Quaestiones

in tertium De anima

Capitulum I

___________________________________________________________________________

I

De differentia intellectus

ad alias partes animae

Quaestio 1.

Utrum intellectivum radicatur in eadem animae substantia cum vegetativo et sensitivo.

Circa primum, de differentia intellectus ad alias partes animae, contingit quaerere duo. Primum, scilicet utrum intellectivum radicatur in eadem animae substantia cum vegetativo et sensitivo, et secundum utrum intellectivum secundum subiectum differat a vegetativo et sensitivo.

Circa primum sic arguitur et ostenditur quod intellectivum radicetur in eadem substantia cum vegetativo et sensitivo. Dicit Averroes supra principium «primi De anima», ubi movet Aristoteles quaestiones suas de anima, ibi dicit quod Aristoteles opinatur ista, scilicet sensitivum, vegetativum et intellectivum esse unam substantiam in subiecto.

Oppositum. Virtus radicata in forma immateriali non est eadem cum virtute radicata in forma materiali. Hoc est planum. Sed intellectus est virtus radicata in forma immateriali. Probatio, quoniam «tertio De anima» dicitur quod intellectus simplex est et immaterialis et substantia et impermixtus. Vegetativum sicut sensitivum radicatur in eadem substantia <materiali>. Ergo intellectivum non radicatur in eadem substantia cum vegetativo et sensitivo.

Solutio. Quidam ponunt quod vegetativum, sensitivum <et intellectivum> radicantur in eadem substantia simplici. Et dicunt isti quod tota anima advenit ab extrinseco sub triplici virtute et differentia animae, quarum una mediante, ipsa potest operari praeter corpus, ut mediante intellectu intelligit; sed mediante alia duplici virtute, scilicet vegetativo et sensitivo, non potest operari nisi in corpore. Unde non potest vegetare nec sentire nisi in corpore. Et sic per relationem ad corpus differunt illae tres virtutes, cum omnes adveniant ab extrinseco.

Qui sic ponit non habet unde evadat rationem Averrois, per quam probat quod unus sit intellectus in omnibus (et quamvis sumat multas solutiones aliorum), nisi per hoc quod vegetativum et sensitivum adveniunt ab extrinseco. Sine dubio difficile <non> est improbare quod adveniret anima ab extrinseco cum sua triplici virtute, scilicet vegetativo et sensitivo et intellectivo, cum Aristoteles videtur velle contrarium XV Animalium. Ibi enim dicit ipse: «solus intellectus est ab extrinseco».

Item ratione potest illa ratio improbari. Constat quod vegetativum et sensitivum educuntur de potentia materiae cum formatur progenitum. Si ergo adveniret vegetativum et sensitivum ab extrinseco, oporteret quod corrumperentur vegetativum et sensitivum prius educta de potentia materiae per vegetativum et sensitivum advenientia ab extrinseco, quod nullus poneret, quia nihil corrumpitur nisi a suo contrario; vel necessario oporteret quod in homine esset duplex vegetativum et duplex sensitivum, quod similiter est inconveniens.

Propter quod dicendum est aliter ad quaestionem. Dicendum enim quod intellectivum non radicatur in eadem anima simplici cum vegetativo et sensitivo, sicut vegetativum et sensitivum radicantur in eadem simplici, sed radicatur cum ipsis in eadem anima composita. Unde cum intellectus simplex sit, cum advenit, tum in suo adventu unitur vegetativo et sensitivo, et sic ipsa unita non faciunt unam simplicem, sed compositam.

Per hoc patet ad illud quod dicit Averroes quod Aristoteles opinatur vegetativum, sensitivum et intellectivum esse unam animam in subiecto. Verum est: unam compositam, non autem unam simplicem.

Secundum problema, scilicet utrum intellectivum differat a vegetativo et sensitivo, dimittitur hic usque ad tertium, scilicet de intellectu per comparationem ad corpus.