Epistulae ad Marsilium

Textus:

Jürgen Miethke (Heidelberg):

Die Briefgedichte des Albertino Mussato

an Marsilius von Padua

(Pensiero politico medievale, vol. 6, 2008, p. 49-65)

Fons: Universität Heidelberg

________________________________________________________________

Epistola XII

Ad magistrum Marsilium

phisicum Paduanum arguens

eum de inconstantia.

[ca. 1315/1324 (1319/20?)]

Una micans Patave pridem lux credita terre,

Predilecta Boni proles bene fausta Mathei,

Vera refer! Varie nunquid vox improba fame

Vera refert, quod tu studii de tramite sacri

5

Lapsus ad infandos hominum te verteris actus?

Diceris ecce cavo contectus tempora ferro

Loricam perferre gravem mentoque premente

Suspensos alto vultus attolere celo.

Quidam aiunt tibi quod Germanus cingitur ensis,

10

Quidam autem quod tu Germano accingeris ensi.

Altera formidat tali, verum altera verbo

Pars iocat arridens, sermo est de lite iocosa.

Nunc quoque ne fas sit vanis insistere nugis,

Dic age, si queri pateris, que causa, quis ullus

15

Mentis amor sacris egit te cedere ceptis.

Philosophia tibi dederat sublimis, in illa

Scibile quidquid erat, nec non iam cesserat herens

Ingenio natura tuo deprensa potenter.

Me, bene si recolis, Padue dum regna manerent,

20

Consilii ignarum quamquam de pondere tanti

Quesisti, num te leges audire forenses

Maluerim medice pociusve intendere physi.

Respondi: Cor cerno tuum, tua viscera torrent

Auri sacra fames et avaro vivere questu.

25

Non hic finis erat studii, carissime, sacri,

Qui te felicem faceret. Te vendere voces

Una tuas coget strepitu pulmonis aneli,

Altera venales operas ad corporis egri

Disponens curas, turpes vilescet in artes.

30

Mechus eris lucri causa versatus in illa.

Verum sumpta tibi physis virtutis amore,

Ut tu sponte velis eius dignoscere vires

Morbosasque hominum causas illisque mederi,

Illa deo est pariterque homini laudabilis omni.

35

Quantas fundet opes eciam acceptare neganti

Prodiga! Non tantas Venerum fert litus arenas.

Elige te dignam speculatricemque salutis

Humane, que pene deo te conferet ipsi.

Tu dulci affatu precibusqe illectus amici

40

Visus es hoc gratum fudisse in pectore votum,

Hauseris ut plenam divini nectaris obbam.

Tu tecum et pingui patria suffultus amicis

Et patrum et populi dulci digressus amore

Comoda cum medicis portas alimonia libris.

45

I bone, tunc dixi, superum servande favore,

Macte tua virtute. Sacris splendoribus esto

Clara lucerna tue mundo notissima terre.

Fers etenim tecum iam iam speculata repente

Tangere quae facient apices primordia summos

50

Nomen et eterne numquam delebile fame.

Carpis iter, set proh! sors dira sub online levo.

Calle quidem primo devulsus ab ore Canino

Replesti facilis sevis hortatibus aures.

Inde repens, Ligures ut non migraveris oras,

55

Fama subit quod te seva mulcedine captum

Implevit torta sevissima Vipera cauda.

Hoc est quod tragico declamat Persius ore

«O hominum curas! O quantum in rebus inane est!»

Hoc quoque idem est quod garrit Horacius. «Amphora cepit

60

Institui currente rota, cur urceus exit?»

Ceptaque depingi «mulier formosa superne»

Artifice iratus queritur cur «turpiter atrum

Desinat in piscem.» Quicquam si ceperis, imple!

«Denique sit quod vis, dum simplex taxat et unum.»

65

Ad varios actus hominum te per vaga postquam

Transtulit ambicio diverso tramite multas

Isque redisque vias illas circumque pererras.

Ast ubi conatus non iuxta velle secundos

Obtulerat fortuna, redis ad vota prioris

70

Consilii, rursus redit in precordia primus

Interruptus amor studii, quem mente gerebas.

Vadis ad egregium doctorem temporis huius

Teque locas lateri carptimque Volumina physis

Decurrens uno perhibes quae sumpseris haustu.

75

Quidquid vita brevis longe non sufficit arti,

Vafer ait, nostro studio repleta bienni.

Vidi ego qui studii plures a tempore cepti

Clamide sub rubra primo medicantur in anno,

Nunc pullos, nunc ova sinu, nunc vascula lactis

80

Pro merita mercede sua sub veste reportant.

Naturale ferunt homini si decidit eger,

Si valeat, laudat medicum vox credula vulgi.

Quis locus est studio, possim dum vivere laute

Atque ego, si non sim, dicar reputerve poeta

85

Publica neglecto dum presit opinio vero?

Forsitan est melius vite cessisse moderne,

Pellere Marte viros tectis et vivere rapto

Quodlibet ut liceat scripta quam vivere lege.

Credita de summo sit queque potencia celo,

90

Iusta nec unius teneant nos vincula pape.

Quid prohibet multos hoc nostro tempore papas

Concessisse suis fundos et predia posse?

Accipiat sibi quisque libens, provisus ut assit.

«Nulla fides pietasque viris qui castra secuntur.»

95

Parce, fides loquitur, multum dilecte sodalis,

Si tecum his centum lusi sine crimine metris.

Iusta quidem semper, non evitabilis ulli,

Ludit in humanis divina potencia rebus.

Auctorem comitatur opus nec regula fallit.

100

Fertile tempus habes pulcra florente iuventa

Quo te restituas, si te regat insita virtus.