecensi Sacrae Caesareae Maiestati cessum, posteaque Caesareae militiae Praefecto Comiti Tyllio donatum quod attinet, cum moderni Duces Brunovicenses et Lüneburgenses se ad hoc debitum persolvendum ob plures rationes teneri negaverint, eaque de re etiam per Legatos plenipotentiarios Coronae Sueciae instanter actum sit, amore pacis remissio et expunctio totius istius debiti et obligationis dictis Ducibus eorumque haeredibus et Provinciis concessa esto.

12   Decimo: Cum Duces Brunovicenses et Lüneburgenses Cellensis Lineae Capitulo Ratzenburgensi, pro sorte viginti millium florenorum annuas pensiones, usquedum pependerint, alternatione iam cessante, cessent quoque annuae illae pensiones, abolito prorsus debito, ut et alia quavis obligatione.

13   Undecimo: Ducis etiam Augusti duobus filiis natu minoribus, Antonio Ulrico et Ferdinando Alberto, conferantur duae praebendae in Episcopatu Strasburgensi, primo vacaturae, ea tamen conditione, ut dictus Dominus Dux Augustus renunciet praetensionibus suis, quas in unum alterumve Canonicatum antehac habuit vel habere poterat.

14   Duodecimo: Viceversa iidem Duces postulationibus et coadiutoriis in Archi-Episcopatus Magdeburgensem et Bremensem, itemque Halberstadiensem et Ratzenburgensem plenissime renunciant, ita, ut quae circa hosce Archi-Episcopatus et Episcopatus superius in hoc Pacificationis instrumento disposita sunt, citra ipsorum contradictionem effectum habere debeant, Capitulis utrobique in eo statu permanentibus, quo superius conventum est.