Carmina

ante 470

___________________________________________________

Carmen XI

Epithalamium.

Inter Cyaneas, Ephyraea cacumina, cautes

qua super Idalium levat Orithyion in aethram

exesi sale montis apex. ubi forte vagantem,

dum fugit, et fixit trepidus Symplegada Tifys,

5

atque recurrentem ructatum ad rauca Maleam

exit in Isthmiacum pelagus claudentibus alis

saxorum de rupe sinus, quo saepe recessu

sic tamquam toto coeat de lumine caeli,

artatur collecta dies tremulasque per undas

10

insequitur secreta vadi, transmittitur alto

perfusus splendore latex miroque relatu

lympha bibit solem tenuique inserta fluento

perforat arenti radio lux sicca liquorem.

Profecit studio spatium; nam Lemnius illic

15

ceu templum lusit Veneri fulmenque relinquens

hic ferrugineus fumavit saepe Pyragmon.

hic lapis est, de quinque locis dans quinque colores,

Aethiopus, Frygius, Parius, Poenus, Lacedaemon,

purpureus, viridis, maculosus, eburnus et albus.

20

postes chrysolithi fulvus diffulgurat ardor;

myrrhina, sardonyches, amethystus Hiberus, iaspis

Indus, Chalcidicus, Scythicus, beryllus, achates

attollunt duplices argenti cardine valvas,

per quas inclusi lucem vomit umbra smaragdi;

25

limina crassus onyx crustat propterque hyacinthi

caerula concordem faciunt in stagna colorem.

exterior non compta silex, sed prominet alte

asper ab assiduo lympharum verbere pumex.

interiore loco simulavit Mulciber auro

30

extantes late scopulos atque arte magistra

ingenti cultu naturae inculta fefellit,

huic operi insistens, quod necdum noverat illa

quae post Lemniacis damnavit furta catenis.

squameus huc Triton duplicis confinia dorsi

35

qua coeunt supra sinuamina tortilis alvi

inter aquas calido portabat corde Dionen.

sed premit adiecto radiantis pondere conchae

semiferi Galatea latus, quod pollice fixo

vellit, et occulto spondet conubia tactu.

40

tum gaudens torquente ioco subridet amator

vulnere iamque suam parcenti pistre flagellat.

pone subit turmis flagrantibus agmen Amorum;

hic cohibet delphina rosis, viridique iuvenco

hic vectus spretis pendet per cornua frenis;

45

hi stantes motu titubant plantaque madenti

labuntur firmantque pedum vestigia pennis,

illa recurvato demiserat ora lacerto

mollia; marcebant violae graviorque sopore

coeperat attritu florum descendere cervix.

50

solus de numero fratrum qui pulchrior ille est

deerat Amor, dum festa parat celeberrima Gallis,

quae socer Ommatius, magnorum maior avorum

patriciaeque nepos gentis, natae generoque

excolit auspiciis faustis. sed fulsit ut ille

55

forte dies, matrem celeri petit ipse volatu,

cuius fax, arcus, gorytus pendebat. at ille

cernuus et laevae pendens in margine palmae

libratos per inane pedes adverberat alis,

oscula sic matris carpens somnoque refusae

60

semisopora levi scalpebat lumina penna.

tum prior his alacer coepit: «nova gaudia porto

felicis praedae, genetrix. calet ille superbus

Ruricius nostris facibus dulcique veneno

tactus votivum suspirat corde dolorem.

65

esset si praesens aetas, impenderet illi

Lemnias imperium, Cressa stamen labyrinthi,

Alceste vitam, Circe herbas, poma Calypso,

Scylla comas, Atalanta pedes, Medea furores,

Hippodame ceras, cygno Iove nata coronam;

70

huic Dido in ferrum, simul in suspendia Phyllis,

Euadne in flammas et Sestias isset in undas.»

His haec illa refert: «Gaudemus, nate, rebellem

quod vincis laudasque virum; sed forma puellae est,

quam si spectasset quondam Stheneboeius heros,

75

non pro contemptu domuisset monstra Chimaerae;

Thermodontiaca vel qui genetrice superbus

sprevit Gnosiacae temeraria vota novercae,

hac visa occiderat, fateor, sed crimine vero;

et si iudicio forsan mihi quarta fuisset,

80

me quoque Rhoetea damnasset pastor in Ida;

«vincere» vel «si optas, istam da, malo, puellam»

dixerat: hanc dederam formam pro munere formae:

tantus honor geniusque genis; collata rubori

pallida blatta latet depressaque lumine vultus

85

nigrescunt vincto bacarum fulgura collo.

te quoque multimodis ambisset, Hiberia, ludis

axe Pelops, cursu Hippomenes luctaque Achelous,

Aeneas bellis, spectatus Gorgone Perseus;

nec minor haec species, totiens cui Iuppiter esset

90

Delia, taurus, olor, satyrus, draco, fulmen et aurum.

quare age, iungantur; nam census, forma genusque

conveniunt: nil hic dispar tua fixit arundo.

sed quid vota moror?» dixit currumque poposcit,

cui dederant crystalla iugum, quae frigore primo;

95

orbis adhuc teneri glacies ubi Caucason auget,

strinxit Hyperboreis Tanaitica crusta pruinis

naturam sumens gemmae, quia perdidit undae.

perforat hanc fulvo formatus temo metallo;

miserat hoc fluvius, cuius sub gurgite Nymphae

100

Mygdonium fovere Midam, qui pauper in auro

ditavit versis Pactoli flumina votis.

splendet perspicuo radios rota margine cingens

Marmaricae de fauce ferae, dum belua curvis

dentibus excussis gemit exarmarier ora;

105

misit et hoc munus tepidas qui nudus Erythras,

concolor Aethiopi vel crinem pinguis amomo,

fluxus odoratis vexat venatibus Indus,

illa tamen pasci suetos per Cypron olores

vittata stringit myrto, quis cetera tensis

110

lactea puniceo sinuantur colla corallo.

Ergo iter aggressi: pendens rota sulcat inanem

aera et in liquido non solvitur orbita tractu.

hic triplex uno comitatur Gratia nexu,

hic redolet patulo Fortunae Copia cornu,

115

hic spargit calathis, sed flores Flora perennes,

hic Cererem Siculam Farius comitatur Osiris,

hic gravidos Pomona sinus pro tempore portat,

hic Pallas madidis venit inter prela trapetis,

hic distincta latus maculosa nebride Thyias

120

Indica Echionio Bromii rotat orgia thyrso,

hic et Sigeis specubus qui Dindyma ludit

iam sectus recalet Corybas, cui gutture ravo

ignem per bifores regemunt cava buxa cavernas.

Sic ventum ad thalamos: tus, nardum, balsama, myrrhae

125

hic sunt, hic Phoenix busti dat cinnama vivi,

proxima quin etiam festorum afflata calore

iam minus alget hiemps, speciemque tenentia vernam

hoc dant vota loco, quod non dant tempora mundo.

tum Paphie dextram iuvenis dextramque puellae

130

complectens paucis cecinit sollemnia dictis,

ne facerent vel verba moram: «feliciter aevum

ducite concordes; sint nati sintque nepotes;

cernat et in proavo sibimet quod pronepos optet.»