Libellus adversus Coelestium

417

Textus:

Collectio Avellana = Epistulae Imperatorum

Pontifucum Aliorum inde ab a(nno)

CCCLXVII usque ad a(nnum) DLIII datae,

edidit O. Günther, Wien u.a 1895/1897

(CSEL 35/1.2). Ibidem Vol. n. 47 p. 108-111

Pro textu et notis Ingemar König gratias ago. U.H.

________________________________________________________________________

Libellus Paulini diaconi

adversum Caelestium Zosimo episcopo datus.

Beatitudinis tuae iustitiam obsecro, domine Zosime papa vene­rabilis. ¹⁾ (2) Numquam fides vera turbatur et maxime in ecclesia apostolica, in qua pravae fidei doctores ut deprehenduntur facile ita veraciter puniuntur, ut moriatur in illis, si se corrigunt, quod male conceperant et deterius pepererant, et in illis ** vera fides, quam apostoli docuerunt et Romana cum omnibus catholicae fidei doctoribus tenet ecclesia. (3) Quod si, ut ceteri auctores haereseos, qui iam dudum ab apostolica sede vel a patribus iudicati et extra sinum matris catholicae ecclesiae effecti perpetua morte perierunt, etiam hi, qui nunc deprehensi sunt vel deprehenduntur, in perfidia sua permanent, spiritali gladio, quo interimantur, tradantur: ut nunc Pelagius Caelestiusque, ²⁾ qui a beatae memoriae praecessore tuae beatitudinis papa Innocentio, ³⁾ si rectam respuant fidem et in sua perversa doctrina perdurent, damnati sunt. (4) Cuius sententiam secuta beatitudo tua Caelestio, cum a sede apostolica audiretur, ⁴⁾ inter cetera praecepit his verbis: ‚Damnas ergo illa |¹⁰⁹ omnia, quae in libello Paulini continentur, hoc est de quaestionibus?‘ Et alio loco: ‚Cognovisti, quales litteras dederit sedes ad fratres et coepiscopos nostros Africanae provinciae?‘ Et adiectum est: vDamnas illa omnia, quae damnavimus, et tenes, quae tenemus?‘ Et iterum: ‚Illa omnia damnas, quae iactata sunt de nomine tuo?‘ Et iterum: ‚Vel ea, quae in libello suo exposuit Paulinus?‘ (5) Et cum me diceret posse ex his, quae illi obiecta sunt, haereticum adprobari, sancto repletus spiritu apostolica auctoritate respuisti et repressisti insanientis et calumniantis verba huiusmodi proferendo sententiam, qua ipse catholicus adprobarer, illum, si sanari vellet, curares; quae huiusmodi est: nolim nos circuitu ducas; damna ista omnia, quae tibi objecta a Paulino sive per famam iactata sunt? (6) Cui non sufficeret ista sententia? Quis hanc tam salubrem, tam amplectibilem, tam piam respueret alius, nisi qui a fide devius est? Et ille, qui superius professus fuerat se, quaecumque illi objecta fuerant, si contra fidem iudicares, esse damnaturum, audit, ‚Damna!‘ et non solum non damnat sed ad iniuriam tantae sedis contendit. Unde iam non ignorat ecclesia Romana reum suum, qui tam audaci spiritu ausus est contradicere et non damnare, quae beatitudo tua damnari decrevit. (7) Ego tamen deo et Christo domino nostro gratias ago, qui ecclesiae suae causam ita agi voluit, ut sedes apostolica, a qua oportuit ore duorum pontificum suorum haeresim condemnari, et ea damnanda praeceperit, quae a me Caelestio fuerant obiecta, cuius ego non damnationem sed correctionem semper optavi et opto. (8) Cui nunc iam non mecum sed cum universa dei ecclesia causa est, sicut data ad beatitudinem tuam Afrorum episcoporum scripta testantur, cum contra apostoli sententiam ⁵⁾ venire nititur negando originale peccatum, quod in omnes homines pertransiit et usque in finem |¹¹⁰ mundi tenet haereditatem Adae illius, qui primus peccavit; quod in infantibus nisi per sacramentum baptismi dimittatur, vitam aeternam et regnum caelorum habere non possunt. (9) Contra quem etiam magister suus litigat Pelagius, quia ille ea ipsa damnavit in judicio orientali, quae iste in sedis apostolicae coetu conatur astruere. Habet adversum se et veteres ecclesiarum doctores catholicos plurimos, orientales occidentales, meridianae partis atque septentrionalis, qui in libris suis illum de originali peccato, si sanari desiderat, possint docere; habet beatum Cyprianum martyrem, beatum Ambrosium confessorem, Gregorium Nazianzenum, beatum papam Innocentium; habet, etiam nunc qui in corpore sibi conluctentur illi, si tamen se tanto certamini habilem judicat, aut certe quos sequi debeat, si vult magis recta discere quam prava docere; habet, quod primum est, beatitudinem tuam, cuius illum oportuerat obedire sententiae, cum audiret, ‚damna‘!; habet postremo ipsos lactantes, quibus misereri debeat, si sibi non vult, quibus, ut verbis martyris utar, non propria sed aliena dimittuntur peccata. ⁶⁾ (10). Unde oro beatum apostolatum tuum, ut hunc meum libellum suscipi iubeas, quo gratiam referam tantae sedi et sententiis iustissimis pro parte mea latis. Quem idcirco direxi, quia me, licet sermone, Basiliscus subdiaconus a tua beatitudine cum gestis sedis apostolicae directus Carthagine convenit quarto nonas Novembris die [2. November], ut adessem ad apostolicam sedem et tuae judicio sanctitatis, ad quam me fugisse suggestum est, nec defuturum fore promitterem, si adversum me et non pro me fuisset lata sententia. (11) Ubi tunc ideo nihil agere potui, quia is, qui ad |¹¹¹ sedem apostolicam provocaverat, defuit, quem oportuerat utique merita suae appellationis astruere, maxime cum nihil agente appellatore secundum etiam humanas leges superior est semper ille, qui vicit. ⁷⁾ Quid enim iam mea intererat, ut etiam apud vestram reverentiam pravae eius doctrinae astipulator existerem, de quo congaudere possem, si damnatis his, quae illi a me obiecta fuerant, sicut apostolicae sedis iudicium roboravit, meruisset iam absolvi, ne prius se ordinari quam purgari pateretur? (12) Sed vulpecula fraudibus fuit semper studens; ingenium suum mutare nescit. Non se credidit posse deprehendi, quoniam confidentiam semper in foveis habet, in quibus demersum caput conscientiae suae nititur occultare. Quod iam diutius latere non potuit sed manifestius publicatum spiritali per tuam beatitudinem gladio resecatur, ne amplius ferinis dentibus grex domini secetur in partes, quem pastor bonus sollicita et pervigili cautela custodis. Hunc autem libellum direxi beatitudini tuae per Marcellinum subdiaconum ecclesiae Cartha­ginensis. ⁸⁾

Dat. VI idus Novembris. [die 8 Novembr. 417].

――――――――

1) Papst Zosimus amtierte (sedit) vom 18. März 417 bis 26. Dezember 418. Siehe «Liber pontificalis» n. 43. 

2) G. BONNER, Pelagius / Pelagianischer Streit; TRE 26 (1996), S. 178-185; Otto WERMELINGER, Rom und Pelagius. Die theologische Position der römischen Bischöfe im pelagianischen Streit in den Jahren 411 - 432, Stuttgart 1975. - Pelagius: Helmut HOPING, Pelagius (Theologe), BBKL 7 (1994), Sp. 168-173; Caelestius: Guido HONNAY, Caelestius, discipulus Pelagii, Augustiniana 44 (1994), S. 271-302; Winrich LÖHR, Caelestius, RGG 2 (1999), Sp. 3-4. 

3) Papst Innocentius I. amtierte vom 21. Dezember 402 bis 12. März 417. Siehe «Liber pontificalis» n. 42, 2: Hic invenit Pelagium et Caelestium hereticos et damnavit. Et hoc constituit, ut qui natus fuerit de Christiana, denuo nasci per baptismum, hoc est baptizari, quod Pelagius damnabat. Sein Schreiben bezüglich der Pelagianer vom 27. Januar 417 ist gerichtet an ‚Aurelio et omnibus sanctis episcopis qui in concilio Carthaginensis ecclesiae adfuerunt‘. (Innozenz 8, 30, F(ontes) C(hristiani) 58/2 S. 529-543, ed. H.-J. Sieben); ferner der persönlich gehaltene Brief an die afrikanischen Bischöfe Aurelius, Alypius, Augustinus, Evodius, Possidius, datiert vom 27. Januar 417 (Innozenz 8, 32, FC 58/2 S. 554-561, ed. H.-J. Sieben). 

4) Siehe dazu die Briefe des Papstes Zosimus an Bischof ‚‘Aurelius von Karthago und die afrikanischen Bischöfe‘, datiert vom 21. September 417 (Zosimus 9, 2, 9, FC 58/2 S. 580-589, ed H.-J. Sieben); und das Schreiben vom 21. September 417 (Zosimus 9, 3 S. 590-601).  

5) Siehe Röm. 5, 12-21. 

6) Siehe Cypriani epistulae 64, 6 p. 721 = ‚Cyprianus et ceteri collegae qui in concilio adfuerunt numero LXVI Fido fratri s(alutem)‘, hrsg. von G. Hartel, CSEL Cypriani Opera 3,2, Wien u.a. 1871. 

7) Siehe CTh XI 30, 1; 30 und 64 (De appellationibus et poenis earum et consultationibus). 

8) Das Antwortschreiben des Papstes Zosimus auf den «Libellus» des Paulinus (Zosimus 9, 12) ist gerichtet an ‚Aurelius et ceteris qui in concilio Carthaginensi adfuerunt‘, FC 58/2 S. 635-639.