Silvarum libri V

Liber secundus

_______________________________________________________

II

Villa Surrentina Pollii Felicis

Est inter notos Sirenum nomine muros

saxaque Tyrrhenae templis onerata Minervae

celsa Dicarchei speculatrix villa profundi,

qua Bromio dilectus ager, collesque per altos

5

uritur et prelis non invidet uva Falernis.

huc me post patrii laetum quinquennia lustri,

cum stadio iam pigra quies canusque sederet

pulvis, ad Ambracias conversa gymnade frondes,

trans gentile fretum placidi facundia Polli

10

detulit et nitidae iuvenilis gratia Pollae,

flectere iam cupidum gressus qua limite noto

Appia longarum teritur regina viarum.

Sed iuvere morae. placido lunata recessu

hinc atque hinc curvas perrumpunt aequora rupes.

15

dat natura locum montique intervenit unum

litus et in terras scopulis pendentibus exit.

gratia prima loci, gemina testudine fumant

balnea, et e terris occurrit dulcis amaro

nympha mari. levis hic Phorci chorus udaque crines

20

Cymodoce viridisque cupit Galatea lavari.

ante domum tumidae moderator caerulus undae

excubat, innocui custos laris; huius amico

spumant templa salo. felicia rura tuetur

Alcides; gaudet gemino sub numine portus:

25

hic servat terras, hic saevis fluctibus obstat.

mira quies pelagi: ponunt hic lassa furorem

aequora et insani spirant clementius austri;

hic praeceps minus audet hiems, nulloque tumultu

stagna modesta iacent dominique imitantia mores.

30

inde per obliquas erepit porticus arces,

urbis opus, longoque domat saxa aspera dorso.

qua prius obscuro permixti pulvere soles

et feritas inamoena viae, nunc ire voluptas:

qualis, si subeas Ephyres Baccheidos altum

35

culmen, ab Inoo fert semita tecta Lyaeo.

Non, mihi si cunctos Helicon indulgeat amnes

et superet Piplea sitim largeque volantis

ungula sedet equi reseretque arcana pudicos

Phemonoe fontes vel quos meus auspice Phoebo

40

altius immersa turbavit Pollius urna,

innumeras valeam species cultusque locorum

Pieriis aequare modis. vix ordine longo

suffecere oculi, vix, dum per singula ducor,

suffecere gradus. quae rerum turba! locine

45

ingenium an domini mirer prius? haec domus ortus

aspicit et Phoebi tenerum iubar; illa cadentem

detinet exactamque negat dimittere lucem,

cum iam fessa dies et in aequora montis opaci

umbra cadit vitreoque natant praetoria ponto.

50

haec pelagi clamore fremunt, haec tecta sonoros

ignorant fluctus terraeque silentia malunt.

his favit natura locis, hic victa colenti

cessit et ignotos docilis mansuevit in usus.

mons erat hic ubi plana vides; et lustra fuerunt,

55

quae nunc tecta subis; ubi nunc nemora ardua cernis,

hic nec terra fuit: domuit possessor, et illum

formantem rupes expugnantemque secuta

gaudet humus. nunc cerne iugum discentia saxa

intrantesque domos iussumque recedere montem.

60

iam Methymnaei vatis manus et chelys una

Thebais et Getici cedat tibi gloria plectri:

et tu saxa moves, et te nemora alta sequuntur.

Quid referam veteres ceraeque aerisque figuras?

si quid Apellei gaudent animasse colores,

65

si quid adhuc vacua tamen admirabile Pisa

Phidiacae rasere manus, quod ab arte Myronis

aut Polycleteo iussum est quod vivere caelo,

aeraque ab Isthmiacis auro potiora favillis,

ora ducum ac vatum sapientumque ora priorum,

70

quos tibi cura sequi, quos toto pectore sentis

expers curarum atque animum virtute quieta

compositus semperque tuus.

Quid mille revolvam

culmina visendique vices? sua cuique voluptas

atque omni proprium thalamo mare, transque iacentem

75

Nerea diversis servit sua terra fenestris:

haec videt Inarimen, illinc Prochyta aspera paret;

armiger hac magni patet Hectoris, inde malignum

aëra respirat pelago circumflua Nesis;

inde vagis omen felix Euploea carinis,

80

quaeque ferit curvos exerta Megalia fluctus;

angitur et domino contra recubante proculque

Surrentina tuus spectat praetoria Limon.

una tamen cunctis procul eminet una diaetis,

quae tibi Parthenopen derecto limite ponti

85

ingerit: hic Grais penitus delecta metallis

saxa; quot Eoae respergit vena Syenes,

Synnade quot maesta Phrygiae fodere secures

per Cybeles lugentis agros, ubi marmore picto

candida purpureo distinguitur area gyro;

90

hic et Amyclaei caesum de monte Lycurgi

quod viret et molles imitatur rupibus herbas;

hic Nomadum lucent flaventia saxa Thasosque

et Chios et gaudens fluctus spectare Carystos:

omnia Chalcidicas turres obversa salutant.

95

macte animo quod Graia probas, quod Graia frequentas

arva, nec invideant quae te genuere Dicarchi

moenia: nos docto melius potiemur alumno.

Quid nunc ruris opes pontoque novalia dicam

iniecta et madidas Baccheo nectare rupes?

100

saepe per autumnum iam pubescente Lyaeo

conscendit scopulos noctisque occulta sub umbra

palmite maturo rorantia lumina tersit

Nereis et dulces rapuit de collibus uvas.

saepe et vicino sparsa est vindemia fluctu,

105

et Satyri cecidere vadis, nudamque per undas

Dorida montani cupierunt prendere Panes.

Sis felix, tellus, dominis ambobus in annos

Mygdonii Pyliique senis nec nobile mutes

servitium, nec te cultu Tirynthia vincat

110

aula Dicarcheique sinus, nec saepius isti

blanda Therapnaei placent vineta Galesi.

hic ubi Pierias exercet Pollius artes,

seu volvit monitus quos dat Gargettius auctor,

seu nostram quatit ille chelyn, seu dissona nectit

115

carmina, sive minax ultorem stringit iambon:

hinc levis e scopulis meliora ad carmina Siren

advolat, hinc motis audit Tritonia cristis.

tunc rapidi ponunt flatus, maria ipsa vetantur

obstrepere, emergunt pelago doctamque trahuntur

120

ad chelyn et blandi scopulis delphines aderrant.

Vive, Midae gazis et Lydo ditior auro,

Troica et Euphratae supra diademata felix,

quem non ambigui fasces, non mobile vulgus,

non leges, non castra terent; qui pectore magno

125

spemque metumque domas voto sublimior omni,

exemptus fatis indignantemque refellens

Fortunam; dubio quem non in turbine rerum

deprendet suprema dies, sed abire paratum

ac plenum vita. nos, vilis turba, caducis

130

deservire bonis semperque optare parati,

spargimur in casus: celsa tu mentis ab arce

despicis errantes humanaque gaudia rides.

tempus erat cum te geminae suffragia terrae

diriperent, celsusque duas veherere per urbes,

135

inde Dicarcheis multum venerande colonis

hinc adscite meis, pariterque his largus et illis

ac iuvenile calens plectrique errore superbus.

at nunc discussa rerum caligine verum

aspicis. illo alii rursus iactantur in alto,

140

et tua securos portus placidamque quietem

intravit non quassa ratis. sic perge, nec umquam

142

emeritam in nostras puppem demitte procellas.

147

tuque, nurus inter longae . . . . . .

. . . praecordia curae,

non frontem vertere minae, sed candida semper

150

gaudia et in vultu curarum ignara voluptas;

non tibi sepositas infelix strangulat area

divitias avidique animum dispendia torquent

fenoris: expositi census et docta fruendi

temperies. non ulla deo meliore cohaerent

155

pectora, non alias docuit concordia mentes.

143

discite securi, quorum de pectore mixtae

in longum coiere faces sanctusque pudicae

145

servat amicitiae leges amor. ite per annos

146

saeculaque et priscae titulos praecedite famae.