| |
|
-
- A n t i c l a u d i a n u s
s i v e D e o f f i c i i s
v i r i b o n i e t p e r f e c t i
L i b e r s e c u n d u s
- ____________________________________
- Regia tota silet; expirat murmur in altum,
Cum uisu placidos delegat curia uultus,
Cum uisu currit animus uisumque uolantem
Anticipare cupit uisus auriga uoluntas.
- 5
- Euocat ergo foras mentem Rationis inundans
Eloquium sermoque modum decurrit in istum:
«Plus quam posse meum possit me posse iubetis,
Dum uestram cogor indocta docere Mineruam.
Sic mirti presunt lauris, oleaster oliuis,
- 10
- Sic saliunca rosis, uilis sic alga iacintis
Prefertur germinique lutum uiolisque cicuta;
Sic ouis a capra mendicat uelleris usum,
Sic tumidus torrens a riuo postulat undam,
Sic solet a Dauo Narcisus querere formam,
- 15
- Sic addit lucem candele flamma diei.
Sed quantum cogit, iubet, instat uestra uoluntas
Vt super hiis que uestra modo discrecio mouit,
Mendicata mei tandem suffragia dentur
Consilii, plene uestris obsistere uotis
- 20
- Nolo, sicque mea uobiscum uelle uoluntas
Incipit, ut tandem cupiat quodcumque necesse est.
Defecata minus aliamque rogancia formam,
Consilii secreta meis deponere uerbis
Malo, quam uotis uulgata fronte repugnem,
- 25
- Aut mea coniectent suspecta silencia fastum.
Ergo precor ueniam, uenie non tarda sequatur
Gracia delictum, releuet compassio morbum,
Si minus excoctas raciones uerba propinent,
Vel racionis inops, ieiunus sermo laboret;
- 30
- Nec stupor inuadat uestre munimina mentis,
Si sibi sermo meus maculas erroris adoptat.
Error in humanis comes indefessus oberrat,
Denigrare solet fermenti copia quicquid
Humanus sermo uel mens humana voluptat.
- 35
- Si tamen officio finis respondeat, alter
Non orantis erit error, non culpa medentis,
Si primus finis fraudetur fine secundo.
Non ferit assiduo telum quodcumque minatur,
Non semper medicus sanat, non ipse perorat
- 40
- Retor, non logicus ad metas peruenit, immo
Sepe iacens, calle medio defessus anhelat.
Discretum, prudens, cautum, laudabile, tutum,
Vtile consilium Nature iudico, uotum
Approbo, propositum laudo, molimen adoro
- 45
- Vt nouus in mundo peregrinet Lucifer, in quo
Nullius labis occasus nubilet ortum,
Solis in occasu sol alter proferat ortum,
Sol nouus in terris oriatur, cuius in ortu
Sol uetus occasus proprios lugere putetur,
- 50
- Possideat solus quicquid possedimus omnes;
Omnis homo sic unus erit, sic omne quod unum:
Vnus in esse suo, sed erit uirtutibus omnis.
Sit contra uicia que nos depellere temptant
Tutor, defensor, iudex, athleta, patronus;
- 55
- A nostris laribus cum nos exterminet orbis,
Hie noster thalamus, nostrum firmetur asylum.
Non tamen inficior uterine uerba sororis,
Que tanti limam sapiunt examinis, immo
Verius hec eadem possunt examina dici,
- 60
- Cum nostrum fateatur opus nostramque requirat
Incudem, fluitans humane machina molis.
Corpus ad esse suum uocat artis regula nostre;
Excipit hanc hominis animam, que semper ab istis
Legibus excipitur, meliori pollice ducta.
- 65
- Non tamen a tanto debet secedere uoto
Instans propositum nec citra prelia uinci,
Quamuis ad tantas operas tantumque laborem
Nature suspiret opus citraque residat.
Supplebit tamen ipsa manus diuina quod infra
- 70
- Perfecti normam Nature norma relinquet:
Quod Natura facit diuinus perficit auctor;
Diuinum creat ex nichilo, Natura caduca
Procreat ex aliquo; Deus imperat, illa ministrat;
Hie regit, illa facit; hie instruit, illa docetur.
- 75
- Ergo si nostris que sunt indigna fauore
Votis aspirat, suspiria nostra relaxans,
Plenius applaudet istis que sola perorant,
Nec candore precum uestiri cultius orant.
Vota tamen precibus nostris mellita mereri
- 80
- Plus possunt tali melius condita sapore.
Ergo vota, preces, animos fundamus in illum,
Vt nostris faueat uotis, ut uota secundet
Qui solus complere potest, nec tarda sequetur
Mens diuina preces, si mens legauerit extra.
- 85
- Quem non rethoricis oracio picta figuris,
Non ignauus opum cumulus, non musa Maronis,
Non amor ypocrita nec honor uenator amoris
Demulcet, sed sola precum dulcedo perorat,
Si tamen a fonte cordis deducta madescat.
- 90
- Restat in ambiguo nec certa luce patescit
Que nostrum, quibus auxiliis, quo calle uiarum
In superas deuecta domos, donetur honore
Legati, que uota Deo presentet et, instans
Imbre precum, precibus diuinas compluat aures.
- 95
- Sed tamen, ut proprie mentis sentencia dictat,
Nulla potest melius istius muneris usum
Amplecti quam nostra soror Prudencia, cuius
Debellare nequit uirtutem turba laborum.
Cuius iter, gressus obstacula nulla retardant,
- 100
- Non strepitus, non ira maris, non uallis abyssus,
Non iuga, non celsi preceps audacia montis
Asperitasque uie saxis callosa, nec ipse
Limitis ambages desertaque nescia gressus,
Non rabies uenti, non imbribus hebria nubes,
- 105
- Non tonitrus horrenda lues, non nubilus aer
Quin superos adeat, quin uisitet astra Deique
Imbibat archanum. Diuino fonte madescens,
Cernit in archanis superum quis conditor orbis,
Quid Deus ipse uelit, quid mundo preparet aut quid
- 110
- Preuideat aut prouideat, uel destinet orbi,
Quid celi possint secreta, quid astra loquantur,
Cur celi motu cursus nugetur eodem,
Semper in occasum uergens contra quem planeta
Militet aduerso motu celumque refrenet;
- 115
- Morbida Saturni quid mundo stella minetur,
Quamue salutis opem iouialis gracia mundo
Nunciet, aut Martis sidus que bella prophetet,
Quo duce, qua causa, quo fomite quoue patrono,
Temperie, motu, uita, splendore, meatu
- 120
- Prouidet, applaudit, blanditur, consulit orbi
Sol, oculus mundi, uite fons, cereus orbis;
Quas Venus, illecebras, que tristia gaudia, tristes
Leticias, mala dulcia, pocula fellea terris
Offert et felle mellito cumpluit orbem;
- 125
- Quo nexu, qua lege meant, quo federe iuncti
Lucifer et nostri Cillenius, assecla solis
Nascentis, uexilla gerunt, famulantur eunti
Alternantique uices, sibi quas partitur uterque,
Alter in alterius usum transcribitur, alter
- 130
- Solis in occasu splendescit, solis in ortu
Alter, et alterni sibi mutua nomina donant:
Hesperus occasum comitatur, Lucifer ortum.
Quo modo mendicat alienum luna decorem,
Cur a luce sua Phebe demissa parumper
- 135
- Detrimenta sue deplorat lucis, at infra
Plenius exhausta, tocius luminis amplam
Iacturam queritur, sed rursus fratris in igne
Ardescens, nutrit attriti damna decoris,
Perfectos tandem circumfert plena nitores.
- 140
- Quis ligat in nube pluuiam, cur mugiat aer,
Quis pariat uentos, quis eorum seminet iras,
Cur in tot facies exit substancia nubis,
Nunc pluuie plena lacrimis, nunc cana pruinis,
Nunc uestita niuis facie, nunc grandinis arma
- 145
- Suscipit et celi miratur terra sagitas.
Ergo que melius legati nomen inibit
Quam Fronesis, cui cuncta Dei secreta loquntur?
Ergo si nostris uult condescendere uotis,
Omnia prouenient, ut lex deposcit et ordo
- 150
- Postulat, et certis claudentur singula metis.
Nec puto quod tanta rerum molimina, tantos
Cognatus animi, tanti momenta favoris
Defraudare uelit tantosque refellere questus.
Nil dubii superest, hiis concurrentibus; omnes
- 155
- Aggrediamur opus; melior fortuna sequetur.
Dimidium qui cepit habet, finisque beati
Gracia principiis semper respondet honestis».
Sic animos captat Racio mentesque sororum
Allicit et turbam cogit plus uelle uolentem.
- 160
- Sed tamen assensum Prudencia sola minorem
Donat seque parem tanto negat esse labori.
Cogitur, illa negat meruitque negacio cogi.
Fluctuat hec, se nolle negat nec uelle fatetur,
Inter utrumque uolat, nec uult et nolle ueretur.
- 165
- Cum sic in dubio mens pendet, fluctuat, heret,
In medium cuncta medians Concordia sese
Profert, in cuius facie deitatis ymago
Splendet et humani fastidit tedia uultus.
Pacem sponte tenet crinis flammancior auro,
- 170
- Se sibi concillat nec opem sibi pectinis optat;
Sed sibi sufficiens in tanta pace quiescit
Vt nec perflantis Boree suspiria crinem
Sollicitare queant litisque creare tumultum;
Forma, figura, modus, numerus, mensura decenter
- 175
- Membris aptatur et debita munera soluit.
Sic sibi respondent concordi pace ligata
Membra, quod in nullo discors uinctura uidetur.
Vnius uultus, uno contenta colore
Vestis in ornatum membrorum transit, eisdem
- 180
- Sic aptata foris quod eis inscripta putetur.
Illic arte sua vitam pictura secundam
Donat eis quos castus amor, concordia simplex,
Pura fides, uera pietas coniunxit et unum
Esse duos fecit purgati fedus amoris;
- 185
- Nam Dauid et Ionathas ibi sunt duo, sunt tamen unum;
Cum sint diuersi, non sunt duo mente sed unus;
Dimidiant animas, sibi se partitur uterque.
Vt sibi Pyrithous se reddat, redditus orbi
Theseus inferni loca, monstra, pericula uictat,
- 190
- Viuere posse negat in se, nisi uiuat in illo;
Tydeus arma rapit, ut regnet Thydeus alter,
In Polinice suo pugnat seseque secundum,
Dum regnare cupit sibi, poscere regna uidetur.
Alter in Eurialo comparet Nisus et alter
- 195
- Eurialus uiget in Niso; sic alter utrumque
Reddit et ex uno comitum pensatur uterque.
Atride furit in furiis eiusque furorem
Iudicat esse suum Pilades patiturque Megeram,
Ne paciatur idem Pilades suus alter et idem.
- 200
- Hec pictura suis loquitur misteria signis;
Non res ipsa magis, non lingua fidelius unquam
Talia depingit talique sophismate uisum
Decipiens oculis, rerum concludit in umbra
Qui preco solet esse boni pacisque figura.
- 205
- Virginis in dextra, foliorum crine comatus,
Flore tumens, fructus expectans, ramus oliue
Pubescit nec matris humi solacia querit.
Quo mediante, uices, nexus et uincula rerum,
Fedus, amicitiam, pacem Concordia nectit.
- 210
- Ad uirge nutum pacem sibi postulat illa
Verborumque uotis succurrens, nutibus illis
Prodit in hec uerbique sonum sentencia dictat:
«Si mea iura, meas leges, mea federa mundus
Olim seruasset uel adhuc seruaret amoris
- 215
- Vincula, non tantis gemeret sub cladibus orbis;
Non cenam fratrum, non cene flesset abusum
Phebus et errantis Nature crimina lugens,
Noctis abusiue tenebras legasset in orbem.
Non rex thebanus, Pollinicis frater et hostis,
- 220
- Exutus fratrem, sese mutasset in hostem.
Non Progne commenta dolos, exuta parentem,
Pro pietate scelus redolens, pro matre nouercam,
In sua degenerem uertisset uiscera dextram,
Nec furor armasset contra sua uiscera matrem.
- 225
- Troie nobilitas, Troie decus, inclita Troie
Fama uireret adhuc nec laudis flore careret.
Non auri potum siciens, non hebrius auro
Aurum potasset Crassus, male potus in auro.
Non olim ciuile nefas, non Cesaris arma,
- 230
- Non pueri regis animum, non federa regni,
Non mortis seruile genus seruosque probasset
Magnus et exanimis, truncatus, nudus honore
Funeris, in nuda solus iacuisset harena.
Post tantos belli strepitus, post funera Martis,
- 235
- Post gladii furias, post tot discrimina Cesar
Non fraudes pugnamque stili sensisset inhertem.
Cesaris insultus, belli momenta, furorem
Fortune casusque uices Antonius olim
De facili posset uitasse, nec uxor, adoptans
- 240
- Mammis serpentes, colubros lactasset et ipsos
Vberibus portans, portasset in ubere mortem.
Ni stabili nexu, concordi federe, pace
Perpetua uicibusque meis elementa ligassem,
Intestinus adhuc strepitus primordia rerum
- 245
- Dissona concuteret germanaque bella mouerent;
Officiis excepta suis, ignara meatus,
Scabra situ, confusa locis, permixta figuris,
Fortuitis agitata modis, elementa iacerent.
Et nisi sponte meis obnoxia legibus essent
- 250
- Astra poli, celique uices, septemque planete
Ordine, pace, fide, numero nexuque ligati,
Omnia fortuitis ruerent incerta minis.
Ni mea corporibus animas iunctura ligasset,
Dedignans habitare casas, ergastula carnis,
- 255
- Spiritus egrediens proprios remearet in ortus.
Hec probat, hec fatur, hec disputat, edocet, instat.
Ostendit Racio quod nil seruatur in esse
Quod seruare meas leges et iura recuset.
Nos ergo liget unus amor, liget una uoluntas,
- 260
- Vnum uelle liget, liget unum nolle sorores.
Cetera si normam pacis seruare tenentur,
Nos magis ad quarum nutum disponitur orbis,
Quas penes arbitrium ius est et regula mundi.
Quis nexus, quis uerus amor, quod fedus amoris,
- 265
- Que pietas, que pura fides, que linea recti
In rebus reliquis saltern uestigia pacis
Seruabit? Si nostra manet concordia discors,
Defiluet in membra capitis iactura dolentis,
Deffluet in ramos vicium radicis amare,
- 270
- Deffluet in riuos tabes cognata fluento.
Quis lune splendor, si solis lumen oberret?
Quis riui fluctus, si copia fluminis aret?
Quis grani fructus, si torpens languet arista?
Si nostram pacem discordia dissuit, immo
- 275
- Rumpit, nostra perit uirtus, nam stare negatur,
Occasum paciens, in se diuisa potestas.
Cum nobis donet consensus robur adultum,
Dissensus noster uires exhauriet istas:
Effectus medicina suos diuisa recusat;
- 280
- Quem sibi distribuunt riui minus amnis inundat,
Vel diuisa minus candescit flamma camini;
Acrior insultus uiciorum pugnaque maior
Nobis incumbet, si nos diuiserit error;
Postquam cementi rumpit discordia muros,
- 285
- Hostili pugne muros exponit inhermes;
Acrius insultat sevitque profundius ensis,
Conserte partes ubi nulla repagula donant
Nec series harum conserta recalcitrat ensi;
Acrius in uolucrem Iouialis fulminat ales,
- 290
- Cum plebem uolucrum uenientis disgregat horor;
Vberius torrens effunditur, obice nullo
Deffendente uiam fluuioque negante meatum.
Ergo Concordes uotum curramus in unum:
Quod Natura petit, Racio commendat, Honestas
- 295
- Approbat, immo cupit, Pietas deposcit et instat.
Nec Fronesis sola, distans, contraria, discors
Nos omnes pacis conformi lege iugatas
Diuidet in partes ut amoris uincla relaxet,
Sed pocius constans, congaudens, consona, concors,
- 300
- In nostram mentem ueniet nec uicta labore
Cedere credatur citra preludia lucte,
Vel tumido flatu perflare superbia mentem,
Vel sibi liuor edax animi mordere recessus.
An que sola solet bona poscere, sola recidet
- 305
- Hoc commune bonum, nostrum decus, utile uotum,
Nos omnes que sola libens et sponte mouere
In tantum deberet opus tantumque fauorem,
Si flamata minus torperet nostra uoluntas
Nec tantum uellet animus conscendere noster?»
- 310
- Hiis uerbis accensa magis Prudencia mentem
Sistit et in certo figit uestigia mentis.
Tempestas animi moritur fluctusque recedunt,
Velle suum commune facit cum uelle sororum:
Cogitat, exquirit, studet, inuenit, eligit ergo
- 315
- Que uia, quis callis, que semita rectius ipsam
Defferat ad superos archanaque regna Tonantis
Vtque minus possit gressus uexare uiantis
Limitis asperitas, pes scandala nesciat, immo
Vt cicius possit munus complere quod instat,
- 320
- In quo percurrat celum, mare, sydera, currum
Imperat excudi Sapiencia nec pede lento
Affectum sequitur effectus, sed simul instant.
Nascitur effectus cum nascitur ipsa uoluntas:
Sic matri prolique simul conceditur ortus.
- 325
- Caute, prudentes, pulcre similesque puelle
Septem, que uultum sub septem uultibus unum
Reddunt, quas facies, genus, etas, forma, potestas
Vna tenet, tenet una fides, tenet una uoluntas,
Assistunt Fronesi, Fronesis decreta sequntur,
- 330
- Eius in obsequio semper feruere parate.
Tot dotes in eas effundunt dona Sophye
Quod sese totam Prudencia fundit in illas,
Se partitur eis, sibi thesaurizat in illis.
Sic diuisa tamen manet integra, sparsaque tandem
- 335
- Colligitur, diffusa redit cum fenore multo.
Delegans uultus in eam mentisque latebras,
In uultu uelud in speculo chorus iste sororum
Conspicit, attendit, discit, notat atque docetur
Quicquid carta tenet, quicquid mens concipit, audet
- 340
- Lingua loqui tantamque bibit sine fine sophiam,
Quid manus artificis, pictoris gracia, fabri
Dextera, scultoris solers industria possit:
Vt Zeuxis pingit chorus hie, ut Milo figurat,
Vt Fabius loquitur, ut Tullius ipse perorat,
- 345
- Vt Samius sentit, sapit ut Plato, querit ut Hermes,
Diuidit ut Socrates, ut Zeno colligit, instat
Vt Brisso, studet ut Crisias, speculatur ut Argus,
Temporis excursus ut Cesar cogit, ut Athlas
Sydera perquirit, ut Zetus pondera librat,
- 350
- Tanquam Crisippus numerat, metitur ut alter
Euclides, canit ut Phebus, cytharizat ut Orpheus,
Circinat ut Perdrix, ut Dedalus erigit arces,
Fabricat ut Cyclops, ut Lennius arma monetat,
Instruit ut Seneca, blanditur ut Appius, urget
- 355
- Vt Chato, succendit ut Curio, uelat ut alter
Perseus, ut Crassus simulans, ut Iulius alter
Dissimulans, ut Soldius implicat, explicat idem
Vt Naso, uernat ut Stacius, ut Maro dictat,
Concipit, exponit, imitatur, gestat, adimplet
- 360
- Mercurii sensus, nostri Demostenis iras,
Ouidii flumen, Lucani fulmen, abyssum
Virgilii, morsus Satyre, Solonis asylum.
Ergo Minerua uidens tanto splendore Sophye,
Tot donis tantisque datis splendere sorores,
- 365
- Ordinat, iniungit, iubet, imperat, orat ut instans
Quelibet istarum comitum, comitante Sophia,
Corpore, mente, fide studeat, desudet, anhelet,
Instet et efflciat ut currus currat ad esse,
Quo terre spacium, mare, sydera, nubila, celum
- 370
- Transeat et, trini superato cardine celi,
Scrutetur secreta Noys sensusque profundos
Hauriat et summi perquirat uelle magistri.
Vix satis expressit uotum, cum uota iubentis
Certatim complere student seseque sorores
- 375
- Accingunt operi nec mens discordat ab actu,
Non a mente manus, sed eam delegat in actum
Affectus mentis, manus ergo predicat extra
Quod mens intus habet; sic mentis lingua fidelis
Fit manus et proprio mentem deponit in actu.
- 380
- Harum prima studet ut themo, preambulus axi
Et quasi uenturi quedam prefacio currus,
Prodeat, ut tanti sit pars primeua laboris.
Illa uigil, studiosa, libens, attenta, laborans,
Indulgens operi, mentem deducit in actum,
- 385
- Non habitu uilis nec uultu sordida, gestu
Degener, incompta uerbis uel barbara factis,
Sed tamen in uultu proscribit signa laboris
Pallor; sed modicus, qui non proscribit ab ore
Purpureos ignes niueique coloris honorem,
- 390
- Cum flos uirgineus non deffloretur in illa
Nec proprium frangat Veneris fractura pudorem.
Sunt tamen in multo lactis torrente natantes.
Mamme, subducti mentite damna pudoris.
Dum suspirat adhuc lactantis ad ubera matris,
- 395
- Infantem cibat iste cibus liquidoque fouetur,
Quem solidum non pascit adhuc, dum pocula lactis
Lactea delibat etas potuque sub uno
Et cibus et potus in solo lacte resultat.
Asperat illa manum scutica qua punit abusus
- 400
- Quos de more suo puerilis combibit etas.
Verberibus sic asperat ubera, uerbera mollit
Vberibus. Facto pater est et mater eodem,
Verbere compensat patrem, gerit ubere matrem;
Officio scalpri seruit manus altera, dentes
- 405
- Liberat a scabie, dum buxum dentis in ipsum
Vertit ebur rursusque suo candore uenustat;
Vel si dens aliquis aliorum de grege solus
Deuiet, excessum sub iusta lance recidit.
Infantes docet ipsa loqui linguasque ligatas
- 410
- Soluit et in propriam deducit uerba monetam.
Candida Niliaco uestis contexta papyro
Vestit eam; forme non detrahit illa nec illi
Forma nocet. Cultus forme connubia grata
Nectunt et sese proprio uenerantur honore.
- 415
- Vestibus hec inscripta manent, descripta resultant,
Artis gramatice uirtus, natura, potestas,
Ordo, materies, pars, finis, nomen et actor,
Officium, species, genus, instrumenta, facultas.
Illic imperium datur arti, regula regnat,
- 420
- Exilium patitur uicium ueniamque mereri
Nescit. Gramatice paciens sine line repulsam,
Deffendens sese propria racione, figura
Excubat ante fores artis ueniamque precatur.
Ars admittit eam, ueniam largita precanti,
- 425
- Nec fouet in gremio sed tamen sustinet illam.
Hie docet ars, monstrat racio, doctrina fatetur
Littera cur simplex, cur indiuisa uocetur,
Cur sibi mendicet elementi littera nomen,
Vel tropice soleat elementum littera dici;
- 430
- Que pingant elementa note, que nomina signent,
Quis claudat numerus, quis congruit ordo, potestas
Que sit, et has species certo sub canone claudit.
Cur tenui deiecta sono poscencia uocem
Cetera mutescant, uerum uocalis aperte
- 435
- Clamitet et reliquis uocis spiramina donet.
Qua racione, quibus causis H littera non sit,
Cum sibi pretendat scripturam, nomen et usum,
Sed cyphri loca possideat solumque figure
Ius sibi deffendens, elementi preferat umbram;
- 440
- Qualiter in metro secum rixata liquescat
Vocalis uocisque suum deperdat honorem;
Qualiter in metro natiuas littera uires
Perdit et ad tempus langet proscripta potestas;
Qualiter in metro uires et iura duarum
- 445
- Vendicet una sibi, redimendo damna sororum;
Quomodo diversas species uox induit una,
Quam gravis accentus infra demittit, acutus
Erigit, in gyrum fert circumflexus eandem;
Quidue sibi proprium deffendit littera quidue
- 450
- Sillaba, quid proprii iuris sibi dictio seruat,
Quid proprie proprium nomen sibi vendicat, aut quid
Appropriat uerbum sibi, quid pronomen adoptat,
Quid relique partes proprio sibi iure reseruant,
Quid nomen proprie designat, quid peregrine
- 455
- Insinuat, quid uerba notant, pronomina signant;
Cum subiecta notent, cur sic pronomina forme
Dedignantur opem, cur demonstracio sola
Subueniat formeque uicem compenset in illis;
Qua racione regat pars partem quaue regatur,
- 460
- Cur nomen substans aliis, uel cetera pingens,
Materie gerat officium formamque figuret
Verbi, cur redeat in se, cur transeat actus
Fedus amicicie, cur uerbis nomina seruant
Et uerbo iunctum soluat sua federa nomen,
- 465
- Que nisi conueniant oracio muta iacebit
Nec plenos sensus uox decurtata loquetur;
Cur, partem capiens ab utroque, rependat utrinque
Dictio quod debetur ei, sic reddit utrumque
Quod neutrum, mediumque tenens mediatur utrinque;
- 470
- Cur relique partes istas uenerentur et istis
Sese summittant nec eis seruire recusent.
Hec artis series seriatim picta propinat
Delicias oculis et menti fercula donat,
Nam pictor predoctus eam descripserat, immo
- 475
- Plus pictore potens, picturaque clamitat illum.
Aggrediens proprium uirgo prefata laborem,
Non honeris concussa metu, non fracta labore,
Ad proprium desudat opus multumque rebellis
Materies tandem sequitur superata uolentem.
- 480
- Nam predicta iacent ad tempus et ocia seruant
Instrumenta quibus pueriles excolit annos
Et mentita fabrum, fabrilibus utitur armis,
Materie fluxum superat cogitque negantem
Materiam seruire sibi lignique rigorem
- 485
- Edomat et lignum themonis ymagine uestit.
Hie ortu cultura nouo uitaque decenti
Gramatice locat artifices et uiuere cogit;
Illic Donatus rector, patronus et heres,
Gramatice precepta docens uiciumque recidens,
- 490
- Doctrina, uerbis, studio, racione, figura
Ampliat, extollit, ditat, deffendit, honestat
Gramaticam nomenque sibi speciale meretur
Vt non gramaticus dicatur, at emphasis ipsam
Gramaticam uocat hunc, signans sub nomine numen.
- 495
- Noster Aristarcus donaria fundit in artem
Gramaticam, cujus thesauros ampliat, auget
Diuitias uiresque suos mensurat in illa.
Partes grammatice dissutas cogit in unum
Dindimus et propriis describit singula formis.
- 500
- Gramatice tractus pertractat apostata noster,
Pigrius in dictis torporis somnia passus;
In scriptis errans propriis, aut hebrius esse,
Aut magis insanus, aut dormitare putatur.
Claudicat ille fide, ne fama claudicet eius
- 505
- Tractatus, uenditque fidem, ne premia libri
Depereant, erratque fides, ne rumor aberret.
Solos artifices quos fama beauit adulta
Laude nec a fama discessit gloria facti,
Hec scriptura tenet, minime dignata fateri
- 510
- Gramaticos humiles, qui sola cortice gaudent,
Quos non dimittit intus pinguedo medulle:
Si foris exposcunt framenta, putamine solo
Contenti, nequeunt nuclei libare saporem.
|
|