Eclogae

___________________________________________________________

V

Forte Micon senior Canthusque, Miconis alumnus,

torrentem patula vitabant ilice solem,

cum iuveni senior praecepta daturus alumno

talia verba refert tremulis titubantia labris:

5

«quas errare vides inter dumeta capellas

canaque lascivo concidere germina morsu,

Canthe puer, quos ecce greges a monte remotos

cernis in aprico decerpere gramina campo,

hos tibi do senior iuveni pater: ipse tuendos

10

accipe. iam certe potes insudare labori,

iam pro me gnavam potes exercere iuventam.

aspicis ut nobis aetas iam mille querelas

afferat et baculum premat inclinata senectus?

sed qua lege regas et amantes lustra capellas

15

et melius pratis errantes mollibus agnas,

percipe. vere novo, cum iam tinnire volucres

incipient nidosque reversa lutabit hirundo,

protinus hiberno pecus omne movebis ovili.

tunc etenim melior vernanti germine silva

20

pullat et aestivas reparabilis incohat umbras,

tunc florent silvae viridisque renascitur annus,

tunc Venus et calidi scintillat fervor amoris

lascivumque pecus salientes accipit hircos.

sed non ante greges in pascua mitte reclusos,

25

quam fuerit placata Pales. tum caespite vivo

pone focum geniumque loci Faunumque Laresque

salso farre voca; tepidos tunc hostia cultros

imbuat: hac etiam, dum vivit, ovilia lustra.

nec mora, tunc campos ovibus, dumeta capellis

30

orto sole dabis, simul hunc transcendere montem

coeperit ac primae spatium tepefecerit horae.

at si forte vaces, dum matutina relaxat

frigora sol, tumidis spument tibi mulctra papillis.

in tenebris quod mane fluet, rursusque premetur

35

mane quod occiduae mulsura redegerit horae.

parce tamen fetis: ne sint compendia tanti,

destruat ut niveos venalis caseus agnos;

nam tibi praecipuo fetura coletur amore.

te quoque non pudeat, cum serus ovilia vises,

40

si qua iacebit ovis partu resoluta recenti,

hanc umeris portare tuis natosque patenti

ferre sinu tremulos et nondum stare paratos.

nec tu longinquas procul a praesaepibus herbas

nec nimis amotae sectabere pabula silvae,

45

dum peragit vernum Iovis inconstantia tempus.

veris enim dubitanda fides: modo fronte serena

blandius arrisit, modo cum caligine nimbos

intulit et miseras torrentibus abstulit agnas.

at cum longa dies sitientes afferet aestus

50

nec fuerit variante deo mutabile caelum,

iam silvis committe greges, iam longius herbas

quaere; sed ante diem pecus exeat: umida dulces

efficit aura cibos, quotiens fugientibus Euris

frigida nocturno tanguntur pascua rore

55

et matutinae lucent in gramine guttae.

at simul argutae nemus increpuere cicadae,

ad fontem compelle greges; nec protinus herbas

et campos permitte sequi, sed protegat illos

interea veteres quae porrigit aesculus umbras.

60

verum ubi declini iam nona tepescere sole

incipietque serique videbitur hora premendi,

rursus pasce greges et opacos desere lucos.

nec prius aestivo pecus includatur ovili,

quam levibus nidis somnos captare volucris

65

cogitet et tremulo queribunda fritinniat ore.

cum iam tempus erit maturas demere lanas,

sucida iam tereti constringere vellera iunco,

hircorumque iubas et olentes caedere barbas,

ante tamen secerne pecus gregibusque notatis

70

consimiles include comas, ne longa minutis,

mollia ne duris coeant, ne candida fuscis.

sed tibi cum vacuas posito velamine costas

denudavit ovis, circumspice, ne sit acuta

forpice laesa cutis, tacitum ne pusula virus

75

texerit occulto sub vulnere: quae nisi ferro

rumpitur, a! miserum fragili rubigine corpus

arrodet sanies et putria contrahet ossa.

providus (hoc moneo) viventia sulphura tecum

et scillae caput et virosa bitumina portes,

80

vulneribus laturus opem. nec Brutia desit

pix tibi: tu liquido picis unguine terga memento,

si sint rasa, linas. durae quoque pondera malthae

ardenti coquito lentumque bitumen aheno,

impressurus ovi tua nomina; nam tibi lites

85

auferet ingentes lectus possessor in armo.

nunc etiam, dum siccus ager, dum fervida tellus,

dum rimosa palus et multo torrida limo

aestuat et fragiles nimium sol pulverat herbas,

lurida conveniet succendere galbana saeptis

90

et tua cervino lustrare mapalia fumo.

obfuit ille malis odor anguibus: ipse videbis

serpentum cecidisse minas: non stringere dentes

ulla potest uncos, sed inani debilis ore

marcet et obtuso iacet exarmata veneno.

95

nunc age vicinae circumspice tempora brumae

qua ratione geras. aperit cum vinea saepes

et portat laetas securus circitor uvas,

incipe falce nemus vivasque recidere frondes.

nunc opus est teneras summatim stringere virgas,

100

nunc hiemi servare comas, dum permanet umor,

dum viret et tremulas non excutit Africus umbras.

has tibi conveniet tepidis fenilibus olim

promere, cum pecudes extremus clauserit annus.

hac tibi nitendum, labor hic in tempore noster

105

gnavaque sedulitas redit et pastoria virtus.

ne pigeat ramos siccis miscere recentes

et sucos adhibere novos: licet horrida nimbis

instet hiems nimioque gelu nivibusque coactis

incurvare velit nemus et constringere frondes,

110

tu tamen aut leves hederas aut molle salictum

valle premes media: sitis est pensanda tuorum,

Canthe, gregum viridante cibo: nihil aridus illis,

ingenti positus quamvis strue, prosit acervus,

virgea si desint liquido turgentia suco

115

et quibus est aliquid plenae vitale medullae.

praecipue gelidum stipula cum fronde caduca

sterne solum, ne forte rigor penetrabile corpus

urat et interno vastet pecuaria morbo.

plura quidem meminisse velim, nam plura supersunt:

120

sed iam sera dies cadit et iam sole fugato

frigidus aestivas impellit Noctifer horas».