Francorum incliti reges et claritate sanguinis et venustate morum ac gestorum magnificentia iam diu inter occiduos reges et principes, non aliter quam solis iubar inter sidera, effulsere. Ex quibus magnanimus Carolus, cuius inituri hystoriam sumus, Lodoici regis genitus, traxit originem. Cui cum et Lodoicus rex etiam frater esset, nec iam posset cristiani gregis Pastor ulterius perpeti Manfredi, Sicilie regis, fastidia, ab eodem Urbano ad Manfredi insolentiam reprimendam et ad suscipiendum regni ausonici dyadema pre ceteris orbis principibus invitatus est, cum comes esset andegavensis. Qui, tam Lodoici regis fratris sui quam ceterorum regni procerum suasionibus animatus, ingenti pectore, etsi longinqua ac laboriosa plurimum videretur, belli tam egregii expeditionem assumpsit, paratisque tam magno ceptui oportunis, commissa copiarum parte Guidoni, comiti Montisfortis, terrestre illi iter iniunxit. Ipse, cum reliqua naves conscendens, prospero ac pari eventu ambo Romam volatu celeri devenere. Nam nec is, cum omnis ligustinus sinus navium Manfredi ad impediendum iter preoccupatus esset, resistentie quicquam suscepit, nec ille, superato Alpium vertice et inter confragosa loca Gallie urbesque militum Manfredi refertas iter agens, a quoque prepeditus est. Mirabile quippe! Rome autem, postulantibus Romanis, urbis senator dictus, a Clemente, pontifice summo, regni Sicilie coronatus, etsi tempus assiduis imbribus et nivibus ingenti gelu concretis videretur adversum, in morem icti fulminis processit in hostem; et, preter spem omnium, apud Ceperanum, Campanie vicum, intravit cum omnibus copiis hostile regnum. Inde, egregio suorum opere, deiectis pugna Manfredi presidiis, Casini occupavit oppidum. Hinc in regni viscera se ferens, Beneventum usque pervenit, ex quo Manfredus, fere repentino eius adventu circunventus, cum omnibus copiis exiliens, cum vix illi cibi sumendi spatium concessisset, facta pugnandi copia, suos eduxit in aciem. Qui confestim, non aliter quam si sibi foret oblata victoria, letus suos exortatus in certamen eduxit, actumque est, seu virtute suorum seu hostium ignavia, ut, ceso exercitu atque Manfredo, victor evaderet. Qua victoria, ingenti preda ditatus et regno potitus est. Nam concursu undique a regnicolis facto, fere omnes in dictionem venere, et siqui forsan pauci remansere rebelles, labore minimo superati obedientes facti sunt. Ceterum non satis adhuc ubique rebus compositis, quod nuper intulerat alteri bellum sibi repente illatum est. Nam Corradinus, Corradi regis olim filius, quem occidisse arbitrabatur Manfredus, iam adultus, paternum regnum recuperaturus, maxima cum Germanorum manu, Romanis etiam faventibus et Henrico eorum senatore, Castelle regis filio, Regni fines usque pervenit. In quem cum adverteret animos incolarum flecti, et non nullas civitates iam in partes eius divertisse, congregatis confestim undique viribus, ante quam ad intrinseca regni penetraret, illi factus est obvius, eo loco qui vulgo dicitur Tagliacozzo; et ibi, inita pugna, magis Alardi senis arte quam suo robore victor effectus est. Deinde Corradinus, fugiens Siciliam petiturus, cum aliquibus ex primatibus suis capitur, et ad eum retrahitur vivus. Quem ipse, ut omnis spes auferretur Suevis, non absque infamie nota iussit occidi. Et post hec, qui ab eo desciverant in dictionem mira sunt celeritate redacti, et sic pace pariter ut securitate parta, gloriosus inter ceteros reges emicuit. Verum huic et alios superaddidit prodiga Fortuna splendores. Nam, in spem regni Ungarie, Carolo Claudo, filio suo, Maria, Stephani regis unica filia, coniugio iuncta est; Phylippo, secundo filio, Achaye principissa. Inde, litigantibus Hugone, rege Cypri, et Maria domicella de iure regni Ierusalem, ut eius tempora secundo ornarentur dyademate, agente sacerdotum principe, eidem Ierosolime regnum concessum est, cuius quod incolebant cristicole possedit omne. Hinc, a Lodoico fratre regibusque aliis pluribus moto in Egyptios bello, Cartago, olim potentissima civitas, et quicquid ab eisdem in litore affrico captum, eo quod iuris Siculorum regum quandoque fuisset compertum, tributarium illi factum est, una cum rege Tunisii Agareno. Sic igitur, honoribus multis in unum coniectis, dum celso sederet solio et assiduis successibus videretur stabilem sibi fundasse fortunam, sinistro agente sidere, in contrarium repente versa sunt omnia. Nam illi primo Phylippus, opinione quorundam veneno, subtractus est, nulla superstite prole, futurorum quippe triste presagium. Hinc, fabricante Fortuna dolos, tam avaritia quam luxuria suorum Siculis gravissimus factus, actum est ut violata pudicitia coniugis Iohannis de Procida, nobilis et astutissimi viri, adeo egre Iohannes ferret, ut ad comune votum vires omnes ingenii excitaret, nec minori labore quam sagacitate per biennium hinc inde discurrens incognitus, optimatum Sicilie animos, imperatoris constantinopolitani, Petri Aragonum regis, et Nicolai pontificis maximi in eandem deduxit sententiam; et ex composito, die eadem irritato apud Panormum tumultu, omnis insula in Gallos commota, omnes ad unum usque perimeret. Et, ne aliquod ex eis vestigium superesset, exenterate pregnantes et parvuli saxis illisi sunt. Exinde Petrus cum ingenti classe vocatus adveniens, omnem sibi occupavit insulam. Quod audiens, Carolus, iam de fortuna desperans, oravit - ut aiunt - si cadendum erat, in descensum passu traheretur parvo. Perdita igitur insula, et barbari regis vectigal illi sublatum est; et - quod fere monstrum videtur - cum ingentes sepius in hostem regem apparatus duxisset, continue frustratus abscessit. His insuper instantibus malis, portio ierosolimitani regni quam possederat, pulsis cristicolis, omnis ab Egyptiis occupata est. Postremo, cum vires excitasset omnes, et a Galliis cum classe maxima in hostes iturus veniret, Neapoli iam propinquus, audivit Carolum Claudum cum ingenti suorum numero navali pugna a Rogerio, sicule classis prefecto, superatum atque detentum, et Calabrorum oppida plura ad Siculos defecisse, et Neapolim fere seditioso tumultu deperditam. Quibus adeo perculsus est, ut mortem precatus sit. Tandem, oportunitate cogente, missa Brundisium classe, cum afflictam animam revocasset in vires, Neapolim veniens, et motu quorundam pernicie sedato, ad classem se contulit. Ibidem vero, autumno instante, cum ob penuriam oportunitatum incassum diu apud Gallias laborasse cognosceret, afflictus apud Foveam, Apulie oppidum, egritudinem incidit, et lacessitam laboribus vitam - ut non nulli asserunt - volens, omnia linquens in pendulo, terminavit. Et sic rex ingens, tot victoriarum inclitus, cui tria regna parebant, unius partiuncula, quam solam Fortuna senescenti reliquerat, captivo filio derelicta, ex amplissimo iuventutis fulgore senex fere decessit inglorius.