Silvarum libri V

Liber secundus

_______________________________________________________

VII

Genethliacon Lucani ad Pollam

Lucani proprium diem frequentet

quisquis collibus Isthmiae Diones

docto pectora concitatus oestro

pendentis bibit ungulae liquorem.

5

ipsi quos penes est honor canendi,

vocalis citharae repertor Arcas,

et tu Bassaridum rotator Euhan,

et Paean et Hyantiae sorores

laetae purpureas novate vittas,

10

crinem comite, candidamque vestem

perfundant hederae recentiores.

docti largius evagentur amnes,

et plus Aoniae virete silvae,

et, si qua patet aut diem recepit,

15

sertis mollibus expleatur umbra.

centum Thespiacis odora lucis

stent altaria victimaeque centum,

quas Dirce lavat aut alit Cithaeron.

Lucanum canimus, favete linguis;

20

vestra est ista dies, favete, Musae,

dum qui vos geminas tulit per artes,

et vinctae pede vocis et solutae,

Romani colitur chori sacerdos.

Felix heu nimis et beata tellus,

25

quae pronos Hyperionis meatus

summis Oceani vides in undis

stridoremque rotae cadentis audis;

quae Tritonide fertilis Athenas

unctis, Baetica, provocas trapetis:

30

Lucanum potes imputare terris!

hoc plus quam Senecam dedisse mundo

aut dulcem generasse Gallionem.

attollat refluos in astra fontes

Graio nobilior Melete Baetis;

35

Baetim, Mantua, provocare noli.

Natum protinus atque humum per ipsam

primo murmure dulce vagientem

blando Calliope sinu recepit.

tum primum posito remissa luctu

40

longos Orpheos exuit dolores

et dixit: ‹puer o dicate Musis,

longaevos cito transiture vates,

non tu flumina nec greges ferarum

nec plectro Geticas movebis ornos,

45

sed septem iuga Martiumque Thybrim

et doctos equites et eloquente

cantu purpureum trahes senatum.

nocturnas alii Phrygum ruinas

et tardi reducis vias Vlixis

50

et puppem temerariam Minervae

trita vatibus orbita sequantur:

tu carus Latio memorque gentis

carmen fortior exeris togatum.

ac primum teneris adhuc in annis

55

ludes Hectora Thessalosque currus

et supplex Priami potentis aurum,

et sedes reserabis inferorum;

ingratus Nero dulcibus theatris

et noster tibi proferetur Orpheus.

60

dices culminibus Remi vagantis

infandos domini nocentis ignes.

hinc castae titulum decusque Pollae

iucunda dabis adlocutione.

mox coepta generosior iuventa

65

albos ossibus Italis Philippos

et Pharsalica bella detonabis,

quo fulmen ducis inter arma divi,

libertate gravem pia Catonem

et gratum popularitate Magnum.

70

tu Pelusiaci scelus Canopi

deflebis pius et Pharo cruenta

Pompeio dabis altius sepulcrum.

haec primo iuvenis canes sub aevo,

ante annos Culicis Maroniani.

75

cedet Musa rudis ferocis Enni

et docti furor arduus Lucreti,

et qui per freta duxit Argonautas,

et qui corpora prima transfigurat.

quid? maius loquar: ipsa te Latinis

80

Aeneis venerabitur canentem.

Nec solum dabo carminum nitorem,

sed taedis genialibus dicabo

doctam atque ingenio tuo decoram

qualem blanda Venus daretque Iuno

85

forma, simplicitate, comitate,

censu, sanguine, gratia, decore,

et vestros hymenaeon ante postes

festis cantibus ipsa personabo.

O saevae nimium gravesque Parcae!

90

o numquam data longa fata summis!

cur plus, ardua, casibus patetis?

cur saeva vice magna non senescunt?

sic gnatum Nasamonii Tonantis

post ortus obitusque fulminatos

95

angusto Babylon premit sepulcro;

sic fixum Paridis manu trementis

Peliden Thetis horruit cadentem;

sic ripis ego murmurantis Hebri

non mutum caput Orpheos sequebar.

100

sic et tu (rabidi nefas tyranni!)

iussus praecipitem subire Lethen,

dum pugnas canis arduaque voce

das solacia grandibus sepulcris,

(o dirum scelus! o scelus!) tacebis.›

105

Sic fata est leviterque decidentes

abrasit lacrimas nitente plectro.

At tu, seu rapidum poli per axem

famae curribus arduis levatus

qua surgunt animae potentiores,

110

terras despicis et sepulcra rides;

seu pacis merito nemus reclusi

felix Elysii tenes in oris,

quo Pharsalica turba congregatur,

et te nobile carmen insonantem

115

Pompei comitantur et Catones;

(tu magna sacer et superbus umbra

nescis Tartaron et procul nocentum

audis verbera pallidumque visa

matris lampade respicis Neronem),

120

adsis lucidus, et vocante Polla

unum, quaeso, diem deos silentum

exores: solet hoc patere limen

ad nuptas redeuntibus maritis.

haec te non thiasis procax dolosis

125

falsi numinis induit figura,

ipsum sed colit et frequentat ipsum

imis altius insitum medullis;

at solacia vana subministrat

vultus, qui simili notatus auro

130

stratis praenitet incubatque somno

securae. procul hinc abite, Mortes:

haec vitae genialis est origo.

cedat luctus atrox genisque manent

iam dulces lacrimae, dolorque festus,

135

quicquid fleverat ante, nunc adoret.