Carmina miscellanea

Liber I

――――――――――――――――――――――――――――――――――――――――――

I   ad Vitalem episcopum

II   de templo domni Andreae quod ipse aedificavit

III   de basilica s. Stephani

IV   de basilica s. Martini

V   de cellula s. Martini

VI   item de basilica s. Martini

VII   item de basilica s. Martini

VIII   de basilica s. Vincenti

IX   item de basilica s. Vincenti

X   de basilica s. Nazari

XI   de basilica s. Dionysi

XII   de basilica s. Bibiani

XIII   de basilica s. Eutropis

XIV   de calice Leonti episcopi

XV   de Leontio episcopo

XVI   hymnus de eodem

XVII   ad Placidinam matrem eius

XVIII   de Bissonno villa

XIX   de Vereginis villa

XX   de Primiaco villa

XXI   de Egircio flumine

―――――――

I

Ad Vitalem episcopum Ravennensem

Antistes domini, meritis in saecula vivens,

gaudia qui Christi de grege pastor habes:

cum te Vitalem voluit vocitare vetustas,

noverat aeternum te meruisse diem;

5

dignus apostolica praefulgens mente sacerdos,

qui sacer Andreae tam pia templa locas.

quam bene pro meritis domini consedit in aula,

per quem digna deo est aedificata domus!

sumpsisti a domino culmen cui culmina condis:

10

qui tibi digna dedit reddis honore vicem.

emicat aula potens, solido perfecta metallo,

quo sine nocte manet continuata dies.

invitat locus ipse deum sub luce perenni,

gressibus ut placidis intret amando lares.

15

qui loca das populis, dominum quo semper adorent,

ut capiant veniam te facis esse viam.

gratia mens animus bonitas dilectio plebis

et gradus et pietas te dedit esse patrem.

prosperitas se vestra probat, quae gaudia supplens

20

intulit egregios ad tua vota viros.

dux nitet hinc armis, praefectus legibus illinc:

venerunt per quos crescere festa solent.

ne tibi desit honor, populum deus auxit opimum,

qui vidit sensum hoc voluisse tuum.

25

mysterium fidei conplevit vota petenti:

felix cui dominus quae cupis ipsa vehit!

plurima divino celebres sollemnia dono

atque dei florens templa locando colas.

II

Versus de templo domni Andreae quod

aedificavit Vitalis episcopus Ravennensis

Quisquis ad haec sancti concurris limina templi,

si venias supplex, hic prece sumis opem.

quam sacer antistes Vitalis condidit arcem,

culmine quae celso est tempore ducta brevi:

5

fundavit, struxit, dotavit, deinde dicavit

et meruit templi solvere vota sui.

quo veneranda pii requiescunt viscera Petri,

qui meruit solus clave ligare polos:

Paulus apostolica simul hac retinetur in aula,

10

seductor quondam qui modo doctor ovat:

hanc sacer Andreas propriam sibi vindicat arcem

et cum fratre pio participata regit;

haec sua tecta replet Laurentius igne sereno,

cui pia flamma dedit luce perenne diem;

15

Vitali domus ista placet, qui vivus harenis

defossus meruit perdere mortis iter:

sunt loca Martini qui texit veste tonantem:

ne magis algeret, se spoliare dedit;

ecce Vigili arx est quem rustica turba peremit:

20

unde mori voluit, mors magis ipsa fugit;

incolit haec pariter Marturius atque Sisennus,

quos genus atque fides et tenet una salus;

sanctus Alexander felixque Cicilia pollent,

quos meritis omnes una corona manet.

25

haec bonus antistes Vitale urguente Iohannes

condidit egregio viscera sancta loco.

o nimium felix, aeternum in lumen iture,

cuius vita suo proficit ista deo!

III

De basilica domni Stephani

Gloria celsa pios domini circumdat amicos,

quorum diffuso vivit in orbe decus.

pertulit hic martyr pro Christo orientis in axe:

ecce sub occasu templa beatus habet.

5

fundatus virtute dei, de morte triumphans

excepit lapides cui petra Christus erat.

gens Iudaea ferox, Stephanum quem perdere credis,

etsi carne, tamen nescit honore mori.

ille tenet palinam meritis, tu crimine poenam;

10

possidet ille polos, tu magis ima petis.

haec sacra Palladius Levitae templa locavit,

unde sibi sciat non peritura domus.

IV

De basilica S. Martini

Emicat aula decens venerando in culmine ducta,

nomine Martini sanctificata deo;

cui vitae merito fiducia tanta coruscat,

ut populis tribuat quod pia vota rogant.

5

extulit hanc Faustus devoto corde sacerdos,

reddidit et domino prospera dona suo.

XVI

Hymnus de Leontio episcopo

Agnoscat omne saeculum

antistitem Leontium,

Burdegalense praemium,

dono superno redditum.

5

Bilinguis ore callido

crimen fovebat invidum,

ferens acerbum nuntium

hunc iam sepulchro conditum.

Celare se non pertulit

10

qui triste funus edidit:

etsi nocere desiit,

insana vota prodidit.

Deceptus arte noxia

cassata deflet crimina,

15

dum, quae putabat tristia,

conversa sunt in gaudia.

Exempla saeva protulit,

calcanda cuncto tempore,

ut iam sibi conscriberet

20

decreta vivo antistite.

Fucata res haec contigit,

vitanda casto pectore,

superstite ut praesumeret

post fata quod vix debuit.

25

Gravat sacerdos ordinem

qui episcopatum sic petit:

praecepta qui conplectitur,

fugit honoris ambitum.

Hoc si cui sit debitum,

30

coactus ascendat gradum:

non se petente callide,

sed dante Christi munere.

Ineptus est quis ipse se

praeferre vult ecclesiae,

35

nam rem sacratum sumere

electio divina sit.

Karus sacerdos ordinem

Hilarius non ambiit,

Martinus illud effugit,

40

Gregorius vix sustulit.

Leges refutant ambitum.

invasor omnis pellitur:

quod respuunt praetoria,

vitet nefas ecclesia.

45

Maligna erant certamina

de sede non tamen sua.

quae nec pati desiderat,

non inferat mens inproba.

Nec longiore tempore

50

versantur in hoc murmure;

dum cogitant succedere,

redit sacerdos qui fuit.

Orante plebe protenus,

dum nemo credit, redditur:

55

quae confluunt post tristia,

maiora sunt haec gaudia.

Plausu favebat civitas

cui redit felicitas,

orbata quem defleverat

60

patrem recepit anxia;

Quem vix putabat redditum,

praeventa voto prospero;

res mira quando cernitur,

solet stupere visio.

65

Recolligit rector gregem

errore captum semitae;

pastoris arce cognita

gavisa sunt ovilia.

Sumpsit gradum quo tempore,

70

regressus est eo die:

quis non superno munere

hoc contigisse praedicet?

Tantum nec ante praemium

plebi fuit, cum factus est,

75

laetata quantum tunc fuit,

quando recepit praesulem.

Venite cives, plaudite

et vota votis addite:

quo facta sunt miracula,

80

servent cum caelestia.

Xρs sereno lumine

circumvolet quem reddidit,

ut trina crescat gratia

mercede vita gloria.

85

Ymnum canendo concrepet

quisquis deo non invidet:

laus eius est qui praesulem

de mortis ore retrahit.

Zelante fido pectore

90

tam vera dici non pudet.

haec parva nobilissimo

papae damus Leontio.