Saturarum liber

Satura I

___________________________________________________________

O curas hominum! o quantum est in rebus inane!

«quis leget haec?» min tu istud ais? nemo hercule. «nemo?»

vel duo vel nemo. «turpe et miserabile.» quare?

ne mihi Polydamas et Troiades Labeonem

5

praetulerint? nugae. non, si quid turbida Roma

elevet, accedas examenve inprobum in illa

castiges trutina nec te quaesiveris extra.

nam Romae quis non – a, si fas dicere – sed fas

tum cum ad canitiem et nostrum istud vivere triste

10

aspexi ac nucibus facimus quaecumque relictis,

cum sapimus patruos. tunc tunc – ignoscite (nolo,

quid faciam?) sed sum petulanti splene – cachinno.

Scribimus inclusi, numeros ille, hic pede liber,

grande aliquid quod pulmo animae praelargus anhelet.

15

scilicet haec populo pexusque togaque recenti

et natalicia tandem cum sardonyche albus

sede leges celsa, liquido cum plasmate guttur

mobile conlueris, patranti fractus ocello.

tunc neque more probo videas nec voce serena

20

ingentis trepidare Titos, cum carmina lumbum

intrant et tremulo scalpuntur ubi intima versu.

tun, vetule, auriculis alienis colligis escas,

articulis quibus et dicas cute perditus «ohe»?

«quo didicisse, nisi hoc fermentum et quae semel intus

25

innata est rupto iecore exierit caprificus?»

en pallor seniumque! o mores, usque adeone

scire tuum nihil est nisi te scire hoc sciat alter?

«at pulchrum est digito monstrari et dicier 'hic est.'

ten cirratorum centum dictata fuisse

30

pro nihilo pendes?» ecce inter pocula quaerunt

Romulidae saturi quid dia poemata narrent.

hic aliquis, cui circum umeros hyacinthina laena est,

rancidulum quiddam balba de nare locutus

Phyllidas, Hypsipylas, vatum et plorabile siquid,

35

eliquat ac tenero subplantat verba palato.

adsensere viri: nunc non cinis ille poetae

felix? non levior cippus nunc inprimit ossa?

laudant convivae: nunc non e manibus illis,

nunc non e tumulo fortunataque favilla

40

nascentur violae? «rides» ait «et nimis uncis

naribus indulges. an erit qui velle recuset

os populi meruisse et cedro digna locutus

linquere nec scombros metuentia carmina nec tus?»

Quisquis es, o modo quem ex adverso dicere feci,

45

non ego cum scribo, si forte quid aptius exit,

quando haec rara avis est, si quid tamen aptius exit,

laudari metuam; neque enim mihi cornea fibra est.

sed recti finemque extremumque esse recuso

«euge» tuum et «belle.» nam «belle» hoc excute totum:

50

quid non intus habet? non hic est Ilias Atti

ebria veratro? non siqua elegidia crudi

dictarunt proceres? non quidquid denique lectis

scribitur in citreis? calidum scis ponere sumen,

scis comitem horridulum trita donare lacerna,

55

et «verum» inquis «amo, verum mihi dicite de me.»

qui pote? vis dicam? nugaris, cum tibi, calve,

pinguis aqualiculus propenso sesquipede extet.

o Iane, a tergo quem nulla ciconia pinsit

nec manus auriculas imitari mobilis albas

60

nec linguae quantum sitiat canis Apula tantum.

vos, o patricius sanguis, quos vivere fas est

occipiti caeco, posticae occurrite sannae.

«Quis populi sermo est? quis enim nisi carmina molli

nunc demum numero fluere, ut per leve severos

65

effundat iunctura unguis? scit tendere versum

non secus ac si oculo rubricam derigat uno.

sive opus in mores, in luxum, in prandia regum

dicere, res grandes nostro dat Musa poetae.»

ecce modo heroas sensus adferre docemus

70

nugari solitos Graece, nec ponere lucum

artifices nec rus saturum laudare, ubi corbes

et focus et porci et fumosa Palilia feno,

unde Remus sulcoque terens dentalia, Quinti,

cum trepida ante boves dictatorem induit uxor

75

et tua aratra domum lictor tulit – euge poeta!

«est nunc Brisaei quem venosus liber Acci,

sunt quos Pacuviusque et verrucosa moretur

Antiopa aerumnis cor luctificabile fulta?»

hos pueris monitus patres infundere lippos

80

cum videas, quaerisne unde haec sartago loquendi

venerit in linguas, unde istud dedecus in quo

trossulus exultat tibi per subsellia levis?

nilne pudet capiti non posse pericula cano

pellere quin tepidum hoc optes audire «decenter»?

85

«fur es» ait Pedio. Pedius quid? crimina rasis

librat in antithetis, doctas posuisse figuras

laudatur: «bellum hoc.» hoc bellum? an, Romule, ceves?

men moveat? quippe, et, cantet si naufragus, assem

protulerim? cantas, cum fracta te in trabe pictum

90

ex umero portes? verum nec nocte paratum

plorabit qui me volet incurvasse querella.

«Sed numeris decor est et iunctura addita crudis.

cludere sic versum didicit 'Berecyntius Attis'

et 'qui caeruleum dirimebat Nerea delphin,'

95

sic 'costam longo subduximus Appennino.'

'Arma virum', nonne hoc spumosum et cortice pingui

ut ramale vetus vegrandi subere coctum?»

quidnam igitur tenerum et laxa cervice legendum?

«torva Mimalloneis inplerunt cornua bombis,

100

et raptum vitulo caput ablatura superbo

Bassaris et lyncem Maenas flexura corymbis

euhion ingeminat, reparabilis adsonat echo.»

haec fierent si testiculi vena ulla paterni

viveret in nobis? summa delumbe saliva

105

hoc natat in labris et in udo est Maenas et Attis

nec pluteum caedit nec demorsos sapit unguis.

«Sed quid opus teneras mordaci radere vero

auriculas? vide sis ne maiorum tibi forte

limina frigescant: sonat hic de nare canina

110

littera.» per me equidem sint omnia protinus alba;

nil moror. euge omnes, omnes bene, mirae eritis res.

hoc iuvat? «hic» inquis «veto quisquam faxit oletum.»

pinge duos anguis: «pueri, sacer est locus, extra

meiite.» discedo. secuit Lucilius urbem,

115

te Lupe, te Muci, et genuinum fregit in illis.

omne vafer vitium ridenti Flaccus amico

tangit et admissus circum praecordia ludit,

callidus excusso populum suspendere naso.

me muttire nefas? nec clam? nec cum scrobe? nusquam?

120

hic tamen infodiam. vidi, vidi ipse, libelle:

auriculas asini quis non habet? hoc ego opertum,

hoc ridere meum, tam nil, nulla tibi vendo

Iliade. audaci quicumque adflate Cratino

iratum Eupolidem praegrandi cum sene palles,

125

aspice et haec, si forte aliquid decoctius audis.

inde vaporata lector mihi ferveat aure,

non hic qui in crepidas Graiorum ludere gestit

sordidus et lusco qui possit dicere «lusce,»

sese aliquem credens Italo quod honore supinus

130

fregerit heminas Arreti aedilis iniquas,

nec qui abaco numeros et secto in pulvere metas

scit risisse vafer, multum gaudere paratus

si cynico barbam petulans nonaria vellat.

his mane edictum, post prandia Callirhoen do.