|
|
Anglia quo fulget, quo gaudent presule claro
Londonie, quo Parisius scrutante sophiam
Florebat studium, basis aurea, fulgide Fulco,
Firme iusticie, «misteria» suscipe sacre
|
| 5 | «Ecclesie» studio distincta metroque Iohannis,
Tucius ut veniant in apertum iudice tanto.
Mistica Parisius licet hec recitata probentur,
Exposcunt subtile tuum, pie pastor, acumen,
Qui sacer instituis sacros ad sacra ministros.
|
| 10 | Est domus ecclesia Domini; summus faber illam
Ex petris vivis, quadris pariterque rotundis
Construit in celis et amoris scemate iungit
Fundamenta locans. Pes et basis est petra Christus;
Circumstat paries populus gentilis, Hebreus,
|
| 15 | Christo fundatus per partes quatuor orbis.
Sancti quadrati lapides sunt, celte politi,
Quadrata stabiles virtute, poloque parati
Artificis summi predocto pollice. Quorum
Quidam portantur, nec portant: simpliciores
|
| 20 | Sunt isti. Portant, portantur: sunt mediocres.
Sunt et portantes, non portati tamen: hi sunt
Sancti, quos Christus ad celi sidera portat.
Turres doctores sunt; summa gallus in arce
Pervigil est doctor; gallus se verberat alis;
|
| 25 | Ore movens horologium denunciat horas.
A sompno vicii doctor nos excitat; ante
Sese castigat; se contra flamina venti
Vertit, dum doctor insultus sustinet orbis.
Duplex ala sonans lex est nova lexque vetusta.
|
| 30 | Presbiter et doctor cantare, docere tenentur.
Etas, ordo, locus, intencio, tempus, honestas,
Canon, materia, modus observantur ad aram.
Virgula, qua gallus sedet, extat virgula recti.
Virga crucis summo posita est, rectum quia firmat.
|
| 35 | Est tholus, in quo crux defigitur; inviolata
Est tholus iste fides, que pollet tota rotunda.
Vitam prelati signant pinnacula turris:
Ardua vita petit sidentis sidera celi.
Campane signant doctores; lingua sonora
|
| 40 | Lege nova resonat et tinnit lege vetusta.
Lignum campane crux est, dilectio vinclum;
Est virtus humilis de stupis pendula corda.
Anulus in fine monstrat sine fine coronam.
Ecce, vir electus tanquam campana sonora:
|
| 45 | Ecclesie secreta sacre committo magistro
Discutienda Petro, qui cancellarius urbis
Parisius studii directas ducit habenas,
Ad limam cuius resonant hec tinnula metra.
Non sequor ornatum, quia sum brevitatis amator,
|
| 50 | Tantaque tantillo claudo secreta libello,
Que scriptor certis studeat discernere punctis.
Scripturas claras vitreas dic esse fenestras,
Que veri solis homines splendore serenant.
Intus sunt late, stricte foris; explicat illud,
|
| 55 | Quod foris est sensus simplex, diffusior intus.
Dicas doctores has excercere fenestras,
Dum sensus quinque Domino fecere nitentes.
Ecclesie porta Ihesus est, qui sidera pandit;
Suppositos aliis doctores dico columpnas;
|
| 60 | Templi sculpturas morum dic esse figuras,
Vivas picturas animarum non perituras.
Qui miseros relevant, sunt tigna; ligantur amore
Isti nec possunt viciis putrescere carnis.
Ecclesia brevior cancellus misticat esse
|
| 65 | Prelatos humiles, subiectos corpore, mente.
Est altare Ihesus, in quo fit victima sancta;
Sunt vestes are sancti, quos induit alti
Librator celi. Gradibus, quibus itur ad aram,
Discipuli Christi signantur, sanguine quorum
|
| 70 | Est sinus ecclesie roseus; ter quinque figurant
Psalterii psalmos. Templum Salomonis habebat
Hos ter quinque gradus: totidem virtutibus esse
Nos decet ornatos. Sunt illi lumina, quorum
Fulget doctrina signum regale triumphi,
|
| 75 | Signum iusticie, signum prenobile vite.
In media crux ecclesia spectanda locatur:
Corde redemptorem debemus amare profundo.
Extra quinque nitent, intus sunt quinque nitentes
Sensus; quinque per hos aliis exempla relinque:
|
| 80 | Sic internus homo nitet exteriore nitente.
Hi sunt ascensus sanctorum, quando gradatim
Incipiunt et proficiunt fiuntque beati.
Frons, pectus cruce munitur; misteria signat
Hoc crucis, ut corde Christum fateamur et ore;
|
| 85 | Fit crux in fronte sursum prius, inde deorsum;
Inclinavit enim celos Deus yma requirens.
A leva redit in dextram, terrena refutat,
Et redit ad dextram Patris salvacio nostra.
Urbs est Ierusalem domus hec civesque beati
|
| 90 | Sunt sancti; Christus rex est, regina Maria.
Scribo «misteria», pando «misteria» sacre
«Ecclesie»; faveas, o Spiritus alme, Iohanni.
Dedicat ecclesiam prelatus; circuit illam
Ter, populum totum precedens; hic benedictam
|
| 95 | Undam dispergit; ardencia lumina bis sex
Sunt foris ac intus; ad portam cum venit, inquit:
«Primi preclari, portas attollite vestras:
Eterne porte tollantur, rector ut intret
Glorificus», clausus intus levita reclamat:
|
| 100 | «Iste quis est rex glorificus?» respondet et extra
Presul: «Virtutum dominus, cui gloria, rex est.»
Hoc ita ter dicto reseratur porta, subintrat
Cum populo clerus, et presul talia dicit:
«Sit pax huic domui,» post cetera debita complet.
|
| 105 | Mens domus est Domini; Domino domus ista dicatur.
Fundamenta fides ponit, spes erigit, ignis
Consummat; sal est sapiencia; pena piatrix
Peccati sparso signatur presulis ampne;
Mersio baptismi triplex aspersio trina est
|
| 110 | Nomine facta Patris Natique et Pneumatis almi.
Crux signum veri pastoris; mente caracter
Est prius inpositus oleoque et crismate sancto.
Hoc signum regis immersio trina sigillat;
Inde sequens fidei fit confirmacio sancte.
|
| 115 | Affectus mundos suprema perunctio signat,
Ut celum reddat mundi completa dieta
Per Salvatoris assumpta viatica veri,
Si cor contritum confessio plena sequatur.
Instrumenta, quibus sunt sensus quinque parati,
|
| 120 | Uncta madent oleo, si mors animosa minatur,
Ut peccata per hec, que fiunt, cuncta pientur,
Gustus et olfactus, auditus, visio, tactus,
Cypridis excessus, deformis et actio, gressus.
Hoc breviter tacto, que complet episcopus, edam.
|
| 125 | Lumina discipuli sunt bis sex; virga potestas,
Est presul Christus; percussio trina figurat
Imperium celi, terre baratrique voracis.
Questio levite patet ignorancia plebis.
Hostia, que reserat presul, vacuata figurant
|
| 130 | Plebis peccata: quod pacem nunciat, hoc est,
Quod mediator adest hominumque Deique ligator.
Orat pro templo presul prostratus, et illud
Exorasse Ihesum demonstrat mortis ad horam.
Post surgens orat tantum, non ille salutat;
|
| 135 | His applaudendum non est, qui sanctificati
Nondum sunt, sed eis simplex oracio prodest.
Post alphabetum terra conscribitur, hoc est,
Quod fidei simplex plebi doctrina patebit:
Ex alphabeto crucis est transversio Greco
|
| 140 | Et nostro, Christi quia lex elucet utroque.
A levo versus orientis ducitur anglo
Solis ad occasum dextrum, deducitur alter
A dextro versus orientis mobilis anglo
Solis ad occasum levum; crux inde notatur,
|
| 145 | Que redit ad gentes, quando retrocedit Hebreus.
Advocat inde Deum presul, decertet ut armis
Conversus fidei. Post hec benedicitur unda
Cum sale, cum cinere, cum vino cumque fluento.
Est aqua plebs; sal est doctrina, sciencia dulcis;
|
| 150 | Est cineris pulvis humilis memoracio finis;
Bacus aque mixtus hominemque Deumque figurat.
Post hec ecclesia limphis lustratur et ara,
Ut iustus Domino sit sanctus et intus et extra.
Virtutem signat humilem, qui mittit ysopus
|
| 155 | Undam, nam Christus humilis nos compluit ymbre.
Tergitur ara quibus, designant linthea carnem
Christi, que fragrat, que candet queque refulget.
Hinc thus accensum super aram corniger offert,
Inque modum crucis hoc offert; per quatuor anglos
|
| 160 | Altaris facit ille crucem; de sanctificato
Illinit hos oleo; procedens ordine muris
Tres facit ille cruces, sancto crismantur olivo.
Albo post ara velamine candet operta.
Thura preces signant et gracia constat olivum,
|
| 165 | Que sanctos replet per partes quatuor orbis.
Album velamen poterit stola celica dici,
Quam sibi debet homo felici fine mereri.
Suscepit postquam nomen speciale patrini,
Postquam crux oleo signavit pectora sancto
|
| 170 | Et scapulas pueri, frons est et crismate tincta.
Hesdras luce quater Domino prece psallere summo,
Nocte quater statuit; dixit Domino David horis
Laudes septenis, media de nocte cubile
Linquens; octava vice magnificare Supremum
|
| 175 | Elegere viri, quos Spiritus inbuit almus.
Conpactum corpus elementis quatuor horas
Quaque die, totidem precibus de nocte reservet:
Nocte Ihesus natus de Virgine mane resurgit;
Adam de limo factus fuit et sine limo:
|
| 180 | Tercia peccantem videt illum, sexta vagantem.
Angelus ad primam dixit mulieribus horam:
«Surrexit Christus;» inflammat tercia sancto
Pneumate discipulos; sexta crucifixus in hora
Exspirat nona Christus; nos commemoramus
|
| 185 | Adventum Christi supremum vesperis hora.
Gaudia sanctorum per completoria, lector,
Accipe, que fient, cum corpora nostra resurgent.
Solvuntur labia post factam nocte quietem;
Poscitur auxilium, iubilat data gloria Trino.
|
| 190 | Post hec invitat cantator voce levata
Ad laudem Trini. Quod pretermittitur usu
Ad festum stelle; nullo duce namque periti
Advenere magi nisi summi principis orti
Sidere preclaro. Vox mitis, deinde levata:
|
| 195 | Laus est ecclesie pro se, sed deinde propinquis.
Ymnus subsequitur invitatique resultant.
Designant opera psalmi, bis sexque sequuntur
Pro bis sex horis noctis; quandoque novem sunt,
Ut nos accipiat celi chorus, ordo novenus.
|
| 200 | Luce quidem Domini bis sex canis ordine psalmos,
Gloria prolata est cum psalmis quatuor una.
Collaudamus in hoc patriarchas atque prophetas
Et Christi comites; monstramus eos habuisse
Quatuor in Trino virtutes cardine primas.
|
| 205 | Sanctorum monitus notat alternacio psalmi.
Antiphone signant flammas ardentis amoris,
Gaudia neuma notat nulla manifesta loquela;
Versiculus pigras mentes docet evigilare.
Post Domini sequitur oracio corpora, corda
|
| 210 | Mundificans: «domne, iubeas benedicere» lector
Profert, ecclesie maiestas panditur illo;
Christi persona reddit benedicta sacerdos.
Pulcre precedit oracio, semina sparsa
Ne legat aut ales, aut spine suffocet hamus.
|
| 215 | Quod vero petitur benedictio, monstrat, ut audax
Spargere sit nullus, nisi iussus, semina verbi.
«Tu vero, Domine, nostri miserere» supremo
Dicitur, ut venia detur pro pulvere fastus.
«Gracia» quod Domino data sit, non spectat ad illud,
|
| 220 | Quod profert lector, sed nos quia lectio pavit.
Responsum sequitur, opus illud signat honestum;
Sermo precedit, subeunt preconia facti.
Designare fidem Trini ternarius ordo
Dicitur; ordo quidem, repetitus si quater assit,
|
| 225 | Quadruplex sensus dici valet: historialis
Est unus; sequitur post allegoria; sequenter
Est tropologia; dicetur post anagoge:
Sicut Ierusalem polis est terrena, fidelis
Constans ecclesia, mens fortis, patria summa.
|
| 230 | Inde «Deum te laudamus» venit ordine cantus,
Hoc ut mirifice laudemus tempore Christum.
Versiculo reddit stabiles in laude sacerdos;
Officium sequitur, populum quod signat Hebreum
Submerso Pharaone Deum laudasse supremum.
|
| 235 | Denotat ecclesiam primam prior ordine psalmus,
Ecclesiam psalmus notat alter gentibus ortam.
Post duo iunguntur psalmi, quia credet uterque
In Christum populus in mundi fine fidelis.
Leviatan stragem puerorum denotat ymnus,
|
| 240 | Tres psalmi Laudum signant Noe, Iob, Danielem:
Presbiter hortatur, ne deficiamus in huius
Mundi conflictu; consentit in hoc canor ymni:
Excitat hinc versus, ut nos dixisse prophetas
Verum credamus; Zacarie verba sequuntur:
|
| 245 | Monstrant predicta Christo completa fuisse.
Defert turibulum sacrifex: cor denotat illud,
Incensumque preces; amor est, qui clauditur, ignis.
Antiphone prius incepte plene recitantur
Post psalmum, quoniam Christi dilectio sancta
|
| 250 | Incipit in mundo; post hanc plenissima vitam
Gaudia neuma notat. Oracio poscit, ut illud,
Quod nos incipimus, celestis compleat auctor.
Quod «Benedicamus» pueri cantare iubentur,
Monstrat, quod nostras excedit gloria laudes.
|
| 255 | Unde «Deo grates» audis in fine relatas.
De reliquis horis premisse sunt raciones.
Post vespertino succedit tempore cantus.
Quinos cantamus psalmos, ut, quem venialem
In nobis quini sensus fecere reatum,
|
| 260 | Purget psalmodia, purget miseracio Christi.
Sanctorum monitus est alternacio psalmi.
Est amor antiphona, caput exortacio vite.
Responsum confirmat opus, simul et canor ymni.
«Magnificat» sequitur, per quod devocio surgit,
|
| 265 | Cum Dominus mites exaltat, deicit altos.
Bis binos psalmos ad completoria psallis,
Nam nostrum corpus ex quatuor est elementis.
Illius labes purgans oracio mundat.
Non caput hoc hymnum precedit tempore. Pasche
|
| 270 | Non ymnum canimus in festo; namque tenemus,
Quem predixere, quem laudavere prophete.
Nos hortamur ad hunc, quem longa laude canebant.
Nos vocat ad verum lumen cantus Symeonis.
Est humilis virtus precibus monstrata profusis;
|
| 275 | Est signata genu cordis contricio flexo.
Ambo flectuntur, Iudei ne videamur.
In Domini luce, Paschali tempore flexis
Non orare decet genibus; reverencia causa est.
Quod crux velatur, quod fit detectio festo
|
| 280 | Parasceues, signat legis velamina sacre,
Passio que Christi priscis obscura retexit.
Demissum legis est consummacio velum.
Tunsio fit culpe: mens, vox, opus inde notatur.
Unica campana pulsatur vespere, mane,
|
| 285 | Est quia principium Deus, est finis Deus unus.
In reliquis horis pulsacio plurima tinnit.
Multiplicantur enim divini semina verbi.
Est iter in celum processio, vitaque munda,
Que precedit, aqua; pietatis facta, lucerne;
|
| 290 | Inde triumphale signum, crux alma, secuta est.
Post evangelium fertur; precedit at illud
Pulvinar textus, levitas pulvinar habetur,
Est plausus textus; hoc delectat, docet illud.
Sudoris tempus est Septuagesima nostri;
|
| 295 | Nos Pentateucus superas invitat ad edes.
Annos hoc tempus designat septuaginta,
In quibus Hebreos tenuit Babilonica pestis.
Nos decet exilio citharas suspendere nostras,
Et latitante Ihesu cantus latitare iubentur,
|
| 300 | «Gloria» quod monstrat post responsoria lapsa.
In Cena Domini venerabile crisma sacratur;
Tunc pius est Agnus morti se tradere promptus.
Ad pacem misse sacrari crisma iubetur.
Precedunt Pascha Tenebre, quibus est quasi mestus
|
| 305 | Propter defunctos cantus cauteque tacetur
Principium, finis, quia morti traditur ille,
Quem scis principium rerum finemque beatum.
Extincte signant candele, dum celebrantur
Paschales Tenebre, quod vite luce prophete
|
| 310 | Fulserunt, tamen est illis extincta lucerna
Vite pro Domino. Maior candela supremo
Denotat extincta, quod Christus denique reddit
Vitam pro populo; sed lux abscondita surgit,
Et surgit Christus, sol verus, splendor Olimpi.
|
| 315 | In Tenebris «kirie» cantatur, quod mulieres
Signat querentes Dominum: percussio facta
Surrexisse Ihesum sonitus terrore figurat.
Campane mute: metus extat discipulorum.
Desertum monstrat are nudacio Christum;
|
| 320 | Ampne mero lota signant altaria Christum
In cruce baptismi laticem fudisse, cruorem
Martirii: vicii purgamen, martiris ostrum.
Parasceue misse caret officio, quia Christo
Compatimur; signat oracio multa profusa
|
| 325 | Exorasse Ihesum pro nobis in cruce servis.
Cereus est Pasche lux mundi; lectio legis
Prisce demonstrat Christum cecinisse prophetas.
Quadras virtutes ordo notat ille quaternus,
Corda renatorum demonstrant cantica leta.
|
| 330 | Lectio quod prima tractu caret, innuit Adam
Non cecinisse Deo laudem, dum credidit Eve:
Non fertur «Dominus vobiscum,» lectio nulla
Proclamat titulum, dum Christus gaudia surgens
Protulerit; pacis non donas oscula, per que
|
| 335 | Monstratur Iude fallacia tecta dolosi.
Alleluya canis unum, dum sabbata Pasche
Concelebras, tractusque sequens hec tristia monstrat.
Precedit Pascha Ieremie lectio; Pascha
Subsequitur celi detectio facta Iohanni;
|
| 340 | Lectaque sunt gesta post forcia discipulorum.
Gentilis populus faciens arvambula Rome
Excoluit festum Cereris, sed munera Christi,
Virginis et matris festiva Rogacio poscit,
Scilicet ecclesie pacem celesteque regnum.
|
| 345 | Post Pentecosten nos regum forcia gesta
Arma iubent ferre; sapiencia post Salomonis
Augusto legitur, qui mensis sextus habetur,
Nos etate docet sapiencia vivere sexta.
Septembri legitur Iob, Tobias, Iudith, Esdras,
|
| 350 | Qui propter Dominum passi sunt aspera multa.
In mundi fine Syon feret aspera plura.
Inde per Octobrem Machabei gesta leguntur;
Octavus mensis surgentum gaudia signat;
Scripta prophetarum nobis sunt lecta Novembri
|
| 355 | Donec in Adventum, venturum quem cecinere,
Et post Adventum depascit nos Ysayas
Plenius explanans eterni principis ortum.
Natalis misse pandit celebracio prime
Ante sacram legem tempus, panditque secunda
|
| 360 | Auroram legis; dat nobis tercia lucem,
Gracia quam nobis in solis origine profert.
Post festum stelle nos pascit epistola Pauli,
Mundandi lavacrum dum Septuagesima monstrat.
Ad Moysen tempus ab Adam notat illud; in illo
|
| 365 | Mors regnum tenuit. Hoc nobis commemoratur
Ad Pasche tempus, dum cessat Gloria, cessat
Alleluia, Deum laudans et gaudia promens.
Gloria non canitur, tamen Alleluia resultat
Adventum Domini, quia laus in lege dabatur.
|
| 370 | Sed lex nec pacem nec iusticiam dedit altam.
Alleluia duplex Pasche post tempora prodit
Ad Pentecosten, quod gaudia plena figurat;
Ianua peccanti reseratur votaque dando
Stantes oramus, quia summi principis aula
|
| 375 | Eternus plausus eternaque gaudia rident.
Ordo subsequitur cleri; patet ordinis ordo:
Ianitor et lector, post exorcista venire
Debet et acolitus; coni minor ordine, maior
Subsequitur; sacrifex est ultimus, ordine maior:
|
| 380 | Septem sunt numero, septem misteria signant.
Non sit morosus clerus, sed morigeratus,
Est quia morosus ex more malo reprobatus.
Ianitor indignos cum clave recludere debet;
Scripturas lector sapit, exorcista relidit
|
| 385 | Demonis incursus; candelas vasaque defert
Acolitus; coni minor ordine circuit aram;
Corporis hie Christi vas fert et sanguinis, unde
Hic caste vivat, calicis qui tegmina mundat.
Hic calicem tractet manibus tractetque patenam.
|
| 390 | Levite sancti sunt aurea lumina septem.
Isti sunt etiam septena tonitrua; septem
Dona sacri Flatus debent in pectore ferre.
His evangelica dispergere semina fas est.
Precones genua persuadent flectere plebem.
|
| 395 | Levite manibus calicis vas sume, sacerdos.
Vigenos annos habeat levita fidelis.
In scapula defert oraria sumpta sinistra,
Que iuga designant Christi, que preco subivit.
Ter denos habeat completos presbiter annos.
|
| 400 | Illius presul tangit caput, ordinis auctor
Presbiterique simul, ut Spiritus influat illis.
Accipit inde stolam scapulam per utramque sacerdos.
Armis iusticie muniri debet utrimque.
Presulis a manibus calicem capit atque patenam;
|
| 405 | Infula traditur his, sacrandi sacra potestas.
Ordo nec est maior, si presul in ordine presit.
Hoc est, ne fiat dissensio, scandala surgant.
Ianitor est Christus etiam, dum mittit ab ede
Vendentes Domini; lector fuit ipse legendo,
|
| 410 | Quod dixit vates Ysayas; pectora mundans
Demonis a menda fuit exorcista, fuitque
Acolitus, quando dixit: «Sum lux ego mundi»,
Sublevita lavans vestigia discipulorum.
Se dans ipse suis fuerat levita ministris,
|
| 415 | Et quando dixit: «Vigilate, orate vicissim!»
Verus erat sacrifex, cum panem cumque Lieum
In carnem propriam mutaverat inque cruorem,
Ut mortis memores eadem fecisse studerent.
Hic sacrifex sacrumque pium fuit in crucis ara,
|
| 420 | Cuius terra, polus, res publica servit honori,
Qui sacra constituit septem celebranda per orbem:
Matrimo. bap. or. ca. pe. confir. et unctio summa.
Hec sunt: coniugium et baptismi debita forma,
Ordo sacer Christique caro de pane sacrato;
|
| 425 | Presens pena piat confessis crimina iustis,
Roborat inde fidem sacra confirmacio nostram;
Unctio suprema pietatis premia poscit.
Accipio calamum vestes describere promptus,
Sumere quas debet divini vinitor agri.
|
| 430 | Alba notat mentes albas et zona pudorem;
Ius humerale notat racionalique sophiam
Accipe; trans humeros designat amictus utrumque.
Fortis in adversis ut sis, stola pendula signat.
Illius longum finalis linea fertur;
|
| 435 | Denotat illud idem talaris candida vestis.
Zona stolam iungit, virtutes necte per illud,
Infula comprendens totum designat amorem.
Fertur, quam gestat, vigilancia, leva, manipla.
Abstergit sordes animi vigilancia pigri.
|
| 440 | Ridens dalmatica levite prodit amorem;
Linea coccinea duplex retro pendet et ante:
Utraque lex extat bissenaque fimbria signat,
Perfectum quia pollet opus, quod prodit ab igne.
Fimbria vel varia, quam servat leva, figurat
|
| 445 | Activam vitam, quam rerum cura molestat.
Pontifices tunicis uti perpende duabus,
Ut de thesauro promant nova, prisca diserti.
Signum signatumque gerat cum nomine claro
Pastor, ne pereat, si sit sine teste valoris.
|
| 450 | Flebilis ypocrita semper gemit; inclitus omnis
Preses gaudebit inopi solacia prebens.
Pontificis mitra duo testamenta figurat.
Sandala pontificis signant postponere terram
Celis; inferius sunt integra, presul ut astra
|
| 455 | Aspiciat; caligis callis sermonis habetur.
Anulus est signum regis, regat ut bene corda
Consolidetque fide fluidos Christoque renodet,
Quo coit ecclesie celesti gracia sponso.
Inclita sanctorum cirothece facta figurant.
|
| 460 | Est baculus rectum, quod debet in omnibus esse.
Pastorale pedum regit agnum, dirigit edum.
Curva trahit mites pars, pungit acuta rebelles,
Curva trahit, quos virga regit, pars ultima pungit.
Que capit archipater, demonstrant pallia, quod sit
|
| 465 | Legitimus miles. Cocci notat infula pape
Martirio promptum; precedens crux notat ambos
In cruce legitimos pugiles pro nomine Christi,
Crinis tonsura resecanda superflua signat.
Innuitur rasis eterna corona coronis.
|
| 470 | Presbiteri manus est oleo sacrata peruncta,
Pneumatis ostendit donum, quo dextera pugnat.
Mistica compleri possunt hec cuncta videri.
Misticus est clerus Domini de sorte vocatus.
Ianitor est, quicunque fidem docet; ille docendo
|
| 475 | Mores lector erit, erit exorcista precando:
Acolitus lucem dando, pronusque minister
Est sublevita; dici levita meretur,
Si reliquos exhortatur verboque manuque,
Hostia sancta Deo si fiat, presbiter extat.
|
| 480 | His dictis misse paucis ego mistica scribo.
Sanctorum patrum signant suspiria misse
Introitus, versus opus extat psalmicus estque
Gloria laus; cantus iteracio pectora patrum
Priscorum signat suspiria sepe dedisse.
|
| 485 | A nobis kyrie designat ter triplicatum
Antiquos patres cetus optasse novenos
Etheris; interea procedens veste sacerdos
Ornatus signat sponsum de Virginis aula
Tanquam de thalamo vestitum carne venire,
|
| 490 | Processus duplex est cuius: Matris ab alvo
Eque sinu Patris, est et secretus uterque.
Est chorus antiquus portator luminis; estque
Sublevita sequensque simul levita, novelle
Plebs legis; post hec positus liber est super aram:
|
| 495 | Ponitur in Syon lex, que se fundit in orbem.
Assit communis confessio, tunsio crebra,
Missa, «Pater noster», elemosina, sit benedicta
Hinc aqua: peccata nobis venialia tollunt.
Postquam «Confiteor» profertur, presbiter are
|
| 500 | Oscula dat positoque libro; designat Hebreos
Ara, liber gentes; offertque minister uterque
Presbitero librum, genti quia semina sancti
Dum spargunt, redit ad Christum plebs subdita Christo.
Incipit altaris a dextra parte sacerdos
|
| 505 | Missam, Iudeos signans, quibus edita lex est:
In media vero cantatur «Gloria», per quod
Est mediatoris ortus signatus ab alto;
Et chorus angelica designat cantica leta.
Post fertur «Dominus vobiscum», Christus in illis
|
| 510 | Ut maneat. «Sit pax vobiscum» presul adorat,
Quod Christus dixit, postquam surrexit, amicis.
Hinc «Oremus» ait, ut nos orare velimus.
Discipulos Christi designat epistola lecta.
Responsum notat assensum, quia semine iacto
|
| 515 | Credidit auditor. Post Alleluia resultat.
Utitur ecclesia primis tribus unica linguis:
Denotat Hebreum legem Grecumque sophiam,
Itala vox regnum; quibus est laus principis aucta.
Est ordo: lex auditur; plebs inde resultat.
|
| 520 | Quod repetis laudem, notat alti gaudia celi.
Plausus inexpressus in celo semper habundat.
Gaudia sublimat specialis prosa diei.
Ostendit tractus vite lacrimabile carmen
Contemplative, que pro se proque propinquis,
|
| 525 | Pro patria luget. His factis ordine cunctis
Est evangelium lectum, sed parte sinistra;
Nam redit ad gentes Christus contemptus Hebreis.
Contra te legitur, aquilo, quia celica verba
Nos armant contra Sathanam, qui pectora stringit.
|
| 530 | Stirps Levi quondam dignos transmisit ad aram.
Assumptum dic esse Levi, dic inde levitam,
Ut levita probus are sumatur ad usum,
Magnus ut in populo fiat iustusque sacerdos.
Depositi baculi monstrant nos linquere Christo
|
| 535 | Vindictam; caput est detectum, corpore, mente
Ut proni simus; stamus pugnare parati.
Crux frontem munit, ne vectes rumpere possit
Hostis. Verba gradu Domini maiore leguntur,
Nam doctrina Ihesu doctrinas preterit omnes.
|
| 540 | «Credo» sequens notat assensum tribuisse popellum.
Dicitur hinc «Dominus vobiscum», que tulit olim
Verba Booz primo messoribus, ut remanere
Plebs velit in fidei doctrina; quod iubilando
Promittit, quando canit offertoria cetus.
|
| 545 | Inde quidem Domino fert acceptabile munus,
Quod fecit Salomon, Domino dum templa dicavit.
Postea fert panem, fert vinum dextra sacrantis.
Utraque Melchisedech hec obtulit, utraque Christus
Discipulisque dedit et in illis se dedit ipse;
|
| 550 | Alterutrum capiens perfecte sumit utrumque.
Te multis speculis simul et semel ut specularis,
Se Christus melius multis speculatur in aris.
Tolle locos, logice: fidei locus hic operatur,
Spes et sanctus amor, quorum vestigia tendunt
|
| 555 | Ulterius, penetrant summi sacraria celi.
Phisicus ostendit, quod ymago preit racioque
Subsequitur, tenet inde suam memoracio sedem;
His studet occultas naturas pandere rerum,
Sed medicis occulta fides celestia pandit.
|
| 560 | Sana fides medicum sanat vitamque reformat.
Hic cibus ad gustum ducit deitatis: utrumque
Sumitur et corpus et sanguis, detur ut illis
Corporis ac anime laus duplex, gloria duplex;
Sumitur in specie panis, ne, si videatur
|
| 565 | Esse caro, populi mens horreat ista videntis.
Hic panis mentem confirmat letificatque
Vinum: suscipitur pariter totum, quia sanat,
Quem Christus sanat, qui sanat corpora, mentes.
Panis hic est granum frumenti, quod moriendo
|
| 570 | Attulerat fructum; concurrunt plurima grana,
Ut fiat panis; plures, ut vina liquescant,
Concurrunt acini; persone sunt ita plures
Ecclesiam sanctam statuentes, que velud unum
Sunt corpus, Christus vinclo quos unit amoris.
|
| 575 | Iungitur unda mero, coniunctus sanguine Christi
Gaudet homo Christo; coniungitur unda Lieo.
Fudit utrumque latus Christi calicemque locatum
Cernimus a dextra panis: cum sanguine mixtam
Undam proiecit lateris pars dextera sancti.
|
| 580 | Anteriore tamen panis si parte locatur
Postque calix, illud racionis norma tuetur.
Est crux ara, calix tumulus, petra summa patena,
Estque superposita bissus vice sindonis alba.
Tot sacramenta memori sunt mente retenta,
|
| 585 | Que metrum claudit, que lector cernit et audit.
Voce iubet clara nos «sursum corda» levare
Presbiter; hoc signat, quod discipulos vigilare
Iussit et orare, iussit dormire. Sacratur
In cruce post Agnus. Nos mentis habere quietem
|
| 590 | Persuasit, quando «Vigilate, quiescite,» dixit.
«Oremus» fertur post offertoria tantum,
Clam quoniam Dominus verbi sacra semina spargit.
Est Amen nomen Domini venerabile veri,
Amen iuramen, assertio dicitur Amen.
|
| 595 | Hoc resonat verum, que pars nunc nomen habetur.
Nunc verbum sequitur et nunc adverbia spectat,
Ut verum fiat vere quasi stans sine fine.
Amen connectit numeris elementa, movetque
Cuncta sator stabilis, qui frigore temperat ignem.
|
| 600 | Prolatus fuerat canon sublimiter olim;
Dicentes eadem pastores verba per agros
In carnem versum stupuerunt cernere panem.
Illos celestis percusserat ulcio dignos.
Misterium crucis est sacre prefacio misse,
|
| 605 | Divinis sociat quia crux humana ligatrix.
Brachia presbiteri tendit prefacio sancta;
Prefatur festi causam divinaque tangit.
«Sanctus» subsequitur. Ysayas etheris illud
Audivit cetus mellita voce canentes.
|
| 610 | Angelicus cantus hic est. Sacracio facta
Civibus angelicis hominum consorcia iungit.
Quo caro sacratur, est canon regula dictus.
Post Domini sequitur oracio. Vita futura
Expetitur primis precibus tribus. Inde petuntur
|
| 615 | Dulcifluis precibus presentis commoda vite.
«Agnus» ter fertur, quia pendens in cruce Christus
Patrem cognovit, matrem tibi, virgo Iohannes,
Commisit, genus humanum pietate redemit.
Est agnos Grece pius estque Ihesus pius Agnus.
|
| 620 | Pax petitur cordis, pax temporis, etheris alti.
Sacri participes designant oscula pacis.
Illud idem signat Domini concessa diebus
Allati panis benedictio semper habundans,
Ut nobis detur panis saturacio veri.
|
| 625 | Est autem panis sacrati porcio triplex:
Ista piat vivos; salvandis altera penas
Defunctis minuit; dat porcio tercia laudes
Propter salvatos, est quorum gloria Christus.
Extremo sequitur communio, laude fideli
|
| 630 | Ut nos consociet sanctis celebracio misse.
«Ite!» canit «missa est» sublimi voce minister,
Ut nos ad patriam secum trahat hostia missa.
Inde «Deo grates» referuntur voce levata.
Est autem mentis vox interiectio lete,
|
| 635 | Que grates donat, qua mens iocunda resultat.
Finita missa plebs ad sua propria tendit,
Quam sacrifex vere saciavit sanguine vitis,
Hereat ut palmes illi quicunque fidelis.
Hoc opus exiguum ludendo tempore feci
|
| 640 | Exiguo; quod Parisius precone relatum
Conscripsere manus, studium quo tempore mortem
Flevit Alexandri studiosi carmine tali:
Gemma pudicicie fuit hic, flos philosophie,
Aula decens morum, redolens velud area florum;
|
| 645 | Quem virtus humilis rexit, quem vultus herilis
Prompsit pacificum, doctum, racionis amicum.
Floret Alexandro locus hic, dedit Anglia florem,
Cuius Parisius celo transmisit odorem.
Mille ducentenis quater inde decem ligat annis
|
| 650 | Virginis a partu quinos censura Iohannis.
Missam legatus pro defuncto celebravit,
Qua Ihesus oblatus feria nos sanguine lavit.
Assunt prelati de concilio venientes,
Cum prece deflentes mortem doctoris humati.
|
| 655 | Virginis assumpte festivo tempore sumptus
Virgo vir ad celum virtutum premia sumpsit:
Qui mundi pompam prius archilevita repressit,
Francisci cordas non parvo tempore gessit.
Interius reprobat mundane gaudia pompe,
|
| 660 | Stringere dum nodis hanc studet exterius.
Exterius studet hanc nodis dum stringere, pompe
Gaudia mundane reprobat interius.
Enitet ergo senum speculum probitatis amenum,
Exemplar iuvenum florenti dogmate plenum,
|
| 665 | Qui fuit ecclesie directa columpna, fenestra
Lucida, turibulum redolens, campana sonora. |