BIBLIOTHECA AUGUSTANA

 

C. Plinius Secundus maior

ca. 23 - 79

 

Naturalis historia

 

Liber I

 

________________________________________________________________

 

 

 

 

LIBRO XXI CONTINENTVR

 

naturae florum et coronamentorum

 

2

de strophiolis. serta

3

qui invenerint miscere flores. quando primum corollae appellatae et quare

4

quis primu‹s› coronas foliis argenteis et aureis dederit. quare corollaria dicta. de lemniscis. quis primu‹s› caelaverit eos

5

quantus honor coronarum apud antiquos fuerit

6

severitas antiquorum in coronis

7

quem floribus honoraverit populus Romanus

8

pactiles coronae.

de sutilibus coronis.

de nardinis. de Sericis

9

Cleopatrae reginae factum in coronis

10

de rosa. gen. eius XII

‹73›

‹med. XXXII ›

11

lili gen. III

lacrima s‹ua› nascens

‹74›

‹med. XXI ›

12

narcissi gen. III

‹75›

‹med. XVI›

13

quorum semen tinguatur, ut infecta nascantur

14-37

quem ad modum quaeque nascantur, serantur, colantur sub singulis generibus

14

violae colores III

‹76›

‹med. XVII›

14

luteae gen. V

‹76›

‹med. X›

15

caltha. regius flos

16

baccar

‹77›

‹med. XVII›

16

combretum

‹77›

‹med. I›

17

crocum

‹81›

‹med. XX›

17

ubi optimi flores. qui flores Troianis temporibus in usu

18

de natura odorum

19

iris

‹83›

‹med. XLI›

20

saliunca

‹83›

‹med. II›

21

polium sive teuthrion

‹84›

‹med. XVIII›

21

qui flos alium colorem mane habeat, alium meridie, alium sole occidente

22

vestium aemulatio cum floribus

23

amarantus

24

cyanus

‹84›

‹med. II›

24

holochrysos

‹85›

‹med. III›

25

petilium. bellio

26

chrysocome sive chrysitis

‹85›

‹med. VI›

27

qui frutices flore coronent

28

qui folio

29

melot‹h›rum. spiraea. ‹o›riganum. cneorum sive casia, gen. II. melissophyllum sive melit‹ta›ena

‹86›

‹med. XXI›

29.37

melilotos quae sertula Campana

‹87›

‹med. XIII›

30

trifoli gen. III

‹88›

‹med. IIII›

30

myophonum

31

thymi genera II

‹89›

‹med. XXXIII›

31

flore nascentia, non semine

32

conyza

33

Iovis flos. hemerocalles

‹90›

‹med. IIII›

33

Helenium

‹91›

‹med. V›

33

phlox. quae ramis et folio odorata

34

habrotonum

‹92›

‹med. XXII›

34

Adonium. genera II ipsa se propagantia

34

leucanthemum

‹93›

‹med. I›

35

amarac‹um› sive sampsuchum

‹93›

‹med. X‹I››

36

nyctegreton sive chenamyche sive nyctalops

38.39

quo ordine temporum flores nascantur

38

anemone coronaria sive phrenion

‹94›

‹med. X›

38

oenanthe herba

‹95›

‹med. VI›

38

melanium. heliochrysos

‹96›

‹med. XI›

39

lychnis

‹98›

‹med. VII›

38

gladiolus. hyacinthus

‹97›

‹med. VIII›

39

tiphyon. pothi gen. II. orsinae gen. II

39

vicapervica sive chamaedaphne

‹99›

‹med. IIII›

39

quae semper vireat herba

40

quam longa cuique vita florum

41

quae propter apes serenda inter flores. cerintha

42.43

de pabulo apium. de morbis earum et remediis

44

de venenato melle et remediis eius

45

de melle insano

46

de melle quod muscae non attingunt

47

de alvariis. de alvis et cura earum

48

si famem apes sentiant

49

de cera facienda.

quae optima eius genera.

de cera Punica

50-108

sponte nascentium herbarum in quibuscumque gentibus usus, naturae, miracula

50

fraga. tamnum.

ruscum

‹100›

‹med. IIII›

50

batis gen. II

‹101›

‹med. II›

50

pastinaca pratensis. lupus salictarius

51

colocasia

‹102›

‹med. II›

52

anthalium

52

ant‹hy›llium sive ant‹hy›llum

‹103›

‹med. VI›

52

oetum. quae radices nihil supra terram gignant: ar‹a›chidne, aracos

52

candryala. hypochoeris. caucalis. enthryscum. scandix, eadem tragopogon. parthenium sive leucanthes sive ama‹r›acum sive pe‹rdi›cium sive muralis

‹104›

‹med. VIII›

52

trychnum sive strychnum sive ‹h›alicacabum sive cal‹l›ias sive dorycnion sive manicon sive perit‹t›on sive neuras sive morio sive moly

‹105›

‹med. III›

52

corchorus

‹106›

‹med. VI›

52

aphace. ac‹h›ynops. epipetron.

quae numquam floreat, quae semper

53

cneci gen. III

‹107›

‹med. III›

54-58

aculeati generis herbae

54

erynge. glycyrriza

54.58

tribulus

58

anonis

54

pheos sive stoebe. hippophaes

55

urticae gen. IIII. lamium. scorpio

56

acorna. leucacanthos. chalceos. ‹c›necos. polyacanthos. onopy‹x›os. helxine. scolymos. chamaeleon. tetralix. ‹atractylis› sive phonos. acanthice mastiche

57

cactos. [tenica, pappum, ascalia]

59

herbarum genera per caules:

coronopus, anchusa, anthemis. phyllanthes. crepis. lotos

60

differentiae herbarum per folia:

quibus folia non cadant.

quae particulatim floreant

60

heliotropium, adiantum, herbae quarum medicinae sequenti libro dicentur (29.30)

61

spicatarum genera:

stan‹y›o‹p›s. alopecuros. steleph‹u›ros sive ortyx sive plantago. ‹th›ryallis

62

perdicium. ornithogale

63

post annum nascentes

a summo florentes, item ab imo

64

lappa herba quae intra se parit. Opuntia e folio radicem faciens

65

iasine. chondrylla, pi‹c›ris.

quae toto anno floreant

66

quibus flos ante quam caules exeant, quibus caulis ante quam flos. quae ter floreat

67

cypiros

69

med. VIII

67

thesium

68

asphodelus sive ‹h›astula regia.

anthericus sive albucum

69

iunci gen. VI. med. IIII

70

cyperus. med. XIIII.

cyperis.

cypira

71

‹h›ol‹o›sch‹o›enos

72

med. ex iunco odorato sive teuchite X

78

med. ex asaro VIII

79

med. ex Gallico nardo VIII

80

med. ex herba quam phun vocant IIII

82

[Syrium] crocomagma, med. II

108

pesoluta. med. I

109

Graecorum nominum in ponderibus et mensuris interpretatio

 

Summa: medicinae et historiae et observationes DCCXXX

 

EX AVCTORIBVS

Catone censorio. M. Varrone. Masurio. Antiate. Caepione. ‹Ve›stino. Vibio Rufino. Hygino. Pomponio Mela. Pompeio Lenaeo. Cornelio Celso. Calpurnio Basso. ‹C›. Va‹l›gio. Licinio Macro. Sextio Nigro qui Graece scripsit. Iulio Basso qui item. Antonio Castore.

 

EXTERNIS

Theophrasto. Democrito. Orpheo. Pythagora. Magone. Menandro qui βιόχρηστα scripsit. Nicandro. Homero. Hesiodo. Musaeo. Sophocle. Anaxilao.

MEDICIS: Mnesitheo qui de coronis. Callimacho qui item. Phania physico. Timari‹s›to. Simo. Hippocrate. Chrysippo. Diocle. Ophione. Heraclide. Hicesio. Dionysio. Apollodoro Citiense. Apollodoro Tarentino. Praxagora. Plistonico. Medio. Dieuche. Cleophanto. Philistione. Asclepiade. Crateua. Petronio Diodoto. Iolla. Erasistrato. Diagora. Andrea. Mneside. Epicharmo. Damione. Dalione. Sosimene. Tlepolemo. Metrodoro. Solone. Lyco. Olympiade Thebana. Philino. Petricho. Miccione. Glaucia. Xenocrate.