Carminum appendix

(Carmina epistularia)

Appendix I

――――――――――――――――――――――――――――――――――――――――――

De excidio Thoringiae

(Epistola Radegundis ad Hamalafredum)

Condicio belli tristis, sors invida rerum!

quam subito lapsu regna superba cadunt!

quae steterant longo felicia culmina tractu

victa sub ingenti clade cremata iacent.

5

aula palatino quae floruit antea cultu,

hanc modo pro cameris maesta favilla tegit.

ardua quae rutilo nituere ornata metallo,

pallidus oppressit fulgida tecta cinis.

missa sub hostili domino captiva potestas,

10

decidit in humili gloria celsa loco.

stans aetate pari famulorum turba nitentum

funereo sordet pulvere functa die.

clara ministrorum stipata corona [potentum]

nulla sepulchra tenens mortis honore caret.

15

flammivomum vincens rutilans in crinibus aurum

strata solo recubat laeticolor amati.

heu male texerunt inhumata cadavera campum,

totaque sic uno gens iacet in tumulo.

non iam sola suas lamentet Troia ruinas:

20

pertulit et caedes terra Thoringa pares.

hinc rapitur laceris matrona revincta capillis,

nec laribus potuit dicere triste vale.

oscula non licuit captivo infigere posti

nec sibi visuris ora referre locis.

25

nuda maritalem calcavit planta cruorem

blandaque transibat fratre iacente soror.

raptus ab amplexu matris puer ore pependit,

funereas planctu nec dedit ullus aquas,

sorte gravi minus est nati sic perdere vitam:

30

perdidit et lacrimas mater anhela pias.

non aequare queo vel barbara femina fletum

cunctaque guttarum maesta natare lacu.

Quisque suos habuit fletus, ego sola sed omnes:

est mihi privatus publicus ille dolor.

35

consuluit fortuna viris quos perculit hostis;

ut flerem cunctis una superstes ago.

nec solum extinctos cogor lugere propinquos:

hos quoque, quos retinet vita benigna, fleo,

saepe sub umecto conlidens lumina vultu;

40

murmura clausa latent nec mea cura tacet.

specto libens, aliquam si nuntiet aura salutem,

nullaque de cunctis umbra parentis adest.

cuius in aspectu tenero solabar amore

solvit ab amplexu sors inimica meo.

45

an, quod in absenti te nec mea cura remordet,

affectum dulcem cladis amara tulit?

vel memor esto, tuis primaevis qualis ab annis,

Hamalafrede, tibi tunc Radegundis eram,

quantum me quondam dulcis dilexeris infans

50

et de fratre patris nate, benigne parens.

quod pater extinctus poterat, quod mater haberi,

quod soror aut frater tu mihi solus eras.

prensa piis manibus heu blanda per oscula pendens

mulcebar placido famine parva tuo.

55

vix erat in spatium, quo te minus hora referret;

saecula nunc fugiunt, nec tua verba fero.

volvebam rabidas inliso in pectore curas,

ceu revocareris, quando vel unde, parens,

si pater aut genetrix aut regia cura tenebat,

60

cum festinabas iam mihi tardus eras.

sors erat indicium, quia te cito, care, carerem:

inportunus amor nescit habere diu.

anxia vexabar, si non domus una tegebat,

egrediente foris rebar abisse procul.

65

vos quoque nunc Oriens et nos Occasus obumbrat,

me maris Oceani, te tenet unda rubri,

inter amatores totusque interiacet orbis:

hos dirimit mundus quos loca nulla prius.

quantum terra tenet tantum divisit amantem:

70

si plus arva forent, longius isses iter.

esto tamen, quo vota tenent meliora parentum,

prosperior quam te terra Thoringa dedit.

Hinc potius crucior validis onerata querellis,

cur mihi nulla tui mittere signa velis.

75

quem volo nec video. pinxisset epistula vultum,

aut loca quem retrahunt ferret imago virum:

qua virtute atavos repares, qua laude propinquos,

ceu patre de pulchro ludit in ore rubor.

crede, parens, si verba dares, non totus abesses:

80

pagina missa loquens pars mihi fratris erat.

cuncti munus habent, ego nec solacia fletus.

o facinus, quae dum plus amo, summo minus!

si famulos alii pietatis lege requirunt,

cur, rogo, praeterear sanguine iuncta parens?

85

ut redimat dominus vernam, saepe ipse per Alpes

frigore concretas cum nive rumpit aquas;

intrat in excisis umbrantia rupibus antra.

ferventem affectum nulla pruina vetat,

et ducc cum nullo, pede nudo, currit amator

90

atque suos praedae hoste vetante rapit.

adversas acies et per sua vulnera transit,

quod cupit ut capiat nec sibi parcit amor.

ast ego pro vobis momenta per omnia pendens

vix curae spatio mente quiete fruor.

95

quae loca te teneant, si sibilat aura, requiro,

nubila si volitant pendula, posco locum:

bellica Persidis seu te Byzantion optat

ductor Alexandrae seu regis urbis opes?

an Hierosolymae resides vicinus ab arce,

100

qua est genitus Christus virgine matre deus?

hoc quoque nulla tuis patefecit littera chartis,

ut magis hinc gravior sumeret arma dolor.

quod si signa mihi nec terra nec aequora mittunt,

prospera vel veniens nuntia ferret avis!

105

Sacra monasterii si me non claustra tenerent.

inprovisa aderam qua regione sedes.

prompta per undifragas transissem puppe procellas.

flatibus hibernis laeta moverer aquis.

fortior eductos pressissem pendula fluctus.

110

et quod nauta timet non pavitasset amans.

imbribus infestis si solveret unda carinam,

te peterem tabula remige vecta mari.

sorte sub infausta si prendere ligna vetarer.

ad te venissem lassa natante manu.

115

cum te respicerem, peregrina pericla negassem.

naufragii dulcis mox relevasses onus;

aut mihi si querulam raperet sors ultima vitam.

vel tumulum manibus ferret harena tuis.

ante pios oculos issem sine luce cadaver,

120

ut vel ad exequias commoverere meas.

qui spernis vitae fletus, lacrimatus humares

atque dares planctus qui modo verba negas.

Quid fugio memorare, parens, quid differo luctus?

de nece germani cur, dolor alte, taces,

125

qualiter insidiis insons cecidisset iniquis

oppositaque fide raptus ab orbe fuit?

ei mihi, quae renovo fletus referendo sepultos

atque iterum patior, dum lacrimanda loquor!

ille tuos cupiens properat dum cernere vultus,

130

nec suus impletur dum meus obstat amor.

dum dare dura mihi refugit, sibi vulnera fixit:

laedere quod timuit, causa doloris adest.

percutitur iuvenis tenera lanugine barbae,

absens nec vidi funera dira soror.

135

non solum amisi, sed nec pia lumina clausi

nec superincumbens ultima verba dedi.

frigida non calido tepefeci viscera fletu,

oscula nec caro de moriente tuli,

amplexu in misero neque collo flebilis haesi

140

aut fovi infausto corpus anhela sinu.

vita negabatur: quin iam de fratre sorori

debuit egrediens halitus ore rapi?

quae feci vivo, misissem listra feretro:

non licet extinctum vel meus ornet amor?

145

impia, crede, tuae rea sum, germane, saluti:

mors cui sola fui, nulla sepulchra dedi.

quae semel excessi patriam, bis capta remansi

atque iterum hostes fratre iacente tuli.

tunc, pater ac genetrix et avunculus atque parentes,

150

quos flerem in tumulo reddidit iste dolor.

non vacat ulla dies lacrimis post funera fratris,

qui secum ad manes gaudia nostra tulit.

sic miserae dulces consummavere parentes

regius ac serie sanguis origo fuit?

155

Quae mala pertulerim neque praesens ore referrem,

nec sic laesa tuo consulor alloquio.

quaeso, serene parens, vel nunc tua pagina currat,

mitiget ut validam lingua benigna luem.

deque tui similis mihi cura sororibus haec est,

160

quas consanguineo cordis amore colo.

nec licet amplecti quae diligo membra parentum,

osculer aut avide lumen utrumque soror.

si, velut opto, manent superis, rogo redde salutes

proque meis votis oscula cara feras.

165

ut me commendes Francorum regibus oro,

qui me materna sic pietate colunt.

tempore longaevo vitalibus utere flabris

et mea de vestro vernet honore salus.

Christe, fave votis: haec pagina cernat amantes

170

dulcibus et redeat littera pieta notis,

ut quam tarda spes cruciat per tempora longa,

hanc celeri cursu vota secuta levent.