Civitas solis

1623

______________________________________________________________________________

[DE RELIGIONE]

Hospitalarius

Iam te dicere oportet de sacerdotibus, sacrificiis, et religione, ac fide ipsorum.

Gubernator Genuensis

Summus sacerdos est ipse O et omnes magistratus, at primiores tantum, eorum munus est conscientias expurgare. Itaque universa civitas clancularia confessione, qua utimur et nos, peccata sua pandunt magistratibus, qui simul purgent animas, ac adiscant quae peccata grassentur in populo. Deinde ipsi magistratus sacri confitentur peccatia propria tribus principibus supremis, et confitentur simul aliena; neminem tamen nominando, sed confuse, praesertim graviora, et noxia reip. Ipsi tandem tresviri eadem peccata ac propria simul confitentur ipsi O, qui proinde agnoscit, quae peccatorum genera grassantur in civitate, et succurrit opportunis remediis. Tunc offert sacrificium deo, et preces ac prius confitetur peccata totius populi coram deo, puplice in templo super altari, quotiescunque necesse fuerit correctione, neminem tamen peccatorem ex nomine declarando. Itaque absolvit populum commonendo ut caveat ab huiusmodi criminibus; deinde sacrificium offert deo, ut civitati condonet, et ipsam a peccatis absolvat, et doceat, et defendat: semel in anno quoque principes supremi singularum civitatum subditorum quisque suorum fatentur peccata coram O. Unde nec mala provinciae ignorat, et humanis, et caelestibus remediis, proinde consulit omnibus, &c.

Sacrificium est huiusmodi. O interrogat populum, quisnam ex eis velit se sacrificium deo dare pro membris suis, et qui sanctior est seipsum offert. Tunc super quarta tabula ceremoniis et precibus praelibatis ponitur, quae nimirum per fibulas quatuor alligata, pendentibus ex quatuor trochleis testitudinis parvae, et clamant ad deum misericordiarum, ut acceptum habeat sacrificium illud humanum voluntarium, non ferinum involuntarium, quod gentiles faciunt; mox funes trahi iubet O, sacrificiumque sursum elevatur ad centrum testitudinis parvae, ac ibi orationibus se dedicat ferventissimis et cibus subministratur illi per fenestram a sacerdotibus circum habitantibus, sed parce, donec civitas expiata fuerit, ipseque oratione et ieiunio precatur deum caeli, ut spontaneum acceptet sacrificium sui, et post 20. aut 30. dies placata ira dei, fit sacerdos, aut (sed rarissime) revertitur deorsum, sed exteriorem per viam sacerdotalem. Et hic vir in posterum honore et benevolentia tractatur multa, eo quod ipse se in mortem obtulit pro patria. Deus autem mortem non vult. Insuper 24. sacerdotes super templo commorantur, qui in media nocte, et in meridie, et in mane, et in vesperi, quarter videlicet in die psalmos canunt coram deo, eorumque munus est inspectare stellas et astrolabiis earum motus notare et effectus in res humanas, et vires pernosse. Idcirco norunt in qua regione orbis quaenam fuerit mutatio, aut futura sit, et in quo tempore, et mittunt exploratum si ita se res habeat, et notant praedictiones veras, et falsas, ut possit ex experientia rectissime praedicere. Hi decernunt horas generationis, et dies sationis, et messis, et vindemiae, ac sunt veluti internuncii, et intercessores, et copula inter deum, et homines, et ex his ut plurimum sufficiuntur O, scribunt praeclara et scientias investigant. Deorsum non descendunt nisi ad prandium, et coenam, uti spiritus ex capite ad ventriculum et iecur; mulieribus non commiscentur, nisi raro ob corporis medicinam, singulis diebus O ascendit ad illos, et ratiocinatur cum eis de his quae noviter investigaverunt in beneficium Civitatis, et omnium mundi nationum.

In templo inferne perpetuo unus de populo adsistit orans coram altari, et alius singulis horis sibi succedit, sicut nos consuevimus in supplicatione solemni quadraginta horarum, et hunc orandi modum vocant iuge sacrificium. Post refectionem referunt gratias deo in musica. Deinde canuntur gesta heroum Christianorum, et Hebraeorum, et gentilium, et omnium nationum, et hoc delitiosum est illis. Nemini quippe invident. Canuntur hymni de amore, de sapientia, et de omni virtute sub magisterio regis sui. Assumit quilibet quam magis amat mulierem, et chorea exercentur honesta formosaque sub peristiliis. Mulieres gestant prolixos capillos consertos collectosque in nodum unum omnes in capitis coronide eductos, tamen in contextum cincinnum unum, homines vero unum modo cincinnum attonsis circum reliquis crinibus, unum velum, et unum desuper Capucinum torundum parum excedens capitis formam. Pileis in campestribus utuntur, domi vero biretis albis, aut rubris, aut variis iuxta artem aut ministerium quisque suum, magistratus vero grandiusculis et pomposioribus. Ipsorum festivitates magnae sunt, quando sol quatuor mundi cardines intrat, hoc est in Cancrum, in Libram, in Capricornum, et Arietem, et doctas formosasque exhibent actiones, quasi comicas, et singulis pleniluniis, et noviluniis; festum celebrant et in diebus quando civitatem fundaverunt aut victorias reportaverunt, aut, &c. et cum musica vocum foeminearum, et cum tubis et tympanis, et bombardis. Ac poetae canunt laudes praeclariorum ducum et victorias. Veruntamen qui mentitur, etiam in alterius haerois laudem punitur. Non potest poete munus exercere, qui mendaciter fingit, hancque licentiam iudicant esse orbis humani perniciem, eo quod auferat praemium virtutibus, ac aliis praebeat saepe vitiosis, ex metu, vel adolatione, ambitione et avaritia. In nullius gloriam erigitur statua, nisi post eius mortem. Attamen vivens inscribitur in libro haeroum, quicunque invenisset novas artes aut arcana utilissima, vel beneficium ingens sive domi sive militiae in remp. contulerit. Non humantur corpora defunctorum, sed cremantur, ut pestis non suboriatur, et ipsa convertantur in ignem, rem tam nobilem ac vivam, quae a Sole venit, et ad Solem regreditur. Idem et ne idolatriae detur occasio. Remanent tamen statuae ac picturae heroum; ipsaque inspectant formosae saepe mulieres, generationi dedicatae, a rep. orationes fiunt ad quatuor mundi angulos horizontales, et quidem mane ad ortum Solis, deinde ad occasum, deinde ad Austrum, deinde ad Septentrionem, e contra in vespere primo ad occasum, deinde ad Orientem, deinde ad Septentrionem, et deinde ad Austrum, et replicant unum modo carmen, quo postulant corpus sanum et mentem sanam sibi ipsis; omnibusque gentibus, et beatitudinem: et concludunt, veluti deo videtur optimum! Caeterum publica oratio prolixa est et in caelum effunditur. Idcirco altare rotundum est, et ad angulos rectos decussatim divisum interviis, per quas O intrat, post quatuor repetitiones, ac rogat suspiciendo caelum, hoc illis observatur ut mysterium magnum; vestimenta pontificalia sunt formositatis, et significationis instar Aaronis. Imitantur naturam, et mirificant artem.

Tempora partiuntur iuxta annum troicum, non autem sidereum, sed quotannis votant quantum temporis illud anticipet istud. Optinantur solem perpetuo deorsum appropinquare, ideoque peragrando circulos angustiores pervenit hoc anno ad Tropicos et Aequinoctia, antequam praeterito, aut videtur pervenire eo quod oculus humiliorem cernendo ipso in obliquo, prius quoque pervenire ac obliquare conspicit; menses lunari metiuntur cursu, annum vero solari. Ideoque hunc illi non concordant usque ad 19. annum, quando etiam caput Draconis suum perficit cursum. Qua de re novam condiderunt astronomiam. Laudant Ptolomeum, admirantur Copernicum et si Aristarcum ac Philolaum ante illum. Sed dicunt alterum motuum notare calculis, alterum fabis, neminem vero ipsis rebus numeratis mensisque; ac satisfacere mundo in monera, significatoria, et non reali. Idcirco ipsi summo conatu hoc negocium perscrutantur, necessarium enim est valde ad cognoscendam mundi constructionem, et fabricam et num periturus sit, necne, et quando; et prorsus verum esse credunt: IESV CHRISTI ORACVLVM, de signis in sole, et luna, et stellis, quae stultis nostrarum multis non ita apparent quos mundi interitus sicut fur in nocte comprehendet. Ergo expectant illi seculi renovationem, forte et finem. Aiunt dubitationis plenum esse num factus sit mundus ex nihilo, aut ex ruinis aliorum mundorum, aut ex chao, sed verisimile existimant, imo certum quod factus fuerit, et non ab aeterno. Idcirco valde in hoc Aristotelem oderunt, quem logicum appellant, non philosophum. Et ex anomaliis rationes contra aeternitatem eliciunt plurimas. Solem et stellas tanquam res viventes ac statuas dei, et templa, altariaque caelestia viva, honorant, non autem adorant. Prae cunctis vero venerantur solem. Ad creaturam nullam latriae adoratione dignantur, hanc soli dei exhibent, ideoque illi soli serviunt, ne incidant in tyrannidem et miseriam serviendo creaturis in poenam talionis. Et sub solis signo deum contemplantur, et cognoscunt, illumque vocant insigne dei, vultum et statuam vivam, per quam lux, calor, vita, et rerum productio in inferiora defluit et omnia bona. Idcirco altare instar solis exstructum est. Et sacerdotes deum in sole adorant et in stellis tanquam altaribus, et in caelo tanquam templo, et implorant bobos angelos tanquam intercessores, qui morantur in stellis, vivis domiciliis ipsorum. Nam et pulchritudines suas longe magis ostentasse deum in caelo, et in sole suo tropheo, ac statua, fatentur. Negant excentricos et epicyclos Ptolemaicos et Copernicianos. Asserunt unum esse modo caelum, planetasque a seipsis moveri et elevari, quando soli appropinquant et coniunguntur. Ideoque et pigrius in ampliori circulo ad anteriora ferri quorsum omnes ire contendunt cum vero apponuntur soli, paulatim inclinari ad recipiendam lucem ab eo, et breviorem curriculum assumere, quia terrae propinquiores sunt, itaque et celerius in anteriora fervi, et quando aequali velocitate cum fixis gradiuntur, dici stationarios, quando celeriori, retrogrados secundum vulgares astronomos; quando pigriori, directos ob maiorem lucem, quam excipiunt, elevanturque &c. nam ex quadraturis, et in oppositionibus humiliari, ut ab illo non elongentur. Lunam vero et in oppositione, nedum in coniunctione elevari, eo quod sub sole sit. Itaque stellas omnes quamvis ab ortu in occasum ferantur, videri e contra moveri; quoniam stellarum caelum velociter convolvitur totum in 24. horis. Ipsaeque non ita velociter, sed relinquuntur in itinere proptereaque praeventas a caelo, videri retrorsum cieri. Lunam tamen nobis citimam, non videri in oppositione et coniunctione retrorsum currere unquam, sed parum modo in anteriora tunc praeferri quando lumine multo, aut superne, aut inferne repletur. Nam primum caelum est tantae velocitatis prae ipsa, quod non videri potest in anteriori ita ferri, ut excedat grad. 13. quibus ab illo deficit, ergo nec retrocedere sed solum tardari, aut accelerari ante et retro, unde patet epicyclos, et excentricos non requirere eleventur et deprimantur et repedent et pigrescant. Profecto hoc affirmant sidera errantia in ceteris mundi partibus sympathiam nancisci cum rebus supernatibus. Ac ibi immorari propterea magis ideoque dici in absidem erigi. Porro quare sol in Septentrionali plaga plus immoretur quam in Australi, physicam reddunt causam, videlicet ibi elevari ad terram comburendam ubi ipsa vires plures fortita est dum ipse excursitavit in meridiem, quando ortus est simul cum mundo. Quapropter in autumno nostro et vere Australia plagae mundum incepisse asserunt, cum Chaldaeis, et Hebraeis antiquioribus et non sicut recentiores opinantur. Itaque elevatus, ut reficiat quod amiserat, plures immoratur in Septentrione, quam in Austro, dies, ac in excentricum scandere videtur, cum hoc tamen incerti sunt an sol sit centrum inferioris mundi et an fixa sint aliorum centra planetarum, et an planetae aliis lunis, sicut tellus nostra, ambiantur, sed invigilant adhuc investigationi huius veritatis.

Duo autem principia physica rerum inferiorum asserunt. Scilicet solem patrem, et tellurem matrem. Aerem vero esse portionem caeli impuram ignemque omnem a sole derivari. Mare autem sudorem esse tellulis, vel fluorem combustae fusaeque terrae in visceribus ac vinculum acris atque terrae, sicuti sanguis spirituum, et corporis animalium. Mundum animal esse ingens. Nosque in eius ventre vivere, sicuti vermes in ventre nostro. Idcirco non pertinere nos ad stellarum, et solis et terrae providentiam, sed dei tantum quoniam respectu illorum aliud intendentium nihil, quam sui amplificationem, casu nati sumus et vivimus respectu vero dei, cuius illi sunt instrumenta, praescientia et ordine conditi sumus et ad finem magnum destinati. Idcirco soli Deo obligati sumus ut Patri, et omnia ab eo recognoscere tenemur. Proculdubio credunt immortalitatem animarum hasque post mortem associari angelis probis, aut pravis, prout illis, aut his in actibus praesentis vitae similiores reddiderunt. Omnia enim sibi similia petere. De locis poenarum et praemiorum parum a nobis discrepant. In ancipiti versantur, num alii mundi extra nostrum sint, ac furioris esse arbitrantur assere, nihil esse; quoniam inquiunt, nihil neque intus neque extra mundum est. Deus quae ens infinitum non conpatitur secum nihilum. Infinitum tamen corporeum dari negant. Principia metaphysica duo ponunt, ens scil., qui deus est summus, et nihilum quod est detectus entitatis, et terminus a quo sit aliquid physice, non enim sit quod est, ergo non erat quod non sit. Item ex nihilo et ente illis essentiatur metaphysice finitum ens. Item a propensione ad non esse nasci malum, ac peccatum. Et peccatum habere causam deficientem, sed non efficientem. Deficientem autem intelligunt defectum potentiae, vel sapientiae, vel voluntatis. In hoc ultimo ponunt peccatum, qui enim scit ac potest benefacere, debet etiam velle. Voluntas enim ab illis nascitur, et non e converso; hic stupere est quod et ipsi deum adorant in trinitate, dicentes, deum esse summam potentiam, et ab hac procedere summam sapientiam, quae simul itidem deus est, et ab ipsis amorem; qui et potestas, et sapientia est; neque enim procedens non habeat naturam eius a quo procedit et non recedit. Verumtamen non agnoscunt personas distinctas nominatas, ut in lege nostra Christiana; eo quod careant revelatione, sed norunt in deo esse processionem et relationem sui, ad se, in se, et a se. Itaque omnia entia essentiatur eis metaphysice quidem ex potentia, sapientia, et amore, in quantum habent esse; et ex impotentia, insipientia, et disamore, in quantum participant non esse. Et per illas merentur, et per has peccant, aut peccato naturae ex primis duobus, aut moris et artis, in totis tribus, vel in tertio. Quippe et natura particularis peccat ex impotentia aut ignorantia faciendo monstrum. Caeterum haec omnia a deo omnis nihilitatis experte, praecognoscuntur, et ordinantur tanquam a potentissimo, sapientissimo, et optimo. Quare in deo ens nullum peccat, extra deum peccat. At extra deum non itur, nisi nobis et respectu nostri, non tamen sibi, et respectu sui. Namque in nobis est deficientia, in ipso vero efficientia. Idcirco peccatum actus dei est in quantum entitatem et efficientiam habet. At in quantum habet non entitatem et deficientiam, in qua consistit quidditas ipsius peccati, est in nobis, et a nobis: qui ad non esse per deordinationem declinamus.

Hospitalarius

Pape quam arguti sunt.

Gubernator Genuensis

Profecto si memoria tenuissem et cura discedendi non sollicitaret, et metu, mirabilia profunderem at navim amitto nisi propere discessero.

Hospitalarius

Per fidem rogo, hoc unum ne caeles, quid dicunt de peccato Adae?

Gubernator Genuensis

Ipsi plane confitentur multam in orbe corruptelam grassari hominesque regi non veris superioribus rationibus, probos cruciari, et male audire, pravos dominari; quamvis infoelicitatem vocent horum vitam beatam. Nam annihilatio quaedam est, ac ostensio essendi quod non sunt, videl. reges, sapientes, strenui, sancti, quod in veritate non sunt; ex quo argumetantur magnam in rebus humanis ex quopiam accidenti perturbationem subortam esse. Et primo quasi eo pendebant, ut dicerent, cum Platone, orbes caelestes in priscis saeculis revolutos esse ab occasu praesenti eo, ubi nunc orientem dicimus, ac postea contrarium assumpsisse cursum. Dixere etiam possibile fuisse ab aliquo inferiori numine res inferiores regi atque a primo numine sic permitti, sed hoc assertum stultum reputant. Ac stultius, quod Saturnus primo bene regnarit, ac deinde Iovem minus bene deinde vero caeteros successisse planetas, quamvis fateantur mundi aetates ordinari secundum seriem planetarum. Creduntque ex absidium mutationibus post 1000. annos, aut 1600. res variari insigniter.

Hanc nostram aetatem assignandam videri Mercurio, tametsi a magnis coniunctionibus intervarietur; et anomaliarum regressus fatalem vim possideant. Demum affirmant hominem Christianum esse foelicem, qui credere contentatur, quod ex peccato Adae tanta contigerit perturbatio. Opinantur etiam ex partibus derivari in filios potius paene malum quam culpae.

A filiis autem ad patres culpam reverti, quatenus neglexerunt generationem, et celebrarunt ipsam praeter tempus, et locum, et electionem genitorum, aut educationem neglexerunt, aut prave natos docuerunt instruxeruntque. Idcirco ipsi sedulam navant operam generationi, et educationi, et aiunt poenam ac culpam redundare in remp. Tam filiorum quam parentum. Idcirco omnes hoc tempore in miseriis versari civitates et quod peius est, vocare pacem et beatitatem ipsa mala quoniam bona non sunt experti viderique mundum casu regi. Ac vero qui constructionem mundi contuetur, et hominis anatomiam (quam ipsi in condemnatis ad necem experiuntur saepe) et planetarum et belluarum, et usus partium ac particularium earundem, cogitur dei sapientiam ac providentiam altis acclamationibus confiteri. Itaque debere hominem religioni se totum dare, propriumque auctorem venerari semper; hoc autem non bene perficere posse vel non facile, nisi qui dei opera perquirit, et pernoscit, eiusque observat leges, et probe philosophatus in operibus suis, Quod tibi non vis alteri ne feceris; et qua vultis ut faciant vobis homines, et vos facite illis. Unde sequitur quod sicuti nos a filiis, et ab hominibus requirimus honorem et bona, quibus parum elargimur, plura nos debeamus a deo, a quo totum recipimus, totum sumus, et ubique in eo, laus illi in saecula.

Hospitalarius

Profecto cum hi, qui naturae tantum legem norunt tantopere propinquent Christianismo, qui nihil addit supra leges naturae, nisi sacramenta conferentia auxilium ad observantium illorum, ego argumentum validum sumo mihi pro religione Christiana, quod sit omnium verissima, quodque sublatis abusionibus domina sit futura in toto terrarum orbe, ut praeclariores theologi docent et sperant. Aiuntque idcirco Hispanos novum orbem invenisse (quam vis inventor primus sit Columbus maximus heroum noster Genuensis) ut omnes nationes in unam legem congregentur. Ergo hi philosophi erunt testes veritatis electia deo. Hinc agnosco nos nescire quid agamus, sed esse dei instrumenta; illi cupiditate auri et divitiarum, novas quaeritant regiones, deus autem finem altiorem intendit. Sol Terram exurare contendit, non quidem producere plantas, et homines, &c. sed deus vivitur ipsorum pugna ad horum productionem. Ipsi laus et gloria.

Gubernator Genuensis

O si scires quid per astrologiam dicunt et ex nostris quoque prophetis de saeculo venturo, et quod saeculum nostrum plus historiae habet in annis centum, quam mundus totus in 4000 pluresque libri editi sunt in hoc centenario, quam in 5000. et de inventione mirifica typographiae, archibugiorum, et usus magnatis, praeclaris signis, simulque organis congregationis mundigenarum in unum ovile, et qualiter dum fiebant synodus magnae in trigono Cancri, abside Mercurii Scorpionem procurrente. Hae mirabiles inventiones acciderunt a Luna et Marte, potentibus in hoc trigono ad navigationem novam novaque regna, et arma nova. At cum mox intraverit Saturni absis Capricornum, et Mercurii, in Sagittarium, et Martis in Virginem post primas synodos magnas et visionem novae stellae in Casiopea, monarchia nova insurget et reformatio legum, artium, et prophetae et renovatio, et aiunt nationi sanctae emolumentum magnum inde portendi. At prius quidem evelli, et extirpari, deinde aedificari, et plantari &c. dimitte me, quoniam habeo, quae agenda mihi sunt. Hoc tamen non te lateat, eos iam invenisse artem volandi, quae una mundo deesse videbatur, et in proximo ocularia expectare, quibus occultae stellae videantur, et auricularia, quibus caeli audiatur harmonia.

Hospitalarius

Hem? Ah, ah, ah, perplacet quidem, sed Cancer est signum Veneris foemineum et Lunae, quid potuit benefacere in aere, cum sit aqueum? Et quomodo stellae haec sciunt faciuntque. Omnia a deo suis dispensata temporibus. Nimis astrologizant.

Gubernator Genuensis

Haec etiam mihi responderunt, rerum omnium causam esse deum universalem immediate, non immediatione particularis causae sed universalis principii et virtutis, non enim deum manducat cum Petrus manducat, nec mingit, nec furatur; licet essentiam et virtutem det manducandi, mingendi, et accipiendi, ut causa immediata qua nulla prior, sed qua omnis alia particularior, modificians immensitatem actionis divinae.

Hospitalarius

O quam bene iidem dicunt doctores nostri scholastici, praecipue divus Thomas contra philosophos Mahometanos, asserentes operationem primae causae immediationem in attingentia quam secundae, in 3. con. Gen. Cap. 70. et 2. dist. 37. et pot. q. 1. art, 3, et 5. et opusc. 9. q. 38. ubi immediatione principii non attingentiae, cuiusmodi est particularis causa, docet agere universalem sequere.

Gubernator Genuensis

Igitur aiunt, deus dedit causas omnibus futuris effectibus et universales et particulares operari non possunt, nisi et universales operentur. Non enim Planta floret nisi sol propinque calefaciat. Tempora autem ab universalibus sunt causis, scil. a caelestibus, omnia ergo caelo operante operamur. Causae autem liberae utuntur tempore, et in se, et erga alia interdum. Nam et igne cogit homo florere arbores, et lucerna illustrat domum, absente sole. Causae vero naturales aguntur tempore. Igitur quemadmodum alia fiunt de die, alia de nocte, alia in hyeme, alia in aestate, vel vere, vel autumno, tam per causas liberas quam per naturales, ita et alia in uno saeculo, alia in alio. Et sicut causa libera non cogitur dormire quando sit nox, nec surgere quando mane, sed operatur ex suo commodo, sic utendo vicibus temporum; ita neque cogitur invenire archibugia et typographiam cum fiunt synodi magnae in Cancro, et Monarchias cum in Ariete, et sic de caeteris: cum seminat in Septembri, cum putant in Martio, &c. Nec possunt credere quod pontifex sapientissimorum Christianorum prohibeat astrologiam nisi contra abutentes ad divinandum actus liber arbitrit et supernaturales eventus, cum sidera supernaturalium sint tantum signa, naturalium vero causae universales, voluntariorum solum occasiones invitamenta, et inclinationes. Nec enim oriens sol cogit nos surgere de lecto, sed invitat et commodo praestat, uti nox incommoda ad surgendum et commoda ad dormiendum. Cum ergo agant in liberum arbitrium indirecte et per accidens dum agunt in corpus et in sensum corporatum corporalisque organo affixum. Mens excitatur a sensu in amorem vel odium vel iram et caeteras passiones. Et tunc potest adhuc excitatae passioni assentire et dissentire. Haereses ergo et bella et fames, quae significantur per sidera, plerumque veniunt, quoniam plerumque homines a sensuali appetitu potius quam a ratione regi se permittunt, unde faciunt haec que accidunt contra rationem. Aliquando etiam assentientes passioni rationabiliter, ut iustam iram concipiendo iustum bellum moliuntur.

Hospitalarius

Bene quidem et hoc etiam D. Thom. asserit et pontifex noster. Nam ad medicinam et agriculturam et navigatoriam concedit astrologiam, et cum omnibus suis scholasticis qui de actibus arbitriis etiam coniecturalia prognostica permittunt verum excrescente malitia, et abusu permissionis vetant non coniecturas, sed prognosticum coniecturale, non ut semper falsa, sed ut plerumque vel semper periculosa. Principes enim et populi in astrologia confisi mala innumera moliuntur, et bona aggrediuntur non successura, sicuti patet in Arbace, Agatocle, Druso, Archelao, et tandem consimilia expectamus in aliquo duce Phinlandiae propter Ticonis prognosticon, et in pontifices nostros multa audent principes his in coniecturis confisi a nebulonibus decepti.

Gubernator Genuensis

Sic etiam Solares aiunt alia prohiberi ut falsa, alia ut periculosa, quatenus ad idololatriam aut ad destruendam libertatem aut ad politicam conturbandam possunt converti. Imo dico tibi invenere iam Solares ratinoem fati siderales vitandi, neque enim ars datur a deo nisi ad utilitatem. Quando igitur imminet eclipsis non salubris, qualis est cum interregnant beneficiae, sed infausta cum maleficae, vel cometes ditus, vel directio prava in aphetico loco; illum cui malum minantur sidera, intra aedes albas claudunt, odoribus et aceto roseo conspersas, accendunt faces septem ex cera aromatis confecta, aedificatas, et adhibent iovialem musicam, et laetis conversationes ut semina petiilentialia per circunfusum acrem a caelo dimissa dissolvantur.

Hospitalarius

Pape! Medicinalia sunt haec omnia et sapienter applicata. Caelum enim corporaliter agit, et corporalibus impeditur antidotis, sed obitat numerus candelarum quasi in numero ponatur virtus, quod olet superstitionem.

Gubernator Genuensis

Profecto ipsi se se tuentur Pythagorica doctrina de viribus numerorum nescio an superstitiose; nec in olo numero, sed in medicina cum numero fundantur.

Hospitalarius

Nulla superstitio: nullus enim canon nec scriptura dei vim numerorum damnavit. Imo medici utuntur ipsa in morborum periodis et crisibus. Et scriptum est; quod omnia Deus fecit in numera, pondere, et mensura, et in septem diebus creationis mundi, in septem angelis tuba canentibus, in septem fialis, in septem tonitruis, septem candelabris, septem sigillis, septem sacramentis, septem donis spiritus, septem oculis in lapide Zachariae numerorum mysteria commendantur. Unde S. Augustinus, S. Hilarius, et origenes quam multa de numerorum viribus philosophantur, praesertim de septenario. Non ergo damnarem ex hoc Solares ex quo se medicos caelestium et defensores arbitrii demonstrant.

Imitantur enim caelum in septem planetis per 7. faces, sicut Moyses per 7. lucernas, et Romae iudicatum est non esse superstitionem nisi ubi solis numeris et non rebus numeratis datur vis, quae debetur deo, et in quo non habent usum et vim. Sic qui caelo aut herbis ubi nil operantur, tanquam si operentur, uittur. Est enim vana observantia quam diabolus dei simius imitatur deum numerum authorem. Et numero impare gaudet apud Virg. Imo cum vis naturalis rebarbari datur Agarico, per ignorantiam non est superstitio. Sed si virtus dei detur Agarico, vel numero, superstitio est. Vide theol. Nunc prosequere sermonem unde digressi sumus.

Gubernator Genuensis

Igitur Solares faeminina signa faecunditatem regionibus, quibus faeminina sunt adducere putant, et minus robustis dominatum rebus affere inferioribus; causando occasionando, commoditates et incommoditates praebendo aliis, aliis auferendo, ut dictum est. Unde scimus in hoc saeculo muliebre regnum praevaluisse, sicuti Amazones novae inter Nubiam et Monopotapam et apud Europaeos regnavit Russa in Turchia, Bona in Polonia, Maria in Ungarica, Elizabeth in Anglia, Catharina in Gallia, Blanca in Etruria, Margarita in Belgio, Maria in Scotia, Isabella in Hispania, inventrix novis orbis et poeta huius saeculi a mulieribus orditur.

Le donne, i Cavalier, l'arme, et gli amori, et quidem maledici poetae, et haeretici grassantur, ob Martis trigonum, et hospitium Mercurii Apogeo praestitum; et ob Venerem et Lunam loquuntur semper de re meretricia, et pathica, et viri omnes effoeminari cupiunt in sexu, et voce: nam vocantur Vossignoria. Et in Africa ubi Cancri et Scorpio praevalet praeter Amazonas extant in Fez et in Marocco lupanaria publica effoenumatorum, aliaeque sputetiae innumerae, ad quas temperies mundialis invitat, non cogit. Non tamen ideo trigenus Cancri (qua Tropicus est, et exaltatio Iovis et Apogeum Solis et Martis triplicitas) veluti per Lunam et Martem, et Venerem novam inventionem hemispherii exhibunt, ac mirum circumeundi totum orbem iter, muliebre imperium et per Mercurium et Martem typographiam et archibugium, non etiam in causa fuit potius occasio hominibus, ut fiat magna legum mutatio, sub providentia dei semper ad bonum inclinantis, nisi nos inclinationem pervertamus. Hic mihi dixerunt mirifica de consensu caelestium cum terrestribus et moralibus, et de Christinae legis amplificatione in novum orbem, et de eius permanentia in Italia et Hispania. Et de vacillatione in Boreali Germania, Anglia, Scandinavia, Pannonia, quarum prognostica nec recitare volo, quoniam sapientiss. Papa noster iustis de causis vetuit. At nec de Xerifi, et Sofii mutationibus in Africa et perfide quo tempore Wiclef, et Vs [Hus], et Lutherus religionem labefactarunt apud nos, et Minimi et Cappuccini illustrarunt; et quomodo eadem caeli motione alii utuntur in malum, quamvis haeresis inter opera carnis ab apostolo memoretur, ac proinde passionibus sentiri illatis a & [coniunctione Saturni et Veneris ?] ob subiectam sponte voluntatem. Hoc tamen narrabo quod Solares iam artem volandi invenere, aliasque artes ex Lunae et Mercurii constitutione, adiuvante Solis abside. Nam in aere hae possunt stellae ad artem volandis etenim quod aqueum in regionibus nostris ac natans, sub aequatore est aereum ac volitans ob situm terrae ad caelum apricum magis. Namque novam condidere quidem astronomiam, ut in altero hemispherio ab aequatore ad Austrum Domus Solis sit Aquarius, Lunae Capricornus, &c. Et omnia signa et potestates invertunt et sub aequatore intra tropicos aliter signa nominantur et aliter planetis distribuuntur quam extra; et quam in suppolaribus. Et ita necesse est ex vi naturae. Evax. ecquantum didici ab his sapientibus de mutationibus absidum, et excentricitatum, et obliquitatis, aequinoctiorum, et solstitiorum et polorum et figurarum caelestium confusione in spatio immenso mundi machina nutante, et de symbolis rerum nostrarum cum eis, quae sunt extra mundum nostrum. Et quantum mutationis sequatur post synodum magnam in Ariete et Libra signis aequinoctialibus in restauratione anomaliarum quae stuporis plena sequantur post magnam coniunctionem in confirmatione decreti eius et mutatione, et renovatione orbis. Sed te quaeso, ne me amplius detineas; facienda restant multa, et scis, quibus sollicitor curis alias. Hoc tamen non omittam quod ipsi libertatem humanam prorsus adstruunt et dicunt, quod si quadraginta horae, quibus cruciatus est philosophus magnus inter eos ab hostibus, crudelissime, non potuere illum cogere ad confitendum ne verbulum quidem de his quae requirebant, eo quod silere statuerat ex animo; nec stellas ergo, quae a longe et suaviter movent, posse cogere nos ad operandum contra decretum nostrum, nec dei decreto cogente nos regi, quoniam homo est adeo liber quod etiam blasphemat deum. Deus autem nec se ipse, nec alios cogit adversum se. Nunquid divisus est deus? At quia in sensum mutationem insensibilem, suavemque faciunt astra, qui plus sensum quam rationem sectatur divinam eis subiugari. Nam et constellatio, quae de hereticorum cadaverosa mente vapores foetidos eduxit, eadem eodem in tempore ex fundatoribus Iesuitae religionis et Minorum et Capuccinorum exhalationes fragantes virtutem eduxit. Et sub eadem Columbus et Cortesius divinam in altero hemispherio Christi religionem propagavit.

Quae autem mundo nunc imminent plurima, alio in sermone complebo tibi.

Hospitalarius

Hoc saltem refer, qua ratione movent naves absque vento et remigio?

Gubernator Genuensis

Flabello super puppim edificato amplo, quod desinit in pertica una ad quam pondus appensum facit aequilibrium, ita quod unus puer una manu potest elevare, et deprimere. In principio autem alae magnae, axis supra duas furcas illud sustinet facile volubilis. Praeterea quaedam navigia movent rotis duabus in aqua giratis per funes quae de rota magna, supra proram posita, decurrunt, et decussatim cingunt rotas puppis. Rotam magnam facili negotio convolvunt, quae parvas in aquam impositas trahit, sicuti accidit in organo, quo mulieres Calabriae et Gallae filum advolunt, parant, aut nent.

Hospitalarius

Expecta, Expecta modicum, &c.

Gubernator Genuensis

Non licet, non licet.

FINIS