De amore coniugali

Liber III

_________________________________________________________

IV.

Epithalamium

in nuptiis eugeniae filiae

Rura iterum te, Hymenaee, vocant. Quid in urbe moraris?

Te lyra, te thiasi, te tua pompa manet;

en iterum laeta ad lusus et gaudia nota,

en vocat ad teneros Antiniana sales;

5

en tibi formosae texunt nova serta puellae,

et tibi non solita carmina voce canunt:

«Te molles violae, te purpurei hyacinthi,

te rosa et Assyrio sparsa liquore domus,

nos te ad delicias cultae invitamus, et ipsi

10

invitant thalami, compositusque torus.

Quid cessas, Hymenaee? Tibi sua basia quaeque,

amplexusque suos quaeque puella parat;

en tibi tractandas damus has sine labe papillas,

sponsa quoque ipsa tibi nuda videnda venit,

15

cui roseis diffusa genis nova purpura fulget

ac niveum in reliquo corpore candet ebur.

Talem Helenen sociae nudam videre puellae,

cum lavat ad fontis, blanda Theranna, tuos;

talis et in viridi visa est requiescere prato

20

nondum experta viri Laodamia torum.

Ipsa quiescebat; placidae circum ora Napaeae

mulcebant somnos, flabra ciente manu;

haec digitos, illa est tenerum mirata labellum,

fusus ut e niveo pectore candor eat,

25

dumque alia extremum femori subducit amictum

obstupuit raris conscia facta bonis.

Nec properas, Hymenaee? Nec est quod rura revisas?

Nec praefert sanctas Antiniana faces?

Nec teneras tibi blanditias, nec carmina bella,

30

ingeminat nec: Hymen o Hymenaee, Hymen?

Mollis Hymen, Hymenaee, Hymen, Hymenaee, venito;

en propera ad lusus, o Hymenaee, tuos.

Libat apis tenerum rorem, fluit Atticus ille

inde liquor, dulci cerea mella favo;

35

libat Hymen tenerum florem, inde et Acidalius ille

it liquor, in tepido munera grata toro.

En te septenae, felix Hymenaee, puellae

invitant cupido munera ad ista sinu,

en tibi Acidalium spondent ad munera florem;

40

ipse leges, ipsi diffluet ille liquor.

Illa, vides, ut blanda oculis utque innuit ore,

flammeolum ut gestit laeta videre tuum?

Illa, vides, quos docta modos, quae carmina cantet,

offerat ut flores in tua dona suos?

45

Haec tibi purpureum stringit lasciva labellum

atque ait: hunc rorem libo, Hymenaee, tibi.

Haec choreis tete in mediis suspirat, et aegro

ventilat ipsa tuas corde, Hymenaee, faces.

Haec tibi lacteolas, atque haec, atque illa papillas

50

nudat, et: has, inquit, nudo, Hymenaee, tibi,

has et delicias, haec oscula prima novosque

amplexus servo gaudia et illa tibi.

Fauste, veni, formose, veni, tibi nupta parata est

quaeque sinu veneres spiret et ore charin,

55

ore charin veneresque sinu, ast, ubi eburnea lectum

intravit, spiret tum tibi veris honor,

stillet et ambrosiae decus immortale, tibique

et Charitum et Veneris dona beata fluant.

Euge, veni, bone dive, veni, bone sancte, venito:

60

euge, venit sanctus, divus et ipse venit.

Nunc, age, culta quidem divo sis obvia mater,

et sanctum amplexu suscipe blanda tuo;

sparge rosam, da serta deo, dic et bona verba,

oreque cum fausto carmina fausta cane.

65

Tu quoque felicis jam nacta, Aurelia, taedas,

ad primos postis compta sororis ades;

hic Genium accipies, Genio sua munera fundes,

quaeque Cypros mittit quaeque Sabaeus ager.

Casta quoque ad thalamos dux ipsa Hymenaeon amatos

70

duc castum, casto qua cubat ore soror.

Flammeolum ut Genio nitet atque ut coccina vestis,

ut decet in molli socculus ipse pede,

quam gemma in digitis, ut sertum in fronte virescit,

ridet ut ipsa domus, tecta ineunte deo.

75

Plaudamus Genio, sociae, Geniumque salutet

cuncta domus, Genio plaudat et omnis ager;

dicite io, domus omnis io, ager omnis et aer

dicat io, resonet longe Hymenaeus io,

faustus Hymen, formosus Hymen, felix Hymenaeus

80

laeta canant, felix et sine lite torus:

felici cum prole genus carumque nepotem

reddat avo, reddat pignora cara patri

Eugenia, et faciles ducat cum conjuge taedas,

quique amor est juvenum, sit quoque et ipse senum.

85

Nunc, age, felicis cultor non segnis agelli,

cui sonat apposito fistula blanda sono,

dic aliquid geniale deo, dic et bona nuptae;

nupta sono gaudet, carmine gaudet Hymen.»

«Ipse diem solem ad rapidum cum torreor aestu,

90

uxor adest gelidas et mihi portat aquas;

mox densas simul ad salices secedit uterque,

mecum Amor, at lateri conjugis haeret Hymen;

hic nos jungit Amor, lusus Hymenaeus Amori

monstrat, et ad partes hic venit hicque suas.

95

Nocte quidem tenue ad lumen dum vellera pecto,

torpet et hiberno frigore fessa manus,

hanc uxor refovetque sinu reficitque papillis;

somnus adest, lateri conjugis haeret Hymen;

Hic nos jungit Hymen, lassos mox repit in artus

100

somnus, init placidus pectora anhela sopor.

Muneris hoc, Hymenaee, tui est. Age, fistula, blandum

dic aliquid, quod rus quodque Hymenaeus amet.

Educit teneros foetus, fovet anxia nidum

mitis avis, fesso comparat ore cibum;

105

ast illi, ut tenues plumae increvere, relinquunt

et nidum et matris dulcia rostra suae:

ipsa suo natam in gremio fovet anxia mater,

educitque sinu sedulaque usque colit;

ast illa ut viditque virum sensitque hymenaeum,

110

linquit laeta domum matris et ora suae.

Munus et hoc Hymenaee tuum est: tibi luce puella

comitur et formae sedula quaerit opem,

nocte autem parat illecebras, parat oscula, dulcemque

amplexum et lusus deliciasque parat.

115

Ut tener aprico crescens hyacinthus in horto

ipse manu colitur, ipse rigatur aqua,

illum aurae tepidique fovent sub sole calores

guttaque, nocturno quae vaga rore cadit;

at postquam culto nituit spectatus agello,

120

ipse tener domini carpitur ungue sui;

sic tenera in molli crescit quae nata cubili

ipsa sinu matris, ipsa fovetur ope;

hanc et munditiae thalami comptusque decentes,

hanc juvat artifici purpura texta manu;

125

sed postquam incaluitque toro cupiitque hymenaeos,

hanc vir ab injecta vendicat ipse manu,

asserit et sibi jure suam atque Hymenaeon ad aram

clamat: io munus hoc, Hymenaee, tuum est,

munus et hoc, Hymenaee, tuum est. Age, candida, carmen

130

nunc itera atque sales, Antiniana, tuos;

te domini, te cura et agri studiumque puellae,

te moveant thalami jura et amicus Hymen.»

«Ne saevi, generose; tua est sine lite puella,

illa tibi placido est tota fovenda sinu;

135

neve nega, formosa, viro, quod dulce rogarit,

ipse quidem dulci dulcia mente petet.

Sit pax, sed sine lite tamen sint murmura; uterque

pacem amet et pacis murmura uterque sonet.

Ne pugna, mihi care; nihil pugnare necesse est,

140

concedet blandis victa puella jocis;

neve viro, mihi cara, tuo vestita repugna,

vestis obest rixae, rixa terenda joco est.

Ludite; sed medio in lusu pax saeviat, ut pax

rixa sit, ut rixae pax eat ipsa comes.

145

Jam ludunt, geminata sonant jam murmura; postes

claudite; adesto tuis, sancte Hymenaee, focis.

Vos, nuptae, quibus est conjux suus, ite, parate

gaudia vestra viris et sua dona toris.

Vos quoque, virgineus chorus innuptaeque puellae,

150

omnia felici dicite fausta die,

atque animo optatas jam jam praesumite taedas;

namque sua et vobis gaudia servat Hymen.»