Publius Vergilius Maro
70 - 19 a. Chr. n.
|
Appendix Vergiliana
Moretum
Hoc carmen scripsitpoeta ignotus saeculo primo,fortasse circum annum 20
|
___________________________________________________
|
|
Vasum boeoticum
Moretum
Iam nox hibernas bis quinque peregerat horasexcubitorque diem cantu praedixerat ales,Simulus exigui cultor cum rusticus agri,tristia venturae metuens ieiunia lucis, | |
5 | membra levat vili sensim demissa grabatosollicitaque manu tenebras explorat inertesvestigatque focum, laesus quem denique sensit.parvulus exusto remanebat stipite fomeset cinis obductae celabat lumina prunae. |
10 | admovet his pronam summissa fronte lucernamet producit acu stuppas umore carentis,excitat et crebris languentem flatibus ignem.tandem concepto, sed vix, fulgore receditoppositaque manu lumen defendit ab aura |
15 | et reserat clausae +qua pervidet+ ostia clavis.fusus erat terra frumenti pauper acervus:hinc sibi depromit quantum mensura patebat,quae bis in octonas excurrit pondere libras.inde abit adsistitque molae parvaque tabella, |
20 | quam fixam paries illos servabat in usus,lumina fida locat; geminos tunc veste lacertosliberat et cinctus villosae tergore capraeperverrit cauda silices gremiumque molarum.advocat inde manus operi, partitus utroque: |
25 | laeva ministerio, dextra est intenta labori.haec rotat adsiduum gyris et concitat orbem(tunsa Ceres silicum rapido decurrit ab ictu),interdum fessae succedit laeva sororialternatque vices. modo rustica carmina cantat |
30 | agrestique suum solatur voce laborem,interdum clamat Scybalen (erat unica custos,Afra genus, tota patriam testante figura,torta comam labroque tumens et fusca colore,pectore lata, iacens mammis, compressior alvo, |
35 | cruribus exilis, spatiosa prodiga planta):hanc vocat atque arsura focis imponere lignaimperat et flamma gelidos adolere liquores.postquam implevit opus iustum versatile finem,transfert inde manu fusas in cribra farinas |
40 | et quatit; ac remanent summo purgamina dorso;subsidit sincera foraminibusque liquaturemundata Ceres. levi tum protinus illamcomponit tabula, tepidas super ingerit undas,contrahit admixtos nunc fontes atque farinas, |
45 | transversat durata manu liquidoque coacta,interdum grumos spargit sale. iamque subactumlevat opus palmisque suum dilatat in orbemet notat impressis aequo discrimine quadris.infert inde foco (Scybale mundaverat aptum |
50 | ante locum) testisque tegit, super aggerat ignis.dumque suas peragit Vulcanus Vestaque partes,Simulus interea vacua non cessat in hora,verum aliam sibi quaerit opem, neu sola palatosit non grata Ceres, quas iungat comparat escas. |
55 | non illi suspensa focum carnaria iuxtadurati sale terga suis truncique +vacabant+,traiectus medium sparto sed caseus orbemet vetus adstricti fascis pendebat anethi:ergo aliam molitur opem sibi providus heros. |
60 | hortus erat iunctus casulae, quem vimina paucaet calamo rediviva levi munibat harundo,exiguus spatio, variis sed fertilis herbis.nil illi deerat quod pauperis exigit usus;interdum locuples a paupere plura petebat. |
65 | nec sumptus erat ullius [opus], sed regula curae:si quando vacuum casula pluviaeve tenebantfestave lux, si forte labor cessabat aratri,horti opus illud erat. varias disponere plantasnorat et occultae committere semina terrae |
70 | vicinosque apte +cura+ summittere rivos.hic holus, hic late fundentes bracchia betaefecundusque rumex malvaeque inulaeque virebant, |
73 | hic siser et nomen capiti debentia porra |
73a | [hic etiam nocuum capiti gelidum papaver,] |
74 | grataque nobilium requies lactuca ciborum, |
75 | . . . . . . . crescitque in acumina radixet gravis in latum dimissa cucurbita ventrem.verum hic non domini (quis enim contractior illo?)sed populi proventus erat, nonisque diebusvenalis umero fasces portabat in urbem, |
80 | inde domum cervice levis, gravis aere redibatvix umquam urbani comitatus merce macelli:cepa rubens sectique famem domat area porriquaeque trahunt acri vultus nasturtia morsuintibaque et Venerem revocans eruca morantem. |
85 | tum quoque tale aliquid meditans intraverat hortum;ac primum leviter digitis tellure refossaquattuor educit cum spissis alia fibris,inde comas apii graciles rutamque rigentemvellit et exiguo coriandra trementia filo. |
90 | haec ubi collegit, laetum consedit ad ignemet clara famulam poscit mortaria voce.singula tum capitum nodoso corpore nudatet summis spoliat coriis contemptaque passimspargit humi atque abicit; servatum +gramine+ bulbum |
95 | tinguit aqua lapidisque cavum demittit in orbem.his salis inspargit micas, sale durus adesocaseus adicitur, dictas super ingerit herbas,et laeva +vestem+ saetosa sub inguina fulcit,dextera pistillo primum fragrantia mollit |
100 | alia, tum pariter mixto terit omnia suco.it manus in gyrum: paulatim singula viresdeperdunt proprias, color est e pluribus unus,nec totus viridis, quia lactea frusta repugnant,nec de lacte nitens, quia tot variatur ab herbis. |
105 | saepe viri nares acer iaculatur apertasspiritus et simo damnat sua prandia vultu,saepe manu summa lacrimantia lumina tergetimmeritoque furens dicit convicia fumo.procedebat opus; nec iam salebrosus, ut ante, |
110 | sed gravior lentos ibat pistillus in orbis.ergo Palladii guttas instillat oliviexiguique super vires infundit acetiatque iterum commiscet opus mixtumque retractat.tum demum digitis mortaria tota duobus |
115 | circuit inque globum distantia contrahit unum,constet ut effecti species nomenque moreti.eruit interea Scybale quoque sedula panem,quem laetus recipit manibus, pulsoque timoreiam famis inque diem securus Simulus illam |
120 | ambit crura ocreis paribus tectusque galerosub iuga parentis cogit lorata iuvencosatque agit in segetes et terrae condit aratrum. |