Corpus Ovidianum

Sabinus

Ulyxis ad Penelopen responsio

___________________________________________________

Ulyxis ad Penelopen responsio

Pertulit ad miserum tandem tua casus Ulyxen,

Penelope, chartis verba notata piis.

Agnovi caramque manum, gemmasque fideles:

Solamen longis illa fuere malis.

5

Arguis ut lentum: mallem quoque forsitan esse,

Quam tibi quaeque tuli dicere, quaeque feram.

Non hoc obiecit mihi Graecia, quum mea fictus

Detinuit patrio litore vela furor.

Sed thalamis nec velle tuis, nec posse carere,

10

Causaque fingendae, tu mihi mentis eras.

Nil tibi rescribam curae est, properemque venire:

Dum propero, adversi vela tulere Noti.

Non me Troia tenet, Graiis odiosa puellis;

Iam cinis, et tantum flebile, Troia, solum.

15

Deiphobusque iacet; iacet Asius, et iacet Hector;

Et quicumque tui causa timoris erat.

Evasi et Thracum caeso duce proelia Rheso,

In mea captivis castra revectus equis.

Tutus et e media Phrygiae Tritonidis arce

20

Fatalis palmae pignora capta tuli.

Nec timui commissus equo, male sedula quamvis

Clamabat vates: «Urite, Troes, equum;

Urite: mendaci celantur robore Achivi,

Et Phrygas in miseros ultima bella ferunt.»

25

Perdiderat tumuli supremum munus Achilles,

Sed Thetidi est humeris redditus ille meis.

Nec laudem Danai tanto renvere labori:

Erepti pretium corporis arma tuli.

Quid refert? pelago sunt obruta; non mihi classes,

30

Non socii superant: omnia pontus habet.

Solus adhuc mecum, qui me tot casibus unus

Duravit, patiens ad mala, perstat Amor.

Illum non avidis canibus Niseia virgo

Fregit; non tumidis torta Charybdis aquis;

35

Non ferus Antiphates, nec in uno corpore dissors

Parthepope, blandis insidiosa modis.

Non quod Colchiacas artes tentaverit herbis,

Non quod solemnes altera Diva toros.

Utraque se nobis mortalia demere fila

40

Spondebat; Stygias utraque posse vias.

Te tamen, hac etiam, spreta mercede, petivi,

Passurus terra tot mala, totque mari.

Sed tu femineo nunc forsan nomine tacta,

Non secura leges cetera verba mea;

45

Quaeque mihi Circe, quae sit mihi causa Calypso,

Iamdudum ignoto sollicitere metu.

Certe ego quum Antinoum, Polybumque, Medontaque legi,

Heu! toto sanguis corpore nullus erat.

Tot iuvenes inter, tot vina liquentia, semper

50

(Hei mihi! quo credam pignore?) casta manes!

Curve placent ulli, si sunt in fletibus ora,

Deperit et lacrymis non decor iste tibi?

Pacta quoque es thalamo, nisi mendax tela moretur;

Et coeptum revoces callida semper opus.

55

Ars pia! sed quoties oculos frustrabere lana,

Successum toties ars dabit ista tibi?

Au! melius, Polypheme, tuo superatus in antro,

Finissem ingratos ad mala tanta dies!

Threicio melius cecidissem milite victus,

60

Ismaron errantes quum tenuere rates!

Crudelemve illo satiassem tempore Ditem,

Quo redii Stygiis fata moratus aquis!

Vidi ubi (nequicquam quod me tua littera celat)

Sospes digresso quae mihi mater erat.

65

Rettulit illa domus eadem mala; meque querentem

Fugit, ab amplexu ter resoluta meo.

Phyllaciden vidi; contemptis sortibus ille

Primus in Hectoreas intulit arma domos.

Felix laudata cum coniuge! laeta per umbras

70

Illa suum fortes it comitata virum.

Necdum illi Lachesis dictos numeraverat annos:

Sed iuvat ante suum sic cecidisse diem.

Vidi, nec lacrymas oculi tenuere cadentes,

Deformem Atriden (hei mihi!) caede nova.

75

Illum Troia virum non laeserat; ille furentem

Nauplion, Euboicos transieratque sinus.

Quid refert? animam per vulnera mille profudit,

Iam reduci solvens debita vota Iovi.

Tyndaris has illi laetas pro foedere poenas

80

Struxerat, externos ipsa secuta viros.

Ah! mihi quid prodest (captivas Teucridas inter

Quum staret coniux Hectoris atque soror),

Defectis Hecuben potius legisse sub annis,

Ne tibi suspectus pellicis esset amor?

85

Prima meis omen metuendum puppibus illa

Fecit, non membris ipsa reperta suis.

Latratu miseras finivit moesta querelas,

Et stetit in rabidam protinus acta canem.

Prodigio tali placidum Thetis abstulit aequor,

90

Aetolus infusis incubuitque Notis.

Pervagus hinc toto non felix differor orbe,

Et, quocumque vocat fluctus et aura, feror.

Sed si Tiresias tam laeti providus augur,

Quam verax vates in mala nostra fuit,

95

Et terra et pelago, quidquid mihi triste canebat,

Emensus fato iam meliore vagor.

Iam mihi nescio quo comitem se in litore iungit

Pallas, et hospitibus per loca tuta trahit.

Nunc primum Pallas versae post funera Troiae

100

Visa mihi: medium temporis ira tulit.

Quidquid Oilides commiserat, omnibus unus

Peccavit: Danais omnibus ira nocens.

Nec te, Tydide, cuius modo noverat arma,

Eximit: errato tu quoque ab orbe venis.

105

Non Telamone satum capta de coniuge Teucrum;

Non ipsum, pro quo mille fuere rates.

Felix Plisthenide! quacumque in sorte fuisti

Coniuge cura cara, non gravis illa fuit.

Seu venti fecere moras, sive aequora vobis,

110

Ad nulla est vester damna retentus amor.

Oscula nec venti certe tenuere, nec undae;

Promptaque in amplexus brachia semper erant.

Sic utinam errarem! faceres tu mollia, coniux;

Aequora; te socia, nil, mihi triste foret.

115

Nunc quoque, Telemacho tecum mihi sospite lecto,

Omnia sunt animo iam leviora mala.

Quem tamen infestas rursus queror ire per undas,

Herculeam Sparten, Nestoreamque Pylon.

Ingrata est pietas, cui tanta pericula subsunt;

120

Nam male commissus fluctibus ipse fuit.

Sed labor in fine est. Occursum in litore vates

Dixit: «In amplexus, care, ferere tuos.

Noscendus soli veniam tibi: tu preme solers

Laetitiam, et tacito gaudia conde sinu.

125

Non vi certandum, nec aperta in bella ruendum.»

Sic cecinit laurus ille monere suas.

Forsitan ante dapes, interque vacantia vina,

Ultoris pharetris utile tempus erit,

Et modo despectum subito mirentur Ulyxen.

130

Heu! precor, ut properet velle venire dies,

Antiqui renovet qui laetus foedera lecti,

Et tandem incipias coniuge, cara, frui!