|
|
Septimus in dominum seruos liber armat et eius
Iusticiam ostendit tandemque in uincula trudit.
Interea Darium uestigans Magnus abactos
Confecit sceleris confuso Marte ministros.
|
| 5 | Tunc demum Darius iaculis confossus in ipsa
Morte Polistrato, uiuos dum quereret amnes,
Extremas uoces et uerba nouissima mandat.
Inuentum Macedo corpus rigat ubere fletu
Ac sepelit. rursus uulgi procerumque tumultus
|
| 10 | Comprimit et rapido cursu bachatur in hostem.
SEPTIMVS LIBER
Restitit Hesperio merensque in littore Phebus
Defixis herebat equis, tristisque remissa
Luce retardabat uenturae noctis habenas,
Et tantum uisura nephas Latonia terris
|
| 5 | Virgo morabatur roseos ostendere uultus.
Sed lex eterno que colligit omnia nodo
Et sacer orbis amor, quo cuncta reguntur, utrumque
Corripuit iussitque uices explere statutas.
Iamque uaporantem fumabat Thetios unda
|
| 10 | Vorticibus clausura diem, requiemque petebat
Humanus cum sole labor. sed pena manebat
Lugentem Darium, positusque in uespere uitae,
Occasum facturus erat cum uespere mundi.
Clauserat infelix tentoria, solus apud se
|
| 15 | De se consilians. sed debile semper et exspes
Consilium miseri uitamque trahentis in arto.
Et tamen hec secum: «quos me, pater impie diuum,
Distrahis in casus? quo me parat alea fati
Perdere delicto? superi, quo crimine tantas
|
| 20 | Promerui penas, cui nec Iocus inter amicos
Et notos superest neque enim securus apud quos
Debueram dominus tutam deponere uitam?
Sed sitit hanc animam manifesto seuior hoste
Inque senis iugulum parat arma domesticus hostis.
|
| 25 | Si fuit indignum tanto diademate cingi
Tociusque Asiae Darium ditione potiri,
Si male subiectos rexit, si iura tyrannus
Publica uel patrias temptauit soluere leges,
Si ciues armis populumque tyrannide pressit,
|
| 30 | Si cum in iudicio resideret censor iniquus,
Auertit surdas a causa pauperis aures,
Si partem iniustam corruptiis munere fouit,
Si michi persuasit funesta Pecunia iustum
Vendere iudicium, si fundum tristis auitum
|
| 35 | Et patrias uites per me sibi fleuit ademptas
Filius exheres, si iura fidemque perosus
In stadio mundi non munda mente cucurri:
Iam mortem merui, fati non deprecor horam.
Iam satis est, superi, uestro quod munere uixi.
|
| 40 | Crudescant Furiae Besso, deseuiat in me
Narbazanes, gelidoque senis perfusa cruore
Tota domus iustas compescat numinis iras.
Sed si iusticiae cultor, si iura secutus
Nil egi nisi quod rationis litera dictat
|
| 45 | In quantum natura sinit petulansque nocrue
Conditio carnis, gladios remouete clientum
A domini iugulo: prosit uixisse per euum
Innocue Darium, mors conuertatur in illos
Qui meruere mori, liceat michi uiuere, prosit
|
| 50 | Simplicitas iusto, noceatque nocentia sonti.
Quod si fixa deum manet imperiosa uoluntas,
Si michi fatorum series immobilis auras
Vitales auferre parat, uitamque coartans
Atropos incisum maturat rumpere filum,
|
| 55 | Cur alii liceat de me plus quam michi? uel cur
Narbazani seruatus ero subtractus Achyuis?
Numquid adhuc sanguis, numquid michi dextera, numquid
Ensis ut hanc dubitem fatis absoluere uitam?»
Sic ait, et gelido terebrasset uiscera ferro,
|
| 60 | Sed spado qui solus aderat tentoria planctu
Castraque commouit. dehinc irrupere citati
Cum lacrimis alii, regem cecidisse gementes.
Barbarus in castris ululatus, et icta tremendo
Rura fragore sonant, tremulusque reliditur aer.
|
| 65 | Nec capere arma sui, gladios ne forte clientum
Incurrant, audent. sed ne uideantur inique
Deseruisse ducem, monet arma capescere Persas
Cum pietate fides. sed uicit terror utrumque,
Exclusitque potens reuerentia mortis honestum.
|
| 70 | Ecce per attonitos rapientes agmina Persas,
Sacrilegi comites strictis mucronibus assunt
Irrumpuntque aditus, et circumstantibus ense
Dispersis, regem, quern iam exspirasse putabant,
Vinciri faciunt. proch quanta licentia fati,
|
| 75 | Quam uaga que uersat humanos alea casus!
Quem prius aurato curru uidere sedentem
Et tremuere sui, iam non suus, ille suorum
Vincitur manibus et in arta sede locatur,
Captiuumque trahit currus angustia regem.
|
| 80 | Attamen ut regi saltim pro nomine nullus
Non habeatur honos, uinciri precipit aureis
Compedibus dominum truculentior aspide seruus.
Regia diripitur ceu belli iure supellex,
Vtque auidos pressit inuenta pecunia currus,
|
| 85 | Per scelus extremum partis iam rebus honusti
Intendere fugam. quo tenditis agmine facto
Eoum facinus, scelerum fraudisque ministri?
Que uos terra feret? ubi tanti tuta latebit
Inpostura mali? quis tuto ducere uitam
|
| 90 | Sub seruo poterit domini sitiente cruorem?
Interea, summis accincto milite rebus,
Vestigans rapido Darii uestigia cursu
Terrarum domitor Ebaetana cingere facta
Obsidione parat profugumque capescere regem
|
| 95 | Et delere armis euersam funditus urbem
Extremamque manum longis imponere bellis.
Cum tamen audiret Darium mouisse fugaeque
Intentum celeri liquisse Ebactana, ceptum
Haut mora fiectit iter et Persidis arua relinquens
|
| 100 | Insequitur profugos, animi calcaribus actus.
Et quia tendentem famae uulgauerat aura
In Mediam Darium, dehinc Bactra subire uolentem,
In Mediam transire parat. sed certior ipsum
Nuncius auertit, retrusum in uincula regem
|
| 105 | Affirmans seriemque rei pulchro ordine pandens.
Horruit auditis Macedo, ducibusque citatis
«Est breuis iste labor et premia magna laboris
Qui superest, socii. Darium non hinc procul» inquit
«Destituere sui uinctumque suprema reseruant
|
| 110 | Ad mala fortunae, finem metamque malorum.
Aut iam succubuit fatis aut munere uitae
Inuitus fruitur. piger ergo citatius equo
Castigandus equus, et precipitandus in hostem
Est gradus, afflicto uitam donemus ut hosti.
|
| 115 | Non minus est, postquam cepit miserabilis esse,
Parcere confracto quam frangere posse rebellem.»
Applaudunt proceres responso regis et instant,
Seque secuturos per summa pericula spondent.
Ergo inito cursu mundi fatale flagellum
|
| 120 | Agmen agit Macedo, sompnoque medente diurnum
Non releuat fessis requies nocturna laborem.
Talis in aduersos Iouis irruit ira Gygantes,
Fulmine quem dextram fingunt armasse poetae.
Cum iam centimanus caelo nodosa Typheus
|
| 125 | Brachia porrigeret, Martem flammare uideres,
Pallada uipereos clipeo pretendere uultus,
Telaque fatali spargentem Delion arcu.
Ventum erat in uicum stellis nascentibus in quo
Vinxerat Arsamidem furiato pectore Bessus.
|
| 130 | Occurrere duo qui, prodigiale perosi
Flagicium Bessi, patricidarum comitatu
Tutius esse putant Macedum se iungere castris.
His ducibus Macedo breuius iam deside Phebo
Est aggressus iter. incedens ergo quadrato
|
| 135 | Agmine, sic cursum moderatur ut ultima primis
Coniungi possit acies. iam Delius equis
Disticiis ab utraque domo distabat, et ecce
Viuere adhuc Darium Brocubelus, transfuga regi,
Et tantum stadiis affirmat abesse ducentis.
|
| 140 | «Sed caueatur» ait «ne sic exercitus iste
Aut incompositus eat aut incurrat inermis
Armatas acies. patricidas acrius armat
In cedem facinus, ubi desperatio nullum
Iam ueniae superesse locum sub pectore clamat.»
|
| 145 | Hiis super accensi proceres, maiorque sequendi
Creuit Alexandro seruilia castra cupido.
Ergo fatigati laxis fodiuntur habenis
Et grauius solito stimulos audire iubentur
Quadrupedes sumptisque uolant per inania pennis.
|
| 150 | Iam sonus audiri strepitusque fragorque rotarum
Ceperat a Grais, et pars aduersa uideri
Posset ab aduersis nisi pulueris horrida nubes
Intuitum eriperet. paulo subsistere Grecos
Iussit Alexander donec cessante procella
|
| 155 | Pulueris hostiles possent cognoscere turmas.
Bessus ut obliquum sedato puluere lumen
Flexit et aerii de uertice montis anhelos
Vidit adesse uiros, armorum luce quirites
Fulgere, et peditum ferro liuere cateruas,
|
| 160 | Horruit aspectu, et gelido labefacta pauore
Pectora monstriferae tremuerunt conscia culpae.
Econtra Macedum uiso gens aspera Besso
Accelerat gressum fusoque per ardua cursu
Estuat inparibus concurrere uiribus hosti.
|
| 165 | Nam si tantum animi tantumque uigoris haberet
Ad bellum Bessas et Martis munera quantum
Ad facinus, tantumque ualeret in agmine, quantum
In gestu sceleris et proditione ualebat,
Pellei poterat Macedumque retundere uires
|
| 170 | Vlciscique Asiam. nam Bessi castra sequentes
Barbarici tantum prestabant robore quantum
Et numero Grais, sompnoque cibisque refecti,
Magna fatigatis pugnae documenta daturi,
Viribus alternam multum conferre quietem.
|
| 175 | Sed Macedum terror et formidabile terris
Nomen Alexandri, momentum non leue bellis,
Auertit pauidos et desperare coegit
Vinci posse uiros. fugit indignantibus armis
Sediciosa cohors, uersisque in pectora dorsis,
|
| 180 | Degeneres rapuere fugam. tunc uero nefandi
Participes operis, aecincti pectore toto
Ad scelus extremum, Darium descendere curru
Vtque alacer conscendat equum uitamque laboret
Conseruare fuga monitis hortantur et instant.
|
| 185 | Ille uenenosos monitus et dicta repellit,
Vltoresque deos testatur adesse, fidemque
Acris Alexandri lacrimis implorat obortis,
Seque negat scelerum comitari uelle clientes.
«Nullus» ait «mortis metus aut uiolentia fati
|
| 190 | Compellet Darium scelerum se iungere castris.
Non habet ulterius quod nostris cladibus addat
Fortunae gladius, mors, quam patricida minatur,
Antidotum meroris erit, mortisque uenenum
Pro medicamentis curaque laboris habebo.»
|
| 195 | His super accensi patricide corde sub alto
Concipiunt bilem dominumque patremque cruentis
Confodiunt iaculis et in ipsum grandinis instar
Spicula coniciunt. quem tandem uulnere multo
Pectora confossum sparsumque cruore relinquunt.
|
| 200 | Et fugitiua sequi ne longius agmina possint,
Curribus assuetos iuga regia ferre iugales
Afficiunt telis gladiisque, duosque clientes,
Quos habuit comites in uita, mortis eidem
Esse iubent socios et eodem funere mergunt.
|
| 205 | Quo facto ut tanti lateant uestigia monstri,
Diuisere fugam. festinat Bactra subire
Bessus, Narbazanes Hyrcanos uisere saltus.
Dispersi fugiunt alii uel quos metus urget
Vel spes in dubiis semper comes optima rebus.
|
| 210 | Quingenti tantum se collegere quirites,
Qui pro iusticia patriaeque iacentis honore
Elegere mori Macedumque resistere turmis,
Vel quia sperabant armis extendere uitam
Vel quia turpe fuit regi superesse perempto.
|
| 215 | Dum tamen ancipiti sermonum barbara motu
Diffinit legio meliusne sit hoste propinquo
Dedere terga fugae Graisue opponere pectus,
Ecce triumphantis animi pernicibus alis
Vecta superuenit Macedum manus. omnibus arma,
|
| 220 | Omnibus et uires, et Marcius omnibus ardor.
Iam fragor et belli rursus nouus ingruit horror,
Nec timido fuga nec prodest audacia forti:
Ceduntur fortes, timidi capiuntur. et ecce,
Res indigna fide, dictu mirabile, plures
|
| 225 | Captiui quam qui caperent, numerumque ligantum
Predonumque grauis excessit copia predae.
Non magna sine laude tamen cecidere rebelles,
Aduersae partis clari ter mille quirites.
Nec cedis rancor nec funeris ira quieuit
|
| 230 | Donec Alexandro gladii reuocante furorem
Cedibus abstinuit cedi deuota iuuentus.
Tunc uero intactum pecudum de more superstes
Agmen agebatur, nec erat uestigia toto
Agmine qui Darii Grais ostendere posset.
|
| 235 | Singula scrutantur Persarum plaustra nec usquam
Dedecus inueniunt fati regale cadauer.
Regis enim trito deserto calle iugales,
Pectora confossi iaculis, in ualle remota
Constiterant, mortem Dariique suamque gementes.
|
| 240 | Haut procul hinc querulus lasciuo murmure riuus
Labitur et uernis solus dominatur in herbis.
Patrem riuus habet fontem qui rupe profusus
Purus et expressis per saxea uiscera guttis
Liquitur et siccas humectat nectare glebas.
|
| 245 | Ad quem uir Macedo post Martem fessus anhelo
Ore Polistratus sitis incumbente procella
Ductus, ut arentes refoueret flumine fauces,
Curriculum Darii uitam exhalantis opertum
Pellibus abiectis iumentaque saucia uidit.
|
| 250 | Vidit et accedens confossum uulnere multo
Inuenit Darium turbatum lumina, mortis
Inter et extremae positum confinia uitae,
Cumque rogaretur Indo sermone quis esset,
Gauisus, quantum perpendi ex uoce dabatur,
|
| 255 | «Fortunae presentis» ait «mortisque propinquae
Hoc unum Dario et solum solamen habetur
Quod tecum michi non opus est interprete lingua,
Quod loquor extremum discretis auribus, et quod
Non erit extremas incassum promere uoces.
|
| 260 | O quam grata michi Macedum presentia regis
Esset ut audiret me tam pius hostis et eius
Colloquio fruerer ut mutua uerba serendo
Sedaret ueteres belli breuis hora querelas.
Quem quia fata negant, hec, quisquis es, accipe, et ista
|
| 265 | Perfer Alexandro: post tot certamina Magni
Debitor intereo multumque obnoxius illi
Quod matrem Darii prolemque modestus et irae
Inmemor hostilis clementi pectore fouit,
Quod non hostilem qualem decet esse tyranni
|
| 270 | Sed regalem animum uictis uultumque serenum
Exhibuit uictor hostique fidelior hostis
Quam noti ciuesque mei. donata per illum
Vita meis. uitam michi surripuere propinqui,
Regna quibus uitamque dedi. miserabile dictu,
|
| 275 | Quorum presidio tutus uel ab hostibus esse
Debuerat Darius, ab eis occisus, et inter
Hostes incolomis stans, labitur inter amicos.
His precor a iusto reddatur principe talis
Talio pro meritis, qualem patricida meretur
|
| 280 | Quamque repensurus, michi si Fortuna triumphum
Concessisset, eram. nec enim hoc discrimine solum
Alea uersatiir mea sed communis eorum
Qui presunt turbae et populi moderantur habenas.
In me causa agitur. decernat pondere iusto
|
| 285 | Magnus que tantum maneat uindicta reatum,
Que noua flagitii scelus expiet ultio tanti.
Quam si distulerit uel forte remissius equo
Egerit, illustris minuetur opinio regis
Decolor et fame multum diuersa priori.
|
| 290 | Adde quod a simili debet sibi peste cauere
Rex pius et subiti uitare pericula casus,
Et cum iusticiae status hinc uersetur et illinc
Vtilitas, uno tueatur utrumque rigore.
Hoc unum superos uotis morientibus oro
|
| 295 | Infernumque Chaos, ut euntibus ordine fatis
Totus Alexandro famuletur subditus orbis,
Magnus et in magno dominetur maximus orbe,
Vtque michi iusti concesso iure sepulchri
A rege extremi non inuideantur honores.»
|
| 300 | Sic ait et dextram tamquam speciale ferendam
Pignus Alexandro Greco porrexit, eique
Letifer irrepsit per membra rigentia sompnus,
Et sacer erumpens luteo de carcere tandem
Spiritus, hospicium miserabile carnis abhorrens,
|
| 305 | Prodiit et tenues euasit liber in auras.
Felices animae, dum uitalis calor artus
Erigit infusos, si pregustare daretur
Que maneant manes decurso tempore iustos
Premia, que requies, et quam contraria iustis
|
| 310 | Impius exspectet: non nos funestus habendi
Irretiret amor, nec carnis amica libido
Viscera torreret; sed nec prediuite mensa
Patrum sorberet obscenus iugera uenter;
Sed neque ferrato detentus carcere Bachus
|
| 315 | Frenderet horrendum fracturus dolia, nec se
Inclusum gemeret sine respiramine Liber;
Non adeo ambirent cathedrae uenalis honorem
Symonis heredes; non incentiua malorum
Pollueret sacras funesta Pecunia sedes;
|
| 320 | Non aspiraret, licet indole clarus, auiti
Sanguinis inpubes ad pontificale cacumen
Donec eum mores, studiorum fructus, et etas
Eligerent, merito non suffragante parentum;
Non geminos patres ducti liuore crearent
|
| 325 | Preficerentque orbi sortiti a cardine nomen;
Non lucri regnaret odor; peruertere formam
Iudicii nollet corruptus munere iudex;
Non caderent hodie nullo discrimine sacri
Pontifices, quales nuper cecidisse queruntur
|
| 330 | Vicinae modico distantes equore terrae.
[Flandria robertum thomam dolet anglia cesum]
Sed quia labilium seducta cupidine rerum,
Dum sequitur profugi bona momentanea mundi,
Allicit illecebris animam caro, non sinit esse
|
| 335 | Principii memorem uel cuius ymaginis instar
Facta sit aut quorsum resoluta carne reuerti
Debeat. inde boni subit ignorantia ueri.
Inde est quod spreta cupimus rationis habena
Quod natura negat, facinusque paratus ad omne
|
| 340 | Non reueretur homo quod fas et iura uerentur.
Inde est quod regni flammatus amore satelles,
Non reuerens homines, non curans numina, Bessus
Et patris et domini fatalia fila resoluit.
Te tamen, o Dari, si que modo scribimus olim
|
| 345 | Sunt habitura fidem, Pompeio Francia iuste
Laudibus equabit. uiuet cum uate superstes
Gloria defuncti nullum moritura per euum.
Magnus ut accepit Darium expirasse, citatum
Turbidus accelerat gressum, inuentumque cadauer
|
| 350 | Perfudit lacrimis et compluit ubere fletu.
Sedit complosis manibus, positoque rigore
Principis, effusum doluit gemuitque iacentem,
Quem stantem ut caderet tociens incusserat ante.
Ergo ubi purpureo lacrimam siccauit amictu
|
| 355 | Purgauitque genas, «miseris mortalibus» inquit
«Hoc solum releuamen inest, quod gloria mortem
Nescit et occasum non sentit fama superstes.
Si uitae meritis respondet gloria famae,
Nulla tuos actus poterit delere uetustas,
|
| 360 | Nec te posteritas, rex Persidis, inclite Dari,
Oblinet, aut ueterum corrodet serra dierum.
Claresces titulis totoque legeris in orbe,
Ausus Alexandro Macedumque resistere fatis.
Si michi te uiuum seruassent omine fausto
|
| 365 | Fata, iugo Macedum leuius nichil esse probares.
Vno rege minor tantum Magnoque secundus
Iura dares aliis, in regni parte receptus.
Sed quia seruiles non permisere cateruae,
Que patris emeritam ferro rupere senectam,
|
| 370 | Vt clemens uicto laudarer uictor in hoste,
Quod solum licet, ultorem, defuncte, relinquis
Hostibus infandis, habuisti quem prius hostem.
Sic michi contingat, bellis Oriente subacto,
Hesperios penetrare sinus classemque minacem
|
| 375 | Occiduis inferre fretis cursuque reflexo
Gallica Grecorum dicioni subdere colla;
Sic michi dent superi, traiectis Alpibus, una
Cum populis Ligurum Romanas frangere uires.»
Dixit, et exequiis solito de more solutis,
|
| 380 | Regifico sepelit corpus regale paratu
Membraque condiri iubet et condita recondi
Maiorum tumulis, ubi postquam condita, celsa
Pyramis erigitur, niueo que marmore structa
Ingenio docti superedificatur Apellis.
|
| 385 | Coniunctos lapides infusum fusile rimis
Alterno interius connectit amore metallum.
Exterius, qua queque patet iunctura, figuris
Insculptum uariis rutilans intermicat aurum.
Quatuor ex equo distantibus arte columpnis
|
| 390 | Sustentatur onus, quarum iacet erea basis.
Argento stilus erigitur, capitella recocto
Imperitant auro fornacibus eruta binis.
Has super exstructa est, tante fuit artis Apelles,
Lucidior uitro, pacato purior amne,
|
| 395 | Crystallo similis caelique uolubilis instar,
Concaua testudo librati ponderis, in qua
Forma tripertiti pulchre describitur orbis.
Hic Asiae sedes late diffunditur, illic
Subsidunt geminae spacio breuiore sorores.
|
| 400 | Hic certis distincta notis loca flumina gentes
Vrbes et siluae regiones oppida montes
Et quecumque uago concluditur insula ponto,
Indigeat que terra, quibus que rebus habundet.
Frugifera est Lybie, uicinus Syrtibus Hamon
|
| 405 | Mendicat pluuias, Egyptum Nilus opimat.
Indos ditat ebur uestitaque litora gemmis.
Affrica pretendit magnae Kartaginis arces,
Grecia diuinas famae inmortalis Athenas.
Pallanthea domus Roma crescente superbit,
|
| 410 | Gadibus Herculeis Hyspania, thure Sabei,
Francia militibus, celebri Campania Bacho,
Arthuro Britones, solito Normannia fastu.
Anglia blanditur, Ligures amor urit habendi,
Teutonicusque suum retinet de more furorem.
|
| 415 | Lubricus extremas tantae testudinis oras
Circuit Oceanus. Asiam tractusque duarum
Opposito medius discriminat obice pontus,
Pontus, distortis in quem uaga flumina ripis
Omnia descendunt, et eo ducente recuruos
|
| 420 | Flexa per anfractus magnum labuntur in equor.
Et quia non latuit sensus Danielis Apellem,
Aurea signauit epigrammate marmora tali:
«Hic situs est typicus aries, duo cornua cuius
Fregit Alexander, totius malleus orbis.»
|
| 425 | Preterea Hebreos et eorum scripta secutus,
Preteriti serie reuoluta temporis, annos
Humani generis a condicione notauit
Vsque triumphantis ad bellica tempora Magni.
In summa annorum bis milia bina leguntur
|
| 430 | Bisque quadringenti decies sex bisque quaterni.
Interea meritos ad donatiua quirites
Inuitat Macedo, gemitus et uulnera largis
Gurat muneribus, et ydonea tempora nactus
Sollempnes epulas et Bachi gaudia totis
|
| 435 | Instaurat castris. ergo dum pocula tractat
Deliciisque uacat diffusus in ocia miles,
Ecce repentinus, uicium sollempne uacantis
Militiae, rumor subito ferit agmina motu.
Fertur Alexandrum, post prospera bella tumentem,
|
| 440 | Hostibus afflictis et adepta Perside, uelle
Ad patrios fines et dulcia regna reuerti.
Ergo auidi reditus, quamuis auctore careret
Rumor, discurrunt limphantum more per omnes
Castrorum uicos. aptant tentoria plaustris.
|
| 445 | Sarcinulas et uasa legunt castrensia tamquam
Mane paretur iter. oritur per castra tumultus
Leticiae, mixtosque ferunt ad sydera plausus.
Rumor ut attonitas inuicti principis aures
Impulit, occultus animum perterruit horror,
|
| 450 | Contraxitque furor laxas rationis habenas.
Mox ubi mens rediit, domito reuocata furore,
Prefectos iubet acciri lacrimisque profusis
Limite de medio terrarum a ciuibus orbem
Auferri sibi conqueritur, uirtutis in ipso
|
| 455 | Limine Alexandro mundi tocius apertum
Precludi imperium; nichil in patriam nisi probra,
Fortunam uicti se non uictoris ad Argos
Esse relaturum; tantis obsistere ceptis
Inuidiam superum qui fortia pectora semper
|
| 460 | Illiciunt patriaeque trahunt natalis amore;
Indecoresque uiros sine nomine uelle reuerti
Ad patrios ortus, indulto tempore magna
Laude recursuros. applaudit curia regi
Promittitque suas in cuncta pericula uires,
|
| 465 | Iussa secuturos proceres et mobile uulgus
Si modo blandiciis dubias permulceat aures.
Ergo tribunali posito ducibusque citatis,
In facie procerum plebisque astante caterua,
Cepit Alexander: «recolentibus,» inquit «amici,
|
| 470 | Gestarum uobis tytulos et nomina rerum,
Non mirum patrias animis occurrere sedes,
In quibus illustres decantet fama labores
Et celebris uestras attollat gloria pugnas.
Libera iam ueteri Persarum patria per uos
|
| 475 | Est exempta iugo. Phenicem Persida Medos
Armeniam Syriam uestri domuere lacerti.
Lidia Capadoces Parthi Cylicum iuga uestro
Succubuere iugo. terras michi uestra subegit
Plures asperitas aliis quam regibus urbes
|
| 480 | Lubrica sors dederit. ergo si certa maneret
Terrarum quas tam celeri uirtute subegi
Perpetuo mecum possessio federe fixa,
O ciues, etiam uobis retinentibus, ultro
Ad patrias urbes dulcemque erumpere terram
|
| 485 | Optarem, matrem geminasque uidere sorores
Et parta pariter uobiscum laude potiri.
Sed nouus est nec adhuc firma radice tenetur
Imperii status, et nondum subeuntibus equa
Barbaricis ceruice iugum uictoria nutat.
|
| 490 | Ergo breui nobis opus assuetudine donec
Barbara mollescant accepto tempore corda
Et peregrina suos deponant pectora mores.
Nam mora maturat fruges, et musta statuto
Tempore rnitescunt quamuis expertia sensus.
|
| 495 | Quod natura nequit, animos rabiemque ferarum
Mulcet longa dies. seuum indomitumque leonem
Mitigat humani manus et uox blanda magistri.
Vicistis Persas sed non domuistis, et ipsi
Armis non morum cohibentur lege, futuri
|
| 500 | Quos modo presentes metuunt absentibus hostes.
Et, licet extincto Persarum principe, inultus
Hostis adhuc superest. Bessus patricida retento
Narbazanesque suus coeunt in prelia regno.
Proch pudor, eternum nati seruire clientes,
|
| 505 | Per scelus extremum parta dicione, cruentas
Extendunt ad sceptra manus. sed sicut in egris
Omnia corporibus medici nocitura recidunt,
Sic nichil a tergo quod discedentibus obstet
Esse relinquendum, resecandumque arbitror esse
|
| 510 | Quicquid obesse potest regno post terga relicto.
Parua solet magnis causam prestare ruinis,
Cum neglecta fuit, modicae scintilla lucernae.
Tutior ut maneas hostis, nichil est quod in hoste
Despicias tuto. iit quem neglexeris ille
|
| 515 | Fortior hoc ipso multoque ualentior hostis.
«Vicimus idcirco Darium ut Besso patricidae
Cederet imperium? procul hunc arcete pudorem,
Terrarum domini. breuis est labor et uia nobis.
Quatridui superest iter ut diuortia mortis
|
| 520 | Querere nulla queat Bessus patricida. tot amnes
Tot iuga transistis, tot proculcastis hyatus
Horrendosque lacus, tot saxa tot inuia uobis
Peruia fecistis. non nos mare diuidit estu
Fluctiuago, sed plana iacent et prona tryumpho
|
| 525 | Omnia. uicina est et in ipso limine palma.
Vincendi restant pauci. memoranda per euum
Gloria cum seruos uestro mediante labore
Audierit domino penas soluisse perempto
Credula posteritas. dignus labor, hercule, nullum,
|
| 530 | Quem patris occisi condempnet opinio, uestras
Effugisse manus. hoc uno, miles, honorem
Perpetuare tuum, Persas Asiaeque fauorem
Conciliare potes.» sic fatur, et ecce paratas
Attollunt cuncti quecumque in prelia dextras,
|
| 535 | Seque secuturos per summa pericula spondent
Vnanimes letique senes hilarisque iuuentus.
Ergo auidis pugnae tentoria uellere Magnus
Imperat et rapido cursu bachatur in hostem.
|