B  I  B  L  I  O  T  H  E  C  A    A  U  G  U  S  T  A  N  A
           
  Conradus Celtis
1459 - 1508
     
   



L i b r i   o d a r u m   q u a t t u o r

C o n r a d i   C e l t i s
P r o t u c i i   G e r m a n i
l i b e r   p r i m u s   c a r m i n u m
i n c i p i t   f o e l i c i t e r .


I Ad Fridericum Caesarem pro laurea proseutice.
X De nocte et osculo Hasilinae, erotice.
XI Ad Sigismundum Fusilium Vratislaviensem: De his quod futurus philosophus scire debeat.
XVI Ad Sepulum dissidaemonem.


Textus:
Humanistische Lyrik
des 16. Jahrhunderts
ed. Wilhelm Kühlmann
und Christof Bodamer
Frankfurt am Main 1997.
Lateinische Gedichte
deutscher Humanisten
ed. Harry C. Schnur
Stuttgart 1966


_______________________________________________

 
Oda I
Ad Fridericum Caesarem pro laurea proseutice.

(ed. Kühlmann)

Caesar magnificis laudibus inclytus,
Rex regum, & dominus maxime principum.
Si quis prisca tuis tempora saeculis
Vel conferre velit regna prioribus,
5
Non te crede queunt vincere gloria.
Te vivo redeunt aurea saecula,
Et pax atque fides, canaque sanctitas,
Et vitae integritas atque benignitas.
Germanis populis, te duce, maximus
10
Laudis surgit honos, dum fugit horrida
Morum barbaries, foedaque saecula
Commutata nitent per vaga sidera.
Saltamus, canimus, nec male pingimus,
Et chordas resonas pollice tangimus.
15
Nil nobis peregre est difficile, aut modo
Rimantes varijs artibus abditam
Naturae seriem, Dorica & Itala
Miscentes pariter non sine gloria.
Te vivo, latijs gloria litteris,
20
Antiquumque decus iam redit artibus.
In lucem veniunt cum modo singula
Quae Grai & Latii condiderant viri,
Et quae Niliaco littore sederant,
Quique Euphratis habent conflua flumina:
25
Hinc coelum omne patet, terraque cognita est,
Et quid quadrifidis continet angulis,
In lucem veniunt arte alemanica,
Quae praessis docuit scribere litteris.
Te vivo, Lyricos iam canimus modos,
30
Et laudata viris plectra prioribus,
Concinnis fidibus pollice tangimus.
Qua virtutis honos, & meritum decus,
Cultum perpetuis temporibus manet,
Et semper viridi fronde repollulat.
35
Hoc Grai studio nomen ad aethera
Fuderunt, Italis deinde sequacibus.
Et nos nunc facili tenuia barbito
Illorum celeres dum sequimur pedes,
Coelo sub rigido carmina spargimus,
40
Dum vires dabis ac ingenium mihi,
Atque inculta probes si mea carmina,
Ornans laurigeris tempora frondibus,
Me gustasse putem nectar olympicum.

 
Oda X
De nocte et osculo Hasilinae, erotice.

(ed. Schnur)

Illa quam fueram beatus hora,
inter basia et osculationes,
contrectans teneras Hasae papillas,
et me nunc gremio inferens venusto,
5
nunc stringens teneris suum lacertis
pectus, languidulo gemens amore.
Quod me in reciproco fovebat aestu,
cogens deinde suos meare in artus,
dum nostros animos per ora mixtos
10
cum vinclis adamantinis ligavit
Diva ex caeruleo creata ponto.

O nox perpetuis decora stellis,
quae divum facies levas coruscas,
et fessis requiem refers salubrem.
5
Nunc stes Herculeo velut sub ortu,
aut qualis Suetiis soles sub oris,
dum Phoebus pluvium revisit Austrum,
nullam per spatium bimestre lucem
fundit, perpetuas ferens tenebras,
20
sic fervens satiabitur voluptas.

 
Oda XI
Ad Sigismundum Fusilium Vratislaviensem:
De his quod futurus philosophus scire debeat.

(ed. Schnur)

Fusili, binis mihi notus annis,
dum peragranti mihi Sarmatarum
terra lustratur gelido propinqua
      frigida coelo,

5
qua duas torpet polus inter ursas
arcticus pigro revolutus orbe,
gnosiae secum radiosa volvens
      serta puellae,

candidos inter fueras amicos,
10
cui dedit fidus patrium decoros
pectoris mores et honesta sanctae
      pignora mentis.

Primus exosus fueras veternum
exutus scabras nitidus loquelas,
15
barbaras voces et avita crassae
      murmura linguae.

Iamque Romano erudiendus ore
induis pulchrum decus expetendo,
quae probant docti ingenuo calentes
20
      pectoris igne.

Sperne mendacis rabiosa vulgi
murmura indoctam fugiens catervam
et datum paucis poteris beatus
      noscere verum.

25
Magnus exemplo tibi sit Molossus.
Quem premunt vasto fremitu catelli,
ille sed serpit tacitus minorum
      murmura temnens.

Perge tres sacras modo nosse linguas,
30
quae tibi magnum tribuent honorem,
cum Palestina Latioque claro
      Cecrope scriptam.

Perge confusum chaos intueri,
qua scatent pulchris elementa formis
35
sorte discordi et reditura versant
      semina mundi.

Perge consurgens animo volucri
singulis rebus reperire causas,
flabra ventorum refer et furentis
40
      aequoris aestus.

Perge cur terrae quatiente motu
concidant urbes trepidentque montes,
ignium cur diluviis aquarum
      regna laborent.

45
Perge cur caecae generent cavernae
sulphura et pulchris scateant metallis,
curque languentum reparent calentes
      corpora thermae.

Perge cur tanto crepitet fragore
50
nubibus coeli eiaculatus ignis,
imbris, et lentae nivis et gelatae
      grandinis iras.

Perge diverso expatiata motu
sidera et Phoebi referens labores
55
lurido vultu sibi cum fugavit
      Cynthia currus.

Perge convexo fugitiva coelo
astra mirari, geminum cubile
solis inquirens alioque gentes
60
      orbe sepultas.

Perge diffusos populos per orbem
dicere, et linguas, hominumque mores,
quo situ coeli teneant volantem
      aere terram.

65
Perge priscorum relegens virorum
gesta, Tarpeio celebrata Colle,
quicquid et claris Macedum triumphis
      Graecia gessit.

Perge fortunae instabilis favorem
70
spernere et duros tolerare casus,
et tibi cuncti fugient beato
      tempore soles.

Perge virtutis generosus arctum
et perangustum superare callem,
75
illa securam tibi sola donat
      ducere vitam.

Sola coelesti faciat beatum
sede promittens placidos honores,
nec sinit taetras Stygii timere
80
      carceris umbras.

 
Oda XVI
Ad Sepulum dissidaemonem.

(ed. Schnur)

Miraris nullis templis mea labra moveri
      murmure dentifrago.
Est ratio, taciti quia cernunt pectoris ora
      numina magna poli.
5
Miraris videas raris me templa deorum
      passibus obterere.
Est deus in nobis, non est quod numina pictis
      aedibus intuear.
Miraris campos liquidos Phoebumque calentem
10
      me cupidum expetere.
Hic mihi magna Iovis subit omnipotentis imago,
      templaque summa dei.
Silva placet musis, urbs est inimica poetis
      et male sana cohors.
15
I nunc, et stolidis deride numina verbis
      nostra, procax Sepule.