B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Dudo de St. Quentin
ca. 960 - 1026
     
   



G e s t a   N o r m a n n o r u m
s e u   d e   m o r i b u s   e t   a c t i s
p r i m o r u m   N o r m a n n i a e   d u c u m


C a p i t u l u m   4 0
( f o l .  5 9 v - 6 1 v )


_____________________________________________


Interim rex luthdouicus morulans rotomagensis urbis
moenibus. disponensque northmannicarum rerum negocia ut dominus;
fraudulenta falsae opinionis intentione. putans se esse regem
northmannorum et aduocatum; labile deducebat illic ocio tempus.
Quadam namque die. quidam tyro franciscae gentis. sufficientem
omnium rerum opulentiam dacigenae bernardi. quin etiam uxorem
praepulchrae speciei. ut concederet sibi; regem rogauit. Caeteri
namque tyrones huius peticionis famam secretius audientes;
uenerunt ad regem dicentes. Domine rex tibi incessanter semper
seruimus. et nullius rei sufficientia. nisi cibi potusque ditamur;
hos aduenas northmannos expelle abhinc et extermina precamur. et
largire nobis illorum beneficia concessis uxoribus. Nos uero hanc
urbem regemus seruicio tuae fidelitatis; nec de cuiuslibet
nostrorum infidelitate nutare quiueris. Consilium huius rei
nefandum enucleatur bernardo et dacigenis; uerumtamen uicissim
consulti. commiserunt illud taciturnitati. Rege uero luthdouico
laudunum regresso; nouercalisque odii zelo a northmannis nimium
perteso. turpis tyronum peticionis ambitione admodum tristes;
meditabantur interitum regis retractando unanimes. Vt autem regem
decipere aliquo subdolo conamine quiuissent. northmannorum
optimates; miserunt ad aigroldum regem daciae nobilioris et
dicioris potentiae milites. ut Richardo vuillelmi magni ducis
filio. suo consanguineo succerrere festinaret; quia rex franciscae
gentis totius northmanniae monarchiam uendicabat sibi. auferens
omnem honorem puero Richardo. eruto eius a uinculis. Haigroldus
uero rex daciae magnanimus. ob amorem Richardi sui propinqui;
legatos northmannorum honorifice suscepit; constructisque
nauibus. hisque cibariis et militibus repletis. ad littora
salinae corbonis. qua diua rapido meatu procelloso mari se
infundit. cum incredibili tyronum multitudine citius quam
quiuit; uenit. Constantinenses autem et baiocacenses audientes
aduentum regis haigroldi. propter amorem Richardi pueri.
uenerunt seruire illi. Fama ilico per frantiae climata celeriter
penetrauit; denuncians inaestimabilis multitudinis paganos adesse
littoribus northmannicis. Bernardus igitur caeterique
rotomagenses. fidelitatem regis luthdouici uerbis simulantes;
miserunt ad eum in dolo dicentes. Quoniam innumerabilis
copiosaeque multitudinis. pagani primeue iuuentutis flore nitidi.
nostris finibus sunt aduecti; precamur quatinus asscita manu
militari. subueniat uelocius nobis. si northmannicae regionis
principatu gaudere mauis. Rex autem legato. Fama nunciante audiui;
uerum esse quod dicis. Quapropter rex luthdouicus. huius
pestiferae legationis relatu ammonitus; concitato francigenae
gentis exercitu; uenit ad rotomagum repentinus. adducens secum
herluinum comitem. et lantbertum fratrem eius. Rex autem
haygroldus regis franciae audiens aduentum; fraudulento consilio
northmannorum. mandauit uenire illum contra se ad placitum. Rege
autem luthdouico confidenti in multitudine exercituum. et ire
disponenti; suae dampnationis ad placitum. dixit bernardus
rotomagensis. se fidelem simulans francorum. Gens contra quam
proficisceris ad conciliandum; internae dilectionis amore
recolens. dilexit nostrum comitem vuillelmum. et pro quo
martirizatus est intimo cordis affectu. odit nimium. Lite enim
herluini comitis. northmanni tali duce priuati; congredientur
intentione mortis in eum. si forte eum uiderint. Quapropter eum
noli ducere tecum; ne forte eo cognito. nascatur utriusque
exercitus iurgium. Tunc quidam ex tyronibus; bernardo respondisse
fertur. Num propter te caeterosque aduenas talis comes ut est
herluinus. ullis latebris repositus abscondetur? Bernardus autem tacite
quae agebantur considerabat; illiusque inuectionis dolorem in corde
pressabat. Luthdouicus autem rex francigenum mouens exercitum;
herluinum comitem conduxit secum. castraque metatus est citra
diuae decursum. Constantinenses atque baiocacenses cum rege
haygroldo ultra diuae fluenta; fixere tentoria. Bernardus primo
mane consurgens; uenit ad regem luthdouicum dicens. Domine rex
uelocius surge; et quid agendum sit. secretius cum tuis rimare.
Alterius moris est gens haec. quam francigena; argumentosae
calliditatis nimis plena. Tunc quidam recubans intrinsecus;
respondit bernardo rege annuente. stanti forinsecus. Pete dormitum
citius; quia non curamus de talibus. Bernardus uero huiuscemodi
uerbis exasperatus; repetiit castra rotomagensia uelocius.
Estuante uero sole hore diei tercia; coeperunt diuae alueum
constantinensium baiocacensiumque transire agmina. Bernardus autem
hoc intuens; regem iterum expeciit dicens. Supra satis rex
dormitare adhuc stude; quia gens dacigena transgressa diuae
flumen, stat equestris in littore. nescio cuius animositatis
intentione. Rex uero minacibus uerbis excitatus; surrexit ocius.
comitumque et militum frequentia constipatus. festinabat ire ad
sui colloquium interitus. Conuocansque bernardum; dixit ad eum.
Nescio quid meus mihi praesagit animus; placida non mihi est
quiete contemptus aut pugnam. aut aliquid nouum exagitat mihi
inuadere sollicitus. Ad haec bernardus. Nonne prohibui multis
prosecutionibus. ne comes herluinus huc conduceretur? His dictis;
uenit ad locum. quo placitum erat dispositum. Stabat autem illic
cum baiocacensibus et constantinensibus rex aygroldus. rege
luthdouico propius stante; cum francigenis altrinsecus. Stabat
autem et illic dacorum delecta iuuentus. adnixa hastis. tenensque
scuta in manibus. querebant occasionem; qua possent francos
occidere et regem. Mutue igitur uoluntatis colloquio rege ludouico
et daciae rege aygroldo. coutentibus francigenisque et dacigenis.
et baiocagenis. undique secus armatis circumstantibus. cuidam
militi noto quondam sibi; dixit comes herluinus. Cuius
sospitatis. cuiusque prosperitatis. uel cuius facultatis. tu et
origo tui generis? Respondit ille. Salubris sum incolomitatis.
locupletisque felicitatis. atque sufficientis ubertatis.
Constantinenses uero et baiocacenses. coeperunt ab interrogato
inquirere quisnam esset qui de commodis suae prosperitatis
tam familiariter sciscitaretur. Respondit ille inquirentibus.
Herluinus monasterioli castri; comes praecipuus. Constantinenses
autem; dixerunt baiocacensibus. Nonne hic cuius iurgio uel pro quo
deceptus est et martirizatus noster senior vuillelmus. marchio
duxque honestissimus? Erueturne hic infestus nostris manibus? His
dictis. commoto murmure incompescibili. torquent arma omnes
dacigenae. furiis stomachati; tantique domini morte fellae
estuante bachati. occasione cepta. inuadaunt herluinum comitem et
perimunt inperterriti. Francigenae autem. cupientes comitem
herluinum ulcisci; seque armis tueri. insurgunt super eos
intrepidi. Cuius occasionis dolo. praelii certamine atrociter
inito; franci telis. lanceisque pugnando confractis; obluctabantur
fortiter mucronibus extractis. Tandem multifluo pestiferoque
constantinensium et baiocacensium necnon paganorum cetu. hinc inde
uallati; iugulabantur dilacerati. uelut bidentes a lupis. Sic
mortifero per praelium inpulsu congressi; bis nouem comites
nobilissimi praeoccupantur morte. seuiente marte dilapsi; ex parte
regis luthdouici. nec erat ulla spes uitae uel fugae residuis. Rex
uero luthdouicus praesidio francorum cernens se desolatum;
expertusque praelii periculum. fugae tardantis expetebat auxilium.
Rex quippe aygroldus prospiciens abesse regem luthdouicum; uolucri
sonipede. agmen secans medium. citato cursu. persequebatur eum.
Rex autem ludouicus hac illacque fugitabat; quia freni a capite
equi delapsi habenas. manibus solummodo tenebat. Aygroldus autem
rex ludouicum taliter impeditum mox expetiit. et per capulum
fulgentem ensem tenens; uagina caua a latere diripit. militibusque
suis ne elaberetur neue occideretur; eum commendauit. Ipse uero
capto rege congratulans. ad praelii campum concite remeauit; et
adhuc armis francos se tuentes. ad internecionem usque prostrauit.
atque franciscae gentis laceros plagis horco detrusit. Northmanni
uero uictoria armisque et spoliis potiti. praeliique campus lustrantes
securi; ad humandum detulerunt exanimes suae gentis.

APOSTROFA
Digne pro meritis ducis futuri.
Richardi celebris. bonique iusti.
Fulgentis pueri. indolisque sacre.
Vestra proque fidelitate qua nunc.
Bellando patriam tenetis istam.
Northmanni o proceres. satis potentes.
In certamine praelii et triumpho.
Cauti. et consilio probique cuncto.
Seruantes stabili tenore pacem.
Et sacrae fidei peticionem.
Nunc saluete. ualete. auete. semper.
Et uos. et soboles. sacri et nepotes.
Omnis progenies. sacrata styrpis.
Septeneque locum quietis aptum.
Post arctus lugubrem solutionem.
In summoque bono noui refecti.
Sortis prospera. bis. dualis; octaue ac bis.
Cum sanctis capiatis aggregati.
Regnum qui patriae tenetis huius.
Vis uirtute. potentis et tenacis.
Richardi pueri in fidelitate.