Eclogae vel bucolica

Ecloga V

___________________________________________________

Ecloga quinta

Menalcas, Mopsus.

Menalcas

Cur non, Mopse, boni quoniam convenimus ambo

tu calamos inflare levis, ego dicere versus,

hic corylis mixtas inter consedimus ulmos?

Mopsus

Tu maior; tibi me est aequum parere, Menalca,

5

sive sub incertas zephyris motantibus umbras,

sive antro potius succedimus. aspice, ut antrum

silvestris raris sparsit labrusca racemis.

Menalcas

Montibus in nostris solus tibi certat Amyntas.

Mopsus

Quid, si idem certet Phoebum superare canendo?

Menalcas

10

Incipe, Mopse, prior, si quos aut Phyllidis ignes

aut Alconis habes laudes aut iurgia Codri.

incipe; pascentis servabit Tityrus haedos.

Mopsus

Immo haec, in viridi nuper quae cortice fagi

carmina descripsi et modulans alterna notavi,

15

experiar. tu deinde iubeto certet Amyntas.

Menalcas

Lenta salix quantum pallenti cedit olivae,

puniceis humilis quantum saliunca rosetis,

iudicio nostro tantum tibi cedit Amyntas.

sed tu desine plura, puer; successimus antro.

Mopsus

20

Exstinctum nymphae crudeli funere Daphnim

flebant - vos coryli testes et flumina nymphis -,

cum complexa sui corpus miserabile nati

atque deos atque astra vocat crudelia mater.

non ulli pastos illis egere diebus

25

frigida, Daphni, boves ad flumina; nulla neque amnem

libavit quadrupes, nec graminis attigit herbam.

Daphni, tuum Poenos etiam ingemuisse leones

interitum montesque feri silvaeque loquuntur.

Daphnis et Armenias curru subiungere tigris

30

instituit; Daphnis thiasos inducere Bacchi,

et foliis lentas intexere mollibus hastas.

vitis ut arboribus decori est, ut vitibus uvae,

ut gregibus tauri, segetes ut pinguibus arvis:

tu decus omne tuis. postquam te fata tulerunt,

35

ipsa Pales agros atque ipse reliquit Apollo.

grandia saepe quibus mandavimus hordea sulcis,

infelix lolium et steriles nascuntur avenae;

pro molli viola, pro purpurea narcisso

carduus et spinis surgit paliurus acutis.

40

spargite humum foliis, inducite fontibus umbras,

pastores, mandat fieri sibi talia Daphnis,

et tumulum facite, et tumulo super addite carmen:

«Daphnis ego in silvis, hinc usque ad sidera notus,

formosi pecoris custos, formosior ipse».

Menalcas

45

Tale tuum carmen nobis, divine poeta,

quale sopor fessis in gramine, quale per aestum

dulcis aquae saliente sitim restinguere rivo.

nec calamis solum aequiperas, sed voce magistrum.

fortunate puer, tu nunc eris alter ab illo.

50

nos tamen haec quocumque modo tibi nostra vicissim

dicemus, Daphnimque tuum tollemus ad astra;

Daphnim ad astra feremus: amavit nos quoque Daphnis.

Mopsus

An quicquam nobis tali sit munere maius?

et puer ipse fuit cantari dignus, et ista

55

iam pridem Stimichon laudavit carmina nobis.

Menalcas

Candidus insuetum miratur limen Olympi

sub pedibus videt nubes et sidera Daphnis.

ergo alacris silvas et cetera rura voluptas

Panaque pastoresque tenet Dryadasque puellas.

60

nec lupus insidias pecori nec retia cervis

ulla dolum meditantur: amat bonus otia Daphnis.

ipsi laetitia voces ad sidera iactant

intonsi montes; ipsae iam carmina rupes,

ipsa sonant arbusta: «deus, deus ille, Menalca!»

65

sis bonus o felixque tuis! en quattuor aras:

ecce duas tibi, Daphni, duas altaria Phoebo.

pocula bina novo spumantia lacte quotannis,

craterasque duo statuam tibi pinguis olivi,

et multo in primis hilarans convivia Baccho,

70

ante focum, si frigus erit, si messis, in umbra

vina novum fundam calathis Ariusia nectar.

cantabunt mihi Damoetas et Lyctius Aegon;

saltantis Satyros imitabitur Alphesiboeus.

haec tibi semper erunt et cum sollemnia vota

75

reddemus nymphis, et cum lustrabimus agros.

dum iuga montis aper, fluvios dum piscis amabit,

dumque thymo pascentur apes, dum rore cicadae,

semper honos nomenque tuum laudesque manebunt.

ut Baccho Cererique, tibi sic vota quotannis

80

agricolae facient; damnabis tu quoque votis.

Mopsus

Quae tibi, quae tali reddam pro carmine dona?

nam neque me tantum venientes sibilus austri

nec percussa iuvant fluctu tam litora, nec quae

saxosas inter decurrunt flumina vallis.

Menalcas

85

Hac te nos fragili donabimus ante cicuta.

haec nos «formosum Corydon ardebat Alexim»,

haec eadem docuit «cuium pecus? an Meliboei?»

Mopsus

At tu sume pedum, quod, me cum saepe rogaret,

non tulit Antigenes, et erat tum dignus amari,

90

formosum paribus nodis atque aere, Menalca.