| |
|
- D e c r e t a l i u m
G r e g o r i i p a p a e I X
c o m p i l a t i o n i s
l i b e r I V
T i t u l u s I V .
De sponsa duorum.
- _______________________________________________
- Capitulum I.
Contrahens successive per verba
de praesenti cum duabus, tenetur adhaerere primae. Si autem primo contraxit per
verba de futuro, secundo per verba de praesenti, adhaerebit secundae.
- Augustinus de fide pactionis et consensus.
Duobus modis dicitur
fides pactionis et consensus. Si aliquis alicui mulieri fidem fecerit
pactionis, non debet aliam ducere. Si aliam duxerit, poenitentiam debet agere
de fide mentita; maneat tamen cum illa, quam duxit. Non enim rescindi debet
tantum sacramentum. Si autem fecerit fidem consensus, non licet ei aliam
ducere. Si autem duxerit, dimittet ipsam, et adhaerebit uxori priori.
Est autem fides pactionis, quando aliquis promittit alicui fidem, quod eam
ducet, si permiserit eum rem secum habere, vel etiam pro consensu. Fides autem
consensus est, quando, etsi non stringit manum, corde tamen et ore consentit
ducere, et mutuo se concedunt unus alii, et mutuo se suscipiunt.
- Capitulum II.
Ponit poenitentiam illius, qui
alterius sponsam de praesenti sibi accepit in uxorem; nec unquam in uxorem eam
habere potest. H. d. iuxta literam.
- Ex Brocardo libro XXX.
Accepisti illam in
uxorem tibi, quam alter sibi desponsatam habuerat. Dimitte illam, quia nunquam
potest tibi fieri legitima, et XL. dies in pane et aqua, quod carinam vocant,
cum septem sequentibus annis poeniteas.
- Capitulum III.
Sponsalia de praesenti non
solvuntur per sequens matrimonium, etiam carnali copula consummatum.
- Alexander III. Salernitano Archiepiscopo.
Licet praeter solitum et
amplius solito multis simus et variis negotiis praepediti ita, quod non sit
nobis facile aliquorum consultationibus respondere, illa tamen speciali gratia,
quam ad personam tuam habemus, et caritate cogimur fraterna, quid sentiamus de
his, super quibus consuluit nos prudentia tua, tibi, quantumcunque aliis simus
intenti, praesentibus literis aperire. Consuluisti nos siquidem, utrum, si
inter virum et mulierem, praestito vel non praestito sacramento, legitimus
consensus intervenerit de praesenti, carnali copula non secuta, liceat mulieri
alii nubere, vel, si nupserit alii, et carnalis fuerit copula subsecuta, an ab
ipso debeat separari. Super hoc autem Consultationi tuae taliter
respondemus, quod, si inter virum et mulierem legitimus consensus sub ea
solennitate, quae fieri solet, praesente scilicet sacerdote aut etiam notario,
sicut etiam in quibusdam locis adhuc observatur, coram idoneis testibus,
interveniat de praesenti, ita quidem, quod unus alterum in suo mutuo consensu
verbis consuetis expresse recipiat, utroque dicente: "ego te accipio in meam,
et: "ego te accipio in meum,"' sive sit iuramentum interpositum sive non, non
licet mulieri alii nubere. Et si nupserit, etiamsi carnalis copula sit secuta,
ab eo separari debet, et, ut ad primum redeat, ecclesiastica districtione
compelli, quamvis alii aliter sentiant, et aliter etiam a
quibusdam praedecessoribus nostris sit aliquando iudicatum. Verum etc. (cf.
c. 2. de conv. coni. III. 32.]
- Capitulum IV.
Ei, qui appellat in causa
matrimoniali, interdici debet, ne aliud matrimonium contrahat lite pendente, et
si contraxerit, debet separari.
- Idem Genuensi Archiepiscopo.
Tua fraternitas nos
consuluit, quid de his agere debeas, qui desponsant aliquas mulieres, et
processu temporis, antequam eas ducant vel cognoscant, accipiunt alias in
uxores. Super quo utique consultationi tuae taliter respondemus, quod, si vir
et mulier sese recipiunt expresso consensu de praesenti mutuo, neuter eorum
altero superstite poterit ad alia vota transire, etsi possit ad monasterium
transmigrare. Verum si inter ipsos non accessit consensus mutuus de praesenti,
sed promissio de futuro, videlicet quod uterque dixit alteri: "ego te recipiam
in meam," et: "ego te in meum," si alius mulierem illam desponsaverit et
traduxerit, etiamsi inter primos iuramentum fuerit, sicut diximus, de futuro, huius
desponsationis intuitu secundum non poterit matrimonium separari, sed eis est
de violatione fidei poenitentia iniungenda. De his vero, qui coram te super
desponsatione, facta per consensum mutuum de praesenti, controversiam movent,
et appellatione pendente, quam ante sententiam vel cognitionem causae ad sedem
apostolicam interponunt, accipiunt alias in uxores, hoc arbitramur agendum, ut,
si amodo in tali casu duxerint appellandum, eis in ecclesia publice interdicas arctius,
ne ante decisionem causae aliud contrahant matrimonium. Et si contra
interdictum ecclesiae ita publice factum venire praesumpserint,
matrimonium tam praesumptuose contractum poteris irritare. [De illis autem
etc. cf. c. 9. de desp. imp. IV. 2.]
- Capitulum V.
Qui duas per verba de praesenti
desponsat, primam desponsatam habebit in uxorem, etiamsi prius secundam
cognoverit: nec valet contraria consuetudo. Et hoc ultimum additur ad cap.
Licet supra eodem.
- Innocentius III. Mutinensi Episcopo.
Tuas dudum (Et infra:)
De consuetudine, quae diu in Mutinensi obtinuit civitate, ut, si quis iuraret
se aliquam ducturum, et citra carnis copulam desponsasset, si consequenter
desponsasset aliam et aliam cognovisset, primo cognita adiudicaretur viro, non
quae prius exstitit desponsata. (Et infra:) Ne vero turpis sit pars,
quae suo non congruit universo, et ecclesia Mutinensis tenere debeat humiliter
et servare quod beati Petri sedem et suam metropolim sequi viderit et docere:
in matrimoniis de cetero contrahendis illud te volumus observare, ut, postquam
inter legitimas personas consensus legitimus intervenerit de praesenti, qui
sufficit in talibus iuxta canonicas sanctiones, et, si solus defuerit, cetera,
etiam cum ipso coitu celebrata, frustrantur, si personae iunctae legitime cum
aliis postea de facto contrahant, quod prius de iure factum fuerat non poterit
irritari.
|
|