Tractatus bipartitus de contractibus

Pars secunda

________________________________________________________________

Capitulum XXX.,

nomitatis doctoribus contrariis in hac materia arguitur,

quod emere redditus ad vitam sit licitum

His et aliis huiusmodi rationibus visum est magnis viris ut doctori solemni et ceteris, quod emere redditus ad tempus vite vel perpetue, modo quo hoc communiter fieri solet, sit dissonum iuri naturali ac per hoc illicitum, ut patet questione tertia primi quodlibeti eiusdem doctoris et q. XXIIII. octavo quodlibeto et q. XV. quodlibeti secundi, ubi in|ter cetera narrat quandoque impetratas fuisse bullas papales ad restituendum percepta ultra sortem ab his, qui de emptis redditibus ad vitam plus levaverunt quam a principio dederunt, ex eo quod cuilibet illorum vere competere videatur illud Luce XIX., Homo austerus es, tollis quod non posuisti et metis quod non seminasti. Verum est, quod his non obstantibus contrarium visum est quibusdam doctoribus aliis posterioribus, licet non ita famosis, ut Gotfrido de Fontibus quinto suo quodlibeto, q. XIII., et aliis nonnullis. Igitur etiam pro illorum opinionem ad propositum arguendum est aliquot rationibus. Quarum prima arguitur sic: Possunt emi rationabiliter redditus ad octoginta annos vel nonaginta vel centum, cum valor perceptionis alicuius boni per determinatum tempus iuste estimari possit. Igitur etiam ad tempus communius periodi vite humane redditus emi possunt, quia iam humana periodus communiter non solet se extendere ultra dictos numeros annorum, sicut diu ante nos scriptum est: Si in potestatibus octuaginta anni, amplius labor et dolor. Secundo arguitur sic: Quia licet emi possent redditus perpetui, ut habet communius fidelium consuetudo, igitur a fortiori emi possunt ad tempus vite, quia facilius et veritati propinquius estimari potest valor perceptionis alicuius rei utilis per tempus finitum quam infinitum; igitur. Item tertio, quia non est verisimile quod fideles utriusque sexus eligentes religiose vivere et in toto conferre se Deo emendo redditus ad vitam, ut negotiationibus seculi et laboribus non impedirentur, tanto tempore erraverunt, ita quod nec conscientia propria nec viri docti et religiosi |218r| tales redarguerint. Quomodo etiam verisimile est, quod civitates, et maxime conventus religiosorum tanto tempore redditus ad vitam diversis personis reddere consueverunt, si contractus ille illicitus esset et si tam generalis fidelium consuetudo, cui derogandum de facili non videtur, penitus iustitia careret. Quarto arguitur sic: Aliquis habens ius hereditarium ad rem aliquam potest illud alteri licite vendere eciam non vendendo rem ipsam, sicut si quis ius vendat ante rei possessionem habeat, quemadmodum Esau vendidit ius primogeniture fratri suo Iacob. Igitur nihil prohibet etiam vendi licite alicui ius habendi a tali villa, civitate vel monasterio annuatim tot modios bladi aut mensuras vini, quin immo et ius habendi tot florenos successive dandos pro tot vel tot florenis simul datis, et hoc videtur infringere vim rationis none ante oppositum facte. Confirmatur illud, quia qui emeret redditus in vinis aut bladis, ex hoc emere non diceretur res illas, que adhuc non sunt, sed ius habendi eas, que in futuris annis provenient; igitur. Quinto arguitur, quia secundum iura cui competit ius dandi, illi et competit ius vendendi; sed certum est quod aliquis posset dare taliter redditus alicui, quod percipiet decem libras quolibet anno vite sue super bonis suis; ergo eciam potest huiusmodi cui vult vendere. Et confirmatur ratio, quia ille, cui datur talis redditus, non habet magis posse vendendi illam quam ille, qui dedit a principio. Sed secundum illos de contraria opinione ille, cui datus est talis redditus ad vitam, potest ipsum vendere; ergo et ille, qui dedit, potuit eundem vendere. Vel dic, cur tam varie? | Item sexto secundum ius sic est, quod si quis emeret ab aliqua communitate predium pro centum libris et postea venderet communitati idem predium pro duodecim libris redditus ad vitam, hoc licitum est illi etiam secundum contrariam opinionem. Licitum est illi vendere illos redditus alteri, sed ille non vendit alteri redditus nisi quos in pecuniam habet. Ergo licet emere et vendere redditus ad vitam in pecunia, quod fuit probandum. Septimo sic: Ubicunque est equalis conditio vendentis et ementis, contractus est licitus. Sed in contractu predicto est huiusmodi, quia equaliter est dubium ex parte utriusque, quis debeat plus habere, et ergo cum ipsi ante contractum fuerunt equales ad invicem iuste se habentes, sic et post erit inter eos habitudo iustitie, quod est propositum.