Hecyra

Actus V

______________________________________________________________________________

[ S c a e n a   I ]

B a c c h i s   L a c h e s

Ba. Non hoc de nihilost quod Laches me nunc conventam esse expetit;

nec pol me multum fallit quin quod suspicor sit quod velit.

La. videndumst ne minu' propter iram hanc impetrem quam possi<e>m,

730

aut nequid faciam plus quod post me minu' fecisse satiu' sit. adgrediar.Bacchi', salve.

Ba. salve, Lache. La. credo edepol te non nil mirari, Bacchis,

quid sit quapropter te huc foras puerum evocare iussi.

Ba. ego pol quoque etiam timida sum quom venĭt mi in mentem quae sim,

735

ne nomen mihi quaesti obsiet; nam mores facile tutor.

La. si vera dici' nil tibist a me pericli, mulier;

nam iam aetate eă sum ut non siet peccato mi ignosci aequom:

quo magis omnis res cautius ne temere faciam adcuro.

nam si id facis facturave es bonas quod par est facere,

740

inscitum offerre iniuriam tibi [me] inmerenti iniquom est.

Ba. est magna ecastor gratiā dě ĭstac re quam tibi habeam;

nam qui post factam iniuriam se expurget parŭm mi prosit.

sed quid ĭstuc est? La. meum receptas filium ad te Pamphilum. Ba. ah.

La. sine dicam: uxorem hanc priu' quam duxit, vostrum amorem pertuli.

745

maně: nondum etiam dixi id quod voluī. hic nunc uxorem habet:

quaere alium tibi firmiorem [amicum] dum tibi tempu' consulendi est;

nam neque ĭlle hoc animo erit aetatem neque pol tu eadem istac aetate.

Ba. quis id ait? La. socrus. Ba. men? La. te ipsam: et filiam abduxit suam,

puerumque ob eam rem clam voluit, natu' qui est, exstinguere.

750

 Ba. aliud si scirem qui firmare meam apŭd vos possem fidem

sanctius quam iusiurandum, id pollicerer tibi, Lache,

me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum.

La. lepida es. sed scin quid volŏ potius sodes facias? Ba. quid vis? cedo.

La. eas ad mulieres huc intro atque istuc iusiurandum idem

755

polliceare illis. exple animum îs teque hoc crimine expedi.

Ba. faciam quod pol, si esset alia ex hoc quaestu, haud faceret, scio,

ut de tali causa nuptae mulieri se ostenderet.

sed nolo esse falsa fama gnatum suspectum tuom,

nec leviorem vobis, quibus est minime aequom, eum viderier

760

inmerito; nam meritu' de me est quod queam illi ut commodem.

La. facilem benivolumque lingua tua iam tibi me reddidit:

nam non sunt solae arbitratae haec; ego quoque etiam credidi.

nunc quam ego te esse praeter nostram opinionem comperi,

fac eadem ut sis porro: nostra utere amicitia ut voles.

765

aliter si facies - reprimam me ne aegre quicquam ex me audias.

verum hoc moneo unum, qualis sim amicus aut quid possiem

potiu' quam inimicus, periclum facias.

_____

[ S c a e n a   I I ]

P h i d i p p u s   L a c h e s   B a c c h i s

Ph. Nil apŭd me tibi defieri patiar, quin quod opu' sit benigne praebeatur.

sed quom tu satura atque ebria eri', puer ut satur sit facito.

770

 La. noster socer, video, venit: puero nutricem adducit.

Phidippe, Bacchis deierat persancte . . Ph. haecin east? La. haec est.

Ph. nec pol ĭstae metuont deos neque eas respicere deos opinor.

Ba. ancillas dedo: quolubet cruciatu per me exquire.

haec res hic agitur: Pamphilo me facere ut redeat uxor

775

oportet: quod si perficio non paenitet me famae,

solam fecisse id quod aliae meretrices facere fugitant.

La. Phidippe, nostras mulieres suspectas fuisse falso

nobis in re ipsa invenimus: porro hanc nunc experiamur.

nam si compererit crimini tua se uxor credidisse,

780

missam iram faciet; sin autem est ob eam rem iratu' gnatus

quod peperit uxor clam, id levest: cito ab eo haec ira abscedet.

profecto in hac re nil malist quod sit discidio dignum.

Ph. velim quidem hercle. La. exquire: adest: quod sati' sit faciet ipsa.

Ph. quid mihi ĭstaec narras? an quia non tute ipse dudum audisti

785

de hac re animu' meus ut sit, Laches? illis modo explete animum.

La. quaeso edepol, Bacchi', quod mihi es pollicita tute ut serves.

Ba. ob eam rem vin ego ĭntroeam? La. ĭ, atque exple animum îs, coge ut credant.

Ba. eo, etsi sciŏ pol îs forē meum conspectum invisum hodie.

nam nupta meretrici hostis est, a viro ubi segregatast.

790

 La. at haec amicae erunt, ubi quam ob rem adveneris resciscent.

Ph. at easdem amicas fore tibi promitto rem ubi cognorint;

nam illas errore et te simul suspicione exsolves.

Ba. perii, pudet Philumenae. me sequimini huc intro ambae. -

La. quid ěst quod mihi malim quam quod huic intellego evenire,

795

ut gratiam ineat sine suo dispendio et mihi prosit?

nam si est ut haec nunc Pamphilum vere ab se segregarit,

scit sibi nobilitatem ex eo et rem natam et gloriam esse:

referet gratiam ei unaque nos sibi opera amicos iunget.

_____

[ S c a e n a   I I I ]

P a r m e n o   B a c c h i s

Pa. Edepol ne meam erus esse operam deputat parvi preti,

800

qui ob rem nullam misit frustra ubi totum desedi diem,

Myconium hospitem dum exspecto in arce Callidemidem.

itaque ineptus hodie dŭm ĭlli sedeo, ut quisque venerat,

accedebam: «adulescens, dicdum quaeso mi, es tu Myconius?»

«non sum.» «at Callidemides?» «non.» «hospitem ecquem Pamphilum

805

hic habes?» omnes negabant: neque eum quemquam esse arbitror.

denique hercle iam pudebat: abii. sed quid Bacchidem

ab nostro adfine exeuntem video? quid huĭc hic est rei?

Ba. Parmeno, opportune te offers: propere curre ad Pamphilum.

Pa. quid eo? Ba. dic me orare ut veniat. Pa. ad te? Ba. immo ad Philumenam.

810

 Pa. quid rei est? Ba. tuă quod nil refert percontari desinas.

Pa. nil aliud dicam? Ba. etiam: cognosse anulum illum Myrrinam

gnatae suae fuisse quem ipsus olim mi dederat. Pa. scio.

tantumne est? Ba. tantum: aderit continuo hoc ubi ex te audi<v>erit.

sed cessas? Pa. minime equidem; nam hodie mihi potestas haud datast;

815

ita cursando atque ambulando totum hunc contrivi diem.

B a c c h i s

Ba. Quantam obtuli adventu meo laetitiam Pamphilo hodie!

quot commodas res attuli! quot autem ademi curas!

gnatum ei restituo, qui paene harunc ipsi(u)sque opera periit;

uxorem, quam numquam est ratus posthac se habiturum, reddo;

820

qua re suspectu' suo patri et Phidippo fuit, exsolvi:

hic adeo his rebus anulus fuit initium inveniundis.

nam memini abhinc mensis decem fere ad me nocte prima

confugere anhelantem domum sine comite, vini plenum,

cŭm hŏc anulo: extimui ilico: «mi Pamphile», inquam «amabo,

825

quid exanimatu's obsecro? aut unde anulum istum nactu's?

dic mi.» ille alias res agere se simulare. postquam id video,

nescioquid suspicarier mage coepi, instare ut dicat.

homŏ se fatetur vĭ ĭn via nescioquam compressisse,

dicitque sese illi anulum, dum luctat, detraxisse.

830

eum haec cognovit Myrrinā in digito modo me habente[m],

rogat unde sit: narro omnia haec: inde est cognitio facta

Philumenam compressam esse ab eo et filium inde hunc natum.

haec tot propter me gaudia illi contigisse laetor:

etsi hoc meretrices aliae nolunt; neque enim est in rem nostram

835

ut quisquam amator nuptiis laetetur. verum ecastor

numquam animum quaesti gratia ad malas adducam partis.

ego dŭm ĭllo licitumst usa sum benigno et lepido et comi.

incommode mihi nuptiis evenit, factum fateor:

at pol me fecisse arbitror ne id merito mi eveniret.

840

multa ex quo fuerint commoda, ei(u)s incommoda aequomst ferre.

_____

[ S c a e n a   I V ]

P a m p h i l u s   P a r m e n o   B a c c h i s

Pam. Vidě, mi Parmeno, etiam sodes ut mi haec certa et clara attuleris,

ne me in breve conicias tempu' gaudio hoc falso frui.

Par. visumst. Pam. certen? Par. certe. Pam. deu' sum si hoc ităst. Par. verum reperies.

Pam. manědum sodes: timeo ne aliud credam atque aliud nunties.

845

 Par. maneo. Pam. sic te dix[iss]e opinor, invenisse Myrrinam

Bacchidem anulum suom habere. Par. factum. Pam. eum quem olim ei dedi:

eaque hoc te mihi nuntiare iussit. itanest factum? Par. ita, inquam.

Pam. quis me est fortunatior venŭstati'que adeo plenior?

egŏn prŏ hoc te nuntio qui donem? qui? qui? nescio.

850

 Par. at ego sciŏ. Pam. quid? Par. nihilo enim;

nam neque ĭn nuntio neque ĭn me ipso tibi boni quid sit scio.

Pam. egon qui ab Orco mortuom me reducem in lucem feceris

sinam sine munere a me abire? ah nimium me ignavom putas.

sed Bacchidem eccam video stare ante ostium:

855

mě ěxspectat credo: adibo. Ba. salve, Pamphile.

Pam. o Bacchis, o mea Bacchi', servatrix mea!

Ba. bene factum et volup est. Pam. factis ut credam facis;

antiquamque adeo tuam venustatem obtines

ut volŭptati obitu' sermo adventu' tuo', quoquomque adveneris,

860

semper siet. Ba. at tŭ ěcastor morem antiquom atque ingenium obtines

ut unus hominum homo te vivat numquam quisquam blandior.

Pam. hahahae, tun mihi ĭstuc? Ba. recte amasti, Pamphile, uxorem tuam;

nam numquam ante hunc diem meis oculis eam, quod nossem, videram:

perliberali' visast. Pam. dic verum. Ba. ita me dĭ ament, Pamphile.

865

 Pam. dic mi, harunc rerum numquid dixti iam patri? Ba. nil. Pam. neque opus est

adeo muttito. placět non fieri hoc itidem ut in comoediis

omnia ŏmnes ubi resciscunt. hic quos par fuerat resciscere

sciunt; quos non autem aequomst scire neque resciscent neque scient.

Ba. immo etiam qui hoc occultari facilius credas dabo.

870

Myrrina ita Phidippo dixit iureiurando meo

se fidem habuisse et propterea te sibi purgatum. Pam. optumest:

speroque hanc rem esse eventuram nobis ex sententia. -

Par. ere, licetne scire ex te hodie, quid sit quod feci boni?

aut quid ĭstuc est quod vos agiti'? Pam. non licet. Par. taměn suspicor:

875

ego hŭnc ab Orco mortuom quo pacto . . ! Pam. nescis, Parmeno,

quantum hodie profueris mihi et ěx quanta aerumna extraxeris.

Par. ĭmmŏ vero scio, neque [hoc] inprudens feci. Pam. ego ĭstuc sati' scio. Par. an

temere quicquam Parmeno praetereat quod facto usu' sit?

Pam. sequere me intro, Parmeno. Par. sequor. equidem plus hodie boni

880

feci inprudens quam sciens ante hunc diem umquam. Cantor. plaudite!