Varia carmina

1498

Textus:

in: Lateinische Gedichte deutscher Humanisten

ed. H. C. Schnur, Stuttgart 1966, p. 14-21

De Francisci Petrarchae laude et praestantia

Ad dominum Iohannem Bergmann de Olpe Elogium

De vita humana bene instituenda

In laudem Rosuide mulieris poetridos

_________________________________________________________

De Francisci Petrarchae

laude et praestantia

Gloria Petrarchae tanto est cumulata decore,

ut sibi nil addi nil minuive queat;

quicquid enim humanis potuit complectier usquam

usibus excultis arte vel ingenio,

5

hoc + meus ingenue + novit bonus ille poeta,

calluit hic cunctas funditus historias.

omnibus his spretis sed enim haec fucata veneno

saecula mortifero liquit et illecebras,

et nemora et montes habitans colit atque frequentat,

10

secreti calles et loca sola placent.

proinde sibi obtinuit famamque decusque perenne,

et fieri tneruit carior inde deo.

illic solus enim tot digna volumina scripsit,

quae vitiata quidem et sparsa fuere prius.

15

pressimus haec nuper, sed adhuc nonnulla supersunt,

tangere quae nostras non potuere manus.

plurima Amorbachio debes, Francisce, labori,

multa etiam nobis, quod bene tersus abis.

sed tua te virtus, tua te praestantia dignum

20

reddidit hoc nostro crede labore. vale.

5: mente ingenua scribendum esse puto,

nam tria adiectiva uni nomini apposita ab latinitate

videntur abhorrere. (H. C. Schnur)

___________

Ad dominum Iohannem Bergmann

de Olpe, de praestantia artis impressoriae

a Germanis nuper inventae Elogium.

Quid sibi docta cohors, sibi quid studiosa caterva

gratius, utilius commodiusve petet,

quam sanctum et nuper compertum opus atque litturas

quo premere edocuit grammata multa simul?

5

quodque prius scripsit vix ullus mille diebus,

nunc uno solus hac aget arte die.

rara fuit quondam librorum copia doctis,

rara, inquam, et paucis bibliotheca fuit.

singula perque olim vix oppida pagina docta:

10

nunc per quasque domos multiplicata iacet.

nuper ab ingenio Rhenanae gentis et arte

librorum emersit copia larga nimis,

et qui divitibus vix regi obvenerat olim,

nunc liber in tenui cernitur esse casa.

15

gratia diis primum, mox impressoribus aequa

gratia, quorum opera haec prima reperta via est.

quae doctos latuit Graecos Italosque peritos,

ars nova, Germano venit ab ingenio.

dic age, si quid habes, Latialis cultor agelli,

20

quod tali invento par sit et aequivalens?

Gallia tuque adeo recta eervice superbam

quae praefers frontem: par tamen exhibe opus!

dicite si posthac videatur barbara vena

Germanis, quorum hic prodiit arte labor?

25

crede mihi, cernes (rumparis, Romule, quamvis)

pierides Rheni mox colere arva sui,

nec solum insigni probitate excellere et armis

Germanos: orbis sceptra tenere simul.

quin etiam ingenio, studiis, musisque beatis

30

praestare et cunctos vincere in orbe viros.

iam pridem incepit doctos nutrire Platones

Theutonia: invenies mox quoque Maeonidas.

mox tibi vel Celsum dabimus, iurisque peritum

Messalam, aut quales Roma vetusta tulit.

35

iam Cicero in nostra reperitur gente Maroque;

novimus Ascraei et caecutientis opes.

nil hodie nostram prolem latet atque iuventam,

Rhenus et Eurotae fert modo noster aquas.

Cyrrha Heliconque sacer nostras migravit ad Alpes,

40

Hercynium ingressa est Delphica silva nemus.

iure igitur pineta ferunt laurumque hederamque,

Rhaetica tellus habet nectar et ambrosiam.

idque impressorum processit ab arte operaque

nostrorum, hoc fruimur quippe beneficio.

45

namque volumina tot, totque exemplaria, libros

praestiterant nobis: gratia multa viris.

magna tibi hos inter debetur gratia, nostra

fragmina qui multis fors placitura premis

. . .

3: littura poeta pro littera posuisse videtur; cf. Du Cange s. v. litura.

5: scripsit posui pro scriptis, quod menda typographica esse videtur. (H. C. Schnur)

___________

De vita humana

bene instituenda.

Mane deo vitam commendet vir bonus omnem,

praedicet et laudes gratus ubique deo.

nocte memor culpae relegensque errata diurna

paeniteat, veniam postulet, inde cubet.

___________

In laudem Rosuide

mulieris poetridos.

Gloria Germani debet tibi, Rosuitha, multum

nominis: illustrant quam tua scripta nimis.

carmine nam polles: effingis verba latine,

comica sancta refers historiasque canis.

5

quis non miretur quod femina docta poema

nobile barbarico scripseris inque solo?

contulit Otthonum vix tantum gloria laudis

Saxonibus, quantum femina sola suis.

hinc tibi quicquid habet meriti Germania reddet,

10

cui post te nulla est docta virago. vale.

Hrotsvitha Gandersheimensis, poetria saxonica (ca. 935 - post 973)