Aroys fun gan-eydn (oysklayb)

Landshaft (z. 103)

Kind (z. 115)

A kleyd far mayn kind (z. 116-117)

Tekst: Aroys fun gan-eydn, Tel-Aviv: Peretz farlag, 1965

Kval: Digital Yiddish Library (Yiddish Book Center)

_______________________________________________________________________

Landshaft

S'knit a verbe in mayn harts.

Ire tsvaygn zaynen bloy

Un mayn trer, vos nemt dikh oyf,

Iz der verbes tfile - toy.

S'flist a taykh adurkh mayn harts,

Iz zayn vaser: zilber-zayd,

Un mayn hant, vos glet dayn kop,

Khvalyet oys zayn shtile freyd.

S'tsit a ployt zikh um mayn harts,

Firt durkh im a kleyne tir

Un mayn moyl, vos oyf dayn moyl -

Kusht a stezhke oyf far dir.

S'shteyt a khate in mayn harts

Un zi shlist di rege ayn -

Lozt nor mikh tsu dir aroys,

Lozt nor dikh tsu mir arayn.

―――――

Kind

A mol hobn blumen geblit

Azoy bleykh af mayn shtubikn fenster –

Haynt blit af lip fun mayn kind

Fun shmeykhlen, der shmeykhl der shenster.

A mol hob ikh lider geshpint

Un der nign – a koym, koym geherter.

Haynt iz mayn nign – a kind

Un mayn shvaygn zingt heler fun verter.

A mol hob ikh freydn gezukht –

Un haynt kum ikh freydn tsu gebn

Tsum groysn bloy-oygikn likht,

Vos shprayzt durkh der leng fun mayn lebn.

קינד

אַ מאָל האָבן בלומען געבליט

אַזױ בלײך אױף מײַן שטוביקן פֿענסטער –

הײַנט בליט אױף ליפּ פֿון מײַן קינד

פֿון שמײכלען, דער שמײכל דער שענסטער.

אַ מאָל האָב איך לידער געשפּינט

און דער ניגון – אַ קױם, קױם געהערטער.

הײַנט איז מײַן ניגון – אַ קינד

און מײַן שװײַגן זינגט העלער פֿון װערטער.

– אַ מאָל האָב איך פֿרײדן געזוכט

און הײַנט קום איך פֿרײדן צו געבן

צום גרױסן בלױ־אױגיקן ליכט,

װאָס שפּרײַזט דורך דער לענג פֿון מײַן לעבן.

―――――

A kleyd far mayn kind

Ikh volt dir ufgeneyt a kleyd, mayn kind,

Fun loyterer, tyulener freyd

Un volt dayn kop batsirt mit a hut

Fun tseshmeykhltn, zunikn zayd.

Ikh volt dir ongeton a por pantofl

Fun durkhzikhtikn, shvebndikn gloz

Un volt dikh aroysgelozn fun mayn tir

Mit buketn fun tsuzog, fun grin un fun roz.

Iz ober droysn azoy kalt, mayn kind,

Un s'loyert af dir droysn a hefkerer vint.

Er vet tseflikn dos tyulene kleydl fun freyd,

Bakhlyapet vet vern dayn hitl fun zuniker zayd.

Tseshplitern veln di shikhlekh fun dininkn gloz,

In blote vet lign der tsuzog fun grin un fun roz.

Shoyn her ikh fun vaytn dayn hilfloz, dayn kindish geveyn:

Mamele, loz mikh nit iber aleyn!

Volt ikh dir ufgeneyt a kleyd, mayn kind,

Fun mayn eygenem tunkeln tsar

Un dir ibergenitshevet mayn hut fun derfarung

Tsu bashirmen dikh fun der gefar.

Volt ikh dir ongeton mayne eygene shikh,

Gekovete mit negl fun shtekhiker payn,

Un volt dikh aroysgelozt fun mayn tir

Mit a tashlomp fun khokhme, fun visndikn shayn.

Iz ober droysn azoy kalt, mayn kind,

Un s'loyert af dir droysn a hefkerer vint.

Er vet tseflikn dos faldike kleyd fun mayn tsar,

Antbloyzn dayn buzem far pakhed, dayn kop far gefar.

Un zinken veln di negldike shikh in a zumpiker nets.

Der tashlomp fun khokhme vet vern dos oyg fun a lets…

Shoyn her ikh fun vaytn dayn hilfloz, dayn kindish geveyn:

Mamele, loz mikh nit iber aleyn!

Aza shlimazldike neytorin dayn mame,

Ken keyn kleyd nit neyen far ir kind.

Shtekht un shtekht un tseblutikt bloyz ir eygene neshome

Un ir kop farnarisht un ir oyg farblindt.

O, alts vos kh'ken dir ufshtekhn, mayn likhtik goldn kind,

Iz a layvnt hemd fun libshaft, gornit mer.

Alts vos kh'ken dir mitgebn – iz brokhes

In a heyser shol fun mayns a trer.

Un lozn in droysn, kind, muz ikh dikh lozn aleyn.

Efsher in hemdlekh fun libe iz laykhter tsu lernen zikh geyn.

Zits ikh un shtekh un ikh shtekh tsvishn shtubike vent

Un s'flatert in mir dos harts un s'tsitern bay mir di hent.

אַ קלײד פֿאַר מײַן קינד

איך װאָלט דיר אױפֿגענײט אַ קלײד, מײַן קינד,

פֿון לױטערער, טיולענער פֿרײד

און װאָלט דײַן קאָפּ באַצירט מיט אַ הוט

פֿון צעשמײכלטן, זוניקן זײַד.

איך װאָלט דיר אָנגעטאָן אַ פּאָר פּאַנטאָפֿל

פֿון דורכזיכטיקן, שװעבנדיקן גלאָז

און װאָלט דיך אַרױסגעלאָזן פֿון מײַן טיר

מיט בוקעטן פֿון צוזאָג, פֿון גרין און פֿון ראָז.

איז אָבער דרױסן אַזױ קאַלט, מײַן קינד,

און ס'לױערט אױף דיר דרױסן אַ הפֿקרער װינט.

ער װעט צעפֿליקן דאָס טיולענע קלײדל פֿון פֿרײד,

באַכליאַפּעט װעט װערן דײַן היטל פֿון זוניקער זײַד.

צעשפּליטערן װעלן די שיכלעך פֿון דינינקן גלאָז,

אין בלאָטע װעט ליגן דער צוזאָג פֿון גרין און פֿון ראָז.

שױן הער איך פֿון װײַטן דײַן הילפֿלאָז, דײַן קינדיש געװײן:

מאַמעלע, לאָז מיך ניט איבער אַלײן!

װאָלט איך דיר אױפֿגענײט אַ קלײד, מײַן קינד,

פֿון מײַן אײגענעם טונקעלן צער

און דיר איבערגעניטשעװעט מײַן הוט פֿון דערפֿאַרונג

צו באַשירמען דיך פֿון דער געפֿאַר.

װאָלט איך דיר אָנגעטאָן מײַנע אײגענע שיך,

געקאָװעטע מיט נעגל פֿון שטעכיקער פּײַן,

און װאָלט דיך אַרױסגעלאָזט פֿון מײַן טיר

מיט אַ טאַשלאָמפּ פֿון חכמה, פֿון װיסנדיקן שײַן.

איז אָבער דרױסן אַזױ קאַלט, מײַן קינד,

און ס'לױערט אױף דיר דרױסן אַ הפֿקרער װינט.

ער װעט צעפֿליקן דאָס פֿאַלדיקע קלײד פֿון מײַן צער,

אַנטבלױזן דײַן בוזעם פֿאַר פּחד, דײַן קאָפּ פֿאַר געפֿאַר.

און זינקען װעלן די נעגלדיקע שיך אין אַ זומפּיקער נעץ.

דער טאַשלאָמפּ פֿון חכמה װעט װערן דאָס אױג פֿון אַ לץ…

שױן הער איך פֿון װײַטן דײַן הילפֿלאָז, דײַן קינדיש געװײן:

מאַמעלע, לאָז מיך ניט איבער אַלײן!

אַזאַ שלימזלדיקע נײטאָרין דײַן מאַמע,

קען קײן קלײד ניט נײען פֿאַר איר קינד.

שטעכט און שטעכט און צעבלוטיקט בלױז איר אײגענע נשמה

און איר קאָפּ פֿאַרנאַרישט און איר אױג פֿאַרבלינדט.

אָ, אַלץ װאָס כ'קען דיר אױפֿשטעכן, מײַן ליכטיק גאָלדן קינד,

איז אַ לײַװנט העמד פֿון ליבשאַפֿט, גאָרניט מער.

אַלץ װאָס כ'קען דיר מיטגעבן ― איז ברכות

אין אַ הײסער שאָל פֿון מײַנס אַ טרער.

און לאָזן אין דרױסן, קינד, מוז איך דיך לאָזן אַלײן.

אפֿשר אין העמדלעך פֿון ליבע איז לײַכטער צו לערנען זיך גײן.

זיץ איך און שטעך און איך שטעך צװישן שטוביקע װענט

און ס'פֿלאַטערט אין מיר דאָס האַרץ און ס'ציטערן בײַ מיר די הענט.