mayn yidishe mame

1928

_______________________________________________________________________

mayn yidishe mame

gezungen fun Sofi Tuker 1928 in London    >>> audio

vi ikh shtey du [do] un trakht

kimt [kumt] mikh for mayn alte mame.

nisht keyn opgepakte yenke

un nisht keyn oysgeputste dame,

nor a muter fun fertsaytn

fin [fun] groys tsures [tsores] ayngeboygn,

mit a kushere [koshere] yidishe harts

un mit fil-farveynte oygn.

in di zelbe kleyne rumkes [tsimern]

vi zi iz alt un gru [gro] gevorn

zitst zi un neyt un kholemt

fin [fun] di lang-fargangene yorn

ven di hoyz iz ful gevezn

mit dem klang fun kinder shtimes,

inem kitshn [kikh] hot geshmekt

der shabes kigl [kugl] mitn tsimes

ir megt mir gleybn az bay indz [undz]

hot nit gefelt der dales

ober dokh far indz [undz] di kinder

hot geklekt oyf ales

dos shtikl broyt fin moyl

fleg zi indz [undz] frayvilik gebn

un far ire kinder volt zi dokh avekgeleygt dem lebn.

aleyn geromt, aleyn geneyt, aleyn gevashn un gebiglt,

gearbet bay tog, gearbet bay nakht

un imer [shtendik] a kind geviglt,

un ot dos heyst a yidishe mame.

un vi gliklekh zayt ir mentshn

vos ir hot nokh ayere mames,

dem eybershtn darft ir bentshn.

un mit ir sheytl shemt zakh [zikh] nit

un halt ir nit farhaltn.

ir darft ir kishn ire hent

un ir azoy tayer haltn,

ir broykht beytn [betn] got

far ir gezint [gezunt] un far ir leybn [lebn].

fun ales guts un rakhkayt[raykhkeyt]

ken er aykh a fule gebn,

milyonen taler, dayamantn [brilyantn], hayzer groyse, sheyne,

ober eyn zakh af der velt dos git aykh got nisht mer vi eyne

a yidishe mame, zi makht dokh zis di gantse velt;

a yidishe mame, azoy vi biter ven zi felt.

ir darft dokh danken got, vos ir hot ir nokh bay zikh.

ir veyst nit vi troyerik s'vert

ven zi geyt avek tsu gikh.

in vaser un fayer

volt zi gelofn far ir kind.

nisht haltn ir tayer,

dos iz gevis di greste zind;

oy, vi gliklekh un raykh iz der mentsh

vos hot aza sheyne metone geshenkt fin [fun] got,

nur [nor] an altitshke yidishe mame, mame mayn!

[tekst korigirt fun kultur-kongres 28/3/2006]

מײַן ייִדישע מאַמע

געזונגען פֿון סאָפֿי טאָקער אין 1928 אין לאָנדאָן

װי איך שטײ דו [דאָ] און טראַכט

קימט [קומט] מיך פֿאָר מײַן אַלטע מאַמע.

נישט קײן אָפּגעפּאַקטע יענקע

און נישט קײן אױסגעפּוצטע דאַמע,

נאָר אַ מוטער פֿון פֿערצײַטן [פֿאר צײַטן],

פֿין [פֿון] גרױס צרות אײַנגעבױגן,

מיט אַ כּשרה ייִדישע האַרץ

און מיט פֿיל פֿאַרװײנטע אױגן.

אין די זעלבע קלײנע רומקעס [צימערן]

װי זי איז אַלט און גרוי [גראָ] געװאָרן

זיצט זי און נײט און חלומט

פֿין [פֿון] די לאַנג-פֿאַרגאַנגענע יאָרן

װען די הױז איז פֿול געװעזן

מיט דעם קלאַנג פֿון קינדער שטימעס;

אינעם קיטשן [קיך] האָט געשמעקט

דער שבת קיגל [קוגל] מיטן צימעס.

איר מעגט מיר גלײבן אַז בײַ אינדז [אונדז]

האָט ניט געפֿעלט דער דלות;

אָבער דאָך פֿאַר אינדז [אונדז] די קינדער

האָט געקלעקט אױף אַלעס.

דאָס שטיקל ברױט פֿין [פֿון] מױל

פֿלעג זי אינדז [אונדז] פֿרײַװיליק געבן,

און פֿאַר אירע קינדער װאָלט זי דאָך אַװעקגעלײגט דעם לעבן.

אַלײן געראָמט, אַלײן גענײט, אַלײן געװאַשן און געביגלט,

געאַרבעט בײַ טאָג, געאַרבעט בײַ נאַכט

און אימער [שטענדיק] אַ קינד געװיגלט.

און אָט דאָס הײסט אַ ייִדישע מאַמע.

און װי גליקלעך זײַט איר מענטשן

װאָס איר האָט נאָך אײַערע מאַמעס,

דעם אײבערשטן דאַרפֿט איר בענטשן

און מיט איר שײטל שעמט זאַך [זיך] ניט

און האַלט איר ניט פֿאַרהאַלטן.

איר דאַרפֿט איר קישן [קושן] אירע הענט

און איר אַזױ טײַער האַלטן;

איר ברױכט בײטן [בעטן] גאָט

פֿאַר איר געזינט [געזונט] און פֿאַר איר לײבן [לעבן].

פֿון אַלעס גוטס און ראַכקײט [רײַכקײט]

קען ער אײַך אַ פֿולע געבן,

מיליאָנען טאַלער, דײַאַמאַנטן [בריליאַנטן], הײַזער גרױסע, שײנע,

אָבער אײן זאַך אַף [געשריבן: אויף] דער װעלט דאָס גיט אײַך גאָט נישט

מער װי אײנע,

אַ ייִדישע מאַמע, זי מאַכט דאָך זיס די גאַנצע װעלט,

אַ ייִדישע מאַמע, אױ װי ביטער װען זי פֿעלט.

איר דאַרפֿט דאָך דאַנקען גאָט, װאָס איר האָט איר נאָך בײַ זיך.

איר װײסט ניט װי טרױעריק ס'װערט

װען זי גײט אַװעק צו גיך.

אין װאַסער און פֿײַער

װאָלט זי געלאָפֿן פֿאַר איר קינד.

נישט האַלטן איר טײַער,

דאָס איז געװיס די גרעסטע זינד;

אױ, װי גליקלעך און רײַך איז דער מענטש

װאָס האָט אַזאַ שײנע מתּנה געשענקט פֿין [פֿון] גאָט,

נור [נאָר] אַן אַלטיטשקע ייִדישע מאַמע, מאַמע מײַן!

[טעקסט קאָריגירט פֿון קולטור-קאָנגרעס 28/3/06]

kval: The Mendele Review, Vol. 10.003, 2006