B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Ignats Bernshteyn
1836 - 1909
     
   


O y s g e l a s e n e   u n   g r o b e
s h p r i k h v e r t e r .
E r o t i c a   u n   r u s t i c a .


tekst:
Oysgelasene un grobe shprikhverter (1908)
elektronishe aroysgabe: Andrey Bredstein

____________________________________________________


      1.
a bokher mit a zokher shayt zikh.

      2.
a bris makhn iz nit azoy shver, es kost nor a sakh gelt.

      3.
a bsule meg men shoyfekh-dam zayn, nor in der ershter nakht.

      4.
a goyish petsl iz vi a shpitsik mitsl, a yidish petsl iz vi a kapelyush.

      5.
a ganev iz keyn bruder, a kurve iz keyn shvester.

      6.
a genite kale leygt zikh aleyn afn rukn.

      7.
a hur iz vi a tinter.

      8.
a hur git on a shir, nor ba itlekhn mol zogt zi: «batsol».

      9.
a hur vert af der elter a tsitses-shpinern.

      10.
a hur muz men foroys batsoln.

      11.
ahin un aher, un in der mit a lokh - vos zshe vartstu nokh? - makh a shtokh!

      12.
a vort un a forts ken men nit tsuriknemen.

      13.
a varenik iz gut mit shvartse berlekh; a pireg iz gut mit shvartse herlekh.

      14.
a vayb toyg nor in bet arayn.

      15.
a vaybl mit a groysn shleyer, un hot lib harte eyer.

      16.
af a greytn tokhes iz gut a kane tsu makhn.

      17.
af a fremdn tokhes iz gut tsu patshen.

      18.
af der elter her uf tsu zayn a khamer-ayzl, un nem dikh liber tsum gleyzl.

      19.
af der elter vert kleyner dos taytl, un greser der baytl.

      20.
az a vaybl dreyt mitn tokhes, iz a simen, az zi iz forn kitsldik.

      21.
az a vaybl lakht, iz a guter simen.

      22.
az a (yidish) vaybl shloft mit a goy, kumt aroys a fertiker meshumed.

      23.
aza yor af mir, vi me ligt af ir.

      24.
az eyn yid shtelt zikh pishn, shteln zikh di iberike oykh.

      25.
az in der shtot iz do an eyrev, meg a meydl oykh trogn.

      26.
az a meydl falt, falt zi shtendik afn rukn.

      27.
az an oreme kale shtelt zikh tantsn, geyen di klezmer pishn.

      28.
az got vet mikh derfreyen, vel ikh oykh mitn tokhes drayen.

      29.
az dos vayb iz a hur, vert der man a gvir.

      30.
az dos vayb iz a nide, hot der man a bide.

      31.
az dos vayb iz broygez, leyent zi op krishme un dreyt zikh um tsum man mitn tokhes.

      32.
az dos vayb git nit, meg zikh der man afile afn kop shteln.

      33.
az dos vayb geyt in mikve arayn, kukt der man funem fentster aroys.

      34.
az dos vayb hot di vest, hot der man shlekhte kest.

      35.
az dos vayb hot moyre, zi zol nit meuberes vern, redt zi dem man ayn, az zi zeygt batog dos kind.

      36.
az di tukern shrayt: kosher, kosher! meg zikh der man af ir farlozn (oder: ...iz es mistame vierne).

      37.
az di kishke iz zat, freyt zikh der tokhes.

      38.
az der rebetsn heyst zikh kreyen, tor zi der belfer nit deragzenen.

      39.
az der mentsh iz umetik, lozt der kleyner oykh arop dem kop.

      40.
az der tsar funem trogn iz yo azoy groys, vu nemen zikh azoyfil amen?

      41.
az der kleyner vil nit shteyn, leygt men im in der gmore arayn.

      42.
az der kleyner vil nit shteyn, muz men zikh mitn finger bageyn.

      43.
az me hot nor in zin bronfn un kurves, geyt men tsum sof naket un burves.

      44.
az me hot nit vos tsu ton, iz kakn oykh an arbet.

      45.
az me makht tsu di lodn, iz a miese moyd oykh a flodn.

      46.
az der man iz foyl aruftsukrikhn, muz dos vayb arunterkrikhn.

      47.
az me pisht a tseylem, peygert a galekh.

      48.
az me pisht zikh oys, vert likhtiker in di oygn.

      49.
az me pisht klor, kakt men on dem dokter.

      50.
az me kakt zikh oys, vert gringer af dem hartsn.

      51.
az me kon nit kakn, iz a forts aleyn oykh gut.

      52.
az me shtekt arayn in alemen di noz, shmekt men tinef.

      53.
az me shloft mitn vayb, shtelt men der velt der tokhes aroys.

      54.
az me shmayst in tokhes, geyt es in kop arayn.

      55.
az me shmayst in tokhes, veynen di oygn.

      56.
a khupe shtelt men, un dos porfolk balaygt men.

      57.
a meuberes vaybl kon shoyn meubereser nit vern, rayb zshe, motie, vayter.

      58.
az me shpilt zikh banakht mit fayer, bapisht men zikh in bet.

      59.
a toyter kon nit fartsn (shtinken).

      60.
a yid iz vi a vants: tshepet men im, bayst er, tsekvetsht men im, shtinkt er.

      61.
a yid kakt shabes mit blay.

      62.
a yidene tut af ayn mol fir (finf) melokhes: zi kakt un pisht, arbet a zok, (kloybt shpener) un zogt brokhes.

      63.
a yidish vaybl muz ophitn ir mite.

      64.
a yung vaybl hot lib a grobe kishke mit harte eyer.

      65.
itlekhs tepl gefint zikh zayn shtertsl, itlekhs petsl gefint zikh zayn lekhl.

      66.
itlekher bokher iz a zokher, ober nit itlekher zokher iz a bokher.

      67.
eyder du krikhst af a meydl, greyt frier on dem veydl.

      68.
eyn mol fun forn, un eyn mol fun hintn iz po kozatske (hot a tam ketsapikhes bidvosh).

      69.
eyner hot lib a kale mit a sakh gelt, der anderer hot lib a kale on a hemd.

      70.
ikh zol geven vartn, volt ikh nokh a moyd geven.

      71.
in di zumer-khadoshim, zol men tsu ru lozn di noshim.

      72.
in der yugnt a hur, vert af der elter a gabete.

      73.
a iefastoyer - a fas vi a toyer un a tokhes vi a ribayzn.

      74.
a lakhndik vaybl iz kitsldik.

      75.
ale eyvrim viln pishn, ober nor dem kleynem shtelt men aroys.

      76.
ale meydlekh zaynen bsules, azoy lang der boykh shvaygt.

      77.
ale «tsu» zaynen shlekht, nor «ruk dikh tsu» iz gut.

      78.
a meyukhes, kusht in tokhes.

      79.
a meydl iz iberik af a bris, ober tsum bris makhn muz zi zayn derbay.

      80.
a meydl fun akhtsn yor meg shoyn trogn on an eyrev.

      81.
a mitsve, vi a shikern goy pishn tsu firn.

      82.
a mes iz poter fun piryo verivyo.

      83.
an eygn vayb iz gut banakht, a fremd vayb muz men ba tog oykh banutsn.

      84.
an eygn vayb hot men tomid, a fremd vayb iz a marokhe.

      85.
an eygener forts shtinkt nit azoy, vi a fremder.

      86.
an alte moyd darf nit hobn nit keyn shtar un nit kayn kesef, nor dos drite.

      87.
an alter man hot afile lib veykh fleysh, nor eyn shtikl vil er hobn hart, kon er es nit oysfirn.

      88.
an almone (a iesoyme) iz a mitsve tsu kitslen, fun forn ober fun hintn.

      89.
an eyshes-ish iz vi a matn beseyser.

      90.
an erlekher yid! inderfri (tsu shakhres) kusht er tsitses, banakht (nokh mayrev) kusht er tsitskes.

      91.
a nekeyve vi a domb, nor in der mit iz a senk.

      92.
«oser-khazer» iz keyn shvue, «kush in tokhes» iz keyn klule.

      93.
a pots vi a drong, a pireg vi a flodn.

      94.
a pots shteyt, ober di tsayt shteyt nit!

      95.
a pireg iz nit keyn krepl, er vert keynmol nit farmiest.

      96.
a pish on a forts iz vi a regn on a duner (vi a khasene on klezmer).

      97.
a poroykhes on gleklekh un meshoyrerim on shmeklekh iz keyn yidishe shul nit.

      98.
a ful bet mit vayb (mit fleysh).

      99.
a kane iz a gesheft, vu me leygt tomid mer arayn, vi me nemt aroys.

      100.
a kane shadt oykh nit.

      101.
a kort iz vi a hur.

      102.
a kush a vaybl iz a zadatek.

      103.
a kurve git nit af kredit, vorem ir gesheft iz nor af a minut.

      104.
a kurve far eynem iz a kurve far ale.

      105.
a klole on beyner - ot, kush mikh in tokhes arayn!

      106.
a knip in tokhes zol men zikh gebn un royt in ponem zol men zayn.

      107.
a shadkhn iz a kurve-mekler.

      108.
a shtumpik meser, un trent fort dem vaybershn pelts.

      109.
a shmukler meg dreyen zayn eygene shnur, oder fremde zol er lozn tsuru.

      110.
a tokhes vi a dinie, tsitslekh vi di epl, un di mayse vi a floym (vi a kayzerke).

      111.
ba ir inmitn, kon men araynforn mit a shlitn.

      112.
bam ershtn mol shrayt a maydl «oy, oy, oy!» - bam tsvitn mol lakht zi «kha, kha, kha!»

      113.
ba fish un ba a maydl iz dos beste dos mitlshtik.

      114.
beser a fleyshiker pireg, ayder a milkhiker varenik.

      115.
beser fun der ergster gandz der tokhes ayder funem bestn khazn der haldz.

      116.
beshas hadkhak iz a krume nekeyve oykh gut - abi zi ligt nor glaykh.

      117.
gots vunder, a pots makht kinder!

      118.
gib tokhes un gey varmes esn.

      119.
gey vayter kakn!

      120.
geforn, geforn, a tokhes gekumen.

      121.
dots der soykher, pots der mekler.

      122.
dos kind iz geboyrn tsu der tsayt, nor di khupe hot men tsu shpet geshtelt.

      123.
di babe zol hobn a shmekele, volt zi geven a zaydele.

      124.
di vaybers gantse gvure shtekt in dem tokhes.

      125.
di khupe-nakht iz afile in vinter tsu kleyn.

      126.
di khupe fardekt (dekt tsu) ale aveyres.

      127.
di kale halt zikh tsu di oygn in der khupe-nakht, ober zi kukt durkh di finger.

      128.
di kale shemt zikh, ober hanoe hot zi fort.

      129.
di mume Khaye, tso za dva groshi dupe daye.
[co za dwa groszy dupe daje]

      130.
di kekhn kon alayn makhn a kugl, ober a kind lozt zi zikh makhn fun dem balebos.

      131.
dem erlekhstn yidn tor men nit getroyen a baytl mit geld tsu-kopns un a meydl tsu-fusns, vorem der baytl vet vern leydik un dos meydl ful.

      132.
der grester khisorn ba a maydl iz der ku-saykhl (der saykhl fun a bas-koyen).

      133.
der zindiker mentsh, er muz esn un trinken, kakn (hurn) un shtinken.

      134.
der nogid pisht nit mit boyml, un kakt nit mit grivn.

      135.
der sod fun der mikve iz groys! - me geyt arayn un me pisht zikh oys, me kumt aroys, un me zogt nit uis.

      136.
der grester ganev iz der kleyner, durkh dem kleynstn lekhl krikht er arayn.

      137.
der pelts unter dem vaybershn boykh iz dos tayerste futerl.

      138.
der kleyner iz on beyner, un ale beyner kumen fun im aroys.

      139.
der kleyner hot nor ayn oyg, un treft fort in der fintster.

      140.
der kleyner sho(y)klt mitn kop, un di kleyne makht zikh nit visndik.

      141.
dray mol noz, un ayn mol dos.

      142.
hob ikh a shikse, hob ikh keyn ort nit, hob ikh an ort, hob ikh keyn shikse nit, hob ikh beyde, vil der kleyner nit shteyn.

      143.
halt unter mit di hent di bakn, vestu gringer (laykhter) kakn.

      144.
vu odem-horishn hot nit gepisht, dort kon keyn groyse shtot nit zayn.
145.
vos iz di mayse? - di mayse iz bavaksn.

      146.
vos erger di kest, vos mer makht men kinder.

      147.
vos ker zikh on kadokhes mitn tokhes?

      148.
vos shverer a vaybl geyt tsu-kind, vos mer hot zi hanoe gehat bam makhn.

      149.
viazoy treft dem blinder tsum vayb in bet arayn? - der kleyner firt im.

      150.
vi biter es iz dem ber on a veydl, nor biterer iz dem khosn, ven di kale iz nit keyn meydl.

      151.
vi ba a nekeyve dos moyl iz, azoy iz ba ir tsvishn di fis.

      152.
vi der purim, azoy iz di leyl-shimurim.

      153.
vayber haltn, vos es shteyt.

      154.
vilst fleysh? - khap dikh on bam tokhes!

      155.
vil er, vil zi nit, vil zi, vil er nit, viln beyde, falt arop der forhang.

      156.
vintshn un kakn iz altseyns.

      157.
vey iz dem man, ven der kleyner vil nit shteyn un dos vayb muz zikh mitn finger bageyn.

      158.
ven a royter shloft mit a shvartser, kumen aroys shpakovate kinder.

      159.
ven der rov hot afile afn petsl a kretsl, - di rebetsn iz es fort mekabl beaave.

      160.
ver es pisht azoy oft vi a hunt, der iz frish un gezunt.

      161.
zi iz im mefarnes, un er iz zi mezane.

      162.
zi hot gute moyshe vearndlekh.

      163.
zey hobn beyde in eyn gribl gepisht.

      164.
zayn gantser koyekh geyt arayn inem vaybershn tokhes.

      165.
zay nit mayn man, un shtip mir nit di hant in buzem arayn - un tifer, avade nit.

      166.
zikh aleyn, vi me vil, ober a vayb a kind muz men makhn.

      167.
khuts dem nadn muz a meydl (a kale) nokh hobn a gutn tsad. [ts"d, d.h. tsitslekh, dupe]

      168.
Khane, Khane, loz dir makhn fun forn a kane!

      169.
«khoson doyme lemelekh» - az di kale iz kosher, iz er freylekh.

      170.
tate, mame, bobe, zeyde, kusht in tokhes undz beyde.

      171.
lozt zikh frier a kush gebn a meydl, meg men ir shpeter ufheybn dos klaydl.

      172.
«loy seyvoshi veloy sikolmi» - kvetsh dikh nit un kak nit.

      173.
«labris habeyt» - tsum bris a bet, «veal teyfen leyeytser», un dray dikh nit far dem yeytser.

      174.
«lag boymer» - lig ba mir!

      175.
leyg arayn in tokhes dem finger, vet dem kop vern gringer.

      176.
mit a yung vaybl iz gut tsu shpiln in loterey - zi iz tomid a gevinern.

      177.
mit eyn tokhes kon men nit tantsn af tsvey khasenes.

      178.
mit an eygn vayb, ven ikh vil, mit a fremd vayb, ven zi vil.

      179.
«mi yidme lokh, mi yishve lokh umi yaarokh lokh» - a lokh iz a lokh.

      180.
Mikhl un Rekhl shpiln zikh beyde in petsl-lekhl.

      181.
«mimikhnosaim yotso soyd» vos zshe makhstu fun a forts aza groys vezn?

      182.
me traybt mit a vaybl azoy lang katoves, biz es kumt aroys a kleyner emes.

      183.
nokh der khupe, leygt men khosn-kale af eyn kupe (noent tsu der dupe).

      184.
nor tsulib der ershter nakht aleyn, hot men nit khasene.

      185.
nito di koykhes, vos moyd-vayz - tsum kinder hobn!

      186.
nito keyn geshmakers, vi a groyser pots un a kleyne fots.

      187.
nit fil getrakht, un in der ershter nakht a kind gemakht.

      188.
«al kheyt shekhutuni lefunekhu bividas znis» - es iz ober fort zeyer zis!

      189.
es shteyt ba im vi ba an oger.

      190.
er geyt arum mit a kazyone tokhes.

      191.
er dreyt zikh arum vi a forts in bod (in a lamtern; in rosl).

      192.
er hot in di hoyzn a yarid.

      193.
er hot bakumen boyazes shrek.

      194.
er veyst shoyn, vos a meydl hot (...
vos a maydl hot nit).

      195.
er lernt an altn tatn kinder makhn!

      196.
er est vi a fert un kakt vi a foygl.

      197.
er klept zikh tsu, vi dos himd tsum tokhes.

      198.
po khupie, potsaluy v dupie.

      199.
paysakh iz itlekher yid a melekh iber a (vaybershn) tokhes.

      200.
piryo urivyo iz di beste mitsve (nor fil koyekh muz men tsu-n-ir hobn).

      201.
far a meydl iz alts a sod, nor koym vert zi im gevor, iz zi shoyn a vaybl.

      202.
far vos iz a melamed a shvants? - vayl er gayt beyn regel leregel.

      203.
farvos hot Odem un Khave tsugedekt di mayse mit a blat, ven keyner hot zey nit gezen?

      204.
far shrek hot di moyd mapl gevezn.

      205.
far tashmish shteyt er, nokh tashmish ligt er.

      206.
fun a kush a vaybl vert nit keyn lokh, ober me iz noenter tsu-n-im.

      207.
fun drek kon men keyn koyletsh nit flekhtn.

      208.
fun forn ken ikh dir, mayn man, nit vern, ober dem tokhes - kadokhes!

      209.
fun shmole lokshn bakumt men nit keyn breytn tokhes.

      210.
fraytik, iz der tokhes tsaytik.

      211.
tsu der shpits brust, hot itlekher a glust.

      212.
tsum vintshn un tsum fartsn badarf men nit funem bet uftsushteyn.

      213.
tsum trogn muzn zayn tsvey, tsum hobn iz genug eynem aleyn.

      214.
tsu-n-a gutn kop muz men nokh hobn a gutn okher.

      215.
kak, az der tokhes iz tsu!

      216.
kakn iz (bam khazn) nokh far dem davnen.

      217.
kaker, makh dir harts!

      218.
kurts un dik, fun ayn shtik, un gut in gatonek.

      219.
kush in morsh arayn, vestu hobn a ledern baytele.

      220.
kush mikh, vu di yidn hobn gerutn.

      221.
kleyne kinder kakn klayne kupkelekh.

      222.
rebe, di dinst trogt! - «vos geyt es mikh on?» - me zogt, es iz fun aykh.
- "vos zshe geyt es dikh on?"

      223.
Raytsi, az me trent zi, shrayt zi.

      224.
ruk zikh, vu halt ikh do?

      225.
red mit a shvants khokhmes!

      226.
Shmuel shmok, in ayn shukh, in ayn zok!

      227.
shpay a hur in ponim arayn, zogt zi, es regnt.