Punica

Liber I

Exordium carminis 1 – 20. Iunonis in Romanos odium bellorum Punicorum causa; Hannibalem ad bellum illis inferendum inflammat 21 – 55. eius ingenium (a) 56 – 69. pueri iusiurandum 70 – 139. – Hamilcare in Hispania mortuo Hasdrubali imperium traditur; eius mores, res gestae, mors 140 – 181. Hannibal ab universo exercitu, qui ex Afris (189 – 219) et Hispanis (220 – 238) constat, imperator salutatur 182 – 238. eius ingenium (b) 239 – 267. Saguntum aggredi statuit; urbis situs 219. et origo 268 – 295. Sagunti oppugnatio 296 – II 695. – Saguntini legatos Romam mittunt. Sicoris oratio 564 – 671. Cn. Corneli Lentuli et Q. Fabii Maximi diversae sententiae; legatio ad Hannibalem mittitur 672 – 694.

a. 219

Liber II

Romanorum legati ab Hannibale repulsi Carthaginem petunt 1 – 24. Hannibal militum animis denuo incensis Saguntum oppugnare pergit 25 – 269. – Romanorum legati in senatu Carthaginiensium: Hannonis et Gestaris orationes; Fabius bellum indicit 270 – 390. – Hannibal aliquot gentibus, quae defecerant, celeriter oppressis ad Saguntum oppugnandum redit; arma ab Hispanis dono missa accipit 391 – 456. Saguntinorum miseriae 457 – 474. Hercules, conditor urbis, Fidem deam mittit, quae illorum animos erigit 475 – 525. contra Iuno Tisiphonen furiam ab inferis evocat, quae eos ad summam desperationem adducit 526 – 649. rogus exstruitur et incenditur. Hannibal urbem capit 660 – 695. epilogus poetae 696 – 707.

Liber III

Sagunto expugnato Bostar in Libyam mittitur oraculum Iovis Hammonis de bello consulturus 1 – 13. Hannibal ipse Gades petit; ibi templum Herculia perlustrat et maris accessum recessumque admiratur 14 – 60. dein Himilcen uxorem cum filiolo Carthaginem mittit 61 – 157. somnium Hannibalis 158 – 213. eius profectio. catalogus copiarum 214 – 405. Pyrenaeum saltum superat 406 – 441. Rhodanum et Druentiam transit 442 – 476. Alpium aspectus; earum descriptio 477 – 499. maximis laboribus periculisque exanclatis in summo monte castra ponit 500 – 556. Veneris et Iovis de Romanorum fatis colloquium 557 – 629. Hannibal in Taurinis castra collocat 630 – 646. Bostar ex Africa reversus oraculum exponit 647 – 714.

a. 218

Liber IV

Nuntio de Hannibalis in Italiam adventu allato Romae magna trepidatio oritur; senatus animo non deficit 1 – 38. Hannibal Gallos sibi conciliat. Scipio ex Massilia redit 39 – 55. uterque militum animis confirmatis ad proelium se expedit 56 – 100. omen ante pugnam 101 – 134. proelium ad Ticinum commissum 135 – 479. – Scipio copias ad Trebiam ducit, ubi cum Ti. Sempronio Longo se coniungit, 480 – 497. Hannibal Romanos ad pugnandum elicit 498 – 524. pugna ad Trebiam facta 525 – 704. – C. Flaminius consul creatus exercitum in Etruriam ducit 705 – 721. Hannibal a Iunone excitatus Apenninum transgressus ad Trasumennum lacum castra collocat 722 – 762. Legati a Carthaginiensibus missi sciscitantur ab eo, utrum filium suum dis patriis ex more immolari an reiecta sorte servari velit 763 – 829.

a. 217

Liber V

Hannibal milites in insidiis collocat. Trasumenni nomen 1 – 23. Flaminius malis ominibus et Corvini auguris monitis contemptis militum animos ad pugnandum inflammat 24 – 185. pugna ad Trasumennum lacum commissa 186 – 687.

Liber VI

Variae stragis imagines. Romanorum fuga 1 – 61. Serranus, Reguli filius, in fuga ad Marum, patris sui armigerum, pervenit et ab eo curatur 62 – 100. tum Marus Reguli res gestas narrat 101 – 561. – Romae ingens luctus et trepidatio oritur. Serranus ad Marciam matrem redit 552 – 589. senatus de bello gerendo consultat. Hannibal consilio Romam petendi a Iove deterretur. Romae Q. Fabius Maximus dictator dicitur 590 – 618. eius prudentia 619 – 640. Hannibal per Umbriam et agrum Picenum in Campaniam profectus Literni templum, cuius in porticibus res primo bello Punico gestae tabulis pictis expressae erant, incendio delet 641 – 716.

Liber VII

Fabius cunctando rem gerere statuit 1 – 19. Hannibal a Cilnio quodam captivo de Fabii genere et indole edocetur 20 – 73. Romae supplicationes habentur 74 – 89. Fabius disciplinam militarem restituit; Hannibal frustra eum ad certamen provocat 90 – 122. tum hic in Apuliam castris motis variis dolis dictatorem tentat 123 – 145. In Campaniam reversus agrum Falernum depopulatur; narratio de Baccho et Falerno 147 – 211. Fabius militum indignationem et iram sedat 212 – 259. Fraus Hannibalis ad augendam dictatoris invidiam 260 – 267. Hannibal intra colles et angustias inclusus euadit et in agro Allifano castra ponit 268 – 376. Fabius sacrorum causa Romam profecturus Minucium monet, ut a pugna se abstineat 377 – 408. Interim classis Poenorum ad Caietam appellit; terror nympharum; Proteus eas Romanorum fatis expositis consolatur 409 – 493. Minucio imperium cum dictatore aequatur 494 – 622. Fabio reverso atque exercitu diviso Minucius temere cum hoste congressus a Fabio servatur 523 – 729. Fabius a Minucio et a militibus pater salutatur 730 – 750.

Liber VIII

Hannibalis curae 1 – 24. Iuno Annam, Didonis sororem et Numici fluvii nympham, cuius casus poeta describit (39 – 200), ad illum mittit eique sollicitudines adimit pugnam Cannensem praedicens 25 – 241. Romae C. Terentius Varro consul creatur; eius iactationes 242 – 277. collega eius L. Aemilius Paulus, qui nil contra Varronem dicere audet (278 – 297), a Fabio admonetur, ut pravis eius conatibus resistat 298 – 348. tum consules in Apuliam proficiscuntur; catalogus copiarum 349 – 621. mala ante pugnam omina, quibus militum animis metus inicitur 622 – 676.

a. 216

Liber IX

Varro cupiditate pugnandi ardet; eius temeritas augetur proelio tumultuario. consulum de pugna committenda altercationes 1 – 65. Funesto facinore, quod noctu patratur, Romanis clades portenditur 66 – 171. Hannibal militum animos inflammat 178 – 216; deinde aciem instruit 217 – 243; idem facit Varro 244 – 277. Pugna Cannensis 278 – X 325.

Liber X

Elatus victoria Hannibal postero die Romam petere constituit 326 – 336; sed a Iunone per Somnum vetitus (337 – 370) Magone vehementer urgente consilio desistit 371 – 386. Romanorum reliquiae Canusii se colligunt; earum tristis conditio 387 – 414. Metelli consilium patriam deserendi a Scipione reprimitur 415 – 448. Hannibal campum perlustrat: narratio de Cloelii equo; Cloeliae historia; Pauli corpus a militibus repertum crematur 449 – 577. Romanorum angor 578 – 691. Fabius civium animos erigit 692 – 604. idem plebis iram in Varronem oratione sedat 605 – 622. Varronis reditus 623 – 639. senatus nova consilia init de copiis restaurandis et bello continuando 640 – 658.

Liber XI

Multae Italiae gentes ad Hannibalem deficiunt 1 – 27. Etiam Capua ad Poenos inclinat; Campanorum divitiae et mores perditi 28 – 54. Pacuvio auctore legatos Romam mittunt Virrio duce, qui postulent, ut alter consul ex Campanis creetur; huic postulationi Torquatus, Fabius, Marcellus vehementer resistunt 55 – 129. tum Campani ad Hannibalem deficiunt solo Decio frustra renitente 130 – 189. Hannibal Capuam profectus Decium in vincla conici iubet; (eius mors 377 – 384). deinde perlustrata urbe convivio interest 259 – 368: Teuthras Cumanus ad lyram canit (288 – 302); Pacuvii filius a consilio Hannibalem inter cenam necandi a patre deterretur (303 – 368). – Mago nuntius victoriae Carthaginem mittitur 369 – 376. Hannibal Capuae hibernat: Venus militum animos effeminat; ipse dux Teuthrantis cantu delectatur 377 – 482. Interea Mago in Carthaginiensium senatu res ab Hannibale gestas enarrat et Hannonem vehementer increpat 483 – 553; ad quae respondens Hanno, pax ut fiat, suadet 554 – 600. sed subsidia mittuntur et in Hispaniam et in Italiam 600 – 611.

Liber XII

Hannibal Capua castris motis militibus prorsus effeminatis frustra Neapolim (27 – 69), deinde Cumas, quas Ti. Sempronius Gracchus defendit (60 – 103), tum Puteolos oppugnat; inter quae loca clara, Baias aliaque adit 103 – 157. Iam Nolam profectus pugna Nolana a Marcello vincitur 168 – 294. Romanorum spes erigitur, erecta oraculo Delphico confirmatur 295 – 341. – res in Sardinia gestae: M'. Torquatus Hampsagoram vincit; Ennii laus 342 – 419. – Hannibal Acerris Nuceriaque incensis Casilinum petit, Petelium solo aequat 420 – 433. inde Tarentum expugnat praeter arcem 434 – 448. Tum Capuae a Romanis obsessae auxilio venit; in itinere M. Centenium Penulam et Cn. Fulvium vincit, Ti. Sempronii Gracchi in insidiis interfecti exsequias celebrat 449 – 478. cum ad Capuam perrumpere non posset, Romam petit 479 – 540. Romanorum trepidatio 541 – 557. moenia situmque urbis contemplatus Hannibal a Fulvio Flacco, qui ex Campania advolaverat, in castra redigitur 658 – 573. pugna bis a Iove tempestate saeva immissa dirimitur 574 – 667. Hannibal tertium Romam oppugnaturus a Iunone Iovis iussu repellitur 668 – 730. Romanorum gaudium 731 – 752.

a. 215

a. 212

a. 211

Liber XIII

Hannibal ad Tutiam fluvium castris relatis denuo Romam petere parat, sed a Dasio quodam transfuga edoctus urbem propter Palladium (eius historia 35 – 81) non posse expugnari, Feroniae templo diruto in Bruttios se recipit 1 – 93. Capua a Romanis expugnatur 94 – 380. – Cn. et P. Scipiones in Hispania cadunt 381 – 384. nuntio eius rei allato Scipio iuvenis inferos adire in animum inducit, ut ibi patris patruique umbras videat 385 – 396. Scipio apud inferos umbras clarissimorum virorum et feminarum videt. postremo Sibylla ei ultima Hannibalis fata praedicit 397 – 893. tum ille ad suos redit 894 – 895.

(a. 212)

Liber XIV

Res in Sicilia a Marcello gestae: insulae descriptio 1 – 78. belli causa et origo; Hierone mortuo regnum ad Hieronymum pervenerat 79 – 95; eo interfecto pars Siculorum Poenis, pars Romanis favebat 96 – 109. Iam Cl. Marcellus bellum parat 110 – 124. Leontinos expugnat 125 – 177. tum Syracusas terra marique oppugnat 178 – 191. auxilia Syracusanorum 192 – 247. Romanorum socii 248 – 257. Carthaginiensium socii 258 – 276. Syracusanorum animi 277 – 291. omnia Romanorum consilia Archimedis arte ad irritum cadunt 292 – 352. pugna navalis 353 – 579. pestilentia orta rei moram affert 580 – 617. tandem urbs expugnatur 618 – 684.

(a. 215

 - a. 212)

Liber XV

Senatu deliberante, cui imperium in Hispania tradatur, P. Cornelius Scipio, Publii filius, primum, ne id petat, consiliis cognatorum deterretur 1 – 17. tum iuveni Voluptas et Virtus deae apparent 18 – 128. iam Virtutis monitis inflammatus imperium petit et omine fausto oblato accipit 129 – 151. classe Tarraconem appellitur 152 – 179. species parentis per somnum oblata eum monet, ut Carthaginem Novam expugnet; id perficit 180 – 250. deinde Neptuno et Iovi sacrificat, militibus dona dat, praedam dividit, virginem iuveni Hispano sponsam reddit, quamobrem a Laelio maximis laudibus effertur 251 – 285. – bellum contra Philippum, Macedonum regem, gestum 286 – 319. – Tarentum a Fabio dolo expugnatur 320 – 333. Marcellus et Crispinus consules ab Hannibale vincuntur; Marcelli mors 334 – 398. – In Hispania Hasdrubal a Scipione fugatur; Laelii virtus 399 – 492. Hasdrubal Alpes transgreditur, ut cum fratre se coniungat 493 – 514. magnus Romae terror; Italae telluris imago per somnum C. Claudium Neronem, qui in Lucanis adversus Hannibalem castra posuerat, monet, ut illi obviam eat 515 – 559. Nero cum collega M. Livio se coniungit 560 – 600. pugna ad Metaurum facta 601 – 807. Nero in Lucanos reversus Hannibali caput Hasdrubalis hastae infixum ostendit 807 – 823.

a. 211

a. 210

(a. 214)

a. 209

a. 208

(a. 209)

a. 207

Liber XVI

Hannibal in Bruttiis versatur 1 – 22. Carthaginienses ex Hispania pelluntur: Mago victus Carthaginem fugit 25 – 26. Hanno a Scipione capitur 28 – 77. Hasdrubalis, Gisgonis filii, exercitus deletur 78 – 114. Masinissa, Nomadum rex, ad Scipionem transit 115 – 167. Scipio et Hasdrubal apud Syphacem, Massyliorum regem; is foedus cum Romanis icit, sed postea prodigiis terretur 168 – 274. Scipio in Hispaniam reversus ludos funebres in honorem patris patruique instituit 275 – 591. tum Romam profectus consul creatur, eique Fabio vehementer resistente permittitur, ut in Africam traiciat 592 – 700.

(a. 208)

a. 207

a. 205

Liber XVII

Cybele, id quod libri Sibyllini monuere, ex Phrygia Romam advecta a P. Scipione Nasica excipitur; Claudiae pudicitia probata 1 – 45. Scipio a Sicilia in Africam traicit 46 – 58. Syphacem frustra admonet, ne foedus cum Romanis initum rumpat; tum eius castra incenduntur, ipse capitur 59 – 145. Hasdrubal Carthaginem fugit; cives Hannibalem ex Italia revocant 146 – 157. Hannibalis somnium ante legatorum adventum 158 – 169. legatorum monitis permotus Italiam relinquit 170 – 217. consilio eo redeundi saevissima tempestate a Neptuno in mari excitata desistit 218 – 282. deinde ad Libyam appulsus Scipioni obviam it 283 – 291; militum animos ad pugnandum inflammat 292 – 337. Iunonis et Iovis de Hannibalis fato colloquium 338 – 384. pugna ad Zamam commissa 385 – 617. Scipio triumphans Romam redit 618 – 654.

a. 204

a. 203

a. 202