| |
|
- D e c r e t a l i u m
G r e g o r i i p a p a e I X
c o m p i l a t i o n i s
l i b e r I V
T i t u l u s X V I I I .
Qui matrimonium accusare possunt,
vel contra illud testari.
- _______________________________________________
- Capitulum I.
Quum agitur de foedere
matrimonii, reo absente contumaciter, possunt super impedimento matrimonii
recipi testes, dummodo sint legitimi; et ad dicta eorum fertur sententia.
- Alexander III. Parisiensi Episcopo.
Relatum est nobis ex
parte tua, quod, quum pater cuiusdam puellae eam cuidam civi Parisiensi
nuptui tradidisset, maritus post aliquot annos, quibus cum uxore permansit,
propter homicidium, quod commisit, de civitate timore mortis exivit. Nunc autem
dicitur et videtur legitime posse probari, quod pater praedictae
puellae ad Christianitatem iuvenem tenuit, et, quod est amplius, eum de
sacro fonte levavit; sed literis tuis quaesitus nondum potuit inveniri, licet
quinquennium sit transactum. Ceterum quia super hoc tua nos duxit
fraternitas consulendos, consultationi tuae taliter respondemus, quod, si iuvenis
et puella aliquot annis sine quaestione fuerunt [simul], qui
praescriptum matrimonium nunc accusant non videntur suspicione carere. Ceterum
si manifestum est quod asseritur, aut legitimi accusatores et testes
appareant omni exceptione maiores, postquam iuvenis fuerit cum omni
diligentia requisitus, etiamsi nequiverit inveniri, testes recipere poteris, et
fine canonico iudicium terminare. Tu tamen ita procedas, quod amorem aliquem
aut commodum temporale nequaquam praeponere iustitiae videaris. Sane illi
quibus scientibus et tacentibus matrimonium est contractum non sunt contra
ipsum ulterius audiendi.
- Capitulum II.
Accusatio et testimonium in
causa matrimoniali personaliter, et non per literas, fieri debent.
- Clemens III.
A nobis est ex parte
ecclesiae vestrae quaesitum, utrum aliqui, super accusatione matrimonii
nihil voce propria depromentes, debeant per solam chartulae conscriptionem
admitti. Ad hoc respondemus, quod in talibus, nisi quantum ad praesumptionem,
nullius momenti est conscriptio quoad sententiam proferendam, nisi alia
legitima adminicula suffragentur. Praeterea, quia et hoc consultationi fuit
additum, proinde respondemus, quod, qui sponsalibus interfuerunt et tacuere
quaesiti, non sunt postea recipiendi, si velint contra matrimonium aliqua
confiteri, nisi de his aliqua velint dicere quae in veritate postea didicerunt,
de quibus quum constet, eos nihil factae interrogationis tempore cognovisse, qualiter
ab his qui accusant matrimonium vel aliquid protestantur recipiendum sit
sacramentum et post quot annos sint aliqui in accusatione matrimonii audiendo
praesentibus literis non duximus annectendum. Quia forma huius sacramenti paene
in omnibus patet canonibus diligenter expressa et quia per varietatem casuum et
diversitates personarum certa de annorum spatio his non possit meta praefigi.
[Dat. Laterani.]
- Capitulum III.
In causa matrimoniali super
consanguinitate et contractu testificari possunt consanguinei et parentes.
- Clemens III. Papa Florentino Episcopo.
Videtur nobis, quod
secunda, quam contra prohibitionem ecclesiae duxit, non sit uxor, etsi primam
non haberet desponsatam. Nam quod contra interdictum et ordinem ecclesiae
factum est, ratum non haberi tanquam inordinatum, tam divinae quam humanae
legis auctoritas proclamat. Quia igitur ea, quam inordinate superduxit,
prohibitione renitente uxor non est, cogendus est eam recipere, quam iuravit et
desponsavit, atque ex ea prolem genuit, ut iuramenti religio non vilipendatur,
et fides promissa adinvicem conservetur, et proles in cultu Dei nutriatur et
educetur, et alii exinde occasionem peierandi et alias decipiendi assumere non
valeant. Quod autem parentes, fratres et cognati utriusque sexus in
testificatione suorum ad matrimonium coniungendum vel dirimendum admittantur,
tam antiqua consuetudine quam legibus approbatur, et tam divinis quam
humanis legibus similiter adprobatur. Ideo enim maxime parentes recipiuntur,
et, si defuerint parentes, proximiores admittuntur, quoniam unusquisque suam
genealogiam cum testibus et chartis, tum etiam ex recitatione maiorum scire
laborat. Quia igitur aliis melius sciunt, ideo maxime admittuntur. Similiter
recipiuntur in testificatione matrimonii gratia coniungendi. Qui enim
melius recipi debent, quam illi, qui melius sciunt, et quorum est interesse,
ita, ut, si non interfuerint, et consensum non adhibuerint, secundum leges
nullum fiat matrimonium? Quod vero legitur: "pater non recipiatur in causa
filii, nec filius in causa patris," in criminalibus causis et contractibus
verum est, in matrimonio vero coniungendo et disiungendo ex ipsius coniugii
praerogativa, et quia favorabilis res est, congrue admittuntur.
- Capitulum IV.
Invita desponsata, postea sponte
cognita, contra matrimonium non auditur.
- Idem.
Insuper adiecisti, quod
aliquis, cum quadam innubili puella contraxit, quae, tandem aetatis metas
attingens, et ab illo pluries cognita, post quatuor aut quinque annos, a
praefata aetate decursos, contra matrimonium proclamavit, asserens, se
semper ab initio dissensisse ab illo, et quod dicit per testes
probat fama et conversatione praeclaros. In hoc itaque casu sentimus, quod
adversus matrimonium audiri non debet, quae, ante cognitionem sui legitimum
annum attingens, quum potuit, minime reclamavit. Sicut enim ante legitimum
consensum, qui in duodecimo anno spectatur, secundum ius canonicum
potuit dissentire: sic, postquam legitimo tempore accedente semel etiam copulae
carnali consensit, ex ratihabitione sibi super hoc silentium non ambigitur
indixisse. [Rursus quidam etc. cf. c. 6. Qui cler. vel vov. IV.
6.]
- Capitulum V.
Repellitur accusans matrimonium
propter quaestum.
- Innocentius III. Archiepiscipo, Praeposito et
Priori sanctae Mariae de Albanen. Genuensibus.
Significante M. de Canula
cive Ianuensi nostro est apostolatui declaratum, quod, quum ipse
N. duxisset legitime in uxorem, S. mater mulieris ipsius nisa est
matrimonium accusare, ut ab eo pecuniam extorqueret. Et licet intellectui suo
prava non possint opera respondere, nihilominus tamen vult habere
pecuniam, ut a matrimonii eiusdem [de cetero] accusatione
desistat. Quum igitur non sit malitiis hominum indulgendum, discretioni
vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus, si est ita, ipsam mulierem
ab accusatione ipsius matrimonii repellentes, eidem super hoc silentium
imponatis. [Tu frater etc. Dat. Lat. XVII. Kal. Iul. 1204.]
- Capitulum VI.
Repellitur ab accusatione
matrimonii qui denunciationis tempore tacuit, nisi denunciationem probabiliter
ignoravit, vel iuret de novo didicisse, et quod non obiicit illam malitiose.
- Idem.
Quum in tua dioecesi (Et
infra: [cf. c. 30. de dec. III. 30.]) Si vero post contractum
matrimonium aliquis appareat accusator, quum non prodierit in publicum, quando
banna secundum consuetudinem in ecclesiis edebantur, utrum vox suae debeat
accusationis admitti, merito quaeri potest. Super quo sic duximus
distinguendum, quod, si tempore denunciationis praemissae is, qui iam
coniunctos impetit, extra dioecesim exsistebat, vel alias denunciatio non potuit
ad eius notitiam pervenire, ut puta, si nimiae infirmitatis fervore laborans
sanae mentis patiebatur exsilium, vel in annis erat tam teneris
constitutus, quod ad comprehensionem talium eius aetas sufficere non valebat,
seu alia causa legitima fuerit impeditus, eius accusatio debet audiri.
Alioquin, quum rationabiliter praesumatur, quod denunciationem publice factam
idem exsistens in ipsa dioecesi minime ignoravit, tanquam suspectus est procul
dubio repellendus, nisi proprio firmaverit iuramento, quod postea didicerit ea,
quae obiecerit, et ad hoc ex malitia non procedat, quia tunc, etiamsi
didicisset ab illis, qui denunciationis tempore siluerunt, claudi non debet
eidem aditus accusandi, quoniam, etsi ab impetitione huiusmodi culpa de
silentio tali contracta illos excluderet, iste tamen amoveri nequiret, quum
culpabilis non exsistat. [Utrum autem etc. cf. c. 44. de test. II.
22. Dat. Lat. IV. Kal. Nov. Pont. nostr. Ao. XV. 1212.]
|
|