| |
|
-
- H e r m e n e u m a t a
P s e u d o d o s i t h e a n a
I I I .
C o l l o q u i a M o n a c e n s i a
- __________________________________________________
1. Ἀγαθῆι τύχη [καὶ εὐτυχῶς], ἐπειδὴ ὁρῶ πολλοὺς ἐπιθυμοῦντας Ῥωμαϊστὶ διαλέγεσθαι καὶ Ἑλληνιστὶ μήτε εὐχερῶς δύνασθαι διὰ τὴν δυσχέρειαν καὶ πολυπλήθειαν ῥημάτων, τῆι ἐμῆι κακοπαθείαι καὶ φιλοπονίαι οὐκ ἐφεισάμην τοῦ μὴ ποιῆσαι, ὅπως ἐν τρισὶν βιβλίοις ἐρμηνευματικοῖς πάντα τὰ ῥήματα συγγράψαι. πολλοὺς γὰρ ὁρῶ ἐπικεχειρηκότας οὐ κατὰ τὴν ἀξίαν καθὼς αὐτὸ τὸ <πρᾶγμα> αἰτεῖ, ἀλλὰ τῆς ἰδίας ἐπιθυμίας καὶ γυμνασίας ἕνεκα. οὕτως κενὴν καύχησιν ἀπὸ τοῦ πρώτου ἀπήνεγκαν μέχρι τοῦ ἐσχάτου, δι᾿ ἣν αἰτίαν οὐ τολμῶ πλείονας λόγους ποιῆσαι, ἀλλὰ βούλομαι ἅπασιν φανερὸν ποιῆσαι, μηδένα βέλτιον μήτε <μᾶλλον> ἐξεζητημένον ἐρμηνεῦσαι πλὴν ἐμοῦ ἐν τρισὶν βιβλίοις, ἃ συνέγραψα· ὧν <τοῦτο> πρῶτον ἔσται τῆς ἡμετέρας ἐρμηνείας. ἐν τούτωι τῶι βιβλίωι πάντα τὰ ῥήματα συνέγραψα κατὰ τάξιν στοιχείων ἀπὸ τοῦ πρώτου γράμματος μέχρι τοῦ τελευταίου γράμματος, νῦν οὖν ἄρχομαι γράφειν, ἐπειδὴ νηπίοις παισὶν ἀρχομένοις παιδεύεσθαι ἀναγκαῖον ἑώρων ἀκρόασιν ἑρμηνευμάτων ὁμιλίας καθημερινῆς, δι᾿ ἧς εὐχερέστερον Ῥωμαϊστὶ καὶ Ἑλληνιστὶ λαλεῖν προβιβασθῶσιν. τούτου ἕνεκεν διὰ βραχέων περὶ ὁμιλίας καθημερινῆς συνέγραψα, ἃ ὐποτεταγμένα εἰσίν.
|
|
1. Bona fortuna [et feliciter]. quoniam video multos cupientes Latine disputare et Graece neque facile posse propter difficultatem et multitudinem verborum, meo labore et industria non peperci, ut non facerem, ut in tribus libris interpretamentorum omnia verba conscriberem. multos enim video conatos esse non pro dignitate sicut ipsa res postulat, sed suae cupiditatis et exercitationis causa. sic inanem gloriam a primo abstulerunt usque ad extremum, propter quam causam non audeo plura verba facere, sed volo omnibus palam facere, neminem melius neque exquisitius interpretasse quam me in tribus libris, quos conscripsi; quorum hic primus erit nostrae interpretationis. in hoc libro omnia verba conscripsi per ordinem litterarum a prima littera usque ad novissimam litteram. nunc ergo incipiam scribere, quoniam parvulis pueris incipientibus erudiri necessarium videbam auditionem interpretamentorum sermonis cottidiani, per quem facilius Latine et Graece loqui instruantur. idcirco paucis de sermone cottidiano conscripsi, quae subiecta sunt. [Huc usque prologus. Incipit ordo locutionum.]
|
2. Ὄρθρου ἐγρηγόρησα ἐξ ὕπνου· ἀνέστην ἐκ τῆς κλίνης, ἐκάθισα, ἔλαβον ὑποδεσμίδας, καλίγια· ὑπεδησάμην· ἤιτησα ὕδωρ εἰς ὄψιν· νίπτομαι πρῶτον τὰς χεῖρας, εἶτα τὴν ὄψιν ἐνιψάμην· ἀπέμαξα· ἀπέθηκα τὴν ἐγκοίμητραν· ἔλαβον χιτῶνα πρὸς τὸ σῶμα· περιεζωσάμην, ἤλειψα τὴν κεφαλήν μου καὶ ἐκτένισα· ἐποίησα περί τὸν τράχηλον ἀναβόλαιον. ἐνεδυσάμην ἐπενδυτών λευκόν· ἐπάνω ἐνδύομαι φελόνην· προῆλθον ἐκ τοῦ κοιτῶνος σὺν τῶι παιδαγωγῶι καὶ σὺν τῆι τροφῶι ἀσπάσασθαι τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα. ἀμφότερους ἠσπασάμην καὶ κατεφίλησα· καὶ οὕτως καταβαίνω ἐξ οἴκου. ἀπέρχομαι εἶς τὴν σχολήν. εἰσῆλθον· εἶπον· χαῖρε καθηγητά, καὶ αὐτός με κατεφίλησεν <καὶ> ἀντησπάσατο. ἐπιδίδωσίν μοι ὁ παῖς ὁ ἐμὸς καμπτροφόρος πινακίδας, θήκην γραφείων, παραγραφίδα. τῶι ἐμῶι τόπωι καθήμενος λειαίνω. παραγράφω πρὸς τὸν ὑπογραμμόν· γράψας δὲ δεικνύω τῶι διδασκάλωι· ἐδιώρθωσεν, ἐχάραξεν· κελεύει με ἀναγινώσκειν. κελευσθεὶς ἄλλωι δέδωκα. ἐκμανθάνω ἑρμηνεύματα, ἀπέδωκα. ἀλλ᾿ εὐθέως ὑπαγόρευσέν μοι συμμαθητής. Καὶ σύ, φησιν, ὑπαγόρευσέν μοι. εἶπον αὐτῶι· Ἀπόδος πρῶτον. καὶ εἶπέν μοι· Οὐκ εἶδες, ὅτε ἀπεδίδων πρότερόν σου; καὶ εἶπον· Ψεύδηι, οὐκ ἀπέδωκας. Οὐ ψεύδομαι. Εἰ ἀληθῆ λέγεις, ἀναδίδωμι. ἐν τούτοις κελεύσαντος καθηγητοῦ ἐγείρονται οἱ μικροὶ πρὸς τὰ στοιχεῖα καὶ τὰς συλλαβὰς κατέλεξεν τούτοις εἰς τῶν μειζόνων, ἄλλοι πρὸς τὸν ὑποδιδακτὴν τάξει ἀποδιδοῦσιν, ὀνόματα γράφουσιν, στίχους ἔγραψαν, καὶ ἐγὼ ἐν τῆι πρώτηι τάξει ἅμιλλαν ἐξέλαβον. ἔπειτα ὡς ἐκαθίσαμεν, διέρχομαι ὑπομνήματα, γλώσσας, τέχνην. φωνηθεὶς πρὸς ἀνάγνωσιν ἀκούω ἐξηγήσεις, διανοίας, πρόσωπα. ἐπερωτηθεὶς τέχνην ἀπεκρίθην. Πρὸς τίνα, λέγει. Τί μέρος λόγου; ἔκλινα γένη ὀνομάτων, ἐμέρισα στίχον. ὡς δὲ ταὐτ᾿ ἐπράξαμεν, ἀπέλυσεν εἰς ἄριοτον. ἀπολυθεὶς ἐπανέρχομαι ἐν τῶι οἴκωι. ἀλλάσσω, λαμβάνω ἄρτον καθαρόν, ἐλαίας, τυρόν, σχάδια, κάρυα. πίνω ὕδωρ ψυχρόν. ἠριστηκὼς ἐπανέρχομαι πάλιν εἰς τὴν σχολήν. εὑρίσκω καθηγητὴν ἐπαναγινώσκοντα, καὶ εἶπεν· Ἄρξασθε ἀπ᾿ ἀρχῆς.
|
|
2. Ante lucem vigilavi de somno; surrexi de lecto, sedi, accepi pedules, caligas; calciavi me; poposci aquam ad faciem; lavo primo manus, deinde faciem lavi; extersi; deposui dormitoriam; accepi tunicam ad corpus; praecinxi me; unxi caput meum et pectinavi; feci circa collum pallam; indui me superariam albam; supra induo paenulam; processi de cubiculo cum paedagogo et cum nutrice salutare patrem et matrem; ambos salutavi et osculatus sum; et sic descendi de domo. eo in scholam. introivi, dixi: Ave magister, et ipse me osculatus est <et> resalutavit. porrexit mihi puer meus scriniarius tabulas, thecam graphiariam, praeductorium. loco meo sedeos deleo. praeduco ad praescriptum; ut scripsi, ostendo magistro; emendavit, induxit; iubet me legere. iussus alio dedi. edisco interpretamenta, reddidi. sed statim dictavit mihi condiscipulus. Et tu, inquit, dicta mihi. dixi ei: Redde primo. et dixit mihi: Non vidisti, cum redderem prior te? et dixi: Mentiris, non reddidisti. Non mentior. Si verum dicis, dicto. inter haec iussu magistri surgunt pusilli ad subductum et syllabas praebuit eis unus de maioribus, alii ad subdoctorem ordine reddunt, nomina scribunt, versus scripserunt, et ego in prima classe dictatum excepi. deinde ut sedimus, pertranseo commentaria, linguas, artem. clamatus ad lectionem audio expositiones, sensus, personas. interrogatus artificia respondi. Ad quem, dixit. Quae pars orationis? declinavi genera nominum, partivi versum. ut haec egimus, dimisit ad prandium. dimissus venio domi. muto, accipio panem candidum, olivas, caseum, caricas, nuces. bibo aquam frigidam. pransus revertor iterum in scholam. invenio magistrum perlegentem, et dixit: Incipite ab initio.
|
Περὶ ὁμιλίας καθημερινῆς.
|
|
De fabulis cottidianis.
|
3. Ὁμιλία, ἀναστροφή, τριβὴ καθημερινὴ ὀφείλει δοθῆναι πᾶσιν τοῖς παισίν, τοῖς μικροῖς καὶ τοῖς μείζοσιν, ἐπειδὴ ἀναγκαῖά εἰσιν.
Ὄρθρου ἐγρηγόρησα ἐξ ὕπνου, ἀνέστην ἐκ τῆς κλίνης, ἐκάθισα. ἔλαβον ὑποδεσμίδας, ὑποδήματα, ὑπεδησάμην. ἤιτησα ὕδωρ εἰς τὴν ὄψιν. νίπτομαι πρῶτον τὰς χεῖρας, εἶτα τὴν ὄψιν ἐνιψάμην ἀπέμαξα· ἀπέθηκα λευκὴν φαινόλην προῆλθον ἐκ τοῦ κοιτῶνος σὺν τῶι παιδαγωγῶι ἀσπάσασθαι τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα. ἀμφότερους ἠσπασάμην καὶ κατεφίλησα καὶ οὕτως κατῆλθον ἐκ τοῦ οἴκου. ἀπέρχομαι ἀσπάσασθαι πάντας τοὺς φίλους.
|
|
3. Sermo[ne], conversatio[ne], usus cottidianus debet dari omnibus pueris, minoribus et maioribus, quoniam necessaria sunt.
Ante lucem vigilavi de somno, surrexi de lecto, sedi. accepi pedales, calciamenta, calciavi me. poposci aquam ad faciem. lavo primo manus, deinde faciem lavi; extersi; deposui albam paenulam; prodii de cubiculo cum paedagogo salutare patrem et matrem. ambos salutavi et osculatus sum. et sic descendi de domo. eo salutare omnes amicos.
|
4. Καὶ οἰκοδεσπότης προερχόμενος ἀπήντησεν τοῦ φίλου αὐτοῦ καὶ εἶπεν· Χαῖρε Γάϊε, καὶ κατεφίλησεν αὐτόν· καὶ ἀντησπάσατο λέγων· Καλῶς ζήσαις, Λούκιε· ἔστιν σε ἰδεῖν; τί πράττεις; Πάντα ὀρθῶς. πῶς ἔχεις; Συγχαίρομαί σοι οὕτως ὡς ἐμοί. * * * κριτήριον. Πρὸς τίνα; πρὸς τὸν ταμίαν; Οὐκ ἐκεῖ. Ἀλλὰ ποῦ; πρὸς τὸν ἀνθύπατον; Οὐδ᾿ ἐκεῖ, ἀλλὰ πρὸς τοὺς ἄρχοντας ἐξ ὑπογραφῆς τοῦ διέποντος τὴν ἐπαρχίαν. Ποταπὸν δ᾿ ἐστὶν αὐτὸ τὸ πρᾶγμα; Οὐ πάνυ μέγα· ἔστιν γὰρ χρηματικόν, ἵνα ὅλον ἴδηις. εἰ σχολάζεις [σύ], παρέδρευσον ἡμῖν· οἱ κριταὶ γὰρ ἡμέραν ἡμῖν ὥρισαν τὴν σήμερον ἀπόφασιν ἐρούμενοι. διὸ βούλομαί σου παρόντος περὶ τῆς δίκης σὺν τοῖς συνηγόροις σκέψασθαι. Παρέλαβες; Παρέλαβον. Τίνας; Τοὺς σοὺς φίλους. Καλῶς ἐποίησας. Συνετάξω; περὶ ποίαν ὥραν; ἐν ποίωι τόπωι; ᾿Σ τὸ φόρον, ἐν τῆι στοᾶι, ἐγγὺς τῆς στοᾶς τῆς Νίκης. Μετ᾿ ὀλίγον ἐκεῖ ἔρχομαι. Ἀλλὰ παρακαλῶ, ἐν νῶι ἔχοις. Ἀμέριμνος ἦις· ἐμοὶ μελήσει. Ἄγωμεν ἡμεῖς πρὸς τὸν τραπεζίτην· λάβωμεν παρ᾿ αὐτοῦ δηνάρια ἑκατόν· δῶμεν δικολόγωι τιμητικὸν καὶ τοῖς συνηγόροις καὶ τοῖς νομικοῖς, ἵνα σπουδαιότερον ἐκδικήσωσιν ἡμᾶς. Οὗτός ἐστιν. Λαβὲ παρ᾿ αὐτοῦ κέρμα καὶ ἀκολούθει. Καθὼς συνεταξάμεθα, πάρεστιν Γάϊος. συγκαλέσωμεν αὐτὸν εἰς τὴν συμβουλήν. ἐνθάδε ἔχομεν τὰ ἀσφαλίσματα, Παρήγγειλας αὐτῶι; Παρήγγειλα. Ἐμαρτυροποίησας; Ἐμαρτυροποίησα. Ἕτοιμος ἦις. Ἕτοιμός εἰμι. Καὶ ὁ ἀντίδικος ἐντυχεῖν θέλει. Σιώπησον. Σιωπῶ. Σιωπὴν ἔχετε, ἀκούσωμεν τὴν ἀπόφασιν. ἤκουσας, ὅτι ἐνικήσαμεν, Γάϊε;
|
|
4. Et pater procedens occurrit amico suo. et dixit: Ave, Gaie. et osculatus est eum; et resalutavit dicens: Bene valeas, Lucie; est te videre? quid agis? Omnia recte. quomodo habes? Gratulor tibi sic quomodo mihi. * * * iudicium. Ad quem? ad quaestorem? Non ibi. Sed ubi? ad proconsulem? Nec ibi, sed ad magistratus ex subscriptione praesidis provinciae. Qualis autem est ipsa res? Non valde magna; est enim pecuniaria, ut omne videas. si vacat tibi, adesto nobis; iudices enim diem nobis dederunt hodiernam sententiam dicturi. quare volo te praesente de causa cum advocatis tractare. Adhibuisti? Adhibui. Quos? Tuos amicos. Bene fecisti. Constituisti ? circa quam horam? in quo loco? In foro, in porticu, iuxta stoam Victoriae. Post modicum ibi venio. Sed rogo, in mente habeas. Securus esto; mihi pertinet. Eamus nos ad nummularium; accipiamus ab eo denarios centum; demus causidico honorarium et advocatis et iuris peritis, ut incessanter defendant nos. Iste est. Accipe ab eo nummos et sequere. sicut constituimus, adest Gaius. convocemus eum in consilium. hic habemus instrumenta. Denuntiasti illi? Denuntiavi. Testatus es? Testatus sum. Paratus esto. Paratus sum. Et adversarius interpellare <vult>. Tace. Taceo. Silentium habete, audiamus sententiam. audisti, quia vicimus, Gaie?
|
5. Κύριε, τί ἐπιτάσσεις; Μήτι ἔχεις χρήματα εὐκαιροῦντα; Τί χρείαν ἔχεις δανείσασθαι; Εἰ ἔχεις, χρῆσόν μοι πέντε δηνάρια. Καὶ μὴ ἐσχηκὼς ὁθενδήποτε ἐξέπλησα ἄν. Ἐνέχυρον θέλεις; Μὴ γένοιτο, οὐ χρείαν ἔχω. χειρογράφησόν μοί σε εἰληφέναι. Ποίοις τόκοις; Οἷς θέλεις. Ἐχειρογράφησα. χάριτάς σοι ὁμολογῶ. Σφράγισον. Ἐσφράγισα. Ἀριθμῶι ἀρίθμησον. Ἀρίθμησα. Δοκίμασον. Ἐδοκίμασα. Καθὼς ἔλαβες, δοκίμως ἀπόδος. Ὥς σοι ἀποδώσω, καὶ τὸ ἱκανὸν ποιήσω.
|
|
5. Domine, qui imperasti? Numquid habes pecuniam vacuam? Quid opus habes mutuari? Si habes, commoda mihi quinque sestertios. Etsi non habuissem, undecumque explicassem. Pignus vis? Absit, <non opus habeo.> cave mihi te accepisse. Quibus usuris? Quibus vis. Cavi. gratias tibi ago. Signa. Signavi. Numero numera. Numeravi. Proba. Probavi. Sicut accepisti, probum reddas. Cum tibi reddidero, et satisfaciam.
|
6. Καλήμερον. ἦλθες; Ἦλθον. Ἔλαβες; ἔδωκας αὐτῶι; <Ἔδωκα.> Ἀπηλλάγης. Μή τινος χρείαν ἔχεις; Σὲ ὑγιαίνειν. Ἐὰν θέληις, ἐλθὲ μεθ᾿ ἡμῶν. Ποῦ; Πρὸς φίλον ἡμέτερον Λύκιον. ἐπισκεψώμεθα αὐτόν. Τί γὰρ ἔχει; Ἀρρωστεῖ. Ἀπὸ πότε; Πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν ἐνέπεσεν. Ποῦ μένει; Οὐ μακράν. Εἰ θέλεις, περιπάτει. Αὕτη ἐστί, νομίζω, ἡ οἰκία αὐτοῦ. αὕτη ἐστίν. Ἰδοὺ ὁ θυρωρός. Ἐρώτησον αὐτόν, εἴ δυνάμεθα εἰσελθεῖν καὶ ἰδεῖν τὸν κύριον αὐτοῦ. καὶ ἐκεῖνος εἶπεν· Τίνα ζητεῖτε; Τὸν δεσπότην σου. περὶ τῆς ὑγιείας αὐτοῦ ἐληλύθαμεν. Ἀνάβατε. Πόσας κλίμακας; Δύο. ᾿ς τὰ δεξιὰ κρούσατε, εἰ μέντοι γε ἦλθεν· προεληλύθει γάρ. Κρούσωμεν. Βλέπε, τίς ἐστιν. Χαίρετε πάντες. Τὸν κύριόν σου θέλομεν ἐπισκέψασθαι. <εἰ> γρηγορεῖ, μήνυσόν με. κἀκεῖνος εἶπεν· Οὐκ ἔστιν ὧδε. Τί λαλεῖς; ἀλλὰ ποῦ ἐστιν; Ἐκεῖ κατέβη ᾿ς τὸν δαφνῶνα διακινῆσαι. Συγχαιρόμεθα αὐτῶι. ὅταν ἔλθηι, εἴποις αὐτῶι ἡμᾶς πρὸς αὐτὸν χαιρομένους ἐληλυθέναι περὶ τῆς σωτηρίας αὐτοῦ, ὅτι πάντα ὀρθῶς ἔχει. Οὕτω ποιῶ.
|
|
6. Bono die. venisti? Veni. Accepisti? dedisti illi? Dedi. Caruisti. Numquid aliquid opus habes? Te valere. Si vis, veni mecum. Ubi? Ad amicum nostrum Lucium. visitemus <eum>. Quid enim habet? Aegrotat. A quando? Intra paucos dies incurrit. Ubi manet? Non longe. Sis ambula. Haec est, puto, domus eius. haec est. Ecce ostiarius. Interroga illum, si possumus intrare et videre dominum eius. et ille dixit: Quem quaeritis? Dominum tuum. de salute eius venimus. Ascendite. Quot scalas? Duas. ad dexteram pulsate, si tamen venit; processerat enim. Pulsemus. Vide, quis est. Avete omnes. Dominum tuum volumus visitare. si vigilat, nuntia me. et ille dixit: Non est hic. Quid narras? sed ubi est? Illuc descendit ad laurentum deambulare. Gratulamur illi. cum venerit, dices illi nos ad ipsum gratulantes venisse ad salutem eius, quia omnia recte habent. Sic faciam.
|
7. Σὺ ποῦ ὑπάγεις; ᾿Σ τὴν οἰκίαν σπεύδω. διὰ τί ἐπεζήτησας; Ἄν σοι ἡδύ ἐστιν, σήμερον παρ᾿ ἐμοὶ ἀρίστησον χρησίμως. οἴνωι καλῶι οἰκιακῶι χρώμεθα. Οὕτως γενέσθω. Ἐν ὥραι οὖν ἐλθὲ πρὸς ἡμᾶς. Ὅτε θέλεις, πέμψον πρὸς ἡμᾶς. ᾿ς τὴν οἰκίαν εἰμί. Οὕτως γενέσθω ἡμῖν.
|
|
7. Tu ubi vadis? Ad domum festino. quare inquisisti? Si tibi suave est, hodie apud me prande frugaliter. vino bono domestico utimur. Sic fiat. Temperius ergo veni ad nos. Quando vis, mitte ad nos; domi sum. Sic fiat nobis.
|
8. Σύ, παιδάριον, ἀκολούθησόν μοι ᾿ς τὸ κρεοπωλεῖον· τίποτε ἀγοράσωμεν εἰς ἄριστον. ἐπερώτησον, πόσου ὁ ἰχθύς. Δηνάρια δέκα. Σύ, παιδάριον, ὕπαγε εἰς τὴν οἰκίαν, ἵνα δυνηθῶμεν ἀπελθεῖν εἰς τὸ λαχανοπωλεῖον καὶ ἀγοράσαι λάχανα, ἅπερ ἀναγκαῖά εἰσιν, καὶ ὀπώραν, συκάμινα, σῦκα, δωράκινα, ἀπίους, τρικόκκια. ἰδοὺ ἔχεις πάντα, ἃ ἠγοράσαμεν. ὕπαγε εἰς τὴν οἰκίαν.
|
|
8. Tu, puer, sequere me ad macellum; aliquid emamus ad prandium. interroga, quantum piscis. Denarios decem. Tu, puer, refer ad domum, ut possimus ire ad olerarium et emere olera, quae necessaria sunt, et poma, mora, ficus, persos, piras, tuberes. ecce habes omnia, quae emimus. refer ad domum.
|
9. Καλεσάτω <τις> τὸν μάγειρον. ποῦ ἐστιν; Ἄνω ἀνῆλθεν. Καὶ τί θέλει; καταβάτω ὧδε. ἆρον, ἕψησον ἐπιμελῶς τὰ προσφάγια. ἄρτυσις καλὴ γενέσθω. ἔνεγκε τὴν κλεῖδα, ἄνοιξον τὸ γλωσσοκόμον καὶ ἐξάγαγε κλεῖδα τοῦ ταμιείου. <προένεγκε, ἃ ἀναγκαῖά εἰσιν> ἅλας, ἔλαιον Σπανόν` καὶ ἐπιτήδειον εἰς τοὺς λύχνους, γάρον πρῶτον καὶ δευτέριον, ὄξος δριμύ, οἶνον λευκόν` καὶ μελανόν, γλεῦκος παλαιόν, ξύλα ξηρά, ἄνθρακας, ἀνθρακιάν, ἀξίνην, σκεύη, λοπάδας, χύτραν, λέβητα, σχάραν, πῶμα, θύειαν, ἀλετρίβανον, μαχαίριον. Τί ἄλλο θέλεις; Ταῦτα μόνα, παιδάριον. ὕπαγε πρὸς Γάϊον καὶ εἰπὲ αὐτῶι· Ἐλθέ· ἐκεῖθεν λουσώμεθα. Ὕπαγε, τρέχε, ταχέως ποίησον· μηδὲν βράδιον, <ἀλλ᾿> εὐθύς. Ἐγένου πρός αὐτόν; Ἐγενόμην. Ὅπου ἦν; Εἰς τὴν οἰκίαν ἐκάθητο. Καὶ τί ἐποίει; Ἐφιλολόγει. Καὶ τί εἶπεν; Τοὺς ἐμοὺς ἐκδέχομαι. ἔρχονται καὶ ἀκολουθῶ. Ὕπαγε πάλιν καὶ εἰπὲ αὐτῶι· Πάντες ὧδέ εἰσιν. σὺν αὐτῶι ἐλθέ. ὑμεῖς τέως σύνθετε ἐπιμελῶς τὰ ὑάλινα καὶ τὰ χαλκώματα. στρώσατε τὸ τρίκλινον καὶ ῥίψατε. ἔξω ὕδωρ. θέλω ἰδεῖν ὡς νεανίσκοι. Ἤδη ἐστρώσαμεν. πάντα ἔτοιμά εἰσιν. Οὐδέπω ἦλθεν; ἄπελθε, εἰπὲ αὐτῶι· Ὀψὲ ἡμᾶς ποιεῖς ἀριστῆσαι. Ἰδοὺ ἦλθεν. συνάντησον αὐτῶι. ὧδε ἤρχετο. παρακάλεσον αὐτόν. Τί ἔξω στήκεις;
|
|
9. Clamet aliquis cocum. ubi est? Sursum ascendit. Et quid vult? descendat hic. tolle, coque diligenter pulmentaria. conditura bona fiat. affer clavem. aperi loculum et eice clavem cellarii; profer, quae necessaria sunt, sale, oleum Spanum et apparatum ad lucernas, liquamen primum et secundum, acetum acrum, vinum album et nigrum, mustum vetus, ligna sicca, carbones, prunam, securim, vasa, catina, caccabum, ollam, craticulam, coopertorium, mortarium, pistillum, cultellum. Quid aliud vis? Haec tantum, puer. vade ad Gaium et dic illi: Veni, inde lavemus. Vade, curre, cito fac; nihil tardius, sed velocius. Fuisti ad ipsum? Fui. Ubi erat? Ad domum sedebat. Et quid faciebat? Studebat. Et quid dixit? Meos expecto; veniunt et sequor. Vade iterum et dic illi: Omnes hic sunt. cum illo veni. vos interim componite diligenter vitreamina et aeramenta. sternite cenationem et proicite foras aquam. volo videre quasi iuvenes. Iam stravimus. omnia parata sunt. Nondum venit? vade, dic illi: Sero nos facis prandere. Ecce venit. occurre ei. hic veniebat. roga illum. Quid foras stas?
|
10. Κατάγετε σάβανα εἰς τὸ βαλανεῖον, ξύστρον, προσοψίδιον, ποδεκμάγιον, λήκυθον, ἀφρόνιτρον. προάγετε, λάβετε τὸν τόπον. Ποῦ κελεύεις; ᾿ς τὸ δημόσιον ἢ ἐν τῶι ἰδιωτικῶι; Ὅπου κελεύετε. Προάγετε μόνον· ὑμῖν λέγω, οἳ ἐνθάδε ἐστέ. θερμὸν γενέσθω ἡμῖν. Ὅσον ὑπάγομεν, διηγήσομαί σοι. Ἐγείρου, ἄγωμεν. Ἔνθεν θέλεις διὰ τῆς στοᾶς διὰ τὸν +πετον; Μήτι θέλεις ἐλθεῖν ᾿ς τὸν ἀφεδρώνα; Καλῶς με ὑπέμνησας, ἡ κοιλία με ἐπείγει. ἄγωμεν λοιπόν. Ἔκδυσόν με, ὑπόλυσόν με, σύνθες τὰ ἱμάτια, περίβαλε, τήρει καλῶς, μὴ νύσταζε διὰ τοὺς κλέπτας. ἅρπαξον ἡμῖν σφαῖραν· παίξωμεν ἐν τῶι σφαιριστηρίωι. γυμνασθῆναι θέλω ἐν τῶι κηρώματι. δεῦρο παλαίσωμεν διὰ χρόνου μιᾶι ῥοπῆι. Οὐκ οἶδα, εἰ δύναμαι· τὸ πάλαι γὰρ πέπαυμαι τοῦ παλαίειν. ὅμως πειράζω, εἰ δύναμαι. Ἐλαφρῶς κεκόπωμαι. Εἰσέλθωμεν εἰς τὸν πρῶτον οἶκον προπνιγέα. δὸς τῶι βαλανεῖ κέρμα· ἀπόλαβε τὸ ὐπόλοιπον. ἄλειψε. Ἄλειψα. Ἀλείφομαι. Τρῖψον. Ἔρχου ᾿ς τὸ ἱδρωτήριον. Ἱδροῖς; Ἱδρῶ· ἐκλέλυμαι. ἐσέλθωμεν εἰς τὴν ἐμβάτην. κατάβα. χρώμεθα τῆι ξηροπυρίαι καὶ οὕτω καταβῶμεν εἰς τὴν ἐμβάτην. κατάβα, κατάντλησόν με. ἔξελθε λοιπόν. βάλε σεαυτὸν εἰς τὴν κολυμβήθραν ὑπαίθριον. κολύμβησον. Ἐκολύμβησα. Πρόσελθε εἰς τὸν λουτὴρα. περίχεε ἑαυτόν. Περιέχεα. ἀνέλαβον, ἐπίδος ξύστραν. περικατάμαξόν με. περίζωσε σάβανα. κατάμαξόν μου <τὴν> κεφαλὴν καὶ τοὺς πόδας. δὸς σανδάλια, ὑπόδησόν με. ἐπίδος ἐπικάρσιον, ἀναβόλαιον, δαλματικήν. συνάξετε τὰ ἱμάτια καὶ πάντα τὰ ἡμῶν. ἀκολουθεῖτε εἰς τὸν οἶκον καὶ ἀγοράσετε ἡμῖν ἀπὸ τοῦ βαλανείου λεπτόσπερμα καὶ θέρμους <καὶ> ὀξυκυάμια. Καλῶς ἐλούσω, καλῶς σοι ἔσται.
|
|
10. Deferte sabana ad balneum, strigilem, faciale, pedale, ampullam, aphronitrum. antecedite, occupate locum. Ubi iubes? ad thermas aut in privato? Ubi iubetis. Antecedite tantum; vobis dico, qui hic estis. Calida fiat nobis. Quando imus, narrabo tibi. Surge, eamus. Hinc vis per porticum, propter lumen? Numquid vis venire ad secessum? Bene me admonuisti, venter me cogit. eamus iam. Expolia me, discalcia me, compone vestimenta, cooperi, serva bene, ne addormias propter fures. rape nobis pilam; ludamus in sphaeristerio. exerceri volo in ceromate. vevi luctemus post tempus uno momento. Non scio, si possum; olim enim cessavi luctare. tamen tempto si possum. Leviter fatigatus sum. Introeamus in cellam primam tepidariam. da balnitori nummos; accipe reliquum. unge. Unxi. Ungo me. Frica. Veni ad sudatorium. Sudas? Sudo; lassus sum. introeamus ad solium. descende. Utamur assa et sic descendamus ad solium. descende, fomenta me. exi iam. mitte te ipsum ad piscinam subdivalem. nata. Natavi. Ad lutum accede. perfunde te. perfudi. resumpsi. porrige strigilem. deterge me. cinge sabana. terge mihi caput et pedes. <da> caligulas, calcia me. porrige amiclum, pallam, dalmaticam. colligite vestimenta et omnia nostra. sequimini ad domum et emite nobis a balneo minutalia et lupinos <et> fabas acetatas. Bene lavasti, bene tibi sit.
|
11. Δότε ὧδε θρόνους, δίφρους, βάθρον, δίεδρον, προσκεφάλαιον. καθέζου. Κάθημαι. Τί στήκεις· πλῦνον ποτῆριν <ὕδατι θερμῶι.> συγκέρασον· πάνυ γὰρ διψῶ. κέρασον πᾶσιν. τίς τί θέλει; ἢ ἀρτυτὸν <ἢ> κάροινον; αὐτὸ ἐκείνωι κέρασον. σὺ τί θέλεις; πλῦνον ποτήριον, κέρασόν μοι θερμόν, μὴ ζεστὸν μήτε χλιαρόν, ἀλλὰ συγκεραστὸν καὶ ἔκχεε ἐκεῖθεν ὀλίγον. βάλε νερόν. πρόσθες ἄκρατον. τί στήκετε; καθέζεσθε. ἐὰν θέλητε, ἀναπέσωμεν. Ποῦ κελεύεις; Ἐν πρώτωι τόπωι ἀνάπεσε. δόθ᾿ ἡμῖν ὑδρόγαρον. δὸς ἡμῖν γεύσασθαι μολόχας ζεστάς. ἐπίδος μοι χειρεκμάγιον. κομίσατε. βάλε ἐλαιόγαρον εἰς τὸ ὀξυβάφιον. μέρισον τὰ ὀνύχια. κατάκοψον κοιλίδιον, πλεκτὴν ἐξ ὕδατος. ἰδέ, εἰ ἔχεις πεπεράτον. ἐπίβαπτε. Χρῶμαι. Χρῶ. δὸς συκωτὸν τρυφερόν, κίχλας, καλλίκρεας, θρίδακας. εἷς ἐξ ὑμῶν ἄρτον κλάσει καὶ ᾿ς κανίσκιον εἰσοίσει. κατὰ τάξιν παράδος. κλάσον ψωμούς. δειπνήσατε· πάντως ἐκεῖνος ἄξιός ἔστιν παρ᾿ ἡμῖν δειπνῆσαι. δὸς ταρίχιον, τριχίας, λόβια, ὄρμενον μετὰ γάρου καὶ ἔλαιον Σπανόν, γογγυλωτόν, ὄρνιν ὀπτήν, ψιλήπλευρα διὰ ζωμοῦ, τεμάχια, δέλφακα ὀπτόν. θὲς τὸν δίσκον μετὰ τρωξίμων, ῥαφάνους, ἡδύοσμον, ἐλαίας λεύκας καὶ τυρὸν νεαρόπαστον, οἶδνα, μύκας. τοῖς ὑπηρετήσασιν δότε δειπνῆσαι καὶ τῶι μαγείρωι καὶ τραγήματα, ὅτι καλῶς ὑπηρέτησαν. δότε ὕδωρ εἰς χεῖρας. κατάμαξον τὴν τράπεζαν. <δὸς> πρόσφατον. δὸς ἁπλοπότην, δὸς ἄκρατον, πίωμεν νερὸν ἐκ τοῦ βαυκιδίου. κέρασον θερμόν. Εἰς τὸ μεῖζον; Εἰς τὸ μικρὸν ἡδέως. ἐλπίζω γὰρ καὶ ἄλλην πεῖν. Ἐάν ἐπιτρέπηις, προπίνω σου· καλῶς λαμβάνεις; Ἀπὸ σοῦ ἡδέως. Διὰ τί οὐ πίνεις; πίε κύριε. Ἤιτησα καὶ οὐδείς μοι δέδωκεν. Δόθ᾿ ἡμῖν γλυκέα πλακούντια. Ἀρκεῖ ἡμῖν. ἄγωμεν λοιπόν. ἅψον κανδῆλαν. λαβέ. καλῶς ἡμᾶς ἔλαβες.
|
|
11. Date hic cathedras, sellas, scamnum, bisellium, cervicale. sede. Sedeo. Quid stas? lava calicem aqua calida. tempera; valde enim sitio. misce omnibus. quis quid vult? aut conditum aut caroenum? ipsum illi misce. tu quid vis? lava calicem. misce mihi calidum, noli ferventem neque tepidum, sed temperatum <et> effunde deinde modicum. mitte recentem. adice merum. quid statis? sedete. si vultis, discumbamus. Ubi iubes? In primo loco discumbe. date nobis hydrogaron. da nobis gustare malvas ferventes. porrige mihi mappam. afferte. mitte impensam ad acetabulum. divide ungellas. concide aqualiculum, cordam ex aqua. vide, si habes piperatum. intinge. Utor. Utere. da ficatum tenerum, turdos, glandulas, lactucas. unus de vobis panem frangat et in canistellum inferat. ad ordinem trade. frange quadras. cenate; utique ille dignus est apud nos cenare. da salsum, sardinas, siliquas, cyma cum liquamine et oleum Spanum, rapatum, gallinam assam, ofellas iuscellatas, copadia, porcellum assum. pone discum cum scarias, radices, mentam, olivas albas et caseum praesalsum, tubera, fungos. ministrantibus date cenare et coco et bellaria, quia bene servierunt. date aquam manibus. terge mensam. <da> temetum. da phialulam. da merum. bibamus recentem de gillone. misce caldum. In maiore? In minore libenter. spero enim et aliam bibere. Si permittis, propino tibi; bene accipis? A te libenter. Quare non bibis? bibe, domine. Postulavi et nemo mihi dedit. Date nobis dulcia placenta. Sufficit nobis. eamus iam. accende lampadam. accipe. bene nos accepisti.
|
12. Παιδίον, ἐλθέ, σύλλεξον ταῦτα, πάντα τοῖς ἰδίοις τόποις ἀπόθου. ἐπιμελῶς στρώσον τὴν κλίνην. Στρώσαμεν. Καὶ διὰ τοῦτο σκληρόν ἐστιν; Ἐξετινάξαμεν καὶ προσκεφάλαισν ἐμαλάξαμεν. Ἐπειδὴ γὰρ ὀκνηρῶς <ἐποιήσατε> ἃ ἀναγκαῖά εἰσιν, μηδεὶς ἔξω διανυκτερεύσηι ἢ ἐκτρέψηι. ἐάν τινος φωνὴν ἀκούσω, οὐ τούτου συγχωρήσω. ἀναλάβεσθε ὑμᾶς κοιμᾶσθε καὶ ἀλεκτρυοφωνίωι ἐξυπνίσατέ <με>, ἵνα ἐκδράμω.
|
|
12. Puer, veni, collige haec, omnia suis locis repone. diligenter sterne lectum. Stravimus. Et ideo durum est? Excussimus et pulvinum commollivimus. Quoniam autem pigriter <fecistis> quae necessaria sunt, nemo foris pernoctet aut ineptiat. si alicuius vocem audio, non ei parco. recipite vos, dormite et in galli cantu excitate me, ut excurram.
|
|
|