Reynke de Vos

Dat verde boek

_________________________________________________________________

Wo Reynke syk vorantwordet

echt yegen Ysegrym, den wulff, vnde

wo he echt de wulfynnen to plasse brachte in

den soet, eyne mercklike fabele.

Dat ander capittel.

DE konninck sprack to desser klacht,

De Ysegrym Reynken hir tolacht:

5705

«Dar wyl wy ouer holden recht;

Doch wyl ik horen, wat Reynke secht.»

Reynke sprack: «wan dyt war were,

Dat were to na myner ere.

God vorbedet, dat men yd so vunde!

5710

Id is war, ik wysede er to eyner stunde,

Wo se vyssche scholde vaen

Vnde eynen guden wech ouergaen

To deme watere in by den dyck.

Men se leep dar na so ghyrichlyk,

5715

Vp dat se dar draden mochte komen,

Do se de vyssche horde nomen.

Se en helt nicht den wech noch de wyse;

Ok dat se bevroß in deme yse,

Was des schult, dat se to lange sath.

5720

Der vyssche hadde se sachte ennoch gehat,

Hadde se by tyden vpghetogen;

Men se wolde syk so nicht laten nogen.

Alto vele begheren was newerlde gud,

Ja, de sulue vaken myssen mod.

5725

Wes syn vnde ghemöthe dar hen steyt

Vnde kricht den gheyst der ghyricheyt,

De is myt velen sorgen beladen,

Wente nemant kan den ghyrygen saden.

So ghynck yd ok vrowen Ghyremod,

5730

Do se alzus bevroren stod.

Dyt is nu myn danck to desser stunde,

Dat ik er do halp al dat ik konde,

Dar se alsus stunt bevroren

Vnde ik se dar vth wolde boren;

5735

Men yd was vorgheues, se was to swar.

Do quam Ysegrym van vnschicht dar

An deme öuer, dar he stunt bouen;

He vlökede meer, dan yemant mach löuen.

Id is yo war, dat ik vorschrack,

5740

Do he alsus desse seghenynge sprack,

Ja, nicht eyns, men twye efte drye.

He vlokede my dar to de poppelsye,

He begunde van torne ock lude to ropen.

Do dachte ik: «vorwar, nu mod ik lopen.

5745

Beter ghelopen, wan vorvulen.»

My dochte dar do nicht lenger to schulen.

He berde, wo he my wolde toryten.

Id is war, wor syk twey hunde byten

Vmme eynen knoken, eyn mod vorlesen.

5750

Dar vmme duchte my dat beste wesen,

Dat ik wolde wyken syneme torn,

Wente syn ghemöthe was vorworn,

He was seer gram, so is he noch;

Secht he anders, he lucht alse eyn droch.

5755

Vraget des suluen syneme wyue!

Wat hebbe ik to donde myt deme ketyue?

Seet, here, alze he do des wart wyß,

Dat se bevroren stunt in deme yß,

He schalt, he vlokede ouer luth

5760

Vnde ghynck do to vnde halp er vth.

Dat sulue, dat he ok hir klaget,

Dat en de buren hebben gheyaget,

Ja, dat dede en beyden seer gud

Vnde makede en beyden warm dat blod,

5765

Wente se weren in deme yse vorvroren.

Wat schalmen hir lenger na horen?

Id is to malen eyne groue vntucht,

De alzus syn egen wyff belucht.

Se is yo hir, men mach se vragen;

5770

Were yd sö, ya, se wolde wol klagen.

Ik bydde vmme vryst eyne weken,

Dat ik myt vrunden moge spreken,

Dat ik my berade vmme dyt sulue,

Wat ik antworden moge deme wulue.»

5775

Do sprack Ghyremod, des wulues wyff:

«Seet, Reynke voß, al yuwe bedryff

Is schalkheyt vnde böuerye,

Leghen, dregen vnde tüscherye.

Ja, de yuwen worden gruntlyk löuet,

5780

De wert ghewysse int leste schöuet.

Juwe worde syn loß vnde vorworn;

Dat vant ik alzo by deme born,

Dar de twey ammere hengeden an.

Gy weren in eynen sytten ghan,

5785

Dar were gy mede nedder ghedreuen,

Nicht konde gy suluen yw dar vth heuen.

Gy kermeden seer; dyt was by nacht.

Ik sprack: «we heft yw hir in ghebracht?»

Do ik yw horde in deme putte.

5790

Do spreke gy wedder, yd were my nutte,

Ik scholde in den anderen ammer stygen,

Ja, ik scholde denne vyssche de vulle krygen.

In vntyd quam ik den suluen wech dar,

Ik meende, gy hadden ghesproken war.

5795

Gy sworen eynen eyd by yuwer sele,

Gy hadden der vyssche getten so vele,

Dat yw dar van we dede dat lyff.

Des löuede ik yw, ik dulle wyff.

Ik stech in den ammer; do gynck he nedder.

5800

Dar gy in seten, ghynck vpwert wedder.

Dat wunderde my, dat yd ghynck alzo.

Ik sprack to yw: «wo gheyt dyt to?»

Dar vp spreke gy to my wedder:

«Alzus gheyt de werlt vp vnde nedder.

5805

Dat is nu so der werlde lope.

So gheyt yd ok vns beyden to hope:

De eyne vorneddert, de ander vorhöget,

Dar na eyn yslyk heft vele döget.

So is nu der werlde state.»

5810

Do sprunge gy vp vnde lepen yuwe strate.

Ik bleff dar sytten den gantzen dach.

Dar to entfenck ick mannyghen slach,

Eer dat ick konde komen van dar,

Wente twey bure worden myner ghewar.

5815

Ik sath dar hungerich vnde bedröuet

In grotterem anxste, wan yennich löuet.

Dyt bath moste ik dar vthluren.

Do spreken vnder syk de suluen twey buren:

«Su, hir syt de nedden in deme ammer,

5820

De yo to bytende plecht vnse lammer.»

De eyne sprack: «hale ene vp hir bouen!

Ik wyl seen, kan ik ene töuen.

Hir schal he nu betalen de lammer.»

Wo he my töuede, dat was groet yammer.

5825

Dar krech ik slach ouer slach,

Newerlde hadde ick drouygeren dach.

Doch entquam ik noch int leste.»

Reynke sprack: «dat was yuwe beste,

Dat gy dar worden wol gheslagen.

5830

Ik konde de slege so wol nicht dragen,

Vnde vnser eyn moste se yummer lyden,

(So was yd gheschapen to den tyden)

Den slegen konde wy beyde nicht entghan.

Ik lerde yw gud, wolde gy yd vorstan,

5835

Dat is, dat gy vp eyne ander tyd

To beth vp yuwe hoede syd

Vnde nemande löuen alto wol,

Wente de werlt is der loßheyt vul.»

«Ja», sprack Ysegrym, «dat is war,

5840

Dat weet ik van Reynken openbar,

Van eme hebbe ik den meysten schaden.

Wo vaken heft he my vorraden,

Dat ik noch nicht al hebbe ghesecht!

Wy quemen eyns manckt der apen slecht

5845

In eynen berch in Sassenlant,

Dar ik vyl na was gheschant.

He heth my krepen in eyn hol,

Id was dar quad, dat wuste he wol.

Hadde ik nicht hastygen socht de dor,

5850

Ik hadde dar seker ghelaten eyn or.

He heelt de apynnen vor syne medderen;

Dat ik der entquam, was eme to wedderen.

He wysede my in er vule nest.

Ik meende, dar hadde de helle ghewest.»