|   | 
      | 
    
     
 
- 
 - A n t i c l a u d i a n u s 
 
s i v e   D e   o f f i c i i s  
v i r i   b o n i   e t   p e r f e c t i 
 
L i b e r   s e p t i m u s 
 
 - ____________________________________
 
 
 
 - Occurrit Fronesi uirtutum turba suoque
 
Pendet in amplexu, collum ligat, oscula prebet, 
Felicem laudat reditum, cum grata labori 
Reddatur merces, felici fine laborem 
 - 5
 - Concludens, nec iam risus et gaudia uendat
 
Spem timor offendens, cum res superata timorem 
Sorbeat et longo succedant gaudia uoto. 
Ergo sollerti studio Natura requirit 
Materie summam, de qua presigne figuret 
 - 10
 - Hospicium, carnisque domum quam spiritus intret
 
Celestis, radietque suo domus hospite digna. 
Excipit a terra quicquid purgacius in se 
Terra tenet, quicquid sibi puri uendicat humor, 
Quidue magis purum purus sibi destinat aer, 
 - 15
 - Vel defecatum retinet sibi purior ignis.
 
Diuidit a toto, diuisaque rursus in unum 
Colligit in summa commiscens, dumque futurum 
Sic prelibat opus, humani corporis aptat 
Materiam, signans operis uexilla futuri. 
 - 20
 - Ergo materiam colere uis ignea donat
 
Que, quamuis soleat totam turbare quietem 
Corporis et bellum plus quam ciuile mouere, 
Hic pacata iacet, nullos motura tumultus. 
Materiam purus traducit ab aere sanguis, 
 - 25
 - Nec iam luxuriat proprio torrente superbus,
 
Sed pacem seruat reliquis humoribus humor 
Sanguineus nullasque mouet cum fratribus iras. 
Mis inferior infra decurrit aquosus 
Humor et in morbos iam declinare recusat, 
 - 30
 - Quamuis germane soleat putredinis esse
 
Proximus et uarias morborum gignere pestes. 
Hic fex humorum fecem deponit et omnes 
Ingenitos mores melius morata recidit. 
Ex hiis materiam ductam Natura monetat 
 - 35
 - In speciem, uultus humani corporis aptans
 
Materie, cuius miratur turba decorem, 
Parque suum stupet in terris decor ipse decorum. 
Omnes diuicias forme diffundit in illo 
Nature prelarga manus; post munera pauper 
 - 40
 - Pene fuit Natura parens que dona decoris,
 
Forme thesauros uultu deponit in uno. 
Spirat in hac forma Narcisus et alter Adonis 
Spirat in hac facie quam, si Venus altera rursum 
Cerneret, in solitum decurreret illa furorem. 
 - 45
 - Hoc magis in signum speciei donaque forme
 
Cedit, quod nulla corpus pinguedine surgit, 
Sed magis in maciem tendit, sic omnia iuste 
Possidet et nullo decor eius claudicat, immo 
Nil maius conferre potest Natura uel ultra; 
 - 50
 - Nil imperfectum, quia perfectissimus actor,
 
Nec maius uoluit quam quod satis omnibus esset, 
Nec decuit fecisse minus qui plus potuisset. 
Hec igitur species tantum pretendit honoris 
Quod sese possit tute committere laudi 
 - 55
 - Inuidie laudemque suam mereatur ab hoste.
 
 
Postquam materiem Nature dextra beauit 
Vultibus humanis, animam Concordia carni 
Federat et stabili connectit dissona nexu. 
Iunctura tenui, gunfis subtilibus aptat 
 - 60
 - Composito simplex, hebeti subtile, ligatque
 
Federe complacito, carni diuina maritat. 
Sic nocti lucem connectit et ethera terre, 
Sic diuersa tenent pacem, sic dissona litem 
Deponunt propriam nec iam caro bella minatur, 
 - 65
 - Spiritui cedens sed non sine murmure multo.
 
Nec iam corpoream uestem fastidit abhorrens 
Spiritus, hospicio tali letatus et umbra. 
Vt melius concludat opus Concordia, uirgo 
Que nobis numeri doctrinam spondet et illa 
 - 70
 - Que monstrat uocum nexus et uincla sonorum,
 
Assistunt operi cepto firmantque duorum 
Connubium, numerisque ligant et federe certo 
Nectunt, ut carni nubat substancia celi. 
Ergo nouus formatur homo: miratur in illo 
 - 75
 - Se tantum potuisse potens Natura stupensque
 
Vix opus esse suum credit quod fecerat ipsa. 
Dat iuueni dotes predictas Copia, pleno 
Perfundens cornu Nature munera, nullam 
Mensure metam retinens in munere tanto. 
 - 80
 - Et cornu quod nulla prius munuscula, nullum
 
Exhausit munus, totum diffunditur, in quo 
Se probat et quantum possit metitur in illo. 
Accedit Fauor in dotem, ne tanta priorum 
Munera perfecte perdant preconia laudis. 
 - 85
 - Hiis fauet ergo Fauor, donans ut dona placere
 
Possint et celeri perfiat tot munera Fama. 
Que, quamuis soleat uerum corrumpere falso, 
Hic nescit nisi uera loqui moresque uetustos 
Exuit et de se retinet sibi nomina fame. 
 - 90
 - Non ibi laus sine re, non res sine laude, suamque
 
Curat ab ypocrisi laudem res digna fauore. 
Munera leticie largitur grata Iuuentus, 
Et quamuis huius soleat lasciuia semper 
Esse comes, deponit eam moresque seueros 
 - 95
 - Induit atque senis imitatur moribus euum:
 
In senium transit morum grauitate Iuuentus. 
Sic etate uiret iuuenis, quod mente senescit, 
Etatem superat sensus, primordia floris 
Anticipat fructus et riuum preuenit amnis. 
 - 100
 - Euo concludit animus, dum dispare ritu
 
Pugnant: Hoc iuuenem loquitur, probat ille senectam. 
Risus adest, non ille tamen quem sepe maligna 
Gignit abortiuum derisio, liuor ab intus 
Parturit, aut extra falsi describit amoris 
 - 105
 - Forma, uel instabilis crebro lasciuia pingit;
 
Sed multum grauitatis habens uultumque modeste 
Inscribens, nullo deformans ora cachino, 
Talis erat risus, nullo corruptus abusu, 
Qualem causa, locus, tempus, persona requirit. 
 - 110
 - Hiis Pudor accessit, longe fermenta relegans
 
Luxurie, Veneris declinans dulce uenenum, 
Incestusque sitim redeuntem grata Pudoris 
Extinguit sacies, fluctusque libidinis a se 
Depellit, uincitque fuga, non mente Dyonem. 
 - 115
 - Ypolitus redit ad uitam, redit alter in orbem
 
Helyas ueteremque Joseph nouus alter adequat. 
 
Forma pudicicie custosque Modestia dotes 
Apponit proprias et donum cetera uincens 
Dona, nec in dando mensuram deserit, immo 
 - 120
 - Singula describit certo moderamine finis.
 
Totum componit hominem, contemperat actus 
Verbaque metitur, libratque silencia, gestus 
Ponderat, appendit habitus sensusque refrenat. 
Admonet instanter ut nil agat unde pudendum, 
 - 125
 - Vnde pudor frontem signet mentemque reatus
 
Torqueat, aut fame titulos infamia ledat. 
Demonstrat que uerba, quibus uel quando tacenda 
Queue loqui deceat, ne uel dicenda tacendo 
Strangulet, aut nimio largus sermone tacenda 
 - 130
 - Euomat atque seram diffuso subtrahat ori.
 
Describit gestum capitis faciemque uenuste 
Suscitat ad recti libram, ne fronte supina 
Ad superos tendens, uideatur spernere nostros 
Mortales, nostram dedignans uisere uitam, 
 - 135
 - Vel nimis in faciem terre demissus, inhertem
 
Desertumque notet animum; moderancius ergo 
Erigitur, nec enim surgit uel decidit ultra 
Mensuram. Signans mentem, Constancia uultus 
Scurriles prohibet gestus nimiumque seueros 
 - 140
 - Abdicat incessus, ne uel lasciuia scurram
 
Predicet, aut fastus nimius rigor exprimat usum. 
Et ne degeneres scurrili more lacertos 
Exerat et turpi uexet sua brachia gestu, 
Aut fastum signans ulnas exemplet in arcum, 
 - 145
 - Admonet illa uirum, uel ne delibet eundo
 
Articulisque pedum terram, uix terrea tangens, 
Eius legitimo firmat uestigia gressu. 
Ne cultu nimium crinis lasciuus adequet 
Femineos luxus sexusque recidat honorem, 
 - 150
 - Aut nimis incomptus iaceat, scalore profundo
 
Degener et iuuenem proprii neglectus honoris 
Philosophum nimis esse probet, tenet inter utrumque 
Illa modum proprioque locat de more capillos. 
Non habitum cultus nimio splendore serenat, 
 - 155
 - Non scalore premit, mediocriter omnia pensat.
 
Ne uitanda foris oculus uenetur et auris, 
Melliflue uocis dulci seducta canore, 
Seducat mentem deceptaque naris odore 
Deffluat in luxus, uisum castigat et aurem, 
 - 160
 - Frenat odoratum; uel ne dulcore saporis
 
Desipiens, gustus mentem nimium sapiendo 
Decipiat, sensum gustus contemperat, usum 
Tactus componit, ne deuius erret et intus 
Mentem sollicitet, Veneris preludia querens 
 - 165
 - Exterius nostreque ferens uexilla Dyones.
 
[166-201]Non minor in donis Racio succedit et omne 
Diffundit munus, nunc primum prodiga donis, 
Iampridem que parca fuit jam parcere dono 
Desinit, ipsa tamen redeunt cum fenore dona. 
 - 170
 - Illa monet iuuenem monitu seniore senisque
 
Largitur mores iuueni. Docet ergo repente 
Ne quid agat subitumue nil presumat, at omne 
Factum preueniat animo, deliberet ante 
Quam faciat, primumque suos examinet actus; 
 - 175
 - Diuidat a falso uerum, secernat honestum
 
A turpi, uicium fugiens, sectator honesti, 
Promittat raro, det crebrius, immo petentem 
Munere preueniat nec sit res empta rogatu; 
Si quid promittat, promissum munus adequet 
 - 180
 - Vel superet, ne re maior spes gaudia uincat.
 
Promissum comittetur opus, ne tarda sequantur 
Munera, ne doni merito dantisque fauori 
Detractet, donum minuat dilacio dantis; 
Non fluat in motus uarios, sed firmiter uni 
 - 185
 - Insistat mens fixa bono, ne singula temptans
 
Nil teneat nec sic animus discurrat ubique, 
Quod nusquam; ne planta recens translata frequenter 
Areat, aut uarii temptans medicaminis usum, 
Inualeat morbus; ne mens sic omnibus assit 
 - 190
 - Quod nulli, sic cuncta probet quod singula perdat;
 
Nec petat impelli populari laude, nec ipsam 
Respuat oblatam, nisi sit uelata colore 
Ypocrisis, uerbo querens emungere lucrum; 
Nam nimis austerum redolet qui despicit omnem 
 - 195
 - Famam, molescitque nimis qui singula fame
 
Blandimenta petit, populari deditus auri. 
Non animo facili, non aure bibente fauorem 
Audiat ypocritas laudes, mendacia fame, 
Palponis phaleras, qui uerba sophistica pingit, 
 - 200
 - Et dulci laudum sonitu citarizat in aure
 
Diuitis et uendit laudes ad pondera doni. 
 
Post Racionis opes et tantum munus, Honestas 
Thesaurum reserat proprium iuuenemque suarum 
Custodem decernit opum, deponit in illo 
 - 205
 - Quidquid habet, ius omne boni transfundit in illum.
 
Infames uitare monet, ne fama laboret, 
Ne uicina bonos ledant contagia mores, 
Vt uicium fugiat, Naturam diligat, illud 
Quod facinus peperit damnans, quod praua uoluntas 
 - 210
 - Edidit, amplectens quicquid Natura creauit;
 
Non homines sed monstra cauens et crimina uitans. 
Sic instet uicio quod rerum parcat honori, 
In commune bonum ne lux abscondita parce  
Luceat et uirtus det fructus clausa minores, 
 - 215
 - Interius sibimet ut pauci uiuat et extra
 
Vt plures, intus sibi uiuens, pluribus extra; 
Vt mundo natum se credat, ut omnibus omnis 
Pareat et sapiens sese cognoscat in illo; 
Ne loca denigrent famam, ne tempora reddant 
 - 220
 - Suspectum uiteque modus rerumque facultas.
 
Predictis succedit Honor, predicta colorans 
Luce sua, nullamque sinit sentire lituram 
Dedecoris, sed cuncta suo perlustrat honore 
Muneris, et cultu proprio Decus omnia uestit, 
 - 225
 - Non minus irradians aliarum facta sororum
 
Quam rosa cognatos flores, quam Lucifer ignes 
Sydereos, lapidumque iubar carbunculus auget. 
 
Assistens, Fronesis pluit omnia dona Sophye, 
Non illas largitur opes que sepe potentum 
 - 230
 - Excecant animos et magestatis honorem
 
Inclinant, minuunt leges et iura retardant, 
Sed pocius donat thesaurum mentis et omnes 
Diuicias animi, quas qui semel accipit, ultra 
Non eget, immo semel ditatus semper habundat, 
 - 235
 - Quarum rectus amor, possessio nobilis, usus
 
Vtilis, utilior largicio, fructus habundans. 
Hec est gaza poli, celi thesaurus, inundans 
Gracia que doctos ditat, que prodiga largos 
Vult possessores et dedignatur auaros. 
 - 240
 - Clausa perit, diffusa redit; nisi publica fiat,
 
Labitur et multas uires adquirit eundo. 
Non istas depascit opes rubigo, nec ignis 
Deuorat, aut furis minuit subreptio, mergit 
Naufragium, tollit predo, depauperat hostis. 
 - 245
 - Nec solum Fronesis confert sua dona, sed ultra
 
Procedit, iubet ancillas exponere quicquid 
Possunt et quodam certamine fundere dona: 
Gramatice doctrina prior precepta Sophye 
Complet et in iuuenem descendit tota, nec in se 
 - 250
 - Fit minor, immo, magis crescens, grandescit in illo.
 
Omne quod ipsius discernit regula, canon 
Precipit et dictat artis censura magistre, 
In dotem iuuenis confert, ne uerba monetet 
Citra gramaticam, ne uerbo barbarus erret. 
 - 255
 - Barbaries quam nulla notat, sic ergo loquendi
 
Recte scribendique uiam sectatur et artem 
Assequitur, damnat uicium toleratque figuram, 
Perfundensque uirum Pegasei nectare fontis, 
Turba poetarum docet illum uerba ligare 
 - 260
 - Metris et dulci carmen depingere rithmo.
 
 
Succedit Logice uirtus arguta, nec alget 
Munere pigmeo, uerum contendit in illo 
Spargere diuicias et dandi laxat habenas. 
Hec docet argutum Martem racionis inire, 
 - 265
 - Aduerse parti concludere, frangere uires
 
Oppositas partemque suam racione tueri, 
Vestigare uiam ueri falsumque fugare, 
Scismaticos logice falsosque retundere fratres 
Et pseudologicos et denudare sophistas. 
 
 - 270
 - Assunt Rethorice cultus floresque colorum,
 
Verba quibus stellata nitent, et sermo decorem 
Induit, et multo splendescit clausula luce. 
Has sermonis opes, cultus et sidera uerbi 
Copia Rethorice iactat iuuenisque loquelam 
 - 275
 - Pingit et in uario presignit uerba colore.
 
Succincte docet illa loqui sensusque profundos 
Sub sermone breui concludere, claudere multa 
Sub paucis nec diffuso sermone uagari, 
Vt breue sit uerbum, diues sentencia, sermo 
 - 280
 - Facundus, multi fecundus pondere sensus.
 
Vel si forte fluat sermo sub flumine uerbi, 
Fulminet ulterius sentencia, copia fructus 
Excuset folii siluam, paleasque uagantes 
Vbertas grani redimat sensusque loquelam. 
 
 - 285
 - Donat opes ars illa suas, que semina rerum,
 
Federa, complexus, causas et uincula certis 
Legibus inquirit, numeros uestigat et omnes 
Discutit effectus, quibus omnia fixa tenentur, 
Sub uicibus constricta suis numerisque ligantur 
 - 290
 - Cuncta simul, pacemque tenent, cessante tumultu.
 
Ergo uirum, sua denudans secreta Minerve, 
Heredem facit esse suum, iuuenique reuelat 
Scibile quicquid habet, quicquid sua copia fundit, 
Que racio numeris, que uirtus queue potestas 
 - 295
 - Insit, et in numeris que tanta potencia regnet,
 
Vt numeri nodo stabilis liget omnia nexus. 
 
Musica diuicias aperit, sua munera multo 
Plena fauore uiro concedit, adoptat eundem, 
Omne suum uelud heredi delegat eidem. 
 - 300
 - Que uox displiceat uoci, que consonet illi
 
Monstrat, amicicias uocum rixasque sonorum 
Edocet, et que uox trahat, que debriet aurem. 
Explicitas in dona manus ars illa relaxat, 
Que terre spacium, tractus maris, aeris altos 
 - 305
 - Discursus, celi fines metitur, et omne
 
Corpus sub certo describit fine nec altum 
Impedit, immensum tardat retrahitque profundum. 
Illa uirum docet in spacium concludere terram, 
Aera metiri, mare sistere, claudere celum 
 - 310
 - Finibus et teretem mundi describere formam.
 
 
Astrorum doctrina suum componit in illo 
Hospicium, quo nulla magis sibi complacet aula. 
Illa docet quis motus agat celestia, stellas 
Excitet, aut celi quis spiritus incitet orbem. 
 - 315
 - Hoc doni titulo mundi Sapientia ditat
 
Presignitque uirum, sed eum diuinius afflans, 
Ars diuina poli, ueri uia, nescia falsi, 
Ars que sola fide gaudet subnixa nec arte 
Nititur, humane fugiens racionis asilum, 
 - 320
 - Gracius arrisit, animam cum celicus ignis
 
In superis retineret adhuc splendorque serenes 
Aspiraret eius, nec nostras etheris imi 
Pressuras pateretur adhuc nec tedia mundi. 
Illa docet celeste sequi, uitare caducum, 
 - 325
 - Viuere lege poli, sursum suspendere mentem,
 
Fastidire solum, celum conscendere mente, 
Corporis insultus frenare, reffellere luxus 
Carnis et illicitos racioni subdere motus. 
 
Succedens Pietas se totam donat et offert 
 - 330
 - In munus, tantumque uiro committit ut ipse
 
Credatur Pietas, tante pietatis alumpnus. 
Hec docet ut maculas animi complanet et omnes 
Deponat nubes odii, mens cerea fiat, 
Si respersa semel fuerit pietatis oliuo, 
 - 335
 - Sic tamen ut nunquam firme constancia mentis
 
Deuiet a recto, ne, si pietate remissus 
Mollescat iuuenis, magnos effeminet actus 
Mollicies, perdatque uiri mens fracta rigorem. 
Hec docet ut miseri lacrimas, incommoda, casus 
 - 340
 - Iudicet esse suos, ne se putet esse beatum,
 
Dum superesse uidet in multis unde dolendum, 
Deffendat uiduas, miseros soletur, egenos 
Sustentet, pascat inopes faueatque pupillos. 
 
Adnectens sua dona Fides in munere multo 
 - 345
 - Se probat esse Fidem, nec se sibi subtrahit, immo
 
Monstrat et in dono se disputat esse fidelem. 
Illa docet uitare dolos, contempnere fraudes, 
Fedus amicicie, fidei ius, pignus amoris 
Illesa seruare fide, nec nomine falso 
 - 350
 - Pseudo uel ypocritam simulare latenter amicum.
 
Preterea monet illa uirum ne querat amicos 
Fortune comites, cum qua mutentur et assint, 
Vel fugiant, casusque uices et fata sequantur, 
Qui cum fortune fugitiuo uere recedant, 
 - 355
 - Aduersi casus hyemes et nubila uitent.
 
Hec iuuenem docet ut nunquam mercetur amicum 
Munere, nec doni merito uenetur amorem, 
Nam precio quesitus amor cum munere cedit, 
Et quantum durat largicio durat amicus. 
 - 360
 - Perstat talis amor, mensuram muneris implens.
 
Non ibi uera Fides ubi munus donat amorem; 
Non donum largitur amor, dum pondus amoris 
Ponderat ipsa dati merces et copia doni; 
Sed precis et precii uenali lege relicta, 
 - 365
 - Querat quem uero sic complectatur amore
 
Illesaque fide quod amor lucretur amorem 
Alterius, referatque nouos amor alter amores; 
Sicque relatiua dilectio, mutuus adsit 
Nexus amicicie, quam nec Fortuna nouercans 
 - 370
 - Soluat, nec casus agitet, nec gloria frangat.
 
Querat cui possit se totum credere, uelle 
Declarare suum totamque exponere mentem, 
Cui sua committat animi secreta latentis, 
Vt sibi conseruans thesaurum mentis in illo, 
 - 375
 - Nil sibi secretum quod non denudet eidem,
 
Vt suus in signo tali mensuret amicus 
Pondus amicicie, quam lance rependat eadem. 
 
Subsequitur uirtus que gaudet spargera dona, 
Fundere diuicias et opum diffundere massam, 
 - 380
 - Que census nutrire uitat uel pascere nummos,
 
Nec sinit ignauam secum torpescere gazam, 
Nec bursam saciat nummis, sed cogit eandem 
Ad uomitum, si quid census absorbuit unquam. 
Olim parca nimis, nunc uni prodiga, sese 
 - 385
 - Transcendit, uiresque suas excedit in uno.
 
Hec monet ut mentem dono suspendat ab omni, 
Excuciatque manum nec opum succumbat amori; 
Diuicias animo calcans et mente triumphans, 
Sic conculcet opes ne conculcetur ab illis, 
 - 390
 - Ne manus ad donum currat nexuque tenaci
 
Viscus auaricie munus constringat adeptum, 
Neue relatiuam mercedem munera querant, 
Nec lucrum siciat nec premia munus adoret; 
Sed sine spe reditus fundantur munera sparsim 
 - 395
 - Solaque nobilitas et simplex gratia mentis
 
Informet munus et doni condiat usum. 
 
Post alias sua dona libens et leta dedisset 
Filia Fortune, Casus cognata propinqui 
Nobilitas, si quid proprium cessisset in eius 
 - 400
 - Sortem, quod posset Nature lege tueri.
 
Sed quia nulla potest, nisi que Fortuna ministrat, 
Nil sine consilio Fortune perficit, immo 
Matris adire locum disponit filia, gressum 
Aggreditur superatque uie dispendia gressu. 
 
 - 405
 - Est rupes maris in medio, quam uerberat equor
 
Assidue, cum qua corrixans litigat unda, 
Que uariis agitata modis percussaque motu 
Continuo, nunc tota latens sepelitur in undis, 
Nunc, exuta mari, superas expirat in auras. 
 - 410
 - Que nullam retinet formam, quam singula mutant
 
In uarias momenta uices, que sidera florum 
Iactat et in multo letatur gramine rupes, 
Dum leni Zephirus inspirat singula flatu. 
Sed cito deflorat flores et gramina seuus 
 - 415
 - Deperdit Boreas ubi, dum flos incipit esse,
 
Explicit et florum momento fallitur etas. 
Sicque furens Aquilo predatur singula, flores 
Frigoris ense metit et pristina gaudia delet. 
Hic nemus ambiguum diuersaque nascitur arbor: 
 - 420
 - Ista manet sterilis, hec fructum parturit; illa
 
Fronde noua gaudet, hec frondibus orphana plorat; 
Vna uiret, plures arescunt, unaque floret, 
Efflorent alie; quedam consurgit in altum, 
Demittuntur humi relique. Dum pullulat una, 
 - 425
 - Marcescunt alie; uarius sic alterat illas
 
Casus et in uariis alternant motibus omnes. 
Multa per antifrasim gerit illic alea casus: 
Pigmea breuitate sedens demissaque cedrus 
Desinit esse gigas et nana mirica gigantem 
 - 430
 - Induit: alterius sic accipit altera formam.
 
Marcescit laurus, mirtus parit, aret oliua, 
Fit fecunda salix, sterilis pirus, orphana fructu 
Pomus et in partu contendit uitibus ulmus. 
Hic iaculis armata suis, spineta minantur 
 - 435
 - Vulnus et incautis manibus nocet hispida taxus.
 
Hic raro Philomena canit, citharizat alauda; 
Crebrius hic miseros euentus bubo prophetat, 
Nuncius aduersi casus et preco doloris. 
Hic duo decurrunt fluuii quos diuidit ortus 
 - 440
 - Dissimilis, dispar uultus, diuersa coloris
 
Forma, sapor uarius, distans substancia fontis. 
Predulces habet alter aquas mellitaque donans 
Pocula, melle suo multos seducit et hauste 
Plus siciuntur aque, potantes debriat, immo, 
 - 445
 - Dum saciat, parit unda sitim potusque sititur
 
Amnis et innumeros ydropicat ille bibentes. 
Murmure lasciuit tenui dulcique susurro 
Murmurat et placida rupem preterfluit unda. 
Annis in ingressu multi sistuntur et ultra 
 - 450
 - Non patet accessus, qui dulces fluminis undas
 
Vix tangunt libantque parum, tantoque sapore 
Pasci plus cupiunt, immergi plenius undis 
Optant et totos perfundunt fluctibus artus. 
Procedunt alii, quos alto gurgite mersos 
 - 455
 - Plenior annis habet et prouehit alcior unda,
 
Quos tamen imbutos tanta dulcedine fluctus 
Ad ripam leuis unda refert terreque remittit. 
 
Precipiti lapsu fluuius dilabitur alter, 
Sulfureis tenebrosus aquis; absincia gignit 
 - 460
 - Vnda sapore suo, reddit feruore caminum,
 
Sicque color uisum, gustum sapor, impetus aurem 
Turbat et insipidum fastidit naris odorem. 
Non has crispat aquas Zephirus, sed funditus illas 
Euertens Boreas in montes erigit, undis 
 - 465
 - Indicens bellum cognataque prelia miscens.
 
Fluminis in ripa lacrimarum flumina multos 
Demergunt, qui demergi torrentis abisso 
Amne furente timent et fluctus ferre tumultum. 
Multus in hunc annem populus descendit et altis 
 - 470
 - Consepelitur aquis tumidoque impellitur anne.
 
Absorbet nunc unda uiros, nunc euomit; istos 
Fluctibus immergit, hos respirare parumper 
Permittit, sed quamplures sic sorbet abissus 
Quod reuocare gradum superasque euadere in auras 
 - 475
 - Non licet et reditus uestigia nulla supersunt.
 
Hic fluuius, uariis currens anfractibus, intrat 
Torrentem, preclusus aquis, cogitque fluentum 
Degenerare luemque suam partitur eidem: 
Nubilus obtenebrat clarum, fermentat amarus 
 - 480
 - Predulcem, tepidum calidus, fetosus odorum.
 
  
  
  
  
 | 
      |