Fragmenta super libros

De anima Aristotelis

1514/1515

____________________________________________________________

Utrum color, odor et sonus praeter actionem

spiritualem habeant et realem?

(1) Sed est alia dubitatio, utrum haec tria sensibilia color, odor et sonus praeter actionem spiritualem habeant et realem, utrum scilicet color possit generare verum colorem. Et videtur, quod non, quia in textu commenti 126 dicit, quod, si tonitrua scindunt ligna, hoc non faciunt ut sonus, sed ratione aeris commoti, et ita videtur de colore et odore. Divus Thomas etiam videtur huic sententiae favere, maxime quando quaerit, quomodo animae in inferno patiantur.

(2) In oppositum videtur Aristoteles hic in textu 123, ubi dicit, quod excellentiae sensibilium corrumpunt sensus, ut patet ex experientia de his, qui quandoque excedantur, dum longo tempore stant fixi ad solem.

(3) Item species frigiditatis generat frigiditatem, ut, quando quis videt aliquem rigentem, riget et ipse. Et etiam color rubeus facit rubedinem in aspiciente. De hoc vide Aristotelem in 7 particula Problematum problemate 1.

(4) Quidam credunt, quod ista tria sensibilia praeter actionem spiritualem non habent realem, et habent pro se rationes factas.

(5) Ad oppositum respondent ad primum et dicunt, quod illud provenit ratione qualitatis primae eis adiunctae. Et ita est fallacia per accidens, quia, quod est qualitatis primae, attribuitur qualitati secundae. Ita etiam, quando quis intense respicit solem et excaecatur, non est ratione rei spiritualis, sed realis, quia sol attrahit humorem ab oculo ratione calefactionis et spiritus visivi resolvuntur.

(6) Ad aliud etiam dicitur, quod sanguis movetur ad partes exteriores ex memoria rubedinis et causat colorem rubeum.

(7) Ad aliud dico, quod hoc est ex expansione, quia spiritus ad extra trahuntur et causatur rigor.

(8) Alii vero dicunt – et est Aegidius –, quod species agunt realiter, immo aliqui Nominales tenent, quod non potest fieri generatio realis nisi per speciem, sicut dicit Marilianus in illo aphorismo “ventres hieme calidi, maxime si fiat reflexio et unio magna specierum.”

(9) Haec opinio communiter tenetur; prima etiam potest teneri, quia utraque opinio est probabilis nec sunt demonstrationes in omni re.