Liber de rebus in

administratione sua gestis

____________________________________________________________

XXXIV.

Chorum etiam fratrum, quo valde gravabantur qui assidue ecclesiae insistebant servitio, frigiditate marmoris et cupri aliquantisper infirmum, in hanc quae nunc apparet formam, laboribus eorum compatientes, mutavimus, et propter conventus augmentationem, Deo auxiliante, augmentare elaboravimus. [204]

Pulpitum etiam antiquum, quod ammirabile tabularum eburnearum subtilissima nostrisque temporibus inreparabili sculptura, et antiquarum historiarum descriptione humanam aestimationem excedebat, recollectis tabulis quae in arcarum et sub arcarum repositione diutius foedabantur, refici, dextraque parte restitutis animalibus cupreis, ne tanta tamque mirabilis deperiret materia, ad proferendam superius sancti Evangelii lectionem, erigi fecimus. In novitate siquidem sessionis nostra, impedimentum quoddam, quo medium ecclesiae muro tenebroso secabatur, ne speciositas ecclesiae magnitudinis talibus fuscaretur repagulis, de medio sustolli feceramus.

Nec minus nobilem gloriosi regis Dagoberti cathedram, in qua, ut perhibere solet antiquitas, reges Francorum, suscepto regni imperio, ad suscipienda optimatum suorum hominia primum sedere consueverant, tum pro tanti excellentia officii, tum etiam pro operis ipsius precio, antiquatam et disruptam refici fecimus.

Aquilam vero in medio chori ammirantium tactu frequenti dedeauratam reaurari fecimus.

Vitrearum etiam novarum praeclaram varietatem, ab ea prima quae incipit a Stirps Jesse in capite ecclesiae, usque ad eam quae superest principali portae in introitu ecclesiae, tam superius quam inferius, magistrorum multorum de diversis nationibus manu exquisita, depingi fecimus. Una quarum de materialibus ad immaterialia excitans, Paulum apostolum molam ver-[205]tere, prophetas saccos ad molam apportare repraesentat. Sunt itaque ejus materiae versus isti:

Tollis agendo molam de furfure, Paule, farinam.

Mosaicae legis intima nota facis.

Fit de tot granis verus sine furfure panis,

Perpetuusque cibus noster et angelicus.

Item in eadem vitrea, ubi aufertur velamen de facie Moysi:

Quod Moyses velat, Christi doctrina revelat.

Denudant legem qui spoliant Moysen.

In eadem vitrea, super arcam foederis:

Foederis ex arca Christi cruce sistitur ara;

Foedere majori vult ibi vita mori.

Item in eadem, ubi solvunt librum leo et agnus:

Qui Deus est magnus, librum Leo solvit et Agnus.

Agnus sive Leo fit caro juncta Deo.

In alia vitrea, ubi filia Pharaonis invenit Moysen in fiscella:

Est in fiscella Moyses puer ille, puella

Regia, mente pia quem fovet Ecclesia.

In eadem vitrea, ubi Moysi Dominus apparuit in igne rubi:

Sicut conspicitur rubus hic ardere, nec ardet,

Sic divo plenus hoc ardet ab igne, nec ardet. [206]

Item in eadem vitrea, ubi Pharao cum equitatu suo in mare demergitur:

Quod baptisma bonis, hoc militiae Pharaonis,

Forma facit similis, causaque dissimilis.

Item in eadem, ubi Moyses exaltat serpentem aeneum:

Sicut serpentes serpens necat aeneus omnes,

Sic exaltatus hostes necatin cruce Christus.

In eadem vitrea, ubi Moyses accipit legem in monte:

Lege data Moysi, juvat illam gratia Christi.

Gratia vivificat, littera mortificat.

Unde, quia magni constant mirifico opere sumptuque profuso vitri vestiti, et saphirorum materia, tuitioni et refectioni earum ministerialem magistrum, sicut etiam ornamentis aureis et argenteis peritum aurifabrum constituimus, qui et praebendas suas et quod eis super hoc visum est, videlicet ab altari nummos et a communi fratrum horreo annonam suscipiant, et ab eorum providentia numquam se absentent.

Septem quoque candelabra, quoniam ea quae Karolus imperator beato Dionysio contulerat sua vetustate dissipata apparebant, opere smaltito et optime deaurato componi fecimus.

Vasa etiam, tam de auro quam preciosis lapidibus, ad Dominicae mensae servicium, praeter illa quae reges Francorum et devoti ecclesiae eidem officio deputataverunt, beato Dionysio debita devotione adquisivimus: magnum videlicet calicem aureum septies viginti [207] unciarum auri, gemmis preciosis, scilicet jacinthis et topaziis ornatum; pro alio qui tempore antecessoris nostri vadimonio perierat, restitui elaboravimus.

Aliud etiam vas preciosissimum de lapide prasio, ad formam navis exsculptum, quod rex Ludovicus Philippi per decennium fere vadimonio amiserat, cum nobis ad videndum oblatum fuisset, ejusdem regis concessione sexaginta marcis argenti comparatum, cum quibusdam floribus coronae imperatricis beato Dionysio obtulimus. Quod videlicet vas, tam pro preciosi lapidis qualitate quam integra sui quantitate mirificum, inclusorio sancti Eligii opere constat ornatum, quod omnium aurificum judicio preciosissimum aestimatur.

Vas quoque aliud, quod instar justae berilli aut cristalli videtur, cum in primo itinere Aquitaniae regina noviter desponsata domino regi Ludovico dedisset, pro magno amoris munere nobis rex, nos vero sanctis Martyribus dominis nostris ad libandum divinae mensas affectuosissime contulimus. Cujus donationis seriem in eodem vase, gemmis auroque ornato, versiculis quibusdam intitulavimus:

Hoc vas sponsa dedit Aanor regi Ludovico,

Mitadolus avo, mihi rex, sanctisque Sugerus.

Comparavimus etiam praefati altaris officiis calicem preciosum, de uno et continuo sardonice, quod est de sardio et onice, quo uno usque adeo sardii rubor a nigredine onichini proprielatem variando discrimi-[208]nat, ut altera in alteram proprietatem usurpare inniti aestimetur.

Vas quoque aliud, huic ipsi materia, non forma persimile, ad instar amphorae adjunximus, cujus versiculi sunt isti:

Dum libare Deo gemmis debemus et auro,

Hoc ego Sugerius offero vas Domino.

Lagenam quoque praeclaram, quam nobis comes Blesensis Theobaldus in eodem vase destinavit, in quo ei rex Siciliae illud transmiserat, et aliis in eodem officio gratanter apposuimus.

Vascula etiam cristallina, quae in capella nostra quotidiano servitio altaris assignaveramus, ibidem reposuimus.

Nec minus porphyriticum vas sculptoris et politoris manu ammirabile factum, cum per multos annos in scrinio vacasset, de amphora in aquilae formam transferendo, auri argentique materia, altaris servicio adaptavimus, et versus hujusmodi eidem vasi inscribi fecimus:

Includi gemmis lapis iste meretur et auro.

Marmor erat, sed in his marmore carior est.

Pro quibus omnibus Deo omnipotenti et sanctis Martyribus grates referimus, quod sanctissimo altari, cui sub praeceptione sanctae regulae nos a puero offerri voluit, unde ei honorifice serviremus, copiose largiri non renuit. [209]

Quia ergo divina beneficia non occultare, sed praedicare utile et honestum cognovimus, palliorum quod divina manus tempore amministrationis nostrae huic sanctae ecclesiae contulit augmentum designavimus; implorantes ut in anniversario, ad propiciandam divinae majestatis excellentiam et fratrum devotionem ampliandam, et successorum abbatum exemplum, exponantur. Nec enim pro tot et tantis commissis, vel enormitate scelerum meorum, tam sera quam rara satisfacere poenitentia sufficit, nisi universalis Ecclesiae suffragiis innitamur.