Ordinatio X

ca. 1140

Textus:

Oeuvres Complètes de Suger

(Société de l'Histoire de France, Publication no. 139)

ed. A. Lecoy de la Marche, Paris: Jules Renouard, 1867

Fons: BNF Gallica

_______________________________________________________________________

[Ordinatio A. D. MDXL confirmata]

In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Amen.

Sugerius, Beati Dionysii abbas, Dei omnipotentis servitio mancipatis providere, labores et certaminum sudores quibuscumque seu spiritualium seu temporalium remediis alleviare, victualibus, ne deficiant in via, sustentare, cum omnibus fidelibus, tum praecipue praelatis Ecclesiae, coram Deo et honestum et utile ar-bitramur. His siquidem signatum est, Domino praecipiente, quomodo confovere et contegere eos oporteat bovinis et vaccinis coriis Arcam foederis Domini, ad [350] repellendos imbres tumultuosos et quaecumque molesta; in quo idem ipsi exprimunt, qui praelationibus actuales ex debito officii ex seipsis habent loco coriorum et confovere et contra omnem molestiam protegere contemplativos, qui vere sunt arca divinae propitiationis. Eapropter ego Sugerius, Dei patientia ter beati Dionysii vocatus abbas, mandatorum Dei praevaricator, ad cor Dei miseratione redire festinans, unde venerim, quid fecerim, et quo ire debeam, in timore et amaritudine animae meae recogitans, ad servorum Dei tutelam tremulus confugio, et qui irreligiosus existo, religionem eorum toto animo amplectens, religiosorum suffragia suppliciter imploro, et ut devotius et efficacius nobis in spiritualibus sustentando provideant, et in temporalibus eis providendo eos sustentare victualibus confovere devotissime accuramus. De praepositura siquidem Vilcassini, quae olim ante nos adeo destituta erat, ut vix posset quinque solidos ad cotidianum fratrum generale sufficere, quam in novitate praelationis nostrae, Dei auxilio, multo sumptu, valida (et quod etiam conscientiam meam gravat) militari manu, ab oppressione advocatorum et aliorum malefactorum eam excussimus, et, sicut nobis videtur, dupliciter aut tripliciter augmentando in melius composuimus, generali fratrum quinque solidos diebus quinque in omni hebdomada apponimus, ut in illis semper decem habeant solidos. Aliis siquidem duobus diebus, videlicet feriis quinta et septima, ob reverentiam nostrarum memoriarum, sanctae Dei Genitricis et sanctorum Martyrum, qua-[351]tuordecim solidos in alia ordinatione constituimus. Quicquid tamen et in hac et in alia ordinatione ultra quinque solidos consistit, nostro labore, ob amorem Dei et sanctae regulae observationem, amplificato fratrum numero, per Dei misericordiam constare dinoscitur. Hanc autem augmentationis cartam communi fratrum nostrorum consensu minui aut in aliquo defraudari perpetuo anatemate, perpetua maledictione prohibemus. Haec de generali.

De pulmento autem, quia nescio qua occasione fratribus, ab Indicto usque ad octabas beati Dionysii, subtrahebatur, volumus et constituimus deinceps per totum anni circulum, per manus ministrorum monachorum aut laicorum, continuatim suppleri; et ne materia his deficiat, censum novum novorum quos hospitari feci in vacua horti terra, quinquaginta videlicet solidos aut amplius huic apposuimus incremento. Hanc etiam pulmenti regulam firmissime teneri, tam pro ipsis fratribus quam pro exteriorum pauperum supportatione, qui his et aliis indigent, sine interpellatione sanctiendo firmamus. Haec itaque de prima.

De secunda vero, quae coena dicitur, tertium confecimus capitulum: quae, ut convenientius et solito decentius foecundior fiat, quibusdam olim a nobis aucta est incrementis, videlicet Sancti Luciani decimis, quae ad nos pertinebant, viginti solidorum largitione, qui nobis de superabundante ab ipsis hortolanis solvebantur, annona etiam quae nobis de Petraficta {Nunc Pierrefitte (Seine)} reddebatur. Inpraesentiarum vero, ob amorem et reverentiam sanctae religionis et fratrum nostrorum devotionem, censum [352] etiam ejusdem vilae, videlicet centum solidos, aut si amplior fuerit, et contulimus et perpetuo anatemate indissolubiliter confirmavimus; hoc tamen retento, quod ejusdem monachi coenatoris deliberatione et testificatione vinearum nostrarum de eodem censu ibidem, quantum ad nos pertinet, collectio fiat: medietas etenim expensarum ad mediatores pertinet vinearum.

Praeterea operibus pietatis insistere, infirmorum curam gerere quanti constet, ore sacratissimo ipsius audivimus, qui dicturus est in illa universali et admirabili auditione: Infirmus fui et visitastis me {Matth. XXV, 36}, et contraria contrariis. Quod autem ad praelatos potissimum spectet enucleatius edocuit, qui ovem morbidam ad gregem in humeris reportavit. Hac siquidem sollicitudine votiva angariatus, fratres hujus ministerii officiales, tam praesentes quam successuros, in hoc ipso vicarios nostros, auctoritate Dei commonemus et praecipimus quatenus hylariter, pie et mansuete, fratribus aegrotantibus, senibus, quibuscumque debilibus, secundum diversas infirmitates diversis illorum appetitibus condescendant et ministrent tanquam angelis Dei; quoniam charitas est summa monasticae religionis: et his quidem primo, sed animo uno illis ordinarie serviant, qui quacumque de causa jussu custodis Ordinis in domibus infirmorum cesserint, videlicet uno ferculo in omni mensa, praeter illud quod eis a refectorio deportabitur. Ut autem hoc possit semper continuari, antiquis ejusdem praepositurae redditibus sex libras addidimus, quos labore nostro in burgo adquisivimus, non laquio malo inge-[353]nio, sed emptione cujusdam domus et positione stallorum, de quibus hic census irrefragabiliter debetur. Commonemus autem et consulimus fratribus in officio agentibus, quatinus, praeter ea quae ad exteriorem terrarum curam pertinere oportet, usumfructum totius praepositurae fratrum necessitatibus expendat, nec aliqua ei occasio aut emendorum palliorum aut aliorum ornamentorum subrepat, sed totaliter fratrum necessitatibus reservetur. Quibus etiam debilitati et seniorum condescendendo, ad calefaciendum eos, quo valde egebant, tensamentum Garsonis Villae nostrum, qui de ipsa villa eorum erat, ei perpetuo anatemate confirmavimus.

Porro, quoniam parvitatis nostrae memoriam praesentium et futurorum fratrum dilectioni absque praecedentibus meritis obnixe commendamus, ut saluti animae nostrae proficiat, operae pretium duximus imperatorum et majorum nostrorum, qui eas multa liberalitate, larga munificentia meruerunt fieri, vel multo temporum curriculo sopitas ad salutem animarum suscitare et informare memorias, inter quas inclyti et nobilissimi imperatoris Karoli tertii solemnes memorias recreare et restituere hoc modo censuimus. Modus autem idem est qui in testamento imperialis continetur majestatis, eo videlicet quo gloriosus imperator nobilem villam Ruoilum cum appendiciis sui et aquarum forestae Beato Dionysio regia liberalitate contulit. Constituit siquidem nobile, et quod imperatorem decebat mandatum: quod idem apud alios et de aliis regibus solet recoli singulis annis dies deposi-[354]tionis anniversarius, ipse suum sibi singulis mensibus pridie nonas mensis fieri decrevit, in capitulo pronuntiari, in monasterio celebrari, in refectorio de praefatae villae redditibus fratribus honestam refectionem adaptari. Nec illa ignobilior tanti imperatoris praedicatur praceptio, quod de usufructo praefatae villae septem luminaria septem lampadarum ante sacrosanctum altare sanctae Trinitatis indeficienter per successiva secula ardere sancivit. Et quoniam in administratione regni, quacumque terrarum eum imperii necessitas devocaret, semper tamen pleno animi affectu et pernoctabat et designabat ibidem sepeliri, ipsum sepulturae suae locum tutissimis sanctarum reliquiarum munivit praesidiis, de theca imperiali capellae sibi retinens, et in anteriori parte benedicti altaris reponens os brachii sancti Jacobi apostoli fratris Domini, in dextra brachium sancti protomartyris Stephani, in sinistra vero beati martyris et levitae Vincentii; quemadmodum oculis nostris nos ipsi vidimus, cum venerabilibus viris archiepiscopis Lugdunensi, Remensi, Turonensi, Rothomagensi, et episcopis Suessionensi, Belvacensi, Redonensi, Silvanectensi, Aletensi, Meldensi, Venetensi, et anuli ejus impressionem in argumento veritatis tenuimus, ut prope altare sepultus, circumquaque Sanctorum pignoribus circumseptus, omnem et spiritualem et temporalem evitare molestiam: quae quidem Sanctorum pignora hi nobiscum populo Dei ad patrocinandum exposuerunt, et reparato altari eodem auro pretioso et opere approbato, ibidem honorifice [355] reposuerunt. Verum, quoniam hae tanti imperatoris praeceptiones, licet auro bullatis cartis sancirentur, aemula longaevi temporis varietate quaedam tepuerant, quaedam omnino defecerant, nos ob amorem et honorem Dei et sanctarum reliquiarum, nec minus ad re medium animae domni et serenissimi augusti Karoli, communicato cum fratribus nostris consilio, eas suscitare et reformare studiose laboravimus; luminaria septem lampadarum quae deperierant jugiter ardere decrevimus; decrepita vasa ipsarum lampadarum argentea honeste restituimus; cereum ibidem jugiter ardentem illi qui solus ante altare beati Dionysii ardebat, ut indeficienter duo ardeant, concopulavimus, quemadmodum jam ante ipsa Sanctorum corpora duo jugiter ardere constituimus; singulis mensibus, pridie nonas anniversarii ejus exequia solito solemnius celebrari firmissime determinavimus; refectionem hisdem diebus in refectorio irrefragabiliter restituimus. Ut autem et continuis luminaribus et determinatis refectionibus convenientia deesse non valeant alimenta, de supradicta villa Ruoilo, quam his apposuit testamento, decem libras in octabis beati Dionysii assumi inviolabiliter assignavimus. Capiciario sacristae per manum magistri prioris dari instituimus, qui et luminaribus oleum praeparare provideat, et exequiarum refectionibus singulis mensibus decem solidos incessanter subministret. Quid est enim quod tantus imperator, et tam familiaris, et praecordialis beati Dionysii amicus promereri non valeat, qui ejus ecclesiam tot et tantis possessionibus nobilitavit, tot auri et pretiosarum gemmarum ornamentis declaravit, insuper ad cumulum omnium bonorum insignibus Dominicae passionis, [356] videlicet clavo et corona Domini, et brachio sancti senis Symeonis, tanquam splendidissimo veri Solis jubare irradiantem, celeberrime insignivit? His ergo et hujuscemodi bene devoti, in capitulo nostro convenientes, hanc renovationis cartam morose et discrete conferentes, auctoritate Dei omnipotentis et beatorum martyrum Dionysii sociorumque ejus, communi etiam et concordi capituli nostri confirmatione, approbavimus et lege inconvulsa sancivimus, obtestantes, et per eum quem effudit Jesus Christus in cruce sanguinem adjurantes, ne quacumque occasione haec institutio destituatur, ne praesens carta, quacumque persona, quacumque occasione, instar defectus antiquarum recidivam sustineat calamitatem, sed sana et illibata suis institutionibus et capitulis semper et per inconvulsa seculorum secula firmissime consistat.

Matriculariis etiam quatuor clericis in eadem ecclesia ibidem jugiter desudantibus, ut nostri memoriam habeant, decimam quandam, quam, quia de feodo nostro erat, a Pagano de Gisortio in Francorum Villa comparavimus, quoniam praebendae eorum copia aliquantum tepuerat, donavimus tam in pane quam in vino, excepta illa parte quae de clauso proprio vinearum ecclesiae assumitur.

Superest siquidem et aliud probabile capitulum, quod, licet ex secutione rerum pollicitarum terminabile appareat, tamen, quia ad aeternitatis nobis proficere et optamus et speramus retributionem, huic scripto interserere dignum duximus. Nono decimo admininistrationis nostrae anno, cum novo operi in anteriori ecclesiae parte libenter et fideliter desudassemus, ipsoque novo antiquo operi pulchra, nova-[357]rum columnarum et arcuum convenientia apte unito, superius sancti Romani oratorium, inferius sancti Hyppoliti, et ex alia parte sancti Bartholomaei, cum eadem nova Ecclesia a venerabili Rothomagensi archiepiscopo Hugone et aliis venerabilibus episcopis consecrari fecissemus, ipsisque tribui oratoriis pro dote catholica terram regiae domus, quam quater viginti libris a Willelmo Cornillonensi favore filiorum et parentum locandam et hospitandam comparavimus, ad luminaria ipsorum oratoriorum in perpetuum confirmassemus, subito sanctorum Martyrum domnorum et protectorum nostrorum amor et devotio nos ad augmentandam et amplificandam superioris ecclesiae partem capitalem rapuit. Nec nos ab hujus inceptione illius potuit imperfectio devocare, sperantes in Domino quod Dei omnipotentia et illi priori et huic operi sequenti, aut per nos aut per quos ei placuerit, plenum poterit adaptare supplementum. Huc accessit nostram rapiendo devotionem, quoniam infra Sancti Sanctorum locus ille Divinitati idoneus, sanctorum frequentationi angelorum gratissimus, tanta sui angustia artabatur, ut nec hora sancti sacrificii in solemnitatibus fratres sacratissimae eucharistiae communicantes ibidem demorari possent, nec adventantium peregrinorum molestam frequentiam multociens sine magno periculo sustinere valerent. Videres alios ab aliis graviter conculcari, et, quod multi discrederent, pronitas mulierculas, super capita virorum tanquam super pavimentum incedendo, niti ad altare concurrere, pulsas [358] aliquando et repulsas et pene semimortuas vivorum miserantium auxilio in claustrum ad horam retrocedentes, pene extremo spiritu anhelare. His igitur et hujusmodi infestationibus toto animi fervore refragari maturantes, collecto virorum illustrium tam episcoporum quam abbatum conventu, adscita etiam domini ac serenissimi regis Francorum Ludovici praesentia, quemadmodum in capitulo nostro consultum fuerat, pridie idus julii, die dominica, ordinavimus ornamentis decoram, personis celebrem processionem. Quin etiam in manibus episcoporum et abbatum insignia Dominicae passionis, videlicet clavum et coronam Domini, et brachium sancti senis Simeonis, et alia sanctarum reliquiarum patrocinia praeferentes, ad defossa jaciendis fundamentis praeparata, humiliter ac devote descendimus. Deinde Paracileti Spiritus sancti consolatione invocata, ut bonum domus Dei principium bono fine concluderet, cum primum ipsi episcopi ex aqua benedicta dedicationis factae, proximo quinto idus junii propriis confecissent manibus cementum, primos lapides imposuerunt, hymnum Deo dicentes, et Fundamenta ejus usque ad finem Psalmi solemniter decantantes. Ipse enim serenissimus rex, intus descendens, propriis manibus suum imposuit, nosque et multi alii, tam abbates quam religiosi viri, lapides suos imposuerunt, quidam etiam gemmas, ob amorem et reverentiam Jesu Christi, decantantes: Lapides pretiosi omnes muri tui. Nos igitur tanta et tam festiva tam sancti fundamenti posi-[359]tione exhilarati, de peragendo solliciti, varietatem temporum, diminutionem personarum, et mei ipsius defectum pertimescentes, communi fratrum consilio, assistentium persuasione, domini regis assensu, annualem redditum his explendis constituimus, videlicet centum quinquaginta libras de gazophilacio, id est de oblationibus altaris et reliquiarum; centum in Indicto, et quinquaginta in festo sancti Dionysii; quinquaginta etiam de possessione sita in Belsa, quae dicitur Villana, prius inculta, sed auxilio Dei et nostro labore composita et ad valens quater viginti librarum singulis annis adaptata. Quae si quocumque infortunio his explendis deficeret, alia Belsa nostra, quam dupliciter aut tripliciter in redditibus augmentavimus, suppleret. Has autem ducentas libras, praeter ea quae ad arcam gazophilacii devotione fidelium deportabuntur, vel quaecumque ipsi utrique operi offerentur, tantum continuari ipsis operibus firmavimus, donec totaliter absque ulla quaestione et ipsa aedificia, et anteriora et superiora, cum suis turribus, omnino honorifice compleantur.

Actum in communi capitulo Beati Dionysii, praesentibus personis quae subterscribuntur, quarum auctoritas sub anathemate confirmavit praedicta capitula.

Signum Milonis, Morinorum episcopi.

Signum Guarini, Ambianensis episcopi.

Signum Gaufredi, Carnotensi episcopi.

Signum Hugonis, Turonensis archiepi-[360]scopi.

Signum Sansonis, Remorum archiepiscopi.

Signum Gosleni, Suessionis episcopi.

Signum Odonis, Belvacensis episcopi.

Signum Rotberti, abbatis Corbeiae.