| |
|
- L i b e r
K a l i l a e e t D i m n a e
C a p i t u l u m I V
- ______________________________________
- 89. Imperator dixit philosopho: "Cognovi hoc exemplum de pura
dilectione. Dic ergo mihi exemplum qualiter ab inimico se homo debeat custodire,
eciam si eum tempore future vite dilexerit". Philosophus respondit: "Non
est permutacio in rebus pro amico fideli, nam qui invenit amicum, adeptus
est thesaurum animatum sicut in superiori reperitur exemplo. Qui vero
se credit inimicis, pacietur quod passi sunt bubones. 90. Dicitur
enim quod in quadam magna arbore et altissima conversabatur maxima multitudo
corvorum quorum unus eorum rex erat. Et prope arborem erat quedam petra
in qua multa milia bubonum habitabant; et ipsi unum bubonem regem habebant
et semper bubones inimicabantur corvis. Una autem noctium supervenerunt
bubones et invenerunt corvos dormientes et contra eos impetum facientes
multos interfecerunt et multos ex ipsis plagaverunt. 91. Crastina
autem die rex corvorum congregata multitudine suorum in curia dixit: "Vidistis
quid nobis contigit, quoniam bubones male nos tractaverunt et quod alios
interfecerunt, alios plagaverunt et aliis pennas evulserunt et penitus
vires nostras vicerunt +. Oportet ergo previdere futura, ne deterius
nobis contingat, si ipsi perceperint nos debiles esse in sompno". Erant
autem aput regem istum consiliarii quinque quorum primus dixit: "Nihil
aliud salvabit nos nisi fuga et conversaciones huius loci relinquere; nostris
enim adversariis resistere non possumus". Secundus dixit: "Non videtur
mihi bonum esse ut pro una eorum victoria nostram patriam relinquamus et
in extranea vivere eligamus, sed oportet laborare et preparare; si aliquando
superveniant, sic nos custodiamus, ut in medium nostrum non possint introire,
et pugnemus viriliter et, si eos vicerimus, deo gracias agamus; sin autem,
sine infamia sequi poterimus primum consilium". Tercius vero dixit: "Non
bene dicunt isti; sed oportet nos prescire et subtiliter inquirere si ipsi
nostri inimici nobiscum pacem habere volunt vel conventum pacis muneribus
facere, et mittemus eis promissa munera, et ita in pace vivemus sine cogitacione,
quia semper reges impotentes [qui] timent fortes inimicos suos, duabus
de causis auro commutacionem faciunt: prima, ne regna amittant, secunda,
ut subditos illesos custodiant". Quartus autem dixit: "Salva debita
reverencia regi, non bene consiliaverunt, sed melius est stringere
et preparare nos et ordinare custodes qui vigilent de nocte, donec alii
dormiunt. Et si venerint, preliari oportet viriliter et sic subiciemus
eos nostris pedibus. Certe si verum volumus dicere, meliores et preciosiores
et eciam forciores eis sumus. Si enim, ut dicis, tributum dederimus, de
precio non erunt contenti, sed petent plus quam erit posse nostrum. Dicitur
enim quod in necessitate oportet inimicos parvis donis attrahere, et non
maximis et multis. Quodsi tributum dederimus, vires eorum augmentabimus
et nostras dissolvemus. Virge que stant ad solem modica inflexione umbram
elongant, multa autem efficiunt contractionem. Ergo oportet nos pugnam
expectare et tollerare". Quintus dixit: "Non est nobis possibile tollerare
pugnam, quia forciores et potenciores nobis sunt inimici; qui enim se ipsum
cognoscit et cum potencioribus se ad pugnandum procedit, se magis ledit
quam inimicum, qua sapiens nunquam debilem existimat inimicum. Sed sic
nos debemus preparare ad pugnandum cum bubonibus, tanquam si cum elephantibus
essemus pugnaturi. Ego autem usque nunc timui inimicum; nullus enim
sapiens contempnit suum inimicum, eciam si longe conversetur, et bonus
comestabulus, ubi alia ingenia sunt ad expugnandum inimicos, non incipit
pugnam, quia in omnibus aliis rebus fiunt expense verbis et diviciis amplius,
in pugna vero anima pro anima commutatur". Rex autem dixit: "Si pugnare
non laudas, quid ergo aliud consiliaris?" Ipse autem respondit: "O rex,
oportet te consilium habere cum omnibus sapientibus et subiectis tuis,
quia potencius est consilium optimum mille aliis et addit aliquid utilitatis
[regi] in sermonibus sicut mari aqua fluens. Et ut cognoscas, sapiens potenciam
inimici non vilipendit, ne verbis ei nocumentum contingat, sed secundum
consilium quod accepit preparat milites suos et ingenia sua. Et postquam
me consiliatorem tuum fecisti, non dico tibi palam, sed volo tecum loqui
privatim. Palam quidem hoc dico quia sicut non videtur mihi bonum pugnare,
ita displicet mihi dare pecuniam, si in talem casum inciderem, quia sapiens
vir magis eligit mortem cum gloria quam vitam cum dedecore. Noli ergo negligere
nec hoc in crastinum reservare, sed si placet tibi, privatim dicam, quia
audivi antiquos dicentes quoniam reges ex bona disposicione victores fiunt.
Et optima disposicio procedit ex bono consilio et consilium magis operatur,
si non publicatur. Qui ad consilium convocat alios, [publicatur] vel ab
hiis qui convocantur aut per consiliariorum ministros aut per eos qui nuncii
mittuntur aut per eos qui ex factorum consequencia recte inspiciunt et
sillogizant. Et qui suum proprium custodit consilium, duobus modis ei confert
[bonum]: vel quia ad id pervenit quod desiderat, vel saltem detrimentum
sui evitat. Et si ille qui consiliarios sibi convocat sapiens est sapienciorque
efficitur, non debet convocatorum quasi minus peritorum consilium spernere;
per eos enim affirmatur et perspicacior efficitur eius intellectus. Si
enim rex consilia sua custodierit et sapientibus viris utatur [in] suis
disposicionibus, timetur a multis et irreprehensibilis perseverabit animus
eius, nec minus prudentis bene servientis servicia nec delicta negligencie
mandat, ac sic in omnibus perfectus existit. Ordo autem in consiliis est:
consilia binarium extendencia quantumcumque auditores a[d]mittunt. Ubi
autem duo precepta tibi narrabo, quatuor aures intervenire volo".
92. Hec audiens rex surrexit solus com solo et ingressi sunt
cubiculum [et] consiliarius eum interrogavit de magnitudine inimicicie.
93. Rex autem dixit ei a principio usque ad finem, et ille respondit:
"Dicitur enim quod mortuo rege volatilium congregatum est omne genus
et noctuam elegerunt in regem. Corvus autem illuc veniens dixit: "Si nec
eciam ossa remansissent aliarum preciosarum avium, pavonum, phasianorum,
columbarum, anatum, non debetis tam turpem avem eligere in regem; similiter
enim pulchritudinem et anime intellectum amisit et est expers diei luminis
et est dolosa et fraudulenta et quod omnibus est deterius, nulla alia avis
ei appropinquat propter fraudem et dolum quem in se habet. Et si contigerit
quod rex sit sine intellectu, nemo sibi appropinquabit; si autem sapiens
et castus, omnes eum diligunt et leto animo ei appropinquant sapientes
et casti, et regnum eius manet incommutabile ac ipsi omnibus bonis habundant
sicut lepus qui ivit ad elephantem ex parte Lune et recte gessit omnia
negocia regni sui et subiectorum suorum". Volatilia dixerunt: "Quid fuit
hoc?" Corvus dixit:
94. Dicitur enim quod, cum quondam non plueret, foncium aque
diminute sunt, arbores desiccate et constricta animalia omnia et maxime
elephantes. Congregaverunt ergo se coram rege eorum et dixerunt ei: "Oportet
nos de hoc loco in aliam provinciam transmigrare, ubi sunt herbe virides
et aquarum copia, ne forte hic moriamur". Rex vero misit quosdam qui loca
exquirerent. Qui locum aptum invenientes reversi sunt et dixerunt: "In
tali loco est herbarum viridium copia et foncium habundancia". Et sic rex
cum suis ad locum pervenerunt. Erant autem ibi cavernee mansiones leporum,
et elephantes ambulantes per locum illum quosdam de ipsis conculcando interfecerunt
et cavernas eorum destruxerunt. Revertentes elephantes ad hospicium eorum,
congregaverunt se lepores in conspectu regis eorum et annunciaverunt que
passi sunt ab elephantibus et eum rogaverunt, quatinus a tantis malis eos
liberaret. Surgens unus ex leporibus ait regi: "O domine rex, si tibi placet,
ego vadam ad ipsos et faciam eos de loco discedere; tantum aliquis mecum
veniat qui mea verba aput eos audiat, ne forte mentiri me putetis". Rex
autem dixit: "Tu fidelis es; non est opus ut super te testem mittamus;
scimus fidelitatem et bonitatem tuam ac voluntatem quam in nos habes. Vade
et fac quod vis". Lepus autem surgens in ortu lune ivit ad elephantes et
timens ne conculcaretur ab eis, ascendens super montem [et] clamans voce
magna dixit: "O rex elephantum, ad te missus sum a Luna, et scis quia nuncius,
si improba verba pronunciaverit, tamen nihil iniurie debet reportare. Audi
ergo me que dicit tibi Luna: "Iniustum est et inordinatum potentes cum
impotentibus pugnare, parem autem cum pari laudabile. Tu autem venisti
in hunc locum iniuste et magnum contrarium fecisti subiectis meis leporibus,
impotentibus animalibus, et interfecisti eos et dissipasti cavernas ipsorum
et turbulentam fecisti aquam eorum. Et nisi de hoc loco cito exieris, ego
extinguam oculos tuos et interficiam gentem tuam. Et si non credis, veni
cum lepore ad fontem et videbis me". Audiens hec elephans miratus est valde
et ivit ad fontem cum lepore. Lepus autem ostendit lune figuram in fonte
et dixit ei: "Ablue te de hac aqua et roga Lunam, ne irascatur contra te
et ut sis dignus colloquio suo". Ipse autem hoc faciens, conturbata
est aqua et ex aque mocione insimul cum aqua moveri videbantur. Et dixit
ei lepus: "Vides quomodo irata est super te in eo quod fecisti?" Elephans
vero timens dixit: "O domina, noli contra me irasci, quia ego statim recedam,
nec de cetero huc veniam nec aliquis de meis subiectis". Et hoc modo liberati
sunt lepores ab elephantum infestacione. 95. Hoc vobis retuli pro
ira et superbia avis noctue, quia nemo potest ei vicinari nec consiliari
cum ea nec est de regali genere". Iterum autem volatilia consilium inierunt
ut falconem in regem eligerent. Corvus autem surrexit et dixit: "Non consencio
ego, sed illi qui regem malignum eligunt, pacientur quod passi sunt
lepus et squiriolus qui elegerunt iudicari a fraudulento et doloso iudice".
Volatilia dixerunt: "Quomodo fuit hoc ?" Corvus ait:
96. Prope arborem ubi erat habitacio mea erat caverna
squirioli qui amicus meus erat et dilectus valde. Una autem dierum discessit
et dimisit cavernam suam, ego autem expectabam eum, et ipse non revertebatur,
unde multum contristabar. Interim venit lepus et habitavit in caverna illius.
Post hoc reversus squiriolus dixit: "De hoc testem habeo quia domus mea
est". Et lepus ait: "Cum iudicem inveneris, producas testes tuos". Et ille
ait: "Prope est nobis iudex". Lepus dixit: "Quis est ille?" Squiriolus
respondit: "Est quidam heremita iuxta mare, iustus et timens deum". Et
lepus ait: "Eamus igitur ad eum". Heremita erat gattus. Ipse autem eos
videns gavisus est et flectens genua fraudulenter adoravit eos, si forte
posset eos decipere. Ipsi autem appropinquantes ceperunt invicem sibi loqui.
Iudex autem dixit eis: "+ Senex sum et in decrepita etate positus et propter
hoc non bene video nec auribus audio. Appropinquate ergo mihi et elevate
voces vestras, ut que dicitis intelligam". Ipsi autem sicut insipientes
fecerunt. Et audiens que dicebant cepit monere eos. Illi autem audientes
moniciones eius magis secure appropinquati sunt ei. Ille autem repente
surgens occidit eos.
97. Et hanc parabolam retuli vobis, quia falco fraudulentus est
et carnes devorat; non debetis ei regnum committere". Audientes hec volatilia
falconem spreverunt. Falco cum esset expulsus, dixit ad corvum: "Nescio
quod malum vel contrarium tibi feci, et tu tantum detrimentum mihi fecisti;
sed scias quia arbor dolabro reincisa recrescit et plaga gladio facta consolidatur
et incalescit, lingue autem vulnus insanabile perseverat, quia ad medium
cordis pertingit, sicut sapiens dicit: ‘tolleranda est plaga, sed non
in capite, et plagam fac, sed non in corde’; etenim aqua ignem extinguit
et venenum pellitur medicamine, sed ignis malignitatis omni tempore vivit.
Et tibi dico, corve: Inter me et te est arbor plantata que nunquam poterit
evelli". Et hec dicens falco recessit plenus ira, et penituit corvus de
hiis que dixerat". 98. Rex autem dixit: "Relinquam amodo talia et
dic nobis de imminentibus necessariis et quid debemus facere". Corvus dixit:
"Prelium non laudo, pecuniam dare non consulo, sed faciamus ingenium sicut
quidam fecerunt qui per fraudem abstulerunt hircum cuiusdam heremite.
99. Dicitur enim quod quidam heremita emit hircum et ligatum
trahebat post se et ibat ad cellam suam. Et quidam tres consiliati sunt,
ut ei tollerent hircum. Et appropinquans ei primus dixit: "Despota,
non licet tibi trahere canem post te contaminatum". Et pergens parvum
ante invenit alium, et dixit ei: "O heremita, opera impii facis; si
enim esses heremita, nunquam traheres canem, sed illum solveres et ires
sicut heremita". Et procedens, dixit ei tercius: "Nunquam vidi heremitam
trahentem canem, sed vendas eum mihi". Ipse audiens eos talia dicere credidit
et putavit hircum esse canem, et sic absolvit eum et pergens ad lavacrum,
lavans vestimenta sua mundavit se. Illi vero accipientes hircum occiderunt
et eum sibi diviserunt.
100. Et hec tibi dixi, ut scias quia magis valet ingenium quam prelium.
Dico ergo et consulo ut tua magnitudo contra me irascatur coram omnibus,
et precipias me in medio poni, vocans me tuum proditorem facias evelli
pennas meas, ut nec una super me remaneat, et aliquantulum verberari, ut
sanguinolentus efficiar, et ad pedem arboris eicere me facias. Hoc facto
discede cum omnibus et noli reverti, quousque visum tibi fuerit quod
penne sunt mihi ad integrum restitute et restaurate, et facias ita quod
nullus sit ausus venire ad arborem". Rex autem hoc faciens recessit
cum suis. 101. Nocte autem facta bubones venerunt ad arborem et
neminem invenientes preter corvum deiectum et verberatum sub pede arboris
presentaverunt eum regi suo. Ipse autem interrogavit eum quis esset et
quo alii corvi ivissent. Corvus respondit: "Ego sum talis et filius talis;
quo vero corvi iverint, ego nescio. Quomodo ego possum scire consilium
eorum qui ab eis ita vituperatus sum?" Rex autem dixit: "Vere iste [est]
consiliarius summus principis corvorum". Tunc precepit ministris ut interrogarent
eum qua causa talia passus esset mala. Corvus respondit: "Meum malum consilium
ad tantum malum conduxit me. Quando corvi a vobis victi fuerunt, tunc inierunt
consilium et unusquisque iuxta suum intellectum consiliatus est. Ego autem
presumpsi et dixi de vobis quia potenciores et forciores eratis corvis
et dixi eis: "Propter hoc non debetis obstare, sed querere omnimodo pacem
eorum". Et eciam tributa dare laudavi: "que si ipsi dignati fuerint recipere,
gracias deo referre debetis, quia sapiens humiliare se debet petenciori
inimico suo, quousque fugiat ipsius iram. An non videtis quia magnus ventus
magnas arbores radicitus prosternit et frangit, ramos autem, quia flectuntur,
non ledit? An non videtis quantos occiderunt et quot pennas evulserunt
et quot ex eis plagis afflixerunt?" Et audientes corvi et putantes
me fore proditorem eorum et vestrum amicum ira repleti tali dampnacione
me punierunt et elegerunt magis pugnam quam pacem". Audiens hoc rex bubonum
dixit primo consiliatori suo: "Quid faciamus de isto?" At ille: "Interficiatur
cito; magna enim victoria de isto accidet, quia liberati erimus a suo intellectu
et maximo ingenio. + Dicitur enim quod qui aptum tempus ad faciendum aliquid
amiserit, nunquam ad idem redire poterit, et qui videt inimicum in debilitate
et non occidit eum, postea penitebit, quando vires resumet". Unus autem
consiliarius dixit: "Non debet hic interfici; sic enim scriptum est: ‘Calamum
fractum noli frangere’, + maxime autem de isto. Iustum est ei misereri
et pietatem habere super eum qui talem pro nobis passus est penam et oportet
nos eum visitare +: forsitan de eo aliquam utilitatem habere poterimus
sicut mercator de latrone.
102. Dicitur enim quod quidam mercator senex et dives habebat
uxorem pulcram et iuvenem et valde eam diligebat. Ipsa autem fugiebat eius
amorem, quia scriptum est quod
mulier subtilis, iuvenilis virque senilis
temporibus vite nunquam vivit sine lite.
Quadam vero nocte dormientibus ipsis fur intravit domum. Mulier videns
furem timuit et se pectori viri astrinxit. Excitatus autem vir dixit [intra
se]: "Unde mihi hoc et que pietas mihi fuit ista?" Et respiciens vidit
furem et cognovit quia pre timore ipsius hoc fecit. Et conversus ad furem
dixit: "Accipe de domo mea quantum vis, quia multa bona mihi fecisti; per
te enim hac nocte uxor mea me amplexata est, quia illa quam multum diligebam
me odio habebat".
Ita per inimicum multociens dilectio contingit". 103. Alius
autem consiliator dixit: "Bene dicit iste, o rex, quia sapiens, quando
amicum sui inimici iratum coram eo invenit, suscipit eum et ei benefacit,
sperans per ipsum aliquam subtilitatem consequi sicut homo qui a morte
liberatus fuit per pugnam latronis et dyaboli.
104. Dicitur enim quod quidam heremita habebat iuvencam. Fur
autem videns eam et cupiens eam furari secutus est heremitam. Dyabolus
autem forma hominis assumpta cum fure pergere cepit. Fur vero dixit dyabolo:
"Unde venis et quo vadis?" Ait ille: "Dyabolus sum et volo istum heremitam
suffocare". Fur dixit: "Ego volo auferre iuvencam eius". Et sic ambo secuti
sunt illum usque ad domum suam. Heremita vero posuit iuvencam in domo sua
et intravit cenare. Nocte autem facta dixit fur intra se: "Si dyabolus
intraverit ad suffocandum heremitam, forsitan ipse clamabit et sic congregato
populo amittam spem meam". Et dixit fur dyabolo: "Moreris hic et
subtiliter respice, donec ego vadam et iuvencam recipiam, et erit nobis
communis". Dyabolus autem timuit ne, cum ille intraret ad rapiendum iuvencam,
persentiretur ab hominibus et sic utique deficeret in spe sua. Et dixit
latroni: "Sustine, donec dormiant homines, et voluntatem nostram adimplebimus".
Latro noluit et ceperunt inter se rixari. Dyabolus vero vincebat latronem.
Et latro vocavit heremitam et dixit ei: "Veni, adiuva me, quia iste
dyabolus te suffocare volebat". + Surrexit heremita et insimul expulerunt
dyabolum et sic liberatus fuit a morte.
105. Et hec tibi retuli, ut scias quia [sapiens] debet benefacere
amico inimici sui et prosequatur utilitatem". Primus vero consiliator qui
dederat consilium occidendi illum ait: "O rex, velociter occidatur, quia
seductor est ille, et noli credere mendacibus verbis suis. Sapiens non
credit mendacibus, insipiens autem qui mendacibus credit similis est illi
qui credit quod audivit pocius quam quod vidit.
106. Dicitur enim quod quidam carpentarius habebat uxorem valde
pulcram. Ipsa autem diligebat quendam vicinum suum. Parentes eius hoc percipientes
nunciaverunt viro suo. Et ait ille: "Non credo, nisi videro oculis meis".
Et temptans eam dixit: "Preceptum recepi a rege ut construerem sibi domum;
longo itinere iturus sum. Prepara ergo mihi necessaria". Ipsa autem gaudens
velociter hoc fecit. Exiens autem vir monuit eam claudere ianuas et custodire
domum bene, donec veniret. Et parvum pergens, [reversus] occultavit
se in domo cuiusdam vicini sui qui ei dixerat de adulterio uxoris. Nocte
autem facta clam ingressus est domum suam et abscondit se sub lecto.
Et uxor misit pro amasio suo, dicens: "Veni cito, quia vir meus abest et
in longinquam abiit regionem". Ille autem veniens introivit domum et
clausa est ianua. Tunc lectum ascendit et cum magna delectacione concubuit
cum ea. Carpentarius autem audiens et videns delectacionem eorum et
colloquia obdormivit et pedem suum extendit. Ipsa autem videns pedem mariti
sui dixit amasio suo: "Interroga me alta voce: quem plus diligis, me an
virum tuum?" Ipse autem hoc fecit. Et illa respondit: "Noli virum meum
nominare; sufficit tibi quod fecisti". Et ille magis ac magis interrogavit.
Ipsa quasi irata respondit: "Quid tibi opus est interrogare de viro
meo? An nescis quia nihil prepono super terram dilectioni viri mei? Etenim
si mulieri levitate aliquid contingit aut infortunium ut
aliquem diligat, non relinquit ergo propter hoc dilectionem viri sui.
Vir enim meus amor legitimus mihi existit et dulcior est mille amasiis
ac melior est parentibus et amicis, fratribus atque filiis, quia labor
eius uxoris est totus. + Cariorem habeo unum digitum pedis viri mei et
eum magis diligo capite tuo. Sed quia non sufficit tibi quod fecisti
et virum meum nominasti, cito surge et exi de domo mea et nunquam sis ausus
reverti huc". Ipse autem surrexit et abiit. Vir autem excitatus omnia
audiebat et dicebat intra se: "Vere amor uxoris mee multum firmus est erga
me". Mane autem facto surrexit vir et cepit muscas ei repellere, ipsa vero
dormiebat. Cumque finxisset se excitari, dixit vir eius ad eam: "Requiesce,
o dilectissima, quia in hac nocte multum te fatigavit ille baccalarius".
Et ille miser non credidit quod vidit, sed quod audivit.
107. Et ideo retuli hanc parabolam tibi, ne credas verbis corvi
astuti et impii, sed occidatur cito". Rex vero propter insipienciam suam
non acquievit dictis consiliarii sui, immo precepit corvum mitti cum magno
honore usque ad antrum et datus fuit ad custodiam cuidam buboni senissimo
pro eo quod habebat cavernam suam valde calidam et plenam plumis. Primus
consiliarius iratus dixit: "Postquam eum non occidisti, mittatur in carcerem
et custodiatur et conversetur aput nos tanquam inimicus; discretus enim
est et dolosus et puto eum per fraudem et decepcionem hoc facere". 108.
Cepit autem corvus solus cum singulis bubonibus loqui et unumquemque suum
specialem amicum facere. Una autem die presente rege et omnibus qui cum
eo erant corvus dixit: "Audivi antiquos dicentes quoniam qui ponit se ad
ignem, quitquid petit, dabitur ei. Volo autem et ego facere et rogare dominum
ut natura mea convertatur in bubonem, ut contra corvos pugnem et vindicem
me de eis et restaurem vituperium quod mihi fecerunt". Tunc sapiens fuit
[ibi] ille qui consiliatus fuerat ut corvus occideretur et dixit ei: "Similia
sunt ista verba tua quasi vas plenum veneno, et si te igne cremaverimus,
nunquam tua natura poterit immutari, sed semper in tuam antiquam creacionem
revertetur sicut mus qui reversus est in propriam suam naturam et coniunxit
se cum illo qui erat generis sui et sprevit solem et lunam et alias creaturas.
109. Quia dictum est quod quidam heremita religiosus stabat
super flumen et orabat. Et ecce milvus portabat murem, et cum esset prope
heremitam, cecidit mus in terram. Heremita pietate motus oravit ut converteretur
in puellam. Et statim exaudita est oracio eius et conduxit eam in domum
et nutrivit eam intantum quod esset facta etatis legitime. Et volens eam
copulare viro venit ad eam et dixit: "Volo te maritare; dic mihi quem vis
habere virum". Illa respondit: "Illum + qui est forcior sole". Ivit ergo
heremita ad solem et quesivit ab eo quis esset forcior ab eo. Et sol respondit:
"Ego potens sum, sed nubes potenciores sunt me que obscurant lumen meum,
quando volunt". Ipse autem ivit ad nubes et dixit: "Quis forcior vobis
est?" Ipse responderunt: "Ventus nobis forcior est et ducit nos quo vult".
Heremita similiter venit ad ventum et dixit ei sicut dixit nubibus. Ventus
respondit: "Ego quidem potens sum, sed mons potencior me est, quia ipsum
concutere non possum". Et ipse ad montem pergens ait similiter. Mons respondit:
"Ego quidem potens sum, sed mus potencior me est, quia cavat et perforat
me, et non possum eius vitare nocumentum". Heremita venit ad murem et dixit
ei: "Volo apparentare tecum". Mus respondit: "Ego sum parvus et ipsa magna
in corpore, foramen meum non capit eam". Heremita reversus est ad puellam
et retulit ei omnia que dixerunt ei. Ipsa respondit: "Si ita est, ergo
roga deum tuum ut revertar in antiquam meam naturam et formam". Heremita
hoc fecit et exaudita est oracio eius et coniunxit eam muri.
110. Hoc tibi retuli, o rex, ut scias quia, [eciam] si concremes,
in suam naturam et voluntatem revertetur". Rex autem noluit acquiescere
consiliis eius. + 111. Permansit corvus ibi, explorans facta bubonum
et impinguatus est, fortis factus est et restaurate sunt ei penne. Et apto
ac congruo tempore discedens ivit ad corvos suos et dixit regi suo: "Vale,
o rex +: ecce omnes bubones in uno antro absconsi latent. Cito accipiat
unusquisque unum lignum quod possit portare et ponamus in ore antri et
supponamus ignem et alis nostris ventemus, quousque flamma elevetur. Hoc
modo illi qui sunt intus fumo morientur et exeuntes flamma comburet. Et
si quis ab igne evaserit, nos eum interficiemus". Hoc facto corvi prorsus
liberati sunt do inimicis suis et reversi sunt corvi una cum rege eorum
in habitacionem suam. 112. Rex autem interrogavit corvum qualiter
conversatus fuisset cum bubonibus et quomodo potuit sustinere gravitatem
eorum. Corvus respondit: "Sapiens omnia suffert". Rex ait: "Annuncia mihi
bubonum prudenciam qualis fuit". Ille dixit: "Non vidi aliquem eorum intellectum
habere nisi illum qui consiliabatur me interficere +, alii insensati fuerunt.
Oportet ergo reges consilia sua celare et non permittere aliquem extraneum
ea perscrutari nec eciam videre aquam unde faciem suam lavat nec lectum
nec vestes nec arma nec comestiones nec equitaturas nec armenta. Sed hoc
non potuerunt bubones facere propter eorum superbiam nec ideo vincere valuerunt.
Superbus namque in toto tempore vite sue [vix] triumphabit, et maxime qui
consiliatores sine intellectu habet, eciam vitam suam non poterit salvare.
Sed ego fui obediens et humiliavi me inimicis meis, ut meum adimplerem
desiderium sicut serpens fecit ranis.
113. Dicitur enim quod quidam serpens senex [fuit] effectus nec
poterat venari nec eciam victum necessarium habere. Et pergens invenit
gurgitem plenum ranis in quo alio tempore solebat venari. + Et cogitacione
plenus extendit se super gurgitem. Et ecce quedam rana venit ad eum et
dixit: "Quare es in cogitacione?" Ipse respondit: "Quomodo non debeo cogitare,
cum semper de hoc gurgite vitam habuerim? Et nunc ivi ad patriam et
heremita dixit mihi ut nullam de vobis amplius per vim accipiam et volo
de cetero regi vestro esse subiectus". Rana autem ivit et renunciavit hoc
regi suo. Rex autem ranarum hec audiens + suscepit eum et dabat ei cottidie
duas ranas comedere. Et hoc tam diu fecit, donec solus rex remansit;
deinde ipsum regem comedit. 114. Et hoc fecit humilitas quod
non potuit ira facere nec superbia. At ego illos tolleravi, ut ego
ad illum finem perducerer quem vidistis". Rex vero dixit: "Nunc cognosco
quia melius valet ingenium quam prelium; etenim ignis calidissimus est
et acutus, sed sola que super terram sunt corrumpit, aqua vero frigida
et suavis ab abysso terram penetrans ascendit et super terram existencia
nutrit et evellit, ignem eciam extinguit. Sed nemo debet contempnere
ista quatuor, scilicet ignem, infirmitatem, inimicum et debitum". Corvus
autem dixit regi suo: "Omnia que facta sunt per tuam fortunam facta sunt.
Quando duo sunt in uno consilio et investigant aliquod factum, fortuna
forcioris intellectus adiuvat alium ad perficiendum quod desideravit; si
vero [ad] intellectum similes, ille qui meliores habet subiectos; sed si
in isto sunt pares, tunc magis fortunatus". Rex ait: "Video quod fidem
opera tua ostendunt et bonam voluntatem quam erga me habes. Alii autem
verbis tantum placuerunt; per te enim gracia magna venit super nos, per
te dulce sompnium recepimus, per te utiles comestiones recepimus, per
te ab inimicis nostris penitus liberati sumus. Dicitur enim quod magnam
invenit requiem qui de febre liberatur et qui magnum deponit onus et qui
ab inimicis expeditur". Corvus autem ait: "Gracias ago deo meo qui supposuit
inimicos tuos sub pedibus tuis et exoro eum ut incommutabiliter regnum
tuum custodiat et in gaudio et in pace permanere faciat". Rex ait: "Quomodo
vidisti regem bubonum et conversacionem eorum?" Et ille ait: "Stultam,
malam et anomalam et sine ordine preter illum qui consiliatus est me occidere;
ipse enim erat omnibus intelligencior". Rex dixit: "Quid tibi visum est
de eius intelligencia, quia taliter eum laudas?" Et ille ait: "Omni disciplina
erat plenus, promptus in loquendo +, omni sciencia et omni virtute circumfulsus
+".
|
|