| |
|
-
- A n t i c l a u d i a n u s
s i v e D e o f f i c i i s
v i r i b o n i e t p e r f e c t i
L i b e r q u i n t u s
- ____________________________________
- Lucis inoffense spacium fontemque nitoris,
Quo radiant stelle, quo certant fulgure multo
Astra poli propriumque diem sine fine perhennant,
Quo celi faciem depingunt sidera, uirgo
- 5
- Exhilarata subit, hausto pro parte laboris
Pondere, letaturque poli perflata sereno.
In stellis ibi preradiant celoque fruuntur
Quos uel fama deos facto, uel fabula uerbo
Effinxit, retinentque sibi sine munere nomen.
- 10
- Hic nouus Alcides celo summittitur, illic
Perseus ardentis gladio metit ora Meduse;
Illic ense carens, ensem mentitur Orion,
Sub pugne facie sine bello bella minatur
Emoniusque senex, archu dictante, sagitam
- 15
- Excitat ad motum, nullo tamen illa uolatu
Effugit, aut monitus arcus euadit eundo.
Hic proles Ledea micat nec pignus amoris,
Quem prius in terris gessit, deponit in astris.
Vertitur in sidus, stellatus sidere fame,
- 20
- Hic cuius dono medicine stella caducis
Illuxit, contra morbos dans arma salutis.
Ablatos redimit uultus et damna pudoris
Parrasis in celum translata; repensat eidem
Iupiter ablatum florem, pro flore pudoris
- 25
- Eterno largitus ei florere nitore.
Preterea uariis stellis inscribitur aula
Celi, quas uario titulauit nomine quondam
Musa poetarum, ueri sub ymagine ludens.
Signorum duodena cohors prefulget in astris,
- 30
- Ex quo fulgore nitens infraque relinquit
Stellarum uulgus reliquasque superuenit astro.
Hic ardet Cancer, urit Leo, Virgo resultat.
Equat Libra diem, crudescit Scorpius, alget
Chyron, Capra riget, diffunditur Vrna, madescunt
- 35
- Pisces, exultat Aries, vexilla gerendo
Veris, preradiat Taurus Geminique Latones.
Hanc celi speciem Fronesis delibat ocellus,
Quam penetrare nequit uisus notamque requirit
Materiem tanteque stupet miracula lucis.
- 40
- Postquam celestes aditus celique profundum
Astrorumque uagos reditus emensa reliquit,
Inque supercilio mundi stetit anxia, mente
Fluctuat, in uarios motus deducitur; heret
Mens animusque fluit, dubitat cum mente uoluntas
- 45
- Ipsa nec in certo defigitur anchora mentis.
Namque timet dubitatque, timens ambage locorum
Seduci, quos ulterius uia porrigit anceps;
Que nullos hominum gressus uolucrumque uolatus
Noscit, ab incursu rerum strepituque uiantum
- 50
- Funditus excipitur, nullo uexata tumultu.
Hic hominis gressus nutans peccaret eundo,
Hebrius erraret pes ipse pedisque lucerna
Occia uisus hebens ageret, pedibusque negaret
Ducatum, lumenque foret sub lumine cecum,
- 55
- Non quod regnet ibi noctis caligo, sed illam
Emphatice lucis splendor purgatus inungit.
Difficilis conscensus ad hanc facilisque recessus,
Accessus paucis, casus patet omnibus, in quam
Vix aliquis transire ualet, ualet omnis ab illa
- 60
- Declinare uia, que paucis peruia multis
Clauditur, arta nimis uirtuti, larga ruine:
Non huc nobilitas generis, non gracia forme,
Non gaze deiectus amor, non gloria rerum,
Non mundanus apex, non uirtus corporis, audax
- 65
- Improbitas hominis, preceps audacia tendit,
Sed solum uirtus animi, constancia mentis
Factaque nobilitas, non nata sed insita menti,
Interior species, uirtutum copia, morum
Regula, paupertas mundi, contemptus honoris.
- 70
- Difficiles igitur aditus facilemque ruinam
Cum Fronesis uideat, magno succenditur estu
Sollicite mentis, uictique labore iugales
Nec iuga ferre uelint nec soluere iura magistre,
Ignarique uie, callem mirentur ineptum
- 75
- Gressibus, et pedibus gradiendi iura negantem;
Non Racio sursum deflectere possit habenas,
Quas retinent instanter equi domineque repugnant
Effrenes, ultraque negant seruire jubenti.
Dum mentem Fronesis anceps sentencia motus
- 80
- Distrahit in uarios nec pretemptare locorum
Abdita sola potest, nisi quis premonstret eidem,
Vel conducat eam, gressum moderatus euntis.
Ecce puella poli residens in culmine, celum
Despiciens, sursum delegans lumina, quiddam
- 85
- Extramundanum toto cognamine uisus
Vestigans, nil corporeum uenata sed ultra
Transcendens, incorporei scrutata latentem
Causam, principium rerum finemque requirens,
Visibus offertur Fronesis, uisumque nitore
- 90
- Luminis offendens, mentem nouitate relaxat.
Nec mirum quoniam tanto fulgore decoris
Preminet ut Stellas preditet fulgure, lumen
Lumine multiplicans et lucem luce, nec ipsi
Lumen adoptiuum largiri censet Olimpo.
- 95
- Nil terrestre gerens facie, nil ore caducum
Insinuans, mortale nichil genitumque puelle
Demonstrat facies, tantum celeste quod offert
Forma puellaris. Hanc argumenta decoris
Esse deam monstrant, instancia nulla refellit
- 100
- Quod decor ipse probat faciesque simillima celo.
Inflammat diadema caput quod, lampade multa
Gemmarum radians, auro flammatur et extra
Scintillans, lapidum duodeno sidere fulget.
Librum dextra gerit, sceptrum regale sinistra
- 105
- Gestat et ad librum plerumque recurrit ocellus;
Sed raro tendit ad uirgam, tandemque reuertens
Circuit ille manum solers, ne leua uacillet,
Succumbens honeri uirge, sceptrumque resignet.
Claudit eam uestis auro perfusa, refulgens
- 110
- Argento, plus ueste decens habituque decenti
Gracior et puro celi fulgencior astro,
Quam diuina manus et solers dextra Minerue
Texuit, ut forme nobis exponit honestas.
Hie archana Dei, diuine mentis abyssum
- 115
- Subtilis describit acus formaque figurat
Informem, locat immensum monstratque latentem.
Incirconscriptum describit, uisibus offert
Inuisum, quod lingua nequit pictura fatetur:
Quomodo Nature subiectus sermo stupescit,
- 120
- Dum temptat diuina loqui, uiresque loquendi
Perdit et ad ueterem cupit ille recurrere sensum,
Mutescuntque soni, uix barbutire ualentes,
Deque suo sensu deponunt uerba querelam;
Qualiter ipse Deus in se capit omnia rerum
- 125
- Nomina, que non ipsa Dei natura recusat,
Cuncta tamen, mediante tropo, dictante figura
Concipit et uoces puras sine rebus adoptat.
Ens iustus sine iusticia, uiuens sine uita,
Principium sine principio, finis sine fine,
- 130
- Immensus sine mensura, sine robore fortis,
Absque uigore potens, sine motu cuncta gubernans,
Absque loco loca cuncta replens, sine tempore durans,
Absque situ residens, habitus ignarus habendo
Cuncta simul, sine uoce loquens, sine pace quietus,
- 135
- Absque nouo splendore nitens, sine luce choruscans.
Nec solum iustus uera racione, sed ipsa
Iusticia est, non solum lucidus ipse, sed ipsa
Lux est nocte carens, nec solum nomine solo
Dicitur immensus, uerum mensura caduca
- 140
- Singula describens et certis finibus aptans,
Nec fortis sola dicti racione sed ipsum
Robur subsistit, eterno robore nitens.
Solus iure potens, qui summa potencia solus
Cuncta potest, a quo procedit posse potentum,
- 145
- Nec solum loca cuncta replet, sed singula solus
Infra se claudit, quasi meta locusque locorum.
Hic legitur tamen obscure tenuique figura
Qualiter una, manens, simplex, eterna potestas,
Fons, splendor, species, uia, uirtus, finis, origo,
- 150
- Ingenitus genitor, uiuens Deus, unicus auctor,
Unus in usya, personis trinus, in uno
Vnicus esse manet, quem trina relacio trinum
Reddit et in trino manet unus, trinus in uno.
Qua racione Patris speculum, lux, splendor, ymago,
- 155
- Filius est a Patre Deo Deus unus et idem,
Principium de principio, de lumine lumen,
Sol de sole micans, splendor productus ab igne,
A simili similis, a uero uerus, ab uno
Vnus, ab eterno nascens eternus, ab equo
- 160
- Equalis, bonus a summo, sublimis ab alto;
Qualiter ardor, amor, concordia, forma duorum
Spiritus est, in quo proprie Pater oscula proli
Donat et in nato sese Pater inuenit, in quo
Se uidet ipse parens, dum de se nascitur ipse
- 165
- Alter et in genito splendet gignentis ymago.
Cultibus hiis afflata poli regina caduca
Deserit atque Dei secretum consulit, heret
Diuinis, mentem terrenis exuit, ipsam
Haurit mente Noym, diuini fluminis haustu
- 170
- Ebria, sed pocius dicatur sobria, namque
Ebrietas nascens ex tali nectare, plena
Sobrietate uiget nec mentem cogit ab usu
Degenerare suo, uerum generosius ipsam
Erigit, elimans nostre contagia sordis.
- 175
- Hanc humilis gressu, uultu submissa, modesta
Gestibus assequitur Fronesis primoque salutem
Delibans, tali pingit concepta loquela:
«O regina poli, celi dea, filia summi
Artificis, facies nec enim diuina caducam
- 180
- Te docet, aut nostri generis defflere litturam,
Quam probat esse deam uultus sceptrumque fatetur
Reginam natamque Deo tua gloria monstrat,
Cui superum sedes, celi uia, limes Olimpi,
Extramundanus orbis regioque Tonantis
- 185
- Tota patet, soliumque Dei fatumque quod ultra est,
Me moderare uagam, stupidam rege, siste timentem
Indoctamque doce, fluitantem corripe, tristem
Letifica, gaudens peregrine consule, ceptum
Perfice, nutantem firma, succurre cadenti;
- 190
- Nam uaga sum, tremebunda, stupens, indocta, laborans,
Defficiens, ignara loci, peregrina, fatiscens;
Que, nitens superare polos sedesque supernas
Inuadens, penetrale Dei talamumque Tonantis
Consiliumque Iouis nutans, uaga, sola pererrans,
- 195
- Aggredior, celique uias pertempto latentes.
Nec tamen inconstans, preceps, improuida, casu
Precipitante uias, istos inuado labores;
Sed precibus cedens et tandem uelle coacta
Nature monitu, Virtutum numine, nutu
- 200
- Precipue Racionis ad hoc ego mittor, ut ipsa
Nature summo presentem uota Tonanti.
In multis errare manum Natura recordans,
Erratum reuocare uolens culpasque priores
Tergere, uel ueteres operis nouitate beati
- 205
- Excusare notas, hominem formare, beatum
Cudere, perfectum complere, creare modestum
Temptat, quo possit ueteres uelare reatus,
Erranti mundo dans de tot milibus unum,
Qui rectum sibi deffendat, scrutetur honestum,
- 210
- Damnet avariciam, diffundat munera, curet
Excessus, medium teneat, proscribat abusus.
Nec sine consiliis, nutu, moderamine, uoto
Virtutum discernit opus, sed tota sororum
Concio conceptus assensu nutrit eodem.
- 215
- Sed quoniam tantum circa terrena potentis
Nature uiget officium languetque potestas,
In superis nil iuris habens animamque creare
Nescia, quam sola pictoris dextra superni
Format et in nullo Nature iura requirit,
- 220
- Hac racione diu nitens multumque reluctans,
Huc agor et superos perquiro sola recessus,
Quo possim conferre Deo quod concipit ipsa
Nature racio, quod uirtus optat, ut ipsum
Velle Dei nostrum confirmet uelle precesque
- 225
- Audiat et nostris aspiret gracia uotis:
Vt diuina manus animam demittat ab alto,
Que sit mente sagax, uirtute referta, pudore
Predita, presignita fide, pietate refulgens,
Que, carnis uestita toga, sic uisitet orbem
- 230
- Quod facinus redimat pietas uirtusque reatum,
Incestumque pudor, fraudem ius, gloria casum,
Quod superet terrena domus, uis terrea, uestis
Corporee masse, corpus mortale, potentis
Nature ducatur opus, sic dote beatum
- 235
- Multiplici, nullo fraudatum munere forme,
Vt jam corporeum non dedignetur habere
Spiritus hospicium nec tantus defleat hospes
Hospicii tabem, sed carnis regnet in aula.
Ergo mihi describe uiam qua callis ad arcem
- 240
- Superni Iouis erigitur, nec deuia passim
Errabunda ferar, nec nostrum deuius error
Propositum perdat, uiduans mercede laborem.»
Hiis uerbis gauisa, poli regina benigno
Reddidit affatu quod se preberet eunti
- 245
- Consortem callisque ducem gressusque magistram.
Sed soli Fronesi ducatum spondet et ipsi
Consulit instanter, precepti robur eidem
Consilio miscens, ut currum deserat, ipsos
In celo deponat equos comitemque relinquat
- 250
- Inferius, que sit stabilis custodia tanti
Depositi, currum sistens frenansque iugales,
Ne si currus, equi, Racio nitantur in altum
Tendere, nec talem dignetur habere uiantem
Semita celestis, alios experta meatus,
- 255
- Erret equs, nutet Racio currusque uacillet.
Explentur mandata dee uotisque fauetur;
Stat Racio, sistuntur equi, quadriga quiescit.
Omnibus exclusis, solum regina secundum
Consorti concedit equm, qui parcius ipsum
- 260
- Admiretur iter nec multum deneget ipsos
Ascensus, fractus freni melioris habena.
Fertur equo Fronesis, se fert regina, uolatu
Fertur equs, dea certat equo gressuque uolantem
Preuenit et comiti pretemptat preuia gressum.
- 265
- Hactenus insonuit tenui mea Musa susurro,
Hactenus in fragili lusit mea pagina uersu,
Phebea resonante cheli; sed parua resignans,
Maiorem nunc tendo liram totumque poetam
Deponens, usurpo michi noua uerba prophete.
- 270
- Celesti Muse terrenus cedet Apollo,
Musa Ioui, uerbisque poli parencia cedent
Verba soli, tellusque locum concedet Olimpo.
Carminis huius ero calamus, non scriba uel actor,
Es resonans, reticens scriptoris carta, canentis
- 275
- Fistula, sculptoris scalprum uel musa loquentis,
Spina rosam gestans, calamus noua mella propinans,
Nox aliunde nitens, lucteum uas, nectare manans.
Summe parens, eterne Deus uiuensque potestas,
Vnica forma boni, recti uia, limes honesti,
- 280
- Fons ueri, sol iusticie, pietatis asylum,
Principium finisque, modus, mensura, sigillum,
Rerum causa, manens racio, noys alma, sophya
Vera, dies uerus, lux nescia noctis, origo
Summa, decor mundi perfectus, uita perhennis,
- 285
- Nata regens, uentura serens, nascencia seruans,
Omnia sub numero claudens, sub pondere sistens
Singula, sub stabili mensura cuncta choercens,
Qui rerum species et mundi sensilis umbram
Ducis ab exemplo mundi mentalis, eumdem
- 290
- Exterius pingens terrestris ymagine forme,
Qui ueterem massam de uultus sorde querentem
Inuestis meliore toga, formeque sigillo
Signans, excludis nexu mediante tumultum.
Efficiens causa, qui rem producis ad esse,
- 295
- Formalis, dum pingis eam, finalis in esse,
Dum rem conseruans certo sub fine cohartas,
Tu mihi preradia diuina luce meamque
Plenius irrorans diuino nectare mentem,
Complue, terge notas animi, tenebrasque recindens
- 300
- Discute meque tue lucis splendore serena.
Tu repara calamum, purga rubigine linguam,
Da bleso tua uerba loqui mutoque loquelam
Prebe, da fontem sicienti, dirige callem
Erranti, due nauta ratem portumque timenti
- 305
- Dona, celesti perflans mea carbasa uento.
Jam Fronesis, dictante dea, superauerat arces
Sydereas, callemque nouum nodosque uiarum
Mirans, que tante quereretur pondera molis,
Ni proprios uisus rerum nouitate foueret
- 310
- Et proprii partem ferret regina laboris.
Dum transit, miratur aquas, quas federat igni
Indiuisa loci series, nec flamma liquorem
Impedit, aut flamme certat liquor ille repugnans,
Sed pocius sua deponunt certaminis arma.
- 315
- Nec iam natiuos querunt memorare tumultus
Quos ligat assensus discors, discordia conchors,
Pax inimica, fides fantastica, falsus amoris
Nexus, amicicia fallax, umbratile fedus.
Figit in hiis uisum mentemque Sophia, sagaci
- 320
- Perquirens animo quis pacem fecit adesse,
Pax ubi nulla manet; quis Martem iussit abesse,
Mars ubi iura tenet; quis fedus nexuit illic,
Fedus ubi nullum; quis pacem miscuit ire,
Litigio fedus, liti coniunxit amorem.
- 325
- Alcius inquirit Fronesis, feruencius instans,
An liquor iste fluat, sibi quem uicina maritat
Flamma poli flammeque truces contemperat iras;
An nebule faciem gestans formamque uaporis,
In speciem nubis expassus, in ethere summo
- 330
- Pendeat et donet sicienti pocula flamme;
An glaciem gerat in specie reddatque figuram
Cristalli perdatque suum liquor ipse liquorem.
Sed tamen a Fronesi uiua racione probatur
Quod nullos illic possit torquere recursus
- 335
- Humor nec proprio ualeat discurrere fluctu,
Cum gremium nullus ibi prebeat alueus illi,
Nec matrix terrena sinus expendat eidem,
Nec centrum repetens, natiuo pondere tractus,
Humor ad ima ruat, proprie grauitatis amicus,
- 340
- Descensum cum flamma neget, sursumque manere
Cogat aquas, supraque liget quasi carcere clausas.
Nam qui furtiuo lapsu quasi nesciat ignis
A superis rorem descendere, sompniat ille
Philosophus, racione caret falsumque prophetat,
- 345
- Occia sectatur, nubes et inania captat,
In scirpo nodum querens, in lumine fumum,
In piano scrupulum fingens, in luce tenebras.
Hac eciam racione probat quod nullus ibidem
Exalat uapor in nebulas, nec pendulus humor
- 350
- Ethera uelat aquis, ubi nullas euomit auras
Terra, nec ignis ibi suspendit in ethere nubes.
Ex hiis concludit Fronesis quod celicus humor
Cristalli retinet speciem glaciemque figurat.
Que glacies, ignara gelu nec conscia brume,
- 355
- Estatem magis agnoscit celique calores,
Ad uultus ignis minime dignata liquari.
Hoc solo magis illa stupet meliusque mouetur,
Qua nexus mediante fide, quo federe pacis
Frigida conueniunt calidis, fluitancia pigris.
- 360
- Hic ubi nullus adest pacis mediator et omne
Fedus abest extrema ligans, quod pace reperta
Deleat hostiles rixas pugnamque recidat,
Defficit inquirens, querendo uincitur illa;
Quesitu superata suo sed uicta querelis
- 365
- Deffectus queritur proprios; sic ista querela
Questio fit, Fronesi suspiria sola relinquens.
Nec mirum si cedit ad hec Prudencia, que sic
Excedunt matris Nature iura, quod eius
Exuperant cursus, ad que mens defficit, heret
- 370
- Intellectus, hebet racio, sapiencia nutat,
Tullius ipse silet, mutescit musa Maronis,
Languet Aristotiles, Ptholomei sensus obumbrat.
Vlterius producit iter Prudencia, gressum
Informans gressu comitis, tandemque labore
- 375
- Magno, multiplici nisu, cognamine multo
Ascendit loca leticie, loca plena fauoris,
Celesti loca grata Deo, loca grata Tonanti.
Hic risus sine tristicia, sine nube serenum,
Delicie sine deffectu, sine fine uoluptas,
- 380
- Pax expers odii, requies ignara laboris,
Lux semper rutilans, sol ueri luminis, ortus
Nescius occasus, gratum sine uespere mane;
Hic splendor noctem, sacies fastidia nescit;
Gaudia plena uigent, nullo respersa labore.
- 385
- Non hic ambiguo graditur Fortuna meatu,
Non risum lacrimis, aduersis prospera, leta
Tristibus in firmans, non mel corrumpit aceto,
Aspera commiscens blandis, tenebrosa serenis,
Connectens luci tenebras, funesta iocosis,
- 390
- Sed requies transquilla manet, quam fine carentem
Fortune casus in nubila uertere nescit.
Hic sua preradiat celestis regia solis,
Que sordes hominum, mundi contagia spernit.
Extramundanus orbis mundique beata
- 395
- Porcio, munda magis quam mundus, purior ipso
Puro, lucidior claro, fulgencior auro,
Que blando splendore micat, que fulgurat igne
Innocuo, feruore carens, fulgoris habundans,
Blandicias splendoris habens, feruoris haborrens
- 400
- Nequiciam, splendore fouet nec uerberat estu.
Hic ignis minus igne calet, plus igne nitescit,
Sicque manens unus minor est et maior eodem.
Sed quoniam totus scintillat in igne beato
Hic locus et flamme nutu blanditur amico,
- 405
- Censetur polus empireus cui flamma benignis
Ignibus arridet aulamque nitoribus ornat.
Hic habitant ciues superi proceresque Tonantis,
Angelici cetus diuinaque numina, mundi
Rectores, turme celestes, agmina celi,
- 410
- Excubie nostri, uarius quos diuidit ordo,
Munus et officium, uirtus diuersa, potestas
Plurima dissimilisque gradus, distancia facti.
Hic ardent Seraphin, flammata calore superne
Lucis et eterni solis radiata nitore.
- 415
- Diuini fontis Cherubin saciata liquore,
Plus sapiunt mentique Dei perfectius herent,
Inque Tronis censura Dei librata resultat,
In quibus ipse Deus residens examina librat.
Nomen ab officio Dominancia numina sumunt,
- 420
- Que sicut superis cedunt, sic ceditur ipsis
A reliquis, pariterque iubent parentque iubenti.
Princeps turma suos disponit in ordine ciues
Atque suis uotis astringit uota suorum.
Aeris istius rectores, immo tyrannos
- 425
- Turba Potestatum uincit celestibus armis.
Legibus occurrunt Nature iuraque soluunt
Virtutes, formisque nouis antiqua reformant.
Mistica denudat, aperit secreta, reuelat
Abdita queue magis latitant archangelus orbi
- 430
- Nunciat et celi pandit misteria terris.
Maior in obsequiis sed ei uirtutibus impar,
Angelice plebis exercitus omnibus istis
Persoluit ius obsequii mundoque minora
Predicat et uarios nobis discurrit in usus.
- 435
- Hic ciues habitant suppremi regis in urbe.
Ciuibus hiis seruanda datur respublica celi,
Inter quos hec lex sanctitur ut imperet unus,
Hic operetur agens, reliquis obtemperet ille.
Quilibet in libro diuine mentis agenda
- 440
- Discit ibique legit que sint uentura, Deumque
Consulit, in speculo deitatis singula cernens:
Non solul tantam sibi uendicat angelus urbem.
Hic habitat quem uita deum uirtusque beatum
Fecit et in terris meruit sibi numen Olimpi,
- 445
- Corpore terrenus, celestis mente, caducus
Carne, Deus uita, uiuens diuinitus, extra
Terrenum sapiens, intus diuina repensans;
Quem non erexit fastus, non gloria rerum,
Non mundi deiectus amor, non lubrica fregit
- 450
- Luxuries, non luxus opum, non ardor habendi
Succendit, non liuor edax, non anxia fedat
Pestis auaricie, non laudis ceca cupido,
Sed pocius donauit eum Prudencia, mundi
Contemptus, rerum paupertas arctaque uictus
- 455
- Regula, despectus carnis, deiectio uite;
Qui calcauit opes animo uictore, malignum
Deiecit carnemque sibi seruire coegit.
Cetibus angelicis tales ascribit honestas
Vite, uirtutis meritum mercesque laboris,
- 460
- Quos uel uirgineus candor uel purpura uestit
Martirii, uel doctoris sua laurea ditat,
Vel quos aureole munus non excipit, omnes
Laurea communi fretos mercede coronat.
Cum sint diuersi merito meritique resultet
- 465
- Splendor inequalis, lux dispar, gaudia cunctis
Equa manent risusque pares, ubi dissona merces.
Nec mirum si leticie par gracia cunctos
Expectat, quibus una datur pro munere uita,
In quibus ipse Deus est omnibus omnia, donum
- 470
- Et donans, uni dans plurima, pluribus unum.
Hic superos ciues proprio precellit honore
Virgo que proprium pariendi lege pudorem
Non perdens, matris meruit cum uirgine nomen,
In qua concordant duo nomina, lite sepulta,
- 475
- Que secum pugnare solent litesque mouere,
Nec iam discordant mater uirgoque, sed ipsis
Litibus exclusis, se pacis ad oscula uertunt.
Hic natura silet, logice uis exulat, omnis
Rethorice perit arbitrium racioque uacillat.
- 480
- Hec est que miro diuini muneris usu
Nata patrem natumque parens concepit, honorem
Virgineum retinens nec perdens iura parentis,
In cuius uentris thalamo sibi summa parauit
Hospicium deitas, tunicam sibi texuit ipse
- 485
- Filius artificis summi, nostreque salutis
Induit ipse togam, nostro uestibus amictu.
Hec est stella maris, uite uia, porta salutis,
Regula iusticie, limes pietatis, origo
Virtutis, uenie mater thalamusque pudoris,
- 490
- Ortus conclusus, fons consignatus, oliua
Fructiferans, cedrus redolens, paradisus amenans,
Virgula pigmenti, uinaria cella, liquore
Predita celesti, nectar celeste propinans,
Nescia spineti florens rosa, nescia culpe
- 495
- Gracia, fons expers limi, lux nubila pellens,
Spes miseris, medicina reis, tutela beatis,
Proscriptis reditus, erranti semita, cecis
Lumen, deiectis requies, pausacio fessis.
Hec est que primos casus primeque parentis
- 500
- Abstersit maculas, uincens uirtute reatum,
Diruta restituens, reddens ablata, rependens
Perdita, restaurans amissa, fugata repensans,
Post uespertinos gemitus noua gaudia donans,
Post mortis tenebras uite nouitate relucens;
- 505
- Cuius ad aduentum redit etas aurea mundo,
Post facinus pietas, post culpam gracia, uirtus
Post uicium, pax post odium, post triste iocundum.
Vt rosa spineti compensat flore rigorem,
Vt dulcore suo fructum radicis amare
- 510
- Ramus adoptiuus redimit, sic crimina matris
Ista luit, matrem facit sua nata renasci,
Vt sic munda ream, corruptam uirgo, pudica
Effrontem, miseram felix humilisque superbam
Abluat et uite pariat sua filia matrem.
- 515
- Huius ab imperio celestis curia pendet,
Huius ad imperium deuota mente parata,
Cum qua celestis regni moderatur habenas,
Qui pater et proles eiusdem, natus et actor
Cuncta regit, sine fine regens, quo rege triumphat
- 520
- In celo miles, in terris militat exul.
Hic est qui carnis intrans ergastula nostre,
Se pena uinxit ut uinctos solueret, eger
Factus ut egrotos sanaret, pauper ut ipsis
Pauperibus conferret opem, deffunctus ut ipse
- 525
- Vita donaret deffunctos, exulis omne
Passus ut exilio miseros subduceret exul.
Sic liuore perit liuor, sic uulnere uulnus,
Sic morbus damnat morbum, mors morte fugatur,
Sic moritur uiuens ut uiuat mortuus, heres
- 530
- Exulat ut seruos heredes reddat, egenus
Fit diues pauperque potens, ut ditet egenos.
Sic liber seruit ut seruos liberet, imum
Summa petunt ut sic ascendant infima summum.
Vt nox splendescat, splendor tenebrescit, eclipsi
- 535
- Sol uerus languescit, ut astra reducat ad ortum,
Egrotat medicus, ut sanet morbidus egrum.
Se celum terre conformat, cedrus ysopo,
Ipse gigas nano, fumo lux, diues egeno,
Egroto sanus, seruo rex, purpura sacco.
- 540
- Hic est qui nostram sortem miseratus, ab aula
Eterni patris egrediens, fastidia nostre
Sustinuit sortis, sine crimine criminis in se
Deffigens penas et nostri damna reatus.
|
|