| |
|
- L i b e r
K a l i l a e e t D i m n a e
C a p i t u l u m I I I
- ______________________________________
- 74. Imperator autem dixit philosopho: "Cognovi quod dixisti;
sed dic mihi de aliis adinvicem se amantibus et semper in amicicia constantibus".
Philosophus dixit: +
75. "Dicitur enim quendam locum fuisse utilem ad venandum in
quem quidam venator sepius ibat. Erat autem ibi arbor alta, habens densas
frondes et desuper corvus habebat nidum. Una autem die vidit corvus quendam
venatorem ab arbore descendentem et deferentem in collo suo recia et in
manu baculum. Hoc videns corvus timuit et cogitavit in se ipso stare in
nido et videre quid ille faceret. Ille autem expandit recia et super ea
sparsit grana. Columba autem, aliis columbis domina, vidit grana frumenti
et non perspiciens recia cum aliis columbis incidit in ea. Et venator gavisus
est valde et inceperunt columbe unaqueque commovere recia et agere de salute
sua. Domina vero earum dixit: "Non tristemini, sed omnes simul laboremus:
poterimus forsan levare recia". Et acquiescentes verbis domine sublevaverunt
ea et elongate sunt a venatore. Et venator videns iratus est valde et non
desperans cepit eas sequi, putans quod hoc non multum duraret. Corvus autem
statuit intra se a longe sequi eas et videre exitum earundem. Domina vero
columbarum videns venatorem sequentem eas dixit: "Iste auceps sequitur
nos, et si incederemus recto tramite, non desinet nos sequi; sed pergamus
per aspera et investigabilia loca, et sic desperabit de nobis et insuper
in hoc itinere habeo quendam murem amicissimum; ad quem si poterimus occurrere,
ligamina circumstancia corrodet et nos liberabit". Audiens autem venator
eas tale habere consilium, dimisit eas et reversus est.
76. Corvus autem volens scire modum salutis earum, et applicantes
ad foramen muris descenderunt in terram. Mus autem exiens et videns columbam
gaudens suscepit eam et dixit: "O fidelis amica, quis te tantis periculis
alligavit?" Respondit: "Nescis quod bone et male res constitute sunt fortuna
que me talibus circumdedit ligaminibus et talem conductionem adduxit et
ad celeritatem cecidi, ut in recia caderem. Et non est mirum, si in hunc
casum deveni; maioribus principibus et sapientibus hoc accidit. An nescis
quando sol patitur eclipsim a luna, et luna cooperitur similiter umbra
terre? Tunc maritimus piscis ex profundo capitur et volatilia ab aere deponuntur,
cum hoc sit determinatum. Et propter hoc insipiens invenit desiderium suum
et sapiens defraudatur a concupiscencia sua". Hiis dictis a columba cepit
mus rodere et solvere dominam columbarum. Dixit autem ipsa: "Incipe liberare
subiectas meas et postea me". Mus autem nolens eam audire solvebat ipsam.
Columba vero dixit: "O mus, ne irascaris de hoc quod dico tibi; cum enim
deus dederit mihi potestatem earum, debeo eis providere, quia benivole
mihi sunt et per earum adiutorium deus nos a laqueis liberavit. Timeo,
si primum solveris me, ne in aliquo de istis defeceris et reliqueris aliquam
alligatam. Si autem ego sola ligata remansero, necessitas benivolencie
te constringet ut me solvas". Mus autem dixit: "Sermones isti impellunt
subiectas tuas ut magis te diligant". Et hiis dictis absolvit eas et liberate
sunt.
77. Videns autem corvus quod actum fuerat, descendit ante foramen
muris et vocavit eum. Ipse autem respondit: "Quis es, amice?" Et corvus
respondit: "Ego sum corvus et vidi pulcram amiciciam quam ad amicos habes
et vellem esse amicus tuus, et propterea veni ad te". Mus autem dixit:
"Quid est commune mihi et tibi? Oportet prudentem que possibilia sunt querere,
nam qui impossibilia querit similis est illi qui super aquas conducit currum
et navem super terram. Quomodo ero amicus tuus, cum sim cibus tuus?" Corvus
respondit: "Discerne in corde tuo accidencia; non enim delector de te nutriri.
Multo magis est mihi utile te inter vivos esse, quia prodesse poteris amicicie
mee et semper cooperari in omnibus. Non oportet me dimittere te et vacuum
a spe mea reverti, quia certus sum de pura benivolencia quam ad amicos
habes, eciam si tu mihi eam non ostendis, quoniam prudencia velocis est
similis musco qui, cum operitur, expanditur et manifestatur odor eius".
Mus autem dixit: "Subtilis inimicicia adest, nam preliatrix contrastatrix
dicitur sicut leonis et elephantis; alia autem persecutiva et fugitiva
sicut gatti et muris. Et nemo debet se credere inicimis suis nec blandis
eorum verbis, quia licet aqua calefiat igne, naturam propriam non amittit;
si calida super ignem ceciderit, extinguit eum". Et corvus respondit: "Scio
quid dicis et verum est, sed mea amicicia non est debilis, sed firma: durabit
et stabilis erit sicut vas aureum bene consolidatum [quod] difficile frangitur,
et si tamen casu frangitur, facile reparatur, et vas figuli cito rumpitur
et nunquam reparatur. Ita sincera amicicia incommutabilis est, et que pura
non est, debilis est et corruptibilis". Mus ait: "Accipio de cetero amiciciam
tuam, quia nemo reversus est vacuus qui de me habuit opus. Hec verba a
te dicta sunt et requisita diu adimplere optavi. Si in aliquo tempore reverti
voluerimus a conveniencia nostra, non dices quod vidi murem insipientem
et decepi eum et illaqueavi". Post hec ostendit se mus in foramine. Corvus
dixit: "Quare omnino non exis ad me?" Mus respondit: "Conversantes in hoc
seculo duobus modis se diligunt, spiritualiter videlicet et corporaliter:
spiritualiter quidem diligunt qui non querunt alia nisi que pertinent ad
animam; qui vero corporaliter, propter aliquas seculares res in amicicia
constant et permanent, similes sunt venatori qui sparsit grana frumenti
sub volatilibus, sed non ad utilitatem earum, sed suam. Ego autem pro nullo
factus sum amicus tuus nisi pro te ipso, et quis detinet me exire ad te?
Timor scilicet consubstancialium tuorum et eorum consilium qui iuxta substanciam
et speciem communicant tibi et qui secundum voluntatem suam faciunt". Ait
corvus: "Noli timere propter hoc, quia caritas sincera argumentum est esse
amicum amico amici et inimicum inimico inimici, et te me diligentem et
mei socii diligent". Hiis dictis a corvo confirmatus est mus et exivit
foras et confirmata est amicicia eorum inter eos. 78. Una autem
dierum dixit corvus muri: "Video foramen tuum esse iuxta viam et timeo
ne propter me sit aliis notum foramen tuum; sed scio locum extra viam ubi
sunt pisces multi et alia plura victualia et mihi est in eodem loco amica
testudo, et habeo voluntatem ire ibi et rogo te ut venias mecum, et
comedemus insimul". Et mus dixit: "Libenter venio tecum, quia et ego
odio habeo istum locum +". Et corvus accipiens eum per caudam portavit
illum ad illum fontem ubi erat testudo. Videns testudo corvum volantem
in aera et deferentem murem, putans alium extraneum corvum esse, timens
abscondit se in aqua. Corvus autem posuit murem in terram et vocavit per
nomen testudinem. Ipsa vero cognoscens vocem eius exivit ad eum et interrogavit
eum unde veniret. Ipse autem annunciavit ei omnia et gavisi sunt insimul
gaudio magno et comederunt omnes. Facta cena corvus dixit ad murem:
"Promisisti mihi quando eramus illuc, dicere mihi aliqua de tua continencia".
Mus dixit:
79. "Ego primum feci habitacionem aput quendam heremitam et absconse
comedebam pulmenta que preparaverat, et cum eram satur, dabam aliis muribus
que mihi superabant. Et multociens heremita suspendebat sportam in altum,
et nihil proficiebat nec poterat evadere de manibus meis. Una autem dierum
quidam extraneus venit ad eum et inceperunt loqui adinvicem et inter alia
verba que dicebant cepit heremita plaudere manibus, ut nos expavesceret.
Extraneus autem indignatus dixit: "Subsanas me, quia loquor tecum?" Heremita
respondit: "Oportet te prius interrogare qua occasione ego plaudo manibus,
et dicam tibi: nam in ista domo est mus a quo magnum pacior contrarium,
quia comedit annonam meam et corrumpit eam". Extraneus ait: "Unus mus est
an multi?" Heremita respondit: "In domo multi sunt, sed unus est qui mihi
multum nocet". Et retulit omne esse suum. Extraneus autem dixit: "Iste
mus habet aliquam occasionem, quia inveni quod quidam dixit mihi de quadam
muliere: "Ista mulier duobus annis commutat mundum zizanium pro
immundo". Heremita dixit: "Quomodo hoc fuit?" Extraneus respondit:
80. Una dierum hospitatus sum in quadam civitate aput quendam
amicum meum et cenantes dormivimus. Erat autem inter nos paries, et audivi
eum dicentem uxori sue: "Voluntas mea est crastino die vocari amicos et
epulari nobiscum". Ipsa dixit ei: "Quomodo potes hoc facere? Nulla habes
cibaria, ut des filiis tuis, sed omnia omni tempore destruis". Ille ait:
"Non sit tibi cure de hoc quod expendamus, quia qui congregant thesaurum
per usurpacionem, forsitan disperdunt semetipsos sicut lupus.
81. Dicitur enim quod quidam venator exivit ad venandum, habens
arcum secum et sagittas. Et obviavit capre et sagittavit eam et deferebat
eam in domum suam. Et cum rediret, inveniens aprum et sagittavit eum. Aper
vero pre dolore cucurrit et percussit illum et ceciderunt ambo mortui.
Cecidit et arcus tensus cum sagitta. Accidit autem ut lupus transiret inde
et videns pinguia cadavera dixit intra se: "Custodiam ista iuxta posse
meum, ut non videar negligens et tenear pro insipiente, et sufficit mihi
hodie comedere: cordam arcus corrodam". Et appropinquans ad arcum, hoc
est balistam, ut cordam comederet, incisa est corda et percussus cum corda
mortuus est.
82. Sic ergo paciuntur illi qui de alieno locupletari cupiunt".
Illa ergo dixit ei: "Vade, voca quos volueris; ego enim habeo granum, risum
et zizanium sufficiens sex vel septem viris, et ecce vado parare".
Mane autem facto mundavit zizanium et sparsit illum in solario,
ut siccaret eum, et ivit ad aliud negocium faciendum. Et reversa mulier
vidit canem mingentem super zizanium et abhominata est eum. + Ego autem
omnia videbam et despexi multa pro parvo contaminato et audivi quendam
dicentem: "Ista mulier duobus annis commutavit zizanium mundum pro
immundo".
83. Taliter est et mus iste: [sine] occasione talia non auderet
facere; sed examinemus vestigia sua et inquiramus foramen suum et inveniemus
illud quod dat ei tantam audaciam". Forte in illa hora ego eram in
alio foramine et audiebam verba eorum. Erant autem in foramine meo aurei
mille quos ego cottidie expandebam subtus me, et magnifice super eos delectabar.
Et foderunt illi foramen et invenientes illud dixerunt: "Hoc urgebat et
impellebat murem talia audere, et videbis de cetero quod mus erit debilis
et non habebit virtutem tibi mala facere". Et statim ablata fuit mihi virtus
et fugit a me superbia et dereliquit me elacio et annihilatus fui et mane
videbar tristis ab aliis muribus. Altera autem die volebam ascendere
canistrum heremite in quo erant pulmenta et non potui. Et propter hoc alii
mures insurrexerunt in me et inimici facti sunt mihi. Et miratus sum quomodo
[per aurum] consanguinei et subiecti diligebant et honorabant me +. Et
eciam bona discrecio non cognoscitur, nisi per aurum cogitacio et fortitudo
facta est, et qui aurum non habet, non potest aliquid habere [de] desideriis
suis. Et inveni scripturam dixisse: ‘Omnia per ipsum facta sunt et sine
ipso factum est nihil’ dicens: nihil est factum, et qui habet paupertatem
et dives esse non potest, [oportet eum se] iacere [in] magnum mare, quia
[parva aqua non potest mare attingere, nisi] aer in terra desiccat et consumit
eam. Ita qui [non] habet divicias, non potest adimplere desiderium suum,
et qui vivit in indigencia, de levi potest subire pericula et mittitur
in discrimen et incipit bellum, unde multociens amittit vitam et
in futuro amittit regnum sempiternum, quia qui indiget necessariis letari
non potest, et talis effectus ab hominibus odio habetur et tristis [est]
et insipiens, et qui est insipiens non potest operari sicut eum oportet.
Et vidi omnia [super] quibus laudant[ur] divites et ea super quibus indigentes
vituperantur, nam si indigens fortis est, vocatur raptor et audax in periculo;
et si dapsilis est et largus, vocatur destructor et prodigus; si est humilis
et paciens, vocatur impotens; sed si est tacens, vocatur esse insipiens;
si sciens, vocatur sibilator; si pacificus, dicitur insensatus; et si opus
fuit inmutari ab aliquo vel querere, precipue ab avaro, tanta debent ei
inproperia quod melius esset ei ab hoc seculo transmigrare et non habere
solem testem de vituperio suo.
84. Et hoc dicens intra me vidi illos dividentes aureos meos
et aspexi quod extraneus reponebat porcionem suam auri in mal[l]am suam
et reposuit eam sub capite suo. Et dixi intra me ut furarer illud, quia
putabam quod dormiret. Et ille evigilans percussit me super caput cum quodam
ramo quem tenebat in manu sua. Dolens reversus fui. Et iterum ausus fui
ire ad mal[l]am. Et ille me videns iterum percussit me forcius cum eodem
ramo, et statim exivit sanguis per nares meas et effectus sum pusillanimis
et subtrahens me paulatim ivi ad foramen meum et iacebam ibi sicut mortuus
+. Et ex eo habui odio aurum et cognovi quod in omni malorum vite materia
est usurpatissima voluptas, et qui habet aurum, levissimum est sibi evadere
pericula in mari et in terra, sicut qui liberam habet voluntatem, si supra
petram inveniret [aurum], illud non caperet. Et certus fui [nihil melius
esse quam sua sorte esse contentum, quia in] illis laudatur expectacio
et labor, ubi transitus et via inveniri non potest. Dicitur enim quia prima
virtus est elemosina + et lucrum sapiencie est previdere futura. + Et propter
hoc commutavi vitam bonorum et elegi vitam heremi et habui amicam columbam,
antequam corvus factus esset amicus meus. Et vidi quod nulla iocunditas
est in hoc seculo similis conversacioni amicorum et cognovi per experimentum
quod sapiens non debet querere in hoc seculo nisi quantum sibi sufficiat.
Et hec omnia sunt levia omnibus ea volentibus, nam beata natura sufficiens
est soli victui, [prebere scilicet] necessaria et aquam, et nemo est sapiens
nisi ille qui, quando universo orbi dominatur, habet illud pro nihilo.
Ideo ergo dereliqui omnia illa et cepi societatem tuam". Et reversus ad
testudinem dixit ei: "Et pro istius ammonicione ego te amicam recipiam".
85. Testudo autem dixit: "Cognovi ea que dixisti: benigna et discreta
sunt et completa; sed vide et habe in memoria que tibi contigerint et debes
providere quod verba mea queque actus adornant et medicus qui curat infirmum,
nisi ei det utilia, nihil sciencia valet sua nec potest consequi elevamen
infirmitatis sue. Noli ergo cogitare de mundi diviciis. Homo qui habet
magnum sensum et est sine [hiis], adoratur sicut leo dormiens qui a nemine
suscitatur, et dives insipiens annihilatur velut canis amans vestimenta
aurea vel porcus qui habet campanellam auream in naribus. Cave de
peregrinacione tua cogitare, quia nullus capieris extraneus. Et ne reminiscaris
de antiquis qualiter fuisti dives et iam effectus es pauper, quia res sunt
in generacione et corrupcione, currunt sicut pulvis qui huc et illuc vento
impellitur, quia nec pecunie sunt stabiles habenti et nec desperate
non habenti. Dicitur enim quod hec sunt pre ceteris rebus instabilia:
umbra nubis, amicicia improborum hominum, cupido mulierum, laus mendax
et divicie. Et sapiens secularis nec in habundancia iocundatur nec in modico
tristatur". Cum audisset corvus sermonem testudinis, letatus est super
hoc et ait: "Nihil est in mundo melius quam cum delectacione amicorum vivere,
nam nullus impellit velociorem nisi velox, sicut elephas cadens a nemine
sublevatur nisi a solo elephante". 86. Hoc corvo dicente subito
supervenit capra. Quam videns corvus volavit super arborem, testudo abscondit
se in aqua et mus intravit in foramen. Illa autem parum bibens de aqua
stetit timida et respiciens huc et illuc. Corvus autem desuper in altum
volans prospexit, ne forte persequeretur ab aliqua fera. Et dum prospiceret
undique et neminem videret, descendit ad testudinem et murem vocavit et
dixit eis nihil mali esse. Testudo autem exiens et videns quia capra non
presumebat bibere de aqua, dixit: "Bibe, dilecta, quia nemo huc venit,
et dic mihi unde venis". Capra autem dixit: "Usque nunc venatores venabantur
me de loco ad locum et fugiens huc perveni". Testudo autem dixit: "Esto
constans et secura, quia huc super nos nullus venator venit. Convivare
nobiscum, quia ecce hic adiacet terra viridis et aqua clara". Placuit autem
capre insimul comedere et conversari cum ipsis. Mus vero faciebat unoquoque
die colloquia et docebat eos de doctrina et disciplina sua sub quadem arbore
que erat prope fontem, densa frondibus. 87. Quadam autem dierum
corvus, mus et testudo convenientes iuxta solitum modum expectabant capram,
et quia non venit, existimaverunt eam esse captam. Et corvus volavit in
altum, si forte posset eam videre. Et prospiciens vidit eam ligatam et
reversus corvus annunciavit muri quod vidit et testudini dixit. Testudo
ait ad murem: "In te iacet salus et liberacio capre nostre". Ipse autem
currens velociter pervenit ad locum ubi erat ligata capra et dixit ad eam:
"O sapientissima et dilecta, quomodo in talibus malis incidisti?" Ipsa
respondit: "Et quis potest cum tota sapiencia sua habere auxilium et evitare
illud quod est predestinatum?" Et hec dicens, applicuit corvus et testudo
similiter. Tunc capra dixit testudini: "Quare huc venisti, mi carissima?
Non bene fecisti, nam ego ero soluta deo volente a ligamine isto
per murem et fugiam, corvus per aera volabit et mus inveniet foramen; tu
autem sola derelicta cruciaberis a venatore". Ait testudo: "Vita post amicorum
amissionem non est vita et nulla intra se remanet iocunditas". Hec inter
se dicentibus fuit soluta capra et statim supervenit venator. Corvus volavit,
mus latuit, capra fugit, testudo sola remansit. Quam cepit venator et stricte
ligavit eam. 88. Corvus autem et mus et capra videntes hec contristati
sunt. Mus autem dixit: "Videtis qualiter res accidunt nobis extra ordinem.
Bene dixit qui ait quia quando aliquis semel offenditur, pluribus vicibus
huc et illuc offenditur. Miser ego, non sufficit mihi quia amisi patriam
et parentes et divicias? Sed nunc perdidi amicam meam testudinem que sciebat
egregie observare proprietates amicicie. Melius fuisset mihi in mortali
corpore ut anima separata esset a corpore quam tantis malis fuisset circumdata.
Sed qui non remanet in uno, sed alteratur de hoc in hoc est sicut stella
que consurgit ab oriente et non ibi manet, sed discurrit in occidentem
et velociter absconditur et ipsa que nunc est vesper efficitur Lucifer
et Lucifer vesper. Ita res que aput nos sunt nunquam in eodem statu remanent;
sed propter hoc inveni meas tribulaciones, sicut cicatrix, cum percutitur,
simul patitur hec duo: sentit dolorem percussionis et renovatur dolor preterite
plage". Capra autem dixit: "Tristicia nostra et tristes sermones nostri
non indigent rethorica nec iuvant testudinem. Dimitte ergo hos sermones
et inveniamus artem salutis sue. Dicitur enim quod virtus amicicie tempore
necessitatis probatur, fidelis in dando et recipiendo". Et mus dixit: "De
consilio meo est ut capra antecedat venatorem, fingat se cadere in itinere
venatoris quasi mortuam et corvus testetur mortem sedens super eam et fingat
comedere carnem suam. Nam puto quod hec videns venator proiciet arcum suum
et pharetram et ibit ad eam. Et quando ipsa videbit eum prope se, surgat
quasi clauda et ita claudicando iterum cadat in terram, ut det ei spem
attrahendi eam. Et cum viderit quod sit prope eum, fugiat, et interim absolvam
testudinem a laqueo". Capra fecit sicut precepit sibi mus, et tali modo
absolvit mus testudinem et omnes salvi reversi sunt in locum suum. +
|
|