Eclogae

___________________________________________________________

II

[Idas, Astacus, Thyrsis]

Intactam Crocalen puer Astacus et puer Idas,

Idas lanigeri dominus gregis, Astacus horti,

dilexere diu, formosus uterque nec impar

voce sonans. hi cum terras gravis ureret aestas,

5

ad gelidos fontes et easdem forte sub ulmos

conveniunt dulcique simul contendere cantu

pignoribusque parant: placet, hic ut vellera septem,

ille sui victus ne messem vindicet horti;

et magnum certamen erat sub iudice Thyrsi.

10

affuit omne genus pecudum, genus omne ferarum

et quodcumque vagis altum ferit aera pennis.

convenit umbrosa quicumque sub ilice lentus

pascit oves, Faunusque pater Satyrique bicornes;

affuerunt sicco Dryades pede, Naides udo,

15

et tenuere suos properantia flumina cursus;

desistunt tremulis incurrere frondibus Euri

altaque per totos fecere silentia montes.

omnia cessabant, neglectaque pascua tauri

calcabant, illis etiam certantibus ausa est

20

daedala nectareos apis intermittere flores.

iamque sub annosa medius consederat umbra

Thyrsis et «o pueri, me iudice pignora» dixit

«irrita sint moneo: satis hoc mercedis habete,

si laudem victor, si fert opprobria victus.

25

et nunc alternos magis ut distinguere cantus

possitis, ter quisque manus iactate micantes».

nec mora: decernunt digitis, prior incipit Idas.

Idas

Me Silvanus amat, dociles mihi donat avenas

et mea frondenti circumdat tempora taeda.

30

ille etiam parvo dixit mihi non leve carmen:

«iam levis obliqua crescat tibi fistula canna».

Astacus

Et mihi Flora comas pallenti gramine pingit

et matura mihi Pomona sub arbore ludit.

«accipe» dixerunt Nymphae «puer, accipe fontes:

35

iam potes irriguos nutrire canalibus hortos».

Idas

Me docet ipsa Pales cultum gregis, ut niger albae

terga maritus ovis nascenti mutet in agna,

quae neque diversi speciem servare parentis

possit et ambiguo testetur utrumque colore.

Astacus

40

Non minus arte mea mutabilis induit arbos

ignotas frondes et non genitalia poma.

ars mea nunc malo pira temperat et modo cogit

insita praecoquibus subrepere persica prunis.

Idas

Me teneras salices iuvat aut oleastra putare

45

et gregibus portare novis, ut carpere frondes

condiscant primoque recidere gramina morsu,

ne depulsa vagas quaerat fetura parentes.

Astacus

At mihi cum vulsis radicibus arida tellus

pangitur, irriguo perfunditur area fonte

50

et satiatur aqua, sucos ne forte priores

languida mutata quaerant plantaria terra.

Idas

O si qui Crocalen deus afferat! hunc ego terris,

hunc ego sideribus solum regnare fatebor;

decernamque nemus dicamque: «sub arbore numen

55

hac erit; ite procul (sacer est locus) ite profani».

Astacus

Urimur in Crocalen: si quis mea vota deorum

audiat, huic soli, virides qua gemmeus undas

fons agit et tremulo percurrit lilia rivo,

inter pampineas ponetur faginus ulmos.

Idas

60

Ne contemne casas et pastoralia tecta:

rusticus est, fateor, sed non et barbarus Idas.

saepe vaporato mihi caespite palpitat agnus,

saepe cadit festis devota Parilibus agna.

Astacus

Nos quoque pomiferi Laribus consuevimus horti

65

mittere primitias et figere liba Priapo,

rorantesque favos damus et liquentia mella;

nec sunt grata minus, quam si caper imbuat aras.

Idas

Mille sub uberibus balantes pascimus agnas,

totque Tarentinae praestant mihi uellera matres;

70

per totum niveus premitur mihi caseus annum:

si venias, Crocale, totus tibi serviet annus.

Astacus

Qui numerare velit, quam multa sub arbore nostra

poma legam, tenues citius numerabit harenas.

semper holus metimus, nec bruma nec impedit aestas:

75

si venias, Crocale, totus tibi serviet hortus.

Idas

Quamvis siccus ager languentes excoquat herbas,

sume tamen calathos nutanti lacte coactos:

vellera tunc dabimus, cum primum tempus apricum

surget et a tepidis fiet tonsura Kalendis.

Astacus

80

At nos, quos etiam praetorrida munerat aestas,

mille renidenti dabimus tibi cortice chias,

castaneasque nuces totidem, cum sole Decembri

maturis nucibus virides rumpentur echinni.

Idas

Num, precor, informis videor tibi? num gravis annis?

85

decipiorque miser, quotiens mollissima tango

ora manu primique sequor vestigia floris

nescius et gracili digitos lanugine fallo?

Astacus

Fontibus in liquidis quotiens me conspicor, ipse

admiror totiens. etenim sic flore iuventae

90

induimur vultus, ut in arbore saepe notaui

cerea sub tenui lucere cydonia lana.

Idas

Carmina poscit amor nec fistula cedit amori,

sed fugit ecce dies revocatque crepuscula vesper.

hinc tu, Daphni, greges, illinc agat Alphesiboeus.

Astacus

95

Iam resonant frondes, iam cantibus obstrepit arbos:

i procul, i, Doryla, plenumque reclude canalem

et sine iam dudum sitientes irriget hortos. –

Vix ea finierant, senior cum talia Thyrsis:

«este pares: et ob hoc concordes vivite; nam vos

100

et decor et cantus et amor sociavit et aetas».