| |
|
- D e c r e t a l i u m
G r e g o r i i p a p a e I X
c o m p i l a t i o n i s
l i b e r I I
T i t u l u s X .
De ordine cognitionum.
- _______________________________________________
- Capitulum I.
Contra mulierem vindicantem aliquem in maritum admittitur
exceptio consanguinitatis, quae prius discutienda est, quam super matrimonio
pronuncietur, et sufficit super ipso principali pronunciare. H. d.
- Clemens III. Alatrino Episcopo.
Intelleximus
ex literis tuis, quod, quum quaedam mulier peteret quendam in virum, testes ad
suae intentionis assertionem induxit, per quos pars viri futurum sibi
praeiudicium metuens, exceptionem consanguinitatis obiecit, ex qua intendit petitionem mulieris prorsus elidi. +Quia vero
nos consulere voluisti, an prius sit de impedimento consanguinitatis agendum,
quam super causa matrimonii sententia proferatur, Inquisitioni tuae taliter duximus respondendum, quod, quum exceptione
probata quaestio principalis perimatur, ante est cognoscendum de ipsa, quam ad
diffinitionis articulum procedatur. Quo facto virum ab impetitione mulieris,
prout exposcit ratio iuris, absolvas.
- Capitulum II.
Si
reus contra actorem spoliatorem spoliationem opponit, aut excipiendo, et tunc
prius auditur, et ea probata respondere non cogitur, sed per hoc non
restituitur; aut agendo, et tunc simul utraque quaestio terminatur, et ea probata
restituetur.
- Innocentius III. Episcopo Narmarinensi.
Quum
dilectus filius abbas de Ferentino ad nostram praesentiam accessisset, conquerens de nobilibus viris O. et A.
fratre ipsius et filiis R. dominis de Artone, partibus
in nostra praesentia constitutis, dilectum filium nostrum I. tit. S. Mariae
trans Tiberim et G. tit. S. Pudentianae presbyteros cardinales deputavimus
auditores, in quorum praesentia suam abbas deposuerit quaestionem, quod praefati
nobiles, nulla requisitione praemissa, manu armata et
cum exercitu ad castrum monasterii Ferentilli
et Gab. venientes, in praedis
animalium, segetum combustionibus,
captionibus hominum, homicidiis perpetratis et damnis aliis usque ad D. libras Lucenses praeter stragem hominum et iniurias
irrogatas, damnificare dictum
coenobium praesumpserunt, de quibus et
aliis pariter, quae vellet proponere contra ipsos, iustitiam sibi fieri postulabat. Ei citra litis contestationem sub
forma exceptionis fuit ex adverso responsum, quod, quum abbas ipse nobilibus viris O. et R. promiserat praestito iuramento, quod eos contra omnes
homines, exceptis Romano Pontifice, imperatore ac legatis ipsorum ad retinendum quod tunc habebant in castris,
villis et bonis aliis, et recuperandum sine fraude ac malo ingenio, si eorum aliquid
amitterent, adiuvaret, per ipsius
dolum et violentiam castrum Sirati amiserant fraudulenter, quod et
progenitores eorum tenuerant, et ipsi possederant in quiete, [Super quo ab ipsis saepe admonitus illud eis
restituere denegavit. Quin potius villas tres, Quadraginta scilicet, Casale et
Carpium, quas pro se et parte sua dictus abbas sub securitate receperat,
foedere violato in animalibus, spoliis et supellectilibus aliis ipse cum suis
fuerat depraedatus, coniugatis tractatis turpiter, mulieribus etiam acriter
verberatis; etiam sacerdotem ligatis a tergo manibus ante se duci fecit
afflictum verberibus et vestibus penitus spoliatum. Homines quoque villarum
recludi fecit in carcerem, ubi unum ex ipsis
contigit exspirare. Castro etiam, in quo dicti nobiles habitabant, ignem abbas
de nocte fecit apponi, per quem in praemissis damnis et aliis multis usque
centum marcas se spoliatos dibebant,] sibi petentes prius restitui, quam petitionibus ipsius
responderent, praesertim quum testes haberent praesentes, per quos intentionem
suam in continenti probare volebant, et quod restitutio ante causae
ingressum deberet fieri spoliatis utriusque iuris auctoritatibus ostendere
conabantur. Verum ex parte
abbatis fuit taliter replicatum, quod libello suo secundum regulam iuris,
qua dicitur, ut qui prior appellat prior agat, debebat primitus responderi, ab eo restitutio peti non poterat,
qui non fuerat spoliator, praesertim quum dictum castrum ad ius et proprietatem
sui monasterii pertineret, quod etiam pars adversa nullatenus denegabat. Unde
et verus dominus, ad quem ab
alio res sua possessa revertitur etiam post tempora longiora, retentionis
debebat commodum obtinere, et iudicium restitutorium contra spoliatorem tantum
competere dignoscitur. +Pro damnis quoque illatis restitutio postulari
non poterat, sed ad ea debebat actio competens intentari; alioquin, quum et
pars abbatis damna gravissima sibi quereretur illata, prius restituenda
fuerant, si pro huiusmodi esset restitutio facienda secundum tenorem regulae
memoratae. Capitula quoque de restitutione facienda loquentia locum habere in
criminalibus asserebant, et quando quis ab adversario spoliatur, et super re
ipsa, qua spoliatus fuerat, convenitur. Ceterum ex parte abbatis regulam
introductam adversa pars in mutuis petitionibus locum habere dicebat, quum
causae vicissim tractatae una postea sententia terminantur. Quumque vero pars
aliqua per restitutionem vel alio modo aliquid sibi deberi proponit, et altera
in modum exceptionis se asserit spoliatam, nec ante restitutionem suam
ullatenus responsuram, de incidenti asserebat antea cognoscendum Nos autem distinguendum esse
credimus, utrum spoliationis quaestio ab eisdem nobilibus sit obiecta in modum
actionis ad restitutionem petendam, an in forma exceptionis ad intentionem
adversarii repellendam; quum, ea in modum actionis proposita, intelligantur
mutuae petitiones sese tanquam diversae minime contingentes, ac per hoc iuxta
regulam iuris praemissam, qua
dicitur: «qui prior appellat prior agat,» quae prius esset proposita prius foret
tractanda, quanquam in idem iudicium ambae deductae vicissimque tractatae simul
essent eadem sententia terminandae. Sed quoniam quaestio illa fuit ab eisdem
nobilibus tantum in modum exceptionis obiecta, de communi fratrum nostrorum
consilio interloquendo pronunciavimus, ut probationes eorum super ipsa
exceptione primitus audirentur, et ea probata legitime abbati non cogerentur
respondere super petitionibus memoratis, donec restituerentur ab ipso, quum
spoliatori spoliatus ante restitutionem non cogatur ullatenus respondere. §. 1.
Verum spoliatione in modum exceptionis tantum probata non est per hoc
restitutio facienda, quemadmodum, si in modum exceptionis aliquod crimen testi
obiicitur, ut sic a testimonio
repellatur, etsi [sic]
crimen contra eum civiliter probatum fuerit, non ideo sibi poena infligitur
ordinaria, sed eius duntaxat testimonio non creditur, quod ea ratione
contingit, quoniam in ipsum accusatio non procedit. Testes etiam, quorum
testimonium reprobatur, inter infames quasi ex falso testimonio non habentur. [Quum autem etc. Dat. Ameliae III. Non.
Oct. 1198.]
- Capitulum III.
Petenti
hereditatem obstat exceptio nativitatis, quae prius debet coram ecclesiastico
iudice terminari. Hoc dicit secundum glossam, intelligendo, quod hic erat prius
coram iudice saeculari petita hereditas, et exceptum fuit de illegitimitate.
- Honorius III. Ludovico
Regi Francorum.
Tuam non credimus latere prudentiam,
causam natalium carissimae in Christo filiae nostrae illustris reginae
Cypri ad examen nostrum, utpote quae ad forum ecclesiasticum pertinet, iam
dudum esse delatam. +Unde clarae memoriae Philippum regem Franciae patrem tuum literis nostris curavimus
praemonere, ut, si forsan regina ipsa super successione comitatus Campaniae
quaestionem proponeret coram eo, non audiret eandem, quousque terminata esset
praedicta causa natalium, ex qua illa noscitur dependere. Licet ergo, sicut
eidem patri tuo scripsimus, velimus reginam ipsam in suis iustis petitionibus
exaudiri, Quia vero, antequam
natalium causa terminata esset, dependentem ex illa successionis causam
incipere nihil aliud esset quam diversis processibus intricare negotium, et
confusione quadam iudicii ordinem perturbare, si forte ab ipsa regina vel nuncio eius seu quolibet alio fueris super hoc requisitus, donec iam
dicta causa natalium apostolico iudicio finem acceperit, patienter exspectes. [Dat. Lat. XVII. Kal. Dec. Pont. nostr. Ao.
VIII. 1223.]
- Capitulum IV.
Agens
possessorio recuperandae non tenetur ante restitutionem suis spoliatoribus,
nisi super quaestione spoliationis, respondere; potest tamen ab agendo repelli
per exceptionem spoliationis. H. d.
- Gregorius IX.
Super spoliatione conventus adversus
restitutionem petemtem non est, nisi super quaestione spoliationis, si eum
reconveniat, audiendus, quum restitutionis petitio in hoc privilegiata
noscatur, ut ipsam intentans non cogatur ante restitutionem spoliatoribus
respondere, quanquam ab agendo spoliatione ab eis in modum exceptionis
proposita repellatur.
|
|